Vzw Bas! Verslag Jaar Gambas Brussel Leuven. Bemiddelingsburo Brussel Slachthuislaan Brussel

Transcriptie

1 Vzw Bas! Verslag Jaar 2004 Gambas Brussel Leuven Slachthuislaan Brussel 02/ Remylaan Wijgmaal 016/ Bemiddelingsburo Brussel Slachthuislaan Brussel 02/

2 VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag van de werking van de vzw Bas! in 2004 én voor u ligt het jaarverslag van de werking van onze collega s van toen nog de GAM-ploeg minderjarigen van de Rode Antraciet Vanaf begin 2005 mogen we die moeilijke duiding achterwege laten en zijn we één in al onze verscheidenheid. Bas! overkoepelt dan als vereniging twee diensten, met name Gambas, diverse werk- en leerprojecten begeleidend en het Bemiddelingsburo, instaand te Brussel voor de organisatie en begeleiding van herstelbemiddeling minderjarigen. Dat we reeds een eenheid vormden voor januari 2005, mag blijken uit dit jaarverslag. We danken de subsidiërende overheden, Welzijnszorg en andere sponsors voor hun steun; de diverse gemeenten, OCMW s en vzw s van heel verschillende pluimage voor hun samenwerking en dit op vele terreinen en domeinen. We hopen dat (vragen tot) steun, regelgeving, zowel struktureel als inhoudelijk verder kunnen blijven gepaard gaan met de nodige vrijheid van handelen en op maat werken. We werken weliswaar binnen structuren en binnen afspraken, doch evengoed met en voor mensen, jong en oud, met elk zijn verhaal, achtergrond, motivatie. Dit maakt ons werk rijk aan uitdagingen. En deze rijkheid zal u niet alleen in ons zoeken en in onze werking aantreffen doch evengoed in onze personeelsgroep, enerzijds onze grootste kost en anderzijds onze grootste rijkdom en belangrijkste werkingsmiddel. Zij, het personeel en de relatie die ze weten op te bouwen met de jongere, zijn ouders, slachtoffers, liggen deels mee aan de basis van het slagen van een begeleiding. Er wordt aardig wat van hen gevraagd en misschien wordt niet steeds genoeg voor hen gezorgd. De projecterkenning die Bas! geniet voor haar werking zorgt er nu begin 2005 opnieuw voor dat we opnieuw weer even tot 4 à 5 maanden zullen moeten werken zonder enige subsidiebasis en overeenkomst met de overheid. En dus moeten we maar zorgen voor onszelf!? Wellicht is dit mede één van de redenen waarom de teams binnen de werking van Bas! zo zelfsturend zijn.

3 Er is Bas!, er is het Bemiddelingsburo, er is Gambas (of is het GAMbas of GAMBAS), er waren, er zijn Bart, Béa, Bie, Els, Elke, Hans, Ivan, Joris, Luc, Marijke, Nancy, Robin, Sylvie en elk stond/staat evengoed zijn mannetje. Er was en is het gegeven dat we binnen 2 diensten werken en dit vanuit Gambas dan nog vanuit 2 locaties in 2 gerechtelijke arrondissementen en elke begeleiding is meestal een solitaire aangelegenheid in de zin van één begeleider één jongere. Het blijft ons aller opdracht dan ook om de eenheid/samenhang na te streven. We doen ons best, neen meer dan ons best. Wij, wij waren in 2004: Béa Pelleriaux, administratief medewerker Nancy Van Assche, administratief medewerker Ivan Konovaloff (psycholoog), teamverantwoordelijke en begeleider Gambas Elke Van den Eynde (orthopedagoge en criminologe), begeleidster Gambas Els Aelvoet (maatschappelijk assistent), begeleider Gambas Marijke Frederickx (criminologe), begeleider Gambas Joris Bruyninckx (psycholoog), begeleider Gambas Robin ibens (psycholoog), begeleider Gambas Luc Witters, (readaptatiewetenschappen), begeleider Gambas Bie Vanseveren, (orthopedagoge), teamverantwoordelijke bemiddelingsburo en bemiddelaar Bart Claes, (rechtspracticus en criminoloog), bemiddelaar Hans Depoortere (maatschappelijk werker) begeleider Gambas en bemiddelaar opnemend en de algemene coördinatie van de vzw Bas! Voor de volledigheid werden hierboven ook de werknemers van de Rode Antraciet, met ons één team vormend binnen Gambas, opgenomen. Het overnemen door de vzw Bas! van de contractovereenkomst van de Rode Antraciet met de Vlaamse Gemeenschap met ingang van 01 januari 2005 is enkel een aanpassing aan de feiten. Binnen het team van Bas! vind je een grote verscheidenheid aan mensen, elk met hun opleiding, achtergrond, rugzak, wat mee instaat voor een verrijkende uitwisseling en een kwalitatief aanbod. Wij blijven ons best doen

4 INHOUD INLEIDING WERKING Gambas 1. De Cijfers 2. Werkproject 3. Leerproject op maat 4. Leerproject omgaan met drugs 5. Engagementsverklaring 6. Basta-project 7. Vereffeningswerk 8. Overleg en externe samenwerkingsverbanden 9. Volgend werkjaar WERKING Bemiddelingsburo 1. Herstelbemiddeling 1.1 Doelstelling herstelbemiddeling 1.2 Doelgroep 1.3 Bemiddelingsniveau s 1.4 Bemiddelingsproces 1.5 Communicatie in het bemiddelingsproces 1.6 De rol van de bemiddelaar 1.7 De rol van de achterban of context in het bemiddelingsproces 2. Cijfers en korte analyses 2.1 Het aantal dossiers herbekeken 2.2 Doorverwijzing per gerechtelijk niveau 2.3 De feiten 2.4 De minderjarige feiten 2.5 De slachtoffers 2.6 Aard van het bemiddelingsproces 2.7 Hergo s 2.8 Besluiten

5 3. Enkele actoren en partijen aan het woord 3.1 Volgens een jeugdrechter 3.2 Het parket 3.3 Hergo volgens een consulent van de sociale dienst 3.4 Een jeugdadvocate 3.5 Een getuigenis van een slachtoffer 3.6 Een minderjarige 3.7 Een bemiddelaar

6 Werking Gambas INLEIDEND twee onder één dak We schrijven januari Er zijn sinds de samenwerking tussen de dienst werk- en leerprojecten van vzw Bas! én de dienst GAM-jongeren van de vzw Dialoog (sinds januari 2004 De Rode Antraciet) twee werkjaren verstreken. In de loop van 2004 zijn we nog een stap verder gegaan en is het plan ontstaan dat de dienst GAM-jongeren zou worden overgenomen door de vzw Bas! Voornaamste reden om tot deze beslissing over te gaan was dat De Rode Antraciet zijn werking uitsluitend richt op de penitentiaire wereld. De overeenkomsten met de vzw Bas! zijn groter dan met vzw De Rode Antraciet. Daarom leek het samengaan ons een logische stap en leek het ons eveneens logisch dat onze deelwerking de naam GAM-Bas zou krijgen. Sinds de toetreding van het GAM-jongeren-team tot de vzw Bas!, dus sinds het ontstaan van Gambas, zijn er op inhoudelijk vlak geen wijzigingen in ons aanbod gebeurd. Het vernieuwde aanbod waarvan sprake was in vorig jaarverslag bleef gehandhaafd. Voor de duidelijkheid geven we u hieronder een overzicht van ons deels vast en deels experimenteel aanbod. Werkproject werkwijze: individueel, op mandaat van de jeugdrechtbank of via engagementsverklaring ( uren, het aantal uren wordt door de jeugdrechter bepaald) doelgroep: plegers van alle soorten delicten, vanaf 12 jaar doelstelling: de jongere herstelt op symbolische manier de aangerichte schade ten aanzien van de maatschappij via vrijwilligerswerk Leerproject omgaan met drugs werkwijze: in groep of uitzonderlijk individueel, op mandaat van de jeugdrechtbank of via engagementsverklaring (20 uren) doelgroep: drugdelicten, geen occasionele softdruggebruikers, aanwezigheid van problematisch druggebruik, vanaf 14 jaar doelstellingen: jongeren laten reflecteren over voor- en nadelen van hun druggebruik in relatie tot hun persoonlijkheid en omgeving

7 Leerproject op maat werkwijze: individueel, op mandaat van de jeugdrechtbank of via engagementsverklaring (20 uren) doelgroep: plegers van alle soorten delicten, jongeren die meer dan een gemeenschapsdienst nodig lijken te hebben, die dienen te werken rond (meer) zelfinzicht, schuldbesef, waarden en normen, vanaf 14 jaar doelstellingen: samen met de jongere op onderzoek gaan naar de oorzaken van grensoverschrijdend gedrag, onderzoeken wat de invloed is van eigen gedrag op de omgeving, het aanleren en inoefenen van vaardigheden, al het vorige eventueel gerelateerd aan thema s als agressie, racisme, seksueel geweld... BASTA-project werkwijze: integrale begeleiding, duurt 6 maanden, op mandaat van de jeugdrechtbank via een beschikking, akkoord van de jongere en ouders is wenselijk, wordt niet enkel met jongere gewerkt maar evengoed met zijn context doelgroep: plegers van ernstige delicten bij wie een plaatsing in een gemeenschapsinstelling of de federale instelling wordt overwogen of ingekort doelstellingen: plaatsingsvermijdend of inkortend/ structurerend, normerend, herstellend en hulpverlenend begeleiden van jongeren en hun context/ netwerkversterkend ingrijpen Ook na dit werkjaar blijft Gambas vasthouden aan enkele werkingsprincipes. Ten eerste blijven we ons aanbod zien als een autonome reactie op door jongeren gepleegde strafbare feiten, of als een alternatief voor een uithuisplaatsing. Ten tweede trachten wij via onze aanpak blijvend aanspraak maken op de verantwoordelijkheid van de jongere. Verder gaat onze aandacht nog steeds uit naar de rechtswaarborgen van jongeren en hun ouders, die soms wel maken dat het snel reageren op de feiten in het gedrang komt. Net zoals in de voorbije jaren hebben we de gewoonte om onszelf continu te bevragen en te evalueren. We blijven op zoek naar nieuwe methodieken, technieken, theoretische invalshoeken, nieuwe tewerkstellingsplaatsen... om ons aanbod een zo hoog mogelijke kwaliteit te geven. We proberen daartoe evengoed in overleg te gaan met collega-diensten en verwijzers. Ook de samenwerkingsprotocollen zullen hun bijdrage leveren wat de zelfreflectie aangaande onze werking betreft.

8 1. DE CIJFERS - Algemeen In 2004 ontvingen we van beide jeugdrechtbanken in totaal 99 begeleidingsopdrachten. Ten opzichte van vorig jaar merken we op vlak van dossiers doorverwezen via de jeugdrechtbanken een globale daling van 16 dossiers. Wanneer we het per gerechtelijk arrondissement bekijken zien we in Leuven zo goed als een status quo: 60 tegenover 62. In Brussel werden er daarentegen aanzienlijk minder dossiers doorverwezen: 37 tegenover 55. In onderstaande grafiek zien we de evolutie van 1995 tot op heden. evolutie aantal begeleiding per gerechtelijk arrondissement Brussel Leuven In het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde blijft het zaagtandmotief het aantal doorverwijzingen karakteriseren. Wat hiervan de reden is, is niet duidelijk. De grafiek geeft enkel het aantal doorverwijzingen weer. Soms gebeurt het dat 1 minderjarige een combinatie van maatregelen krijgt opgelegd. Dit houdt concreet in dat 1 dossier verschillende begeleidingen vergt. Daarnaast wordt het aantal doorverwijzingen vanuit de jeugdrechtbank aangevuld met een toenemend aantal aanvragen vanuit het Bemiddelingsburo. Jongeren die na een herstelbemiddeling of Herstelgericht Groepsoverleg zelf de schade t.a.v. hun slachtoffer willen vergoeden, maar over onvoldoende middelen beschikken, kunnen via het Provinciaal Vereffeningsfonds vrijwilligerswerk doen. Dit vereffeningswerk wordt eveneens begeleid door Gambas. (niet opgenomen in hogervermelde grafiek) Voor 2004 gaat het over 35 jongeren die vanuit een

9 herstelbemiddeling een aanvraag deden bij het Provinciale Vereffeningsfonds. Wanneer we vergelijken over een periode van drie jaar is dit aantal fors toegenomen; bij de opstart in 2002 betrof het 10 dossiers, het daaropvolgende jaar 11 dossiers. Een dossier van een jongere die vereffeningswerk wil doen is zeer vergelijkbaar met een jongere die een gemeenschapsdienst moet verrichten. De aanvragen vanuit het Bemiddelingsburo hebben uiteraard hun invloed op het globale aantal dossiers dat Gambas heeft behandeld. In onderstaande tabel staat het aantal begeleidingen dat werd opgenomen, inclusief de vereffeningsdossiers. Tabel: overzicht opgelegde maatregelen per gerechtelijk arrondissement LEUVEN BRUSSEL WP WP OP MAAT OP MAAT 5 11 DLP 6 DLP 1 3 COMBINATIES COMBINATIES WP/OP MAAT 1 WP/OP MAAT 5 WP/DLP 0 WP/DLP 1 OP MAAT/DLP 0 OP MAAT/DLP 1 BASTA 4 BASTA 10 Subtotaal 61 Subtotaal 37 VEREFFENING - VEREFFENING 36 Totaal 61 Totaal 73 De in de tabel cursief gedrukte cijfers verwijzen naar de gecombineerde maatregelen. We zien naast het grote verschil in cijfers tussen Leuven en Brussel (los van de vereffeningsdossiers ), dat de gemeenschapsdienst in Leuven een geprivilegieerde reactie lijkt op gepleegde feiten. In Leuven gaat het om tweederde van de uitspraken van de jeugdrechter. In Brussel gaat het om de helft van de uitspraken. Opvallend echter is dat er in Brussel meer uitspraken worden gedaan die jongeren een leerproject opleggen; al dan niet gecombineerd met een gemeenschapsdienst (Brussel 35%, Leuven 27%).

10 Er is een opvallend verschil tussen Leuven en Brussel wat het BASTA-project betreft. Vanuit Leuven bereikten ons slechts 4 BASTA-dossiers tegenover 10 vanuit Brussel. Ook hier is niet duidelijk wat de reden daarvoor is. Wanneer we ten rade gaan bij verwijzers krijgen we evenmin duidelijkheid over het waarom van deze vaststelling. Een andere opvallende vaststelling is dat het leerproject omgaan met drugs duidelijk minder werd opgelegd in vergelijking met de voorbije jaren. Daar waar we vorig jaar nog 24 dossiers opgestuurd kregen, waren het er dit jaar nog maar 9. De leerprojecten op maat daarentegen vertegenwoordigen in totaal toch bijna één kwart van onze begeleidingsopdrachten. aard en aantal feiten volgens arrondissement Leuven Brussel diefstal drugfeiten opzettelijke sl en verw vandalisme verkrachting brandstichting bedreiging heling afpersing verkeersinbreuken bommelding combinatie feiten In de grafiek hierboven wordt duidelijk gemaakt dat de jeugdrechtbank in het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde in de meeste gevallen pas optreedt (gevorderd wordt) wanneer een jongere meer dan één strafbaar feit op zijn actief heeft staan (zie laatste staafjes combinatie feiten ). Daar tegenover staat dat de Leuvense jeugdrechtbank in het overgrote deel van de gevallen reeds optreedt na een eerste feit, vooral bij diefstal. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat het vorderingsbeleid van beide parketten verschillend is. In Leuven wordt op elk gepleegd feit gereageerd, in Brussel wordt een zekere periode ingelast vooraleer er tot vordering wordt overgegaan, afhankelijk van het al dan niet recidiveren van de jongere.

11 Een meer gedetailleerde bespreking van het cijfermateriaal komt aan bod in volgende hoofdstukken waarin de verschillende projecten en diensten apart worden besproken. 2. WERKPROJECT a) Algemeen In onze opsomming beginnen we meestal met de werkprojecten. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de geschiedenis van onze vzw: bij de oprichting in 1995 is Bas! begonnen met de begeleiding van werkprojecten. Eerst voor Brussel, later ook voor het Leuvense gerechtelijke arrondissement. Onze werkwijze voor wat betreft dit project is over de jaren heen niet zo heel erg veranderd. Wel kwamen er ook dit jaar discussies boven water over of een huisbezoek vooraf al dan niet noodzakelijk/zinvol is, over in hoeverre de jongere zelfstandig contacten mag leggen met een mogelijke prestatieplaats,... Wat 2004 ons gebracht heeft, is een registratiesysteem dat eindelijk helemaal op punt staat en ons in staat stelt gemakkelijker plaatsen op te zoeken en efficiënter te werk te gaan in onze contacten. Zo kunnen we vb. vermijden dat verschillende collega s van onze dienst tegelijk beroep doen op dezelfde dienst en kunnen gegevens over een werkplaats gemakkelijker gewijzigd worden in het overzicht. Verder zijn wij ook zeer verheugd te kunnen melden dat we ook dit werkjaar weer heel wat nieuwe prestatieplaatsen hebben mogen toevoegen aan onze lijst en dat er dus heel wat mensen (binnen vzw s en openbare organisaties) bereid zijn onze jongeren met open armen te ontvangen. Spijtig genoeg waren er evengoed plaatsen die een samenwerking (tijdelijk) niet (langer) zagen zitten wegens nieuwe directie, personeelswissel, te weinig werk of personeel, niet langer actief als organisatie, Daarnaast merken we ook dat er de laatste jaren, dus ook voor 2004, veel meer andere diensten in een andere kader eveneens beroep doen op onze prestatieplaatsen. Dit maakt dat vele plaatsen vaak overbelast zijn en er gedurende een tijdje een rustperiode dient ingelast te worden. We werkten voorheen al samen met de AGM-diensten van Brussel door elkaar op de hoogte te brengen van de periodes die bezet waren voor bepaalde plaatsen. Intussen zijn er heel wat nieuwe initiatieven bij gekomen waardoor het

12 vaak moeilijk wordt om te vermijden dat één en dezelfde plaats meerdere vragen krijgt voor vrijwilligerswerk. Ook kregen we dit jaar meer dan voorheen te maken met bepaalde vereisten die prestatieplaatsen verplicht (als gevolg van wetgeving of beslissingen van hogerop) stellen vooraleer een jongere in huis te nemen. Voorbeelden: kinderdagverblijven die naast een bewijs van goed gedrag en zegen eveneens een politioneel onderzoek nodig hebben, sommige gemeentediensten die een medisch attest vragen, Omdat de jongeren het meestal niet zien zitten om zich (nogmaals) te onderwerpen aan een politioneel onderzoek en omdat wij geen budget hebben voor de financiering van medische onderzoeken voor jongeren die we begeleiden, komen die plaatsen voor ons publiek spijtig genoeg niet langer in aanmerking. Al bij al konden we in 2004 toch beroep doen op enkele honderd plaatsen waar jongeren allerlei soorten werk kunnen verrichten. Gaande van klusjes, groen- en keukenwerk, meedraaien met technische diensten, animatie, administratieve taken, b) Werkwijze De manier waarop de begeleiding verloopt voor jongeren die een gemeenschapsdienst dienen uit te voeren is nog steeds dezelfde als voorheen. Concreet houdt dit in dat er na het ontvangen van het vonnis (of een zeldzame beschikking) een brief wordt verstuurd naar de jongere (en zijn ouders) waarin wij hem/haar vragen contact met ons op te nemen. Wij doen appèl op de verantwoordelijkheid van de jongere, maar merken dat het nog vaak de ouders zijn die ons opbellen. Na een eerste huisbezoek of contact op het kantoor volgt meestal nog een individueel contact met de jongere. De jongere dient zelf na te denken of actief op zoek te gaan naar potentiële prestatieplaatsen. De contacten met de plaats worden door Gambas verzorgd. Na het tekenen van overeenkomsten met alle betrokken partijen start de jongere het werk. Aan het einde volgt een evaluatie met de begeleider (in bijzijn van de jongere en Gambas). Vooraleer het eindverslag wordt opgestuurd naar jeugdrechter en consulent wordt dit eerst ter nalezing voorgelegd aan de jongere en zijn ouders. Daarna beslist de jeugdrechter verder wat er gebeurt met het dossier van de minderjarige.

13 c) Cijfers 1. De evolutie over de jaren heen Zoals vorige jaren zien we ook voor 2004 een verschil in het opleggen van werkprojecten tussen het gerechtelijke arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde en het Leuvense gerechtelijke arrondissement. Brussel maakte aanvankelijk overwegend meer gebruik van het werkproject, maar vanaf het moment dat deze vorm van afhandeling goed en wel in de Leuvense rechtbank geïntroduceerd was, namen zij afwisselend de bovenhand. Tabel: werkprojecten opgelegd door de Jeugdrechtbank te Brussel en Leuven Brussel Leuven TOTAAL Vergelijking jeugdrechtbank Brussel en Leuven Wat opvallend was voor 2003 is ook nu te zien voor 2004: de jeugdrechtbank te Brussel legt opvallend meer werkprojecten op in combinatie met een leerproject, terwijl de jeugdrechtbank te Leuven in 2004 slechts 1 combinatie oplegde. Tabel: opdeling naar gerechtelijk arrondissement naargelang oplegging enkelvoudig werkproject of combinatie met een leerproject (voor 2004) jongeren BXL jongeren Leuven Aantal uren enkel WP WP + LP enkel WP WP + LP Totaal Ook legt de Brusselse jeugdrechtbank een hoger aantal uren op in vergelijking met die van Leuven. Voor Leuven is dit overwegend een urental van 20 uren en op

14 de tweede plaats 30 uren, terwijl in Brussel het merendeel 40 uren kreeg opgelegd. Het gemiddelde aantal opgelegde uren voor Brussel is dan ook 60 uren terwijl Leuven eerder naar 40 uren neigt. Alhoewel de bovengrens 240 uren is, werd dit te hoog bevonden voor de jongeren die in 2004 dienden te verschijnen. De Brusselse jeugdrechtbank legde éénmaal 180 uren op, terwijl het maximum bij de Leuvense rechtbank 120 uren is. Voor de Brusselse jongere waren deze uren in combinatie met een leerproject. Hij kreeg dit naar aanleiding van opzettelijke slagen en verwondingen en smaad en was reeds gekend bij onze dienst dus had in het verleden reeds voor de jeugdrechtbank moeten verschijnen. De jongeren die 120 uren hebben gekregen, hadden zich beiden schuldig gemaakt aan drugsfeiten. Grafiek: opdeling naar gerechtelijk arrondissement -> aantal uren voor aantal jongeren (voor 2004) aantal jongeren # jongeren BXL # jongeren Leuven aantal uren Dit verschil is waarschijnlijk te wijten aan het gegeven dat de feiten waarvoor de jongeren dienen te verschijnen in Leuven over het algemeen minder ernstig zijn of omdat er in Brussel eerder wordt opgetreden na recidive terwijl de Leuvense rechtbank sneller optreedt na een eerste als misdrijf omschreven feit. 3. De feiten Feiten die aanleiding gaven tot het opleggen van een werkproject waren qua aard meer uiteenlopend voor de Jeugdrechtbank te Brussel dan die van Leuven. Hoewel Brussel in totaal voor werkprojecten minder doorverwijzingen deed dan Leuven, ging het over 17 verschillende feiten terwijl 15 voor Leuven. Opvallend

15 is dat gewone- en (brom)fietsdiefstallen in Leuven vaak worden berecht terwijl dit in Brussel eerder een uitzondering is. Onderstaande grafiek geeft aan welke feiten allemaal voorkwamen voor de rechtbanken. Vaak ging het om een combinatie van verschillende feiten. Ook op dit vlak was er een duidelijk verschil tussen Brussel en Leuven. Terwijl er voor Brussel een goed evenwicht was tussen enkelvoudige (9 dossiers) en verschillende feiten (10 dossiers) per jongere ging het in Leuven overwegend over enkelvoudige feiten. Daar kwamen meer jongeren voor de jeugdrechtbank wanneer ze 1 feit op hun kerfstok hadden. Dit betekent natuurlijk niet dat zij in het verleden nooit feiten pleegden, maar wel dat er sneller doorverwezen wordt naar de jeugdrechtbank terwijl men in Brussel pas voor de jeugdrechter verschijnt wanneer men recidiveert of verschillende feiten kort na elkaar pleegt. Jongeren die een werkproject kregen opgelegd voor drugsdelicten, hadden zich vaak niet enkel schuldig gemaakt aan gebruik maar eveneens aan verkoop van drugs (dealen). Tabel: aard feiten per gerechtelijk arrondissement smaad valsmunterij bedreigingen grafschennis zedenfeiten aard feiten verduistering brandstichtingen opzettelijke slagen en verwondingen diefstallen met geweld (brom)fietsdiefstallen drugsdelicten JRB Leuven JRB 9BXL 10 aantal Bijna al deze feiten werden bij vonnis opgelegd. De jeugdrechtbank te Leuven legde er 1 en de jeugdrechtbank te Brussel 2 op bij beschikking. Van de laatste en ook van de jeugdrechtbank te Dendermonde kregen we eveneens een aanmelding via engagementsverklaring (zie later).

16 4. Leeftijd Op vlak van leeftijd merken we dat in Brussel een 5-tal jongeren reeds 18 jaar zijn op het moment dat ze naar ons worden doorverwezen. In Leuven zien we geen enkele 18-jarige maar het merendeel is daar 17 jaar of ouder. Op de tweede plaats komen dan de 16-jarigen. In beide gerechtelijke arrondissementen diende een jongen van 13 jaar een werkproject uit te voeren. leeftijd per gerechtelijk arrondisement j of > 14j of > 15j of > 16j of > 17j of > 18j of > leeft ijd BXL Leuven 5. Slaagkansen Ongeveer 95% heeft zijn werkproject tot een goed einde gebracht d.w.z. nakomen van afspraken met de Gambas-begeleider en een positieve evaluatie op de werkvloer. Enkelen deden het zo goed dat ze als jobstudent mochten beginnen op de plaats waar ze hun gemeenschapsdienst hadden verricht. Een kleine minderheid kwam regelmatig te laat of voerde taken niet naar behoren uit waardoor het werkproject tijdelijk werd stopgezet. Consulent of jeugdrechter werden hiervan op de hoogte gebracht zodat de jongere (opnieuw) gemotiveerd werd de resterende uren alsnog te presteren. d) Besluit en toekomstperspectieven Ook al was het totaal aantal dossiers, en dus ook de opgelegde werkprojecten, lager dan vorige jaren dan toch nog bleef het werkproject in 2004 de meest populaire maatregel. Alhoewel er op een aantal gebieden verschillen zijn tussen de jeugdrechtbank te Brussel en te Leuven (vb. naar urental, al dan niet in combinatie met een leerproject), maken zij allebei regelmatig gebruik van deze maatregel als reactie op feiten.

17 De grote meerderheid van de jongeren die een werkproject dienden uit te voeren, slaagde erin om, door zich in te zetten en afspraken te respecteren, te komen tot een positief verslag voor de jeugdrechter. 3. LEERPROJECT op maat a) Algemeen In 2003 werd beslist de verschillende leerprojecten Omgaan met agressie (20u), Sociale vaardigheden (20u), Magda? (50u) die we tot dan aanboden, samen te brengen in één leerproject: het leerproject op maat (20u). Het nieuwe leerproject is in grote mate gebaseerd op (een mengeling van) het vorige aanbod. Reden voor deze verandering was dat verwijzers in de praktijk jongeren soms een bepaald leerproject oplegden eerder in functie van het aantal uren dan van de inhoud. We merkten dat een aantal jongeren meer gebaat was met een ander leerproject dan hetgeen zij hadden opgelegd gekregen, vb. een leerproject Omgaan met agressie i.p.v. een Magda-leerproject. Het vernieuwde aanbod, m.n. het leerproject op maat van 20 uren, liet ons toe meer op maat van de jongere te gaan werken en blijft in 2004 gehanteerd. De inhoud van dit leerproject op maat wordt bepaald door verschillende elementen, zijnde: vraag van de jeugdrechter: vb. agressiebeheersing, interpersoonlijk grensoverschrijdend gedrag, waarden en normen, sociale weerbaarheid, empathie, racisme, vragen en bedenkingen van de ouders: tijdens het eerste contact met de jongere en zijn gezin luisteren we naar het verhaal van de ouders. Uit dat gesprek kunnen een aantal thema s komen die kunnen worden opgenomen in het leerproject: vb. vrijheid en verantwoordelijkheid, motivatie voor opleiding en vrijetijdsinvulling, afspraken en samenleven in het gezin, sociale beïnvloeding, respect, vragen en bedenkingen van de jongere zelf: vb. sociale vaardigheden, omgaan met frustraties, agressiebeheersing, aspiraties en beperkingen, rechten en plichten, onze observaties: vb. communicatievaardigheden, gedragsketens, ambities en motivatie, competenties en valkuilen,

18 Centraal komen díe items te staan die aan de basis liggen van het plegen van het delict. Het doel is steeds die aspecten en mechanismen te verduidelijken bij de jongeren en alternatief gedrag aan te bieden om herhaling van de feiten te voorkomen. Herhaaldelijk stellen we vast dat er een grote tijdsspanne is tussen het plegen van de feiten en de uitspraak van het vonnis. Jongeren hebben in die tijd vaak al een hele weg afgelegd in hun persoonlijke groei, in positieve, soms ook in negatieve zin. We proberen dan ook aandacht te hebben voor meer actuele thema s zonder echter de aanleiding van het leerproject, nl. de feiten, uit het oog te verliezen. De structuur van het leerproject op maat wordt bepaald door onze agenda s en die van de jongere en is eveneens afhankelijk van de inhoud en de gebruikte methodiek. Meestal worden individuele momenten van een tweetal uren afgesproken bij ons op kantoor. Uit ons pakket hulpmiddelen en methodieken worden die dingen gebruikt die volgens ons de hoogste kans bieden op een veranderingsproces bij de jongere. We maken gebruik van reflectieve methoden, stellingen, oefeningen en rollenspelen, themaspelen, video en film, huiswerkopdrachten, collages en tekeningen, spiegelen en confrontatie, We kiezen voor een individueel leerproject omdat we zo kunnen ingaan op persoonlijke thema s. Daar waar het zinvol is kan ervoor geopteerd worden om een gelegenheidsgroepje samen te stellen om op die manier interactie tussen de jongeren te bekomen. b) Cijfers Leuven Brussel totaal 03 LP op maat 8 11 LP op maat LP op maat / werkproject LP op maat / LP drugs LP op maat / werkproject LP op maat / LP drugs totaal 9 12 totaal totaal 04

19 Wanneer we de cijfers van 2003 met die van 2004 vergelijken, merken we: een algemene daling in het totaal aantal verwijzingen van leerproject op maat door beide jeugdrechtbanken. een stijging in het Leuvense gerechtelijke arrondissement en een daling in het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. een daling van combinaties van leerproject op maat en werkproject in het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Vóór 2003 was er geen structurele samenwerking tussen Gam-jongeren en vzw Bas! en werd het leerproject op maat nog niet aangeboden. Daardoor is er maar vergelijkbaar cijfermateriaal voorhanden voor 2 jaren. Dit is te weinig voor grote conclusies. Feiten die aanleiding waren voor het leerproject op maat waren voor iets minder dan de helft jongeren die diefstallen hadden gepleegd. De andere helft werd veroordeeld wegens agressie. Er waren 2 jongeren die zedenfeiten hadden gepleegd en die daarvoor een leerproject op maat dienden te volgen. c) Besluit en toekomstperspectieven We willen de weg van leerprojecten op maat blijven volgen en verder verkennen omdat het meer mogelijkheden biedt dan met een strikt afgebakend programma werken. We krijgen positieve feedback van de jongeren in die zin dat ze aangeven er iets aan gehad te hebben en het geleerde te kunnen toepassen in hun dagelijks leven. We kunnen hopelijk zo de positieve weg die ze zelf hebben afgelegd na het plegen van de feiten bestendigen of bijsturen. Bij dossiers waar sprake is van ernstige delicten juichen we toe dat de jeugdrechters een gecombineerde maatregel opleggen (werkproject met leerproject op maat ). Tijdens de begeleiding van het werkproject krijgen we bruikbare items voor het leerproject toegespeeld. We stellen herhaaldelijk vast dat onze eerder verbale en inzichtelijke manier van werken niet aanslaat bij sommige jongeren. Daarom zijn we op zoek gegaan naar andere methodieken. Uiteindelijk zijn we terecht gekomen bij het ervaringsleren. Doel van het ervaringsleren is de jongeren via activiteiten een aantal dingen te laten ervaren. Tijdens de nabespreking van die activiteiten, het

20 reflectiemoment, worden die ervaringen gelinkt aan hun dagelijkse leven. Meer hierover in het algemeen stuk rond toekomstplannen. 4. LEERPROJECT Omgaan met Drugs (of Drugsleerproject) a) Wat? Voor wie? Het drugsleerproject wordt op mandaat van de jeugdrechtbank opgelegd aan jongeren die een inbreuk gepleegd hebben op de drugwetgeving. Naar analogie met het jaar 2003 was onze doelgroep in 2004 niet de occasionele softdruggebruiker, maar wilden we ons aanbod vooral openstellen voor die jongeren bij wie er sprake is van problematisch gebruik. In de loop van 2004 is er een aanzet genomen om deze doelgroep te herdefiniëren, waarover hieronder meer (cfr. verder Evolutie ). Het drugsleerproject bedraagt 20 uren en bestaat in de eerste plaats in groepsvorm. In een aantal gevallen, vb. waarbij de jeugdrechter expliciet een individueel project oplegt of bij te weinig doorverwijzingen om op relatief korte termijn een groepje te kunnen vormen, is dit echter niet mogelijk en zijn we genoodzaakt om het individueel te laten doorgaan. De inhoud van het drugsleerproject is opgebouwd rond het model van de drie M en, een benadering die erin bestaat het druggebruik van de jongere te kaderen binnen de interactie tussen de mens, het middel en de omgeving van de jongere (milieu). Naast het geven van informatie over de diverse producten, trachten we de jongeren te confronteren met de voor- en nadelen van hun eigen gebruik, en dit zowel op lichamelijk, emotioneel als sociaal vlak. b) Cijfers In tegenstelling tot de voorbije jaren werd het drugsleerproject in 2004 beduidend minder frequent opgelegd. In 2003 kregen we in totaal nog 24 aanvragen, in 2004 waren er dat nog maar 9. In volgende tabel zijn bij wijze van vergelijking zowel de resultaten van 2003 als van 2004 opgenomen. Er is eveneens een opdeling gemaakt per gerechtelijk

21 arrondissement en een opdeling naargelang het jaar waarin het dossier werd afgesloten. TOTAAL LEUVEN BRUSSEL Aanvragen in gestart in 2003, afgesloten in gestart in 2003, afgesloten in Aanvragen in gestart in 2004, afgesloten in gestart in 2004, nog af te sluiten in Mogelijke verklaring voor deze daling kan terug te vinden zijn bij de verwachting van de verwijzers. Jeugdrechters en consulenten van de sociale dienst van de Jeugdrechtbank kunnen de verwachting hebben dat minderjarigen die het leerproject Omgaan met drugs hebben gevolgd definitief van hun druggebruik verlost zijn. Wanneer zij ervaren dat een aantal jongeren na het volgen van het leerproject toch nog met drugs bezig zijn, kan dit misschien voor hen een reden zijn om in de toekomst niet meer te opteren voor dit leerproject. Daarnaast hebben sommige verwijzers het er moeilijk mee dat onze verslaggeving beperkt blijft tot de mate van aanwezigheid en medewerking van de minderjarige en niets vermeld over hun mogelijk druggebruik. De gedachte hierachter is dat indien jongeren er niet op kunnen vertrouwen dat de info die zij prijsgeven niet wordt doorgegeven aan ouders of verwijzers, een leerproject zinloos is. Jongeren zullen in dat geval niet meer geneigd zijn hun medewerking te verlenen of deze slechts te beperken tot het minimum. Dit kan wel als gevolg hebben dat sommige jongeren die het leerproject volgden wel een positief verslag hebben, maar ondertussen toch nog drugs gebruiken. Deze gedachte kan voor verwijzers eveneens een argument zijn om minder frequent betreffende leerproject op te leggen of voor te stellen. c) Evolutie Tijdens een overleg met de Jeugdrechtbank, Parket en sociale dienst van Brussel in januari werd duidelijk dat de vereisten voor onze doelgroep die we tot nog toe hanteerden voor het leerproject Omgaan met drugs, te strikt waren. Dat was dan ook de aanleiding om stappen te zetten in de richting van een herdefiniëring van de doelgroep. We gingen na welk aanbod er reeds bestaat voor minderjarige gebruikers bij andere diensten met gelijkaardige projecten.

22 De conclusie uit die gesprekken was dat een aantal jongeren verkeerd worden doorverwezen en dus eigenlijk niet altijd het juiste leerproject of de juiste hulp aangeboden krijgen. In 2005 zouden we daarom willen nagaan wat dan wel het juiste doelpubliek is voor ons drugsleerproject. Waar het begin 2004 nog de gewoonte was om de drugsleerprojecten in groep te laten doorgaan voornamelijk in ons kantoor en dat verspreid over verschillende avonden in de week, lieten we eind 2004 opnieuw een drugsleerproject in groep doorgaan in een weekendhuis in de Ardennen. De inhoud van het drugsleerproject bleef quasi ongewijzigd, aan de vorm werd wel gesleuteld. Waar het accent eerder lag op verbaal werken, komt tijdens zo n weekend meer ruimte vrij voor een ervaringsgerichte aanpak. In deze trachten we actieve buitenoefeningen en samenwerkingsopdrachten te combineren met persoonlijke reflecties en groepsgesprekken. Het voordeel van deze meer ervaringsgerichte manier van werken ligt in het al doende leren, een methode waarvan we hopen dat deze een diepere en meer beklijvende indruk nalaat dan een uitsluitend verbale manier van werken. d) Besluit en toekomstperspectieven Wat 2005 betreft staan er dus al zeker 2 thema s op de agenda voor wat het leerproject Omgaan met drugs betreft. Enerzijds is dat een verderzetting (en nadien concrete uitvoering) van het denkproces rond de geijkte doelgroep voor ons leerproject. Anderzijds zal de richting van het meer ervaringsgericht leren ons en de jongeren ongetwijfeld in staat stellen om een heel aantal problemen op een nieuwe manier te leren bekijken. De bedoeling is dan ook deze vorm te evalueren en uit te diepen en na eventuele aanpassingen in de verdere toekomst meer te gaan gebruiken.

23 5. ENGAGEMENTSVERKLARINGEN a) Wat? Voor wie? In het verleden kregen we regelmatig vragen vanuit instellingen Bijzondere Jeugdbijstand of we geen jongeren die bij hen verbleven, wilden begeleiden bij een leer- of een werkproject. Gambas kon toen onmogelijk ingaan op deze vraag omdat wij enkel op mandaat van de Jeugdrechtbank kunnen werken. Een jeugdrechter mag juridisch gezien, in geval van een geplaatste jongere, geen 2 e maatregel opleggen. Nochtans gebeurt het af en toe dat een geplaatste minderjarige aanhoudend storend gedrag stelt, agressief is tav leefgroepgenoten of begeleiding of een als misdrijf omschreven feit (vb. drugs, vernieling of diefstal in de instelling zelf, feiten buiten de instelling tijdens weekendbezoek, ) pleegt. Dit zorgt er in sommige gevallen voor dat instellingen met hun handen in het haar zitten. Mogelijke oplossing is dan de jongere elders plaatsen (in een meer gesloten instelling). Vaak willen de instellingen en de jeugdrechter de minderjarige echter nog een kans geven, maar tegelijk toch een signaal geven en reageren op het gestelde gedrag. In dat geval kan met de jongere de mogelijkheid van een engagementsverklaring worden besproken. Wanneer de jongere er voor openstaat om vrijwillig een leerproject te volgen of een werkproject te verrichten, kan hij ons een brief schrijven waarin hij/zij zich engageert. Deze brief dient eerst bekrachtigd door de jeugdrechter vooraleer we effectief kunnen starten. Vaak vindt eerst een gesprek plaats tussen iemand van Gambas en de jongere individueel. De begeleiding vanuit de instelling wordt eveneens gehoord. We zijn ons bewust van het feit dat de vrijwilligheid bij de jongere in deze zeer relatief kan zijn (vanwege druk vanuit de instelling), maar meestal merken we dat de motivatie om in de huidige instelling te kunnen blijven vaak genoeg is om te willen deelnemen aan voorgesteld project. b) Cijfers Zo verbleven de 4 jongeren die in 2004 via een engagementsverklaring een leerof werkproject uitvoerden, in een MPI of OOOC op het moment van het opstarten van de maatregel. Het gaat om 2 leerprojecten op maat en 2 werkprojecten.

24 Volgende tabel toont een overzicht van de aangegane engagementsverklaringen in 2003 en leerproject werkproject In 2003 werden 3 begeleidingen opgestart, namelijk 3 werkprojecten. Eén van deze begeleidingen liep nog verder in In 2004 werden dus in totaal 5 jongeren begeleid via een engagementsverklaring. c) Besluit en toekomstperspectieven Het organiseren van een maatregel via engagementverklaringen biedt instellingen en jeugdrechters de mogelijkheid om toch te reageren op gedrag van jongeren terwijl deze reeds een maatregel van plaatsing heeft opgelegd gekregen. Het voordeel van deze manier van werken is de mogelijkheid om kort op de bal te spelen. Jongeren worden op die manier meteen aangesproken op hun gedrag. Onze dienst zal deze vorm dan ook blijven aanbieden zolang de vraag blijft en er op geen andere manier een oplossing kan geboden worden aan dit probleem. 6. BASTA-project a) Inleidend Gezien de overeenkomst met de Vlaamse Gemeenschap enkel gemeenschapsdiensten, leerprojecten en herstelbemiddeling betreft, hoort de organisatie en begeleiding van het BASTA-project niet tot onze feitelijke opdracht. Wel zag het BASTA-concept het levenslicht met steun van de Vlaamse Gemeenschap. Deze steun viel weg toen er na de voorbereidende fase een verder engagement werd gevraagd.

25 Het voorbereidend werk zomaar weggooien, zagen we niet zitten en mede met steun van de Provincie Vlaams-Brabant werd in de loop van 2003 naar de jeugdrechtbanken van Brussel en Leuven de openheid gegeven om binnen gemaakte afspraken alsnog BASTA-begeleidingen op te nemen. Vooropgesteld werd om dit bijkomend engagement gedurende 2 jaar op te nemen, waarna een evaluatie zou volgen. Deze evaluatie is concreet voorzien voor b) Wat? Voor wie? (uit de folder bedoeld voor de jongeren) Een intensief begeleidingsproject voor jou en je omgeving WAT IS BASTA? Het gaat om een 6 maanden durend begeleidingsproject. Het is een project dat is bedoeld om jou te doen inzien dat je een norm hebt overschreden, je niet hebt gehouden aan afspraken die in onze maatschappij gelden. Het is ook een project dat je de kans wil geven om de schade die je hebt aangericht op een actieve manier te herstellen. Het project wil samen met jou in verschillende aspecten van je leven op onderzoek gaan om, waar het nodig is, je te helpen nieuwe stappen te ondernemen. BASTA is ook een project dat ervoor wil zorgen dat je niet in de gemeenschapsinstellingen te Mol, Ruiselede, Beernem of de federale instelling te Everberg wordt geplaatst. WAT DOE JIJ? Er wordt van jou een grote inzet verwacht. In die zin dat je je ge verwacht. In die zin dat je je gedurende het hele project op een open en actieve manier zal moeten opstellen. Gedurende de eerste drie maanden van het project zal je (deels samen met je begeleider) vrijwilligerswerk moeten doen en dit gedurende gemiddeld 10 uren per week (alles samen 120 uren). Je zal ook moeten deelnemen aan de ronde tafels. Dit zijn gesprekken waarbij je ouder(s), je consulent(e) én je begeleider aanwezig zijn. Dáar worden de afspraken gemaakt over de inhoud van het project. Je brengt zelf verslag uit over het verloop van het project, de rondetafelgesprekken én afsluitend breng je bij de jeugdrechter je verslag uit over het ganse verloop ervan.

26 WAT DOEN WIJ? Van de begeleider van Gambas kan je het volgende verwachten : Hij/zij zal: - tijdens je vrijwilligerswerk geregeld mee met jou gaan werken. - voor jou gedurende het hele project je contactpersoon zijn. - je helpen, steunen, adviseren, om jou zoveel mogelijk kansen te geven om op verschillende gebieden stappen te zetten zodat jij en je omgeving er zich beter bij voelen. - samen met jou verslag uitbrengen aan je jeugdrechter en je consulent. Je begeleider gaat samen met jou mee naar de rondetafelgesprekken, die op geregelde tijdstippen doorgaan. RECHTEN EN PLICHTEN Er zijn in dit project weinig regels; wel maken we enkele afspraken. - Er wordt van jou een duidelijke medewerking verwacht; je stelt je open voor de begeleiding. - Je neemt deel aan de rondetafels die worden georganiseerd en kan zelf, indien je dit nodig vindt een rondetafel aanvragen. - Een afspraak is een afspraak. Je houdt je er stipt aan. Wanneer tijdens het project nieuwe feiten aan het licht komen, worden deze aan de rechtbank gemeld en kan dit het stopzetten van het project inhouden. b) BASTA-verwijzingen: wie en verloop Brussel Leuven jongeren 2 jongeren jongeren 4 jongeren Sinds de opstart en tot einde 2004 werden dus 22 jongeren (2 meisjes en 20 jongens) naar ons doorverwezen voor het BASTA-project, waarvan meer dan 2/3 de via de Jeugdrechtbank van Brussel. Bij 18 jongeren werd de verwijzing uitgesproken bij beschikking. Voor 5 anderen was dit een beschikking tot herziening na een voorafgaandelijke plaatsing van 1 maand in een gemeenschapsinstelling. Voor 10 onder hen was dit in een onmiddellijke reactie op de feiten En bij nog eens 3 anderen was dit na een voorafgaandelijk sociaal onderzoek.

27 Bij 4 jongeren werd de BASTA-maatregel uitgesproken bij vonnis, wat op het eerste zicht niet lijkt te stroken met de vooropgestelde doelstelling, met name aangeboden als alternatief voor een directe plaatsing of een verlenging van plaatsing. Bij één van hen was er bovendien een voorafgaandelijke plaatsing geweest van 3 maanden in een gemeenschapsinstelling. Hier was de motivatie van de jeugdrechter om toch deze maatregel op te leggen gelinkt met het gegeven dat er een intensieve opvolging werd aangeboden. Bij de andere jongeren was de motivatie gelinkt met de recidive en grote ernst van de door de jongeren gepleegde feiten. Voorlopig kunnen we stellen dat het BASTA-project voor heel wat jongeren een effectief alternatief was voor een plaatsing of verlenging van plaatsing. Bewijs hiervan was ook het gegeven dat bij enkelen onder hen bij nieuwe feiten in de loop van de begeleiding ook een onmiddellijke plaatsing volgde. In andere situaties kan echter gesproken worden van een oneigenlijk gebruik wat trouwens ook werd toegegeven door de jeugdrechter en veeleer wijst op de lacunes in het andere aanbod of de beschikbaarheid ervan. c) Het verloop in 2004 Eind 2004 werden 7 begeleidingen zonder meer positief afgerond Vier jongeren pleegden nieuwe feiten, waarvan één van hen een herkansing kreeg en het project toch nog positief wist te beëindigen. Twee begeleidingen werden nog in een kennismakingsfase stopgezet gezien de afwezigheid van enige actieve motivatie bij de jongere in kwestie. En negen begeleidingen zijn nog lopende d) Een eerste evaluatie? Gezien de hierboven vermelde cijfers en de geschetste stand van zaken in de begeleidingen is het duidelijk dat elke eerste evaluatie enkel van beschouwende aard kan en mag zijn. Een grondige evaluatie volgt in de loop van Toch reeds deze eerste meegever : uit een verslag van een interne bespreking rond het BASTA-project van januari 2005 : Al snel blijkt uit de bespreking dat het doorlopen van een BASTA-project voor elke jongeren sterk afhankelijk is van de accenten die er door elke begeleider worden gelegd. Gevolg hiervan is dat de vooropgestelde vorm (structuur) van

28 BASTA nogal eens (sterk) afwijkt van wat er in de praktijk gebeurt... Eén van de belangrijkste elementen in de gehele discussie had te maken met welk gewicht aan elk van de drie peilers van het project wordt toegekend én aan het belang dat wordt gehecht aan enerzijds de klik die met een jongere wordt gemaakt of anderzijds het voor éénieder gelijke traject dat wordt afgelegd. Ook al lijken beide opties combineerbaar, toch kan het laten primeren van een klik het risico inhouden dat er van vooropgestelde structuur / traject wordt afgeweken. In de bespreking werd tevens duidelijk dat niet iedereen in het team dezelfde inhoud geeft aan het begrip begeleiding / hulpverlening. Doch hierbij mocht niet uit het oog worden verloren dat BASTA niet in eerste instantie een hulpverleningsproject is, doch wel een project dat op een evenwichtige manier de drie peilers wil aan bod laten komen. Dus sanctie trajectbegeleiding (niet in essentie oplossingsgericht) en herstel. De uitdaging zal er in bestaan om een evenwicht te zoeken tussen een zekere mate van structuur én een voldoende grote bewegingsruimte om de individualiteit van elke begeleiding voldoende aan bod te kunnen laten komen. e) En structureel? Hiermee doelen we op de vraag of het aanbod verder zal blijven gelden na de twee jaar werking die eind april 2005 aflopen. Dit gegeven wordt niet enkel afhankelijk gesteld van de evaluatie van het project zelf, doch ook van het structureel gegeven dat onze dienst voor deze intensieve begeleidingsaanpak eigenlijk niet wordt gesubsidieerd. Met onze evaluatie en planning ter zake zullen we dus zeker aankloppen bij de Vlaamse overheid in de loop van het najaar van 2005.

29 7. VEREFFENINGSWERK a) Wat? Voor wie? Jongeren die naar aanleiding van een herstelbemiddeling of HERstelGerichtgroepsOverleg (zie hoofdstuk Bemiddelingsburo) kiezen om zelf hun slachtoffer(s) te vergoeden voor de geleden schade, kunnen beroep doen op het Provinciaal Vereffeningsfonds. Deze dienst van de Provincie Vlaams-Brabant vergoedt de slachtoffers per uur dat de jongere vrijwilligerswerk doet. Wanneer dit Fonds zijn goedkeuring heeft gegeven, geeft het Bemiddelingsburo van Brussel dit door aan Gambas. Voor het Leuvense arrondissement wordt de bemiddeling maar ook het werken via het Vereffeningsfonds opgenomen door de dienst BAL. Gambas neemt contact op met de minderjarige en zijn ouders en gaat vervolgens op zoek naar een plaats waar de minderjarige aan het werk kan. Concreet gaat de jongere dus een bepaald aantal uur werken in een vzw of openbare dienst, afhankelijk van de veroorzaakte schade. Per gepresteerd uur wordt aan het slachtoffer 5,30 uitbetaald. Net als bij een gemeenschapsdienst wordt er op het einde geëvalueerd en worden de nodige formulieren opnieuw overhandigd aan het Bemiddelingsburo. Het Bemiddelingsburo maakt dit op haar beurt over aan het Vereffeningsfonds waarna het afgesproken bedrag wordt uitbetaald aan het slachtoffer(s). b) Cijfers Bij volgende cijfergegevens dient in het achterhoofd gehouden dat zij enkel van toepassing zijn voor het gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Zoals eerder vermeld is voor Leuven niet Gambas verantwoordelijk voor het werken via het Vereffeningsfonds, maar BAL. Zoals u in onderstaande tabel kan zien werden in nieuwe dossiers via het Vereffeningsfonds opgestart. Een forse sprong voorwaarts, ten opzichte van de 4 aangemelde dossiers in Die 4 dossiers werden echter pas afgesloten in Dit maakt een totaal van 38 begeleidingen voor het afgesloten jaar.

30 opstart in 2003 opstart in 2004 dossiers lopende in 2004 Van deze 38 begeleidingen werden er 26 ook effectief in datzelfde jaar afgesloten. De overige 12 dossiers zullen verder opgevolgd worden in c) Besluit en toekomstperspectieven Er is een opmerkelijke stijging in het aantal aangemelde vereffeningsdossiers. Vraag is naar het waarom van deze evolutie en of we deze al dan niet als een posiiteve trend dienen te beschouwen. Naar volgend jaar toe wordt er gekeken hoe de doorverwijzing vanuit het Bemiddelingsburo nog efficiënter kan verlopen.

31 8. OVERLEG en externe samenwerkingsverbanden We zijn niet op een eiland werkzaam. Het personeel van Gambas investeert naast het begeleiden van minderjarigen (en hun ouders) dan ook mede in overleg en samenwerking met andere diensten. Voordelen zijn o.a. dat hierdoor het beeld van de sector verruimd en persoonlijker wordt, een gezicht krijgt, waardoor eventuele doorverwijzingen van jongeren en hun ouders naar hulpverlening op een meer adequate manier mogelijk wordt. Nadelen zijn dan weer dat regelmatig samenkomen en vergaderen met andere diensten zeer tijdsintensief is en wij als project vaak als enkeling tussen erkende organisaties het hoofd boven water moeten houden. 1) Regionaal overleg samenwerkingsverband herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen voor minderjarigen (voor Brussel en Leuven apart) Doel van dit samenkomen is de afstemming en coördinatie tussen herstelrechtelijke en constructieve afhandeling per gerechtelijk arrondissement, vanuit een gemeenschappelijk gedragen visie op de aanpak van de jongeren die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd. Voorheen grepen te Leuven de contacten met Jeugdrechtbank, Parket en sociale dienst van de Jeugdrechtbank evengoed plaats doch niet zozeer gestructureerd. In Brussel daartegenover was dit overleg in veel grotere mate gestructureerd. Het protocol dat dit samenwerkingsverband vorm geeft werd zowel te Brussel als te Leuven einde 2004 opgesteld. Doel op korte termijn zal worden om dit samenwerkingsverband te verruimen met de gerechtelijke actoren. 2) Overlegplatform Bijzondere Jeugdzorg, Leuven - Time Out Overleg Leuven: Samen met de instellingen voor Bijzondere Jeugdzorg uit de Leuvense regio wordt gezocht naar zinvolle time-outmogelijkheden. Het bestaande time-out-aanbod wordt geëvalueerd en uitgebreid. - Werkgroep Dagbesteding : Intervisie m.b.t. zoeken van en communiceren met tewerkstellingsplaatsen. Zoeken naar alternatieve dagbezigheden voor jongeren.