Monitor Supermarkten 2015

Transcriptie

1 Monitor Supermarkten 2015 Aanbod vlees, eieren en zuivel, geproduceerd met regionaal eiwitrijk veevoer. Frits van der Schans, Annelies Balkema

2 Monitor supermarkten 2015 Aanbod vlees, eieren en zuivel geproduceerd met regionaal eiwitrijk veevoer Auteur: Frits van der Schans en Annelies Balkema, CLM Onderzoek en Advies Publicatienummer: CLM-886 november 2015 CLM CLM Onderzoek en Advies Postbus: Bezoekadres: T Postbus 62 Gutenbergweg 1 F AB Culemborg 4104 BA Culemborg

3 Inhoud 1 Inleiding Vraagstelling en aanpak Verantwoording Monitor Resultaten enquête en deskstudie Geselecteerde bedrijven Respons op enquête Informatiebronnen deskstudie Resultaten Conclusies en Aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen...11 Literatuur Bijlagen Bijlage 1: Ondertekenaars van het Verbond van Den Bosch Bijlage 2: Bedrijven uitgenodigd voor dit onderzoek Bijlage 3: Enquête voor Retailbedrijven Bijlage 4: Opbouw monitor met resultaten enquête en deskstudie Bijlage 5: Verantwoording monitor per bedrijf... 25

4 1 Inleiding Met deze monitor eiwitrijk veevoer wordt inzicht gegeven in de ontwikkelingen van het gebruik van regionale eiwitrijke grondstoffen bij de productie van vlees, eieren en zuivel zoals daarover afspraken zijn gemaakt in het Verbond van Den Bosch. Met dit verbond, opgesteld in 2011, hebben organisaties vanuit de veehouderijsector, veevoer- en vleesindustrie, retail en overheid afspraken gemaakt om de duurzaamheid van de veehouderij te vergroten. Enkele afspraken zijn erop gericht om milieuproblemen regionaal aan te pakken (zie Box 1 hieronder). Een doel waaraan de ondertekenaars van het Verbond van Den Bosch zich in 2011 hebben gecommitteerd is dat op 1 januari 2020 minimaal 50 procent van het eiwitrijke veevoer uit Europa komt, onder de voorwaarde dat daarmee de eindbalans duurzamer is dan vandaag de dag (Commissie van Doorn. 2011). Dit onderzoek is een vervolg op het onderzoek van 2014 (Balkema et al. 2014), waarbij in 2015 gebruik is gemaakt van een uitgebreidere internet enquête. In 2014 is een korte enquête uitgevoerd via en telefoon. Bij het sluitend maken van de kringlopen heeft de mengvoerindustrie in de startfase een bepalende rol. De problemen die momenteel spelen betreffen vooral de hoeveelheid en geografische herkomst van grondstoffen, en de bijdrage die de industrie kan leveren aan het efficiënter benutten van mineralen. Voor een sluitende stikstofkringloop is belangrijk deze grondstof meer dan voorheen uit Europa te halen. Dat kan door: teelt van eiwitrijke voedergewassen (lupine, veldbonen, erwten, soja); het benutten van veilige bijproducten uit de biobased economy; veilig hergebruik van bijproducten uit de voedselketen; het hernieuwd toelaten van veilig diermeel; het benutten van nieuwe eiwitbronnen (insecten, algen). Januari 2020 komt minimaal 50% van het eiwitrijke diervoer uit Europa (2011: 27%), onder de voorwaarde dat daarmee de eindbalans duurzamer is dan vandaag de dag. Indien eiwitrijke grondstoffen nodig zijn van buiten Europa, zorgt de mengvoerindustrie er op 1 januari 2014 voor dat deze grondstoffen gegarandeerd duurzaam zijn: voor soja- en palmolieproducten gebeurt dat via een actieve deelname aan de RTRS (Round Table on Responsible Soy) en de RSPO (Round Table on Sustainable Palm Oil). Box 1: Afspraken in Verbond van Den Bosch (Commissie Van Doorn 2011, citaat pag.16). 3

5 1.1 Vraagstelling en aanpak Vereniging Milieudefensie wil weten of de doelstelling ten aanzien van veevoer in het Verbond van Den Bosch (VvDB) wordt gehaald. Daarom heeft zij CLM Onderzoek & Advies (CLM) de opdracht gegeven om met een inventariserend onderzoek onder retailbedrijven het volgende in kaart te brengen: het huidige gebruik van regionaal geteeld eiwitrijk veevoer voor de productie van vlees, eieren en zuivel en de inspanningen van verschillende retailbedrijven om ervoor te zorgen dat in 2020 voor de productie van vlees, eieren en zuivel minimaal 50% eiwitrijk veevoer uit Europa wordt gebruikt. CLM heeft een monitor opgesteld, waarmee de inspanningen van verschillende retailbedrijven om ervoor te zorgen dat in 2020 voor de productie van vlees, eieren en zuivel minimaal 50% eiwitrijk veevoer uit Europa wordt gebruikt, inzichtelijk worden gemaakt. Deze monitor wordt uitgebreid beschreven in Hoofdstuk 2. De informatie voor de monitor is verkregen door middel van enerzijds een internet enquête waarvoor bedrijven expliciet zijn uitgenodigd, eventueel aangevuld met persoonlijk contact via en/of telefoon en anderzijds een deskstudie met een analyse van openbare bronnen (jaarverslagen, MVO rapportage en duurzaamheidsverslagen). De resultaten van de internet enquête en de deskstudie worden in Hoofdstuk 3 beschreven en geanalyseerd per bedrijf. Aan de hand van deze analyse wordt vastgesteld welke voortgang is geboekt, welke ambities bedrijven hebben voor de nabije toekomst en welke barrières bedrijven zien voor verdere verduurzaming. De belangrijkste resultaten en conclusies worden in Hoofdstuk 4 samengevat. Definitie regionaal eiwitrijk veevoer In dit rapport wordt 'eiwitrijk veevoer' gedefinieerd als die veevoergrondstoffen die meer dan 16% eiwit bevatten. Dit percentage is gebaseerd op de analyse die WUR heeft gedaan ten behoeve van de monitoring van regionaal eiwitrijk veevoer in 2014 (Balkema et al. 2014, p.7). De definitie regionaal veevoer refereert naar veevoer geproduceerd met grondstoffen afkomstig uit Europa. Dit kunnen gewassen zijn die geteeld zijn in Europa maar ook bijproducten die vrijkomen in de voedingsmiddelenindustrie in Europa. 4

6 2 Verantwoording Monitor Dit hoofdstuk beschrijft de opzet van het onderzoek, de verzamelde informatie (incl. de wijze waarop het is verzameld) en de analyse(s) die zijn uitgevoerd. Om de voorgang van het gebruik van regionaal eiwitrijk veevoer in kaart te brengen, worden scores toegekend aan het opgestelde beleid ten aanzien van het gebruik van duurzaam (regionaal geproduceerd eiwitrijk) veevoer en de ondernomen activiteiten, en de meetbaarheid en transparantie hiervan per bedrijf. Dit wordt gespecifieerd in onderstaande tabel. Per bedrijf zijn de volgende aspecten in kaart gebracht: Thema Onderdeel Beleid Doelstellingen regionaal eiwitrijk veevoer. Het bedrijf heeft concrete doelstellingen voor het vergroten van het gedeelte vlees, eieren en zuivel geproduceerd met eiwitrijk regionaal veevoer, in lijn met het VvDB. Dus minimaal 50% van het eiwitrijke veevoer komt vanaf 1 januari 2020 uit Europa, mits een verduurzaming t.o.v. de bestaande situatie in Activiteiten Bedrijf neemt deel aan of initieert zelf projecten op het gebied van vlees, eieren en zuivel geproduceerd met eiwitrijk veevoer geteeld in Europa. Meetbaarheid Informatie over de herkomst van het gebruikte eiwitrijke veevoer voor de productie van vlees, eieren en zuivel wordt beschikbaar gesteld. Informatie over de hoeveelheid (%) eiwitrijk veevoer uit EU dat wordt gebruikt voor de productie van vlees, eieren en zuivel wordt beschikbaar gesteld. Transparantie Het bedrijf rapporteert actief over de herkomst van eiwitrijk veevoer dat gebruikt wordt voor de productie van vlees, eieren en zuivel. Er is contact geweest met een medewerker van het bedrijf, en die heeft vragen telefonisch of per inhoudelijk beantwoord. Het bedrijf heeft de enquête die is uitgezet in het kader van dit onderzoek ingevuld. 5

7 Om scores te kunnen toekennen is informatie verzameld bij retailbedrijven. Hiervoor is een internet enquête uitgezet en is bedrijfsinformatie verzameld. Deze bedrijfsinformatie bestaat uit publiek toegankelijke rapportages, zoals jaarverslagen en MVO rapportages, en uit de websites van de geselecteerde bedrijven. De informatie is geanalyseerd en samengevoegd tot scores voor de monitor. De verantwoording voor het vertalen van de informatie van de enquête en deskstudie naar de monitor is uitgewerkt in bijlage 4. De uitgestuurde enquête is integraal in bijlage 3 opgenomen. 6

8 3 Resultaten enquête en deskstudie 3.1 Geselecteerde bedrijven Om de inspanningen op het gebied van de regionale productie van eiwitrijk veevoer in kaart te brengen, is informatie opgevraagd bij negen retailbedrijven en één bedrijf dat inkoopt voor meerdere retailbedrijven. De volledige lijst van bedrijven is te vinden in Bijlage 2. Van deze retailbedrijven hebben acht bedrijven in 2011 het Verbond van Den Bosch ondertekend en twee bedrijven hebben niet ondertekend. Om duidelijk onderscheid te maken tussen bedrijven die wel en niet hebben getekend, zijn de bedrijven die het verbond niet hebben ondertekend gemarkeerd met een asterisk *. 3.2 Respons op enquête De enquête is ingevuld door twee retailbedrijven, Lidl* en Superunie. Een herhalingsuitnodiging en aanmoediging via telefoon en (met alle bedrijven is minimaal drie maal contact gezocht) heeft niet geholpen. Het bedrijf Superunie koopt in voor 13 supermarktketens waaronder Plus, C1000, Coop, Spar, Deen en Dirk van den Broek. Superunie heeft zelf het Verbond van Den Bosch niet getekend maar veel van haar klanten wel. Retailbedrijven geven aan, gevraagd via en/of telefoon, dat zij niet beschikken over de informatie die in de enquête wordt gevraagd. Zij hebben geen inzicht in de hoeveelheden en herkomst van veevoergrondstoffen die worden gebruikt voor de productie van vlees, eieren en zuivel die zij te koop aanbieden in hun winkels. Het contact via telefoon en leverde nog wel enige extra, kwalitatieve informatie op. Die informatie is wel opgenomen in de verantwoording per bedrijf (bijlage 5) maar niet meegenomen in de scores per bedrijf. De verkregen informatie is beoordeeld en op basis daarvan zijn scores verleend. Die scores variëren van nee/negatief/ontkent (rood) tot ja/positief/bevestigt (groen). Het ontbreken c.q. niet verschaffen van informatie is als rood beoordeeld. 7

9 3.3 Informatiebronnen deskstudie De retail bedrijven opgenomen in dit onderzoek verschillen sterk in grootte en schaal. Zo opereren enkele bedrijven alleen in delen van Nederland (regionaal), hebben andere retailbedrijven winkels in geheel Nederland (nationaal) en sommige zelfs in meerdere landen (internationaal). Ook zijn er verschillen in het marktsegment waarop bedrijven zich richten. Enkele retailbedrijven zijn echte discounters en profileren zich met zeer scherpe prijzen. Andere retailbedrijven richten zich met fullservice winkels juist op consumenten die een breder assortiment en meer service verwachten en/of die bereid zijn om iets hogere prijzen voor duurzamere producten te betalen. Uit het onderzoek blijkt een groot verschil tussen de retailbedrijven wat betreft de beschikbaarheid van publiek toegankelijke documenten via internet. Enkele bedrijven hebben een uitgebreide website met heel veel documentatie waaronder bijvoorbeeld jaarverslagen, het beleid ten aanzien van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en duurzaamheidsanalyses. Maar andere bedrijven hebben een website die niet veel meer is dan een digitale klantenbalie met beperkte achtergrond informatie over producten. De informatie uit de via internet beschikbare documenten, tezamen met de informatie die is ontvangen via en/of telefoon, is verwerkt in de deskstudie. 3.4 Resultaten Gezien de lage respons op de enquête is de monitor voor een groot deel gebaseerd op de informatie verkregen in de deskstudie. Dit is dus de publiek toegankelijke informatie zoals websites, jaarverslagen en rapportages, aangevuld met reacties op s en informatie uit telefoongesprekken. Deze informatie is in de sub-paragrafen beschreven. Op basis van deze informatie is voor alle bedrijven de monitor regionaal eiwitrijk veevoer in supermarkten opgesteld. Deze monitor geeft in één oogopslag inzicht in de inspanningen van alle benaderde retailbedrijven. 1 Van de supermarktketens die zijn benaderd voor dit onderzoek hebben alleen Lidl* en de inkoper Superunie de enquête ingevuld. De monitor voor de retail is opgenomen in afbeelding 5. Er blijken geen kwantitatieve doelstellingen en getalsmatige rapportage over het gebruik van regionaal eiwitrijk veevoer bij de productie van vlees, eieren en zuivel die retailbedrijven verkopen. Wel geven verschillende bedrijven aan dat naast dierenwelzijn ook regionaal veevoer en het verminderen van het gebruik van soja, relevante verkoop argumenten zijn in de retail. Zo verkoopt Plus het Gijs-ei dat is geproduceerd door leghennen die alleen regionaal veevoer eten. En in een telefoongesprek verwees Lidl* naar haar website met informatie over het concept Oldenlander premium rundvlees 2. De runderen die worden geslacht voor dit vlees, eten vers gras en zoveel mogelijk voer dat op de bedrijven zelf wordt geproduceerd of regionaal wordt ingekocht en het gebruik van externe eiwitbronnen (bv. soja) wordt zoveel mogelijk teruggeschroefd. 1 De verzamelde informatie met betrekking tot de herkomst van eiwitrijk veevoer is samengevat in Bijlage 4 en de daarop gebaseerde tabel die ten grondslag ligt aan de monitor is opgenomen in Bijlage 5. In deze tabel is tevens de verantwoording voor kleurenindicatie uitgewerkt

10 De meeste supermarkten geven aan zich te richten op dierlijke producten, die zijn geproduceerd met gecertificeerde soja en palmolie; biologisch of Round Table on Responsible Soy (RTRS) en Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO). Een opmerking die via de telefoon werd gemaakt, is dat het voor inkopers van supermarkten niet duidelijk is wat er in het veevoer zit dat dieren vreten waarvan vlees, eieren en zuivel later in de winkels ligt. En daardoor weten deze inkopers niet waar de verschillende veevoergrondstoffen vandaan komen, laat staan of het regionaal is geproduceerd. Albert Heijn Aldi * Coop x Deen x Dirk van de Broek x Jumbo Lidl * Plus Retail x Spar x Superunie Beleid Initiatief Meetbaar Transparantie Doelen m.b.t. eiwitrijk diervoer uit EU? 50% eiwitrijk voer uit EU in 2020? Projecten eiwitrijk diervoer uit EU (eigen en/of in samenwerking)? Herkomst eiwitrijk diervoer bekend? Hoeveel eiwitrijk diervoer uit EU 2014? Rapportage & website met info herkomst eiwitrijk diervoer? Enquête beantwoord? Retailbedrijven met * hebben het Verbond van Den Bosch niet ondertekend. Retailbedrijven met x kopen in via Superunie. Afbeelding 1: Monitor Supermarkten 2015 Aanbod vlees, eieren en zuivel geproduceerd met regionaal eiwitrijk veevoer. Retailbedrijven hebben geen concrete doelen vastgelegd met betrekking tot het gebruik van regionaal geproduceerd eiwitrijk veevoer. Wel hebben enkele bedrijven meer globale, abstracte ambities voor wat betreft het gebruikte eiwitrijke veevoer. Slechts twee bedrijven (Lidl * en Plus) hebben enige informatie verstrekt over hun initiatieven met betrekking tot het gebruik van Europees eiwitrijk veevoer; respectievelijk Gijs-ei en Oldenalder rundvlees. Alle retailbedrijven hebben een goed toegankelijke website. Daarmee is het mogelijk om direct of indirect (door vragen te stellen) enige informatie te krijgen met betrekking tot het gebruik van eiwitrijk veevoer voor dieren waarvan de producten (vlees, eieren en zuivel) in de supermarkten worden verkocht. 9

11 4 Conclusies en Aanbevelingen 4.1 Conclusies In het Verbond van Den Bosch hebben partijen zich in 2011 gecommitteerd aan de doelstelling dat op 1 januari 2020 minimaal 50% van het eiwitrijke veevoer uit Europa komt, onder de voorwaarde dat daarmee de eindbalans duurzamer is dan vandaag de dag. Met deze monitor is onderzocht of en hoe retailbedrijven (bijdragen om) deze doelstelling te realiseren. Retailbedrijven kunnen, door eisen te stellen aan de kwaliteit van de in te kopen producten (vlees, eieren en zuivel), sturen in de wijze waarop dieren worden gevoerd. Daarvoor is het wel belangrijk om duidelijke doelstellingen te hebben, zoals die in het Verbond van Den Bosch, en dat die doelstellingen zijn doorvertaald in concrete inkoopeisen. Bij geen van de 10 onderzochte retailbedrijven is gebleken dat er duidelijke doelstellingen zijn ten aanzien van het eiwitrijke veevoer, ondanks dat een groot aantal van hen in 2011 het Verbond van Den Bosch heeft getekend. De meeste retailbedrijven hebben geen activiteiten uitgevoerd om het gebruik van regionaal geproduceerd eiwitrijk veevoer te stimuleren en er zo voor te zorgen dat in 2020 voor de productie van vlees, eieren en zuivel minimaal 50% eiwitrijk veevoer uit Europa wordt gebruikt. De enige initiatieven die naar voren zijn gekomen in dit onderzoek zijn het Gijs-ei dat door Plus wordt verkocht en het Oldenalder rundvlees dat Lidl* aanbiedt. 3 Andere initiatieven hebben de retailbedrijven niet gemeld. Alle bedrijven hebben een website waarop of waarmee zeer beperkt informatie ten aanzien van het in de veehouderij gebruikte voer is te verkrijgen. Alleen Lidl* en Superunie hebben de moeite genomen om de enquête in te vullen. Daarmee onderscheiden zij zich duidelijk positief in deze monitor. Als belangrijke reden waarom andere retail bedrijven de enquête niet hebben ingevuld, werd het ontbreken van informatie met betrekking tot regionaal geproduceerd eiwitrijk veevoer genoemd. 3 Bedrijven die het Verbond van Den Bosch niet hebben ondertekend zijn in deze monitor gemarkeerd met een asterisk *. 10

12 4.2 Aanbevelingen Er zijn enkele relatief bescheiden initiatieven voor de verkoop van eieren (Gijs-ei) en vlees (Oldenalder rundvlees) waar de herkomst van het gebruikte eiwitrijke veevoer een rol speelt. Deze of vergelijkbare initiatieven verdienen opschaling binnen de betreffende retailbedrijven (Plus en Lidl*) en verbreding naar de andere retailbedrijven. De meeste retailbedrijven hebben het Verbond van Den Bosch getekend. Maar desondanks heeft geen van de bedrijven concrete doelen vastgelegd ten aanzien van het gebruik van eiwitrijk veevoer ten behoeve van de productie van vlees, eieren en zuivel die zij verkopen. Door concrete bedrijfsdoelen te formuleren en daaraan gekoppeld inkoopeisen vast te stellen, kunnen afspraken zoals die met het Verbond van Den Bosch zijn gemaakt, worden doorgevoerd. De retailbedrijven hebben, wanneer zij via telefoon of worden benaderd, een relatief open houding en tonen zich bereid antwoorden te geven en informatie te verschaffen. Door het ontbreken van concrete doelstellingen binnen de organisaties ten aanzien van het gebruik van eiwitrijk veevoer in de veehouderij, waren de reacties erg kwalitatief van karakter. Een proactieve communicatieve houding kunnen alle retailbedrijven tonen door, net als Lidl* en Superunie, de aangeboden enquête in te vullen. 11

13 Literatuur Albert Heijn (2015). Aldi* (2015). Balkema Annelies, Carin Rougoor en Frits van der Schans (2014). Monitor regionaal eiwitrijk veevoer 2014, CLM-rapport 862. Coop (2015). Deen (2015). Dirk (2015). Jumbo (2015). Lidl* (2015). Marchal L. (2014). Total Feed Business, Proteïn Sources: State of Play in Europe, presentatie gehouden op 22 oktober 2014 in Brussel. Plus (2015). Provincie Noord Brabant (2014). Voortgang Uitvoeringsagenda Brabantse Agrofood , Nu door pakken, december 2014 ( /media/c818629aa23f4dbab57845c d2.pdf). Spar (2015). Superunie (2015). 12

14 Bijlagen 13

15 Bijlage 1: Ondertekenaars van het Verbond van Den Bosch Op 1 september 2011 zetten 27 partijen hun handtekening onder de voorstellen van de Commissie van Doorn. Daarmee sloten zij het Verbond van Den Bosch. Het gaat om belangrijke spelers in de keten van vleesproductie, van supermarkten tot mengvoederleveranciers. De volgende partners nemen samen met provincie Noord-Brabant deel in het Verbond van Den Bosch: Jumbo Supermarkten Albert Heijn Plus Supermarkten C1000 MCD Supermarkten Sligro Food Group Coop Supermarkten Spar Vomar Deen Supermarkten Dekamarkt Dirk van den Broek Hoogvliet Jan Linders Poiesz Supermarkten Boni-Markten VION Food Group VanDrie Group Plukon Royale Nutreco Agrifirm De Heus Voeders LTO-Nederland ZLTO NVV Brabants Landschap De provincie Noord-Brabant blijft haar rol in het Verbond van Den Bosch vervullen en heeft daarvoor de Uitvoeringