De Kuifeend en de Grote Kreek Nieuwsbrief 75 januari 2015

Transcriptie

1 De Kuifeend en de Grote Kreek Nieuwsbrief 75 januari 2015 Beste lezer, Recent was een groepje JNM ers te gast in De Kuifeend en de Grote Kreek. Op natuurexcursie! Allen jongeren tussen 10 en 11 jaar, de zgn. Boompiepers, en onder de kundige leiding van 3 jonge begeleiders. JNM staat voor Jeugdbond voor Natuur en Milieu. Het is een jeugdbeweging voor iedereen tussen 7 en 26 jaar die zich goed voelt in de natuur en zijn schouders niet ophaalt voor het milieu. Ook ik was er, heel lang geleden, nog even lid van bij de voorganger BJN of Belgische Jeugdbond voor Natuurstudie. Vanaf het begin van deze excursie kon je bij deze jongeren zonder meer hun grote interesse en hun enthousiasme in natuurstudie sterk waarnemen. De meesten waren één en al oor voor alles wat verteld, gehoord en of gezien werd. Vol overgave. Regen en koude trotserend. Sommigen heel actief vragen stellend, anderen iets meer verlegen maar een en al oor. Ontroerend. En de drie begeleiders, allen studenten aan de universiteit, verdienen een dikke pluim. Zij zorgen op de achtergrond voor feilloze afspraken met de ouders die de kinderen brengen en afhalen. Ze zorgen voor de planning, de begeleiding en waar nodig om even tot de orde te roepen. De aandacht en interesse bij volwassenen deelnemers aan excursies is soms heel wat matiger dan bij deze JNM ers. Helaas zetten wij als terreinbeheerders in onze vereniging te weinig in om deze onderschatte doelgroep meer te betrekken bij natuurstudie en natuurbeheer. Of voor het aanleren van de basisknepen van de natuurfotografie Akkoord, het vergt meer begeleiding en verantwoordelijkheid. Maar het is de moeite. En ze gaan er volledig voor. Een anekdote. Niet alle kinderen waren uiteraard even geïnteresseerd over alles wat die dag over onze natuur werd verteld. Twee kinderen vonden in ons natuurgebied de ideale omgeving om een evocatie te doen van de Groote Oorlog. We zijn niet voor niets in een herdenkingsperiode voor deze wereldbrand. De grootste beeldde een generaal uit voorzien van een officierenstokje gemaakt van een stukje riet. De tweede had met een elastiekje een bajonet gemonteerd op een houten stok. Onze bufferdijken beelden hun loopgrachten uit..en wie weet waren grote overvliegende vogels misschien wel overvliegende vijandelijke vliegtuigen? Ook dat moet eens kunnen in onze natuur. En wie weet worden juist zij later de grote natuurbeschermers We zullen het maar weten als we er alles voor inzetten. Alvast veel leesplezier! Ludo Benoy Conservator De Kuifeend en de Grote Kreek Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

2 Warm of niet: blijf je tuinvogels bijvoederen! Bron: bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie op vrijdag 9 januari 2015 Het blijft zinvol om vogels ook tijdens warmere periodes te blijven voederen tot minstens midden maart. Zo vang je plotse koudeprikken op zodat de vogels jouw hulp meteen vinden en zo aan een mogelijke hongerdood ontsnappen. En vaak kunnen februari en zelfs maart nog ijskoude dagen kennen. Bij warmer winterweer vinden vogels meer voedsel in de natuur. Maar de temperatuur kan snel weer een duik nemen. Vogels hebben hun gewoontes en ritmes. Eens ze een voederplaats kennen, stemmen ze hun gewoontes daarop af. Dat is ook de reden waarom je vaak vaste klanten ziet in je tuin: een oude vertrouwde Merel zit wachtend voor zich uit te staren en weet precies wanneer je de deur zal openen voor de voederbeurt. Wanneer die voederplaats plots leeg blijft, moeten ze dringend weer op zoek. Bij felle koude verliezen vogels tot 10% van hun lichaamsgewicht; ze moeten immers hun lichaamstemperatuur van 40 Celsius behouden. Dus in de regel: hoe kleiner het beestje, hoe kleiner de vetmassa, en hoe meer energie er s nachts verloren gaat. Zeker wanneer de dagen nog kort zijn, zoals nu. Het gaat bij die beestjes dus puur om overleven. Een garantie op regelmaat is dan stevig meegenomen. Het regent ook Voedertafels in alle maten en vormen Hubert Michielssens vaker bij zacht weer. Dan beginnen zaden snel te kiemen of gaat voedsel snel beschimmelen en dat veroorzaakt allerlei ziektes bij tuinvogels. Het is dus belangrijk om regelmatig in kleine hoeveelheden te strooien zodat er nooit te veel blijft liggen. Probeer vetbollen op een droge plaats te hangen als het enigszins kan en gebruik een overdekte voederplank. Of strooi zaden op de meest wind- en regen beschutte plaats. Vermijd deegwaren bij nat weer, die worden snel wak en beschimmelen snel. Maak er in ieder geval een punt van om je voedertafel regelmatig te reinigen met heet water, zodat bedorven restjes niet blijven liggen, want zij tasten ook sneller het nieuwe voedsel aan. Houtduiven Enige tijd geleden, tijdens een excursie, hield een deelnemer een betoog voor het afschieten van Houtduiven. Hij was overtuigd dat een dergelijk afschot dé oplossing bij uitstek was voor het terugdringen van deze duivensoort. Bejaging zou de populatie van Houtduiven terugdringen en controleren om zo de schade die ze aanbrengen aan groenten, fruit en granen terug te dringen. Vooral in jacht- en landbouwkringen wordt deze stelling al vele jaren gebruikt om het afschieten van deze soort te rechtvaardigen. Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

3 Houtduif De Kuifeend Ludo Benoy In een persbericht van 26 januari is Vogelbescherming Vlaanderen van mening dat het massale afschot van Houtduiven geen enkele invloed heeft op de broedvogelpopulatie in Vlaanderen en dus ook niet op het beschermen van land- en tuinbouwgewassen tegen vraatschade later op het jaar. Het grote aantal houtduiven in het (landbouw)landschap in Vlaanderen is overigens door de landbouw zelf veroorzaakt via een overaanbod aan oogstresten van maïs. In deze periode is daarenboven minder dan één houtduif op tien in Vlaanderen een vogel van de plaatselijke broedpopulatie. Vermits de schadegevoelige teelten houtduiven aantrekken, impliceert dit dat de schade maar kan voorkomen worden via bestrijding op populatieniveau, dus wanneer bijna totale uitroeiing van de houtduif zou gerealiseerd worden. Eind januari is bovendien ook de periode waarin de voorjaarstrek van de houtduif op gang komt. Die trekperiode loopt tot in mei. Er zijn in de winter tien maal meer houtduiven in Vlaanderen dan in de zomer. Het aantal houtduiven dat aan het eind van de winter in Vlaanderen verblijft en van eind januari tot in mei door Vlaanderen zal trekken, beloopt meerdere miljoenen vogels. Vogelbescherming Vlaanderen vindt het totaal ongepast om anno 2015 op een dergelijke ondoordachte manier, gebaseerd op te weinig inzicht, met onze natuurlijke omgeving om te gaan. Volgens de afschotstatistieken die worden verzameld door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) worden jaarlijks in Vlaanderen minstens houtduiven geschoten. Zelfs dit afschot heeft geen effect op de houtduivenpopulatie in Vlaanderen. Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

4 Handen uit de mouwen vrijwilligers in de bres Jaarlijks worden door onze vrijwilligers behoorlijk wat klussen uitgevoerd in het Rangeerstation. Klussen die niet door de professionele ploegen kunnen uitgevoerd worden. Ook de voorbije maanden was dat niet anders. De oude boomgaard aan de Grote Kreek moest dringend vrijgemaakt worden van Bramen en andere woekerende kruiden. Bram Van Loock klaarde deze klus in zijn eentje. Ook al een aantal fruitbomen werd gesnoeid of opgeruimd. Sommige bomen waren immers intussen afgestorven. Hard werk in weer en wind in drassig terrein, Bram in actie Ludo Benoy Op De Kuifeend gingen we de strijd aan tegen verdere verbossing. Vooral door Jef De Ridder werden al te opdringerige Wilgen en vlierstruiken in de rietvelden achter de dijk aan de parking afgezaagd. Verder werd er Riet gemaaid onder meer op de locatie van de Moeraswespenorchissen. Dat leverde uiteraard veel maaisel en houtafval op. Intussen werd dat verwijderd. Dank aan de vele vrijwilligers Bram Van Loock, Jef de Ridder, Ludo Roothaert, Luc Roothaert, Robert De Maeyer, Bram Vogels, Kathleen Quick, Gaston De Lombaert. De volgende weken worden deze werken verder gezet. Meer sluikstort in de toekomst? Vanaf 1 januari is het afleveren van steenpuin en grofvuil betalend in de containerparken van de Stad Antwerpen. Tot voor kort was dit voor Antwerpenaars gratis. De stad stelt zich daarmee in regel met het Materialendecreet van de Vlaamse Overheid. Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

5 We vrezen echter dat deze veranderde maatregel zal leiden tot een toename van sluikstorten in en rond onze natuurgebieden. Lang hoefden we overigens niet te wachten want sinds 1 januari troffen we intussen al twee sluikstorten aan bestaande uit zakken met afval en een WC-pot. In samenspraak met Infrabel, de beheerder van ons spoorwegennet, zullen we telkens, hoe klein de hoeveelheid ook, klacht indienen bij de cel Milieudelicten van de Federale Politie. Deze gespecialiseerde politiedienst komt ter plaatse voor de nodige vaststellingen en stelt ook telkens een proces-verbaal op. En gelukkig voor ons laten vele sluikstorters op een of andere manier hun naamkaartje achter in het gedumpte afval. Dat kan in vele gevallen leiden tot herkenning van de mogelijke dader. Maar ook jullie lezers kunnen eventueel bijdragen. Als je tijdens je bezoek aan ons gebied, waar ook, ziet sluikstorten of een aanwijzing hebt, dan graag de nummerplaat, het merk en kleur van de wagen noteren en deze gegevens aan mij bezorgen waarna ik de bevoegde diensten verder kan inlichten. Twee nieuwe windturbines vergund Uit goede bron hebben we vernomen dat de bouwaanvragen voor twee nieuwe windturbines vlakbij De Kuifeend en de Grote Kreek intussen werden vergund. We moeten er dus rekening mee houden dat de skyline rond ons natuurgebied de volgende maanden opnieuw zal veranderen. Blijkbaar hebben de door ons aangebrachte argumenten met nadruk op het welzijn van vogels en vleermuizen onvoldoende doorgewogen. Het bouwen van dergelijke hoge windturbines houdt naar onze mening vele risico s in voor deze diergroepen. Onze ervaring op het terrein sinds 1972 en de inspanningen die door Natuurpunt werden geleverd, konden dit helaas niet beletten. In t kort Grauwe gans met kleurennekring De Grauwe gans met lichtgroene nekring met code V09 die eerder op 25 november in de Binnenweilanden werd waargenomen, werd daar op 4 januari 2015 opnieuw foeragerend gezien tussen een honderdtal soortgenoten. Het dier werd op 3 juni 2002 geringd in Saeftinge, Nederland en is intussen reeds 14 jaar oud. Sindsdien pendelt V09 tussen de Schorren van Ouden Doel (Linkeroever), Saeftinge en de Hedwigepolder (Linkeroever). Sinds 25 november 2014 werd dit exemplaar intussen 3 keer gezien aan de Binnenweilanden. Een meer dan plaatstrouw dier. Vele regen zet Achterdeel Rangeerstation onder water De graslanden in het Achterdeel van het Rangeerstation liepen, als gevolg van de vele regen van de voorbije maand, voor een groot deel onder water. Dat is uiteraard ideaal voor vele watervogels. Zo pleisterden hier op 26 januari niet minder dan 30 Wilde eenden, 15 Krakeenden, 273 Wintertalingen, 7 Smienten, 2 Pijlstaarten, 14 Slobeenden en 97 Canadese ganzen of meer dan 400 vogels! Nooit geziene aantallen in dit deelgebied. Het vele water bracht allicht meer voedsel aan de oppervlakte waarvan vele soorten tijdelijk kunnen profiteren. Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

6 Mannetje en 3 vrouwtjes Wintertalingen Grote Kreek 8 december 2014 Herman Adriaenssens Zicht op de zuidelijke helft van het Achterdeel. Ook de noordelijke helft staat blank Ludo Benoy Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

7 Broedvogelmonitoring 2015 Midden maart starten we een nieuwe monitoring van onze broedvogels. Alle delen van het Rangeerstation inclusief de Verlegde Schijns (10 deelgebieden in totaal), Opstalvallei (3 deelgebieden) en de Meeuwenbroedplaats worden dan door een handvol Natuurpuntvrijwilligers gemonitord in het kader van de opdracht die Natuurpunt samen met het INBO jaarlijks voor de Vlaamse overheid uitvoert. Deze monitoring gebeurt volgens de zgn. Sovonmethode. Dit is een gestandaardiseerde manier om broedvogels te inventariseren. Voor het eerst sinds 2009 hebben we echter een tekort aan vrijwilligers. Daarom volgende oproep. Ik zoek dringend een vogelkijker die bereid is om de Meeuwenbroedplaats in Stabroek te monitoren. Een interessant gebied zeker nu dat er getracht zal worden om Kok- en Zwartkopmeeuwen naar deze locatie te lokken. Vrouwtje Kuifeend met jongen - De Kuifeend - 8 juli 2011 Herman Adriaenssens Het enige dat we van deze vrijwilliger verwachten is dat hij of zij bereid is om tussen 15 maart en einde juli, zeven keren het terrein te bezoeken volgens eigen keuze en in de vroege voormiddag. Uiteraard verwachten we van deze vrijwilliger een goede basiskennis van vogels en hun zang. Voel je jezelf geroepen? Laat het dan vlug weten aan ondergetekende via ludo.benoy@skynet.be of via zodat we samen de juiste afspraken kunnen maken. De inzet van vrijwilligers aan dergelijke activiteiten is van groot belang. Deze monitoringen droegen de voorbije jaren onder meer bij aan uitbreidingen van (nieuwe) natuurgebieden of voor de optimalisering ervan. Zo geven we nieuwe kansen aan onder andere kwetsbare en bedreigde vogelsoorten. Zoogdieren (waarnemingen vanaf 1 januari) Tijdens onze beheerwerken op 25 januari werd een Rosse woelmuis verstoord op De Kuifeend. Niet meteen een speciale soort maar je ziet ze maar zelden. Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

8 Honderden molshopen wijzen op grote activiteit van deze soort die zich wellicht door het vele water en de verhoging van de grondwaterstand naar hogere gedeeltes verplaatsten. Vogels (bijzondere waarnemingen vanaf 1 januari) Januari behoort intussen tot de 10 natste januarimaanden sinds de start van de meteorologische metingen in Er viel ongeveer 124 mm water per vierkante meter op een maand tijd. Januari was niet alleen een natte maand maar er was ook zeer geregeld matige nachtvorst. Enkele dagen vroren zelfs kleinere plassen (gedeeltelijk) dicht. Er waren ook 5 sneeuwdagen. Opvallend was het lage aantal watervogels in deze periode. Echte uitschieters in aantallen of zeldzamere soorten waren er niet. Een greep uit de belangrijkste waarnemingen. Roerdomp - de Grote Kreek 16 november 2014 Pierre Nowosad Roerdompen werden op drie data waargenomen. Op 4 januari verbleef telkens 1 exemplaar in De Kuifeend alsook aan de Grote Kreek. Op 16 januari zat een exemplaar in de beek langs de toegangsweg naar de Grote Kreek. Op 18 januari pleisterde 1 exemplaar aan de Grote Kreek. Ook de Grote zilverreiger was regelmatig aanwezig in de Binnenweilanden onder meer op 1, 3, 6, 11 en 18 januari. Op 4 januari werden 3 waarnemingen van 1 exemplaar gedaan aan De Kuifeend, de Binnenweilanden en het Oud Schijn. Mogelijk zitten hier dubbeltellingen bij. Op 10 januari pleisterde ook 1 exemplaar in de Binnenweilanden en aan de Grote Kreek. Op 31 januari foerageerde 1 exemplaar op een plasje van de Buitenweilanden. Slechts 1 Dodaars werd gezien op 4 en 18 januari in het Binnenmoeras en aan de Verlegde Schijns en op 10 januari aan de Binnenweilanden. Ook de Fuut was schaars in deze periode met 1 exemplaar op 10 en 18 januari aan de Verlegde Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

9 Schijns en 1 exemplaar op 5 en 18 januari aan de Grote Kreek. Op 4 januari was ook nog 1 Fuut aanwezig op de Kuifeendplas. Dodaars in winterkleed - de Grote Kreek 31 januari 2015 Wim Dekelver Telkens 1 jagende Blauwe kiekendief werd gezien op 7 januari op De Kuifeend en op 14 en 18 januari aan de Verlegde Schijns. Een zeer schaarse Havik overvloog de Grote Kreek op 29 januari. Deze soort wordt hooguit één keer per jaar gezien. Drie Casarca s foerageerden in de graslanden van De Kuifeend op 29 januari. Lage aantallen Nonnetjes en Brilduikers verblijven deze winter in ons natuurgebied weliswaar gespreid over de ganse maand en tot een maximum van 6 Nonnetjes en slechts 2 Brilduikers. Op 10 januari pleisterde een mannetje en vrouwtje Nonnetje op de Grote Kreek alsook 4 vrouwtjes op de Kuifeend. Verder waren 4 exemplaren present op 4, 16 en 25 januari telkens bestaande uit 1 mannetje en 3 vrouwtjes. Op 31 januari waren er 2 mannetjes en 2 vrouwtjes. Drie exemplaren waren verspreid over het Rangeerstation aanwezig op 6 januari. Op 11 januari zat een paartje aan de Grote Kreek. Twee vrouwtjes zaten op de Kuifeendplas op 12 januari. En tot slot telkens 1 vrouwtje op 14 en 17 januari eveneens op De Kuifeend. Ook Brilduikers waren de hele maand aanwezig tot maximum 2 exemplaren en steeds op de plas van de Kuifeend. Op 4 januari waren 2 mannetjes druk duikend aan het foerageren. Op 18 en 31 januari was een paartje aanwezig. Op 3, 6, 10, 12, 16 en 21 januari was er hier telkens een vrouwtje en op 10 en 17 januari telkens 1 mannetje. Brilduikers kunnen geregeld overkeken worden omdat Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

10 ze tijdens de dag druk duikend voedsel zoeken en dus meer onder dan boven water te zien zijn. Nonnetje in vrouwtjeskleed de Grote Kreek 31 januari 2015 Wim Dekelver Mannetje Brilduiker De Kuifeend januari 2015 Werner Van Mele Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

11 Een onvolwassen exemplaar Pontische meeuw werd op 18 januari gezien op De Kuifeend. Drie adulte exemplaren pleisterden hier op 21 januari. Telkens 2 Bokjes werden opgestoten op 11 januari inde TGV-zone alsook op 24 januari op De Kuifeend. IJsvogels bleven gedurende de ganse maand goed aanwezig in het Rangeerstation. Op 4 januari werden verspreid 3 exemplaren gezien. Op 10, 16 en 18 januari werden er telkens 2 gezien en op 5, 6, 16, 24 en 31 januari telkens 1 exemplaar. Uiteraard verplaatsen IJsvogels zich vrij snel over meerdere deelgebieden waardoor eventuele dubbeltelling op een zelfde datum niet uitgesloten is. Waterpiepers waren gedurende de ganse maand januari aanwezig in kleine aantallen op de graslanden in het Rangeerstation. Enkele mooie aantallen werden gezien onder meer op 4 januari met 9 exemplaren in het Achterdeel; 1 aan de Grote Kreek en 1 aan het Binnenmoeras. Op 10 januari pleisterden 11 exemplaren in het Achterdeel, 5 in de Binnenweilanden en 1 aan de Grote Kreek. Een Grote gele kwikstaart werd telkens op 4 en 10 januari gezien aan de Verlegde Schijns. In het Achterdeel van het Rangeerstation pleisterde op 4 januari 1 Roodborsttapuit. Een Kleine barmsijs overvloog roepend de parking van De Kuifeend op 25 januari. Baardmannetjes verdwenen blijkbaar uit het gebied. Op 31 januari werd echter opnieuw 1 vrouwtje gezien vanuit de kijkhut van De Kuifeend. En hoe zit het met Chris de Koekoek? Steekkaart: Naam: Chris Geringd: woensdag 1 juni 2011 Ringplaats: Santon Downham, Norfolk Geslacht: man Ouderdom bij het ringen: tweedejaars Satelliet Tag No.:62608 Ringnummer:DD24004 Chris BTO Chris blijkt zich goed te voelen in Angola. Hij verblijft nu zo n 250 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Luanda. Hier foerageert hij in een bebost en bergachtige landschap. Deze locatie is niet heel ver verwijderd van de locatie waar hij ook vorig jaar overwinterde. Toen trok Chris reeds einde februari terug noordelijk richting Europa maar met een tussenstop van ongeveer een maand in Kameroen, Nigeria, Togo, Ghana en Ivoorkust. Midden april 2014 vloog hij vervolgens in een trek naar Spanje. En blijkbaar werkt de datatransmitter tegen alle verwachtingen nog steeds. Normaal gezien heeft die maar een zendtijd van drie jaar. In principe had die dus voorbije zomer moeten uitvallen. Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

12 Noteer alvast in je agenda Belgische Vogeldag 2015 Op zaterdag 21 februari vindt de 15 de editie plaats van de Belgische Vogeldag. Deze bijeenkomst gaat door op de Campus Drie Eiken, Universiteitsplein Wilrijk. Het volledige programma vind je terug in de nieuwsbrief van december Wel is er een verandering in het programma. Spreker Martin Garner heeft intussen afgezegd en wordt vervangen door Nigel Collar die een bijdrage geeft over the new checklist of the birds of the world. In 2014 verscheen het eerste deel van een monumentaal werk: de Checklist of the Birds of the World, dat een overzicht geeft van alle niet-zangvogels. Een kijkje in dit deze bijzondere checklist Lynx Edicion Voor het eerst een checklist met afbeeldingen van elke soort, en met verspreidingskaartjes en de status. Een huzarenwerk. Kijk met de auteurs mee achter de schermen, we werpen ook een blik vooruit naar het tweede deel. Excursie: Vogels kijken in De Kuifeend en de Grote Kreek Op zondag 22 februari verkennen we opnieuw De Kuifeend en de Grote Kreek. Onze regio biedt vele mogelijkheden om naar watervogels te kijken. In sommige gebieden zoals het onze kan dat echter zeer comfortabel vanuit kijkhutten en kijkwanden. Zo maak je kans om de laatste wintergasten te bekijken en wie weet, al een zomergast die vroeg uit het Zuiden is teruggekeerd? Afspraak aan het secretariaat van Natuurpunt Antwerpen Noord om 9.30 uur. Einde voorzien rond 12 uur. Warme en waterdichte kledij is gewenst. PS: ken je iemand die interesse heeft om deze nieuwsbrief te ontvangen of wens je zelf deze nieuwsbrief niet langer te ontvangen, graag een mailtje aan ludo.benoy@skynet.be Alle voorgaande nieuwsbrieven van de De Kuifeend en de Grote Kreek kun je raadplegen via Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13

13 Nieuwsbrief De Kuifeend en de Grote Kreek nummer 75 januari /13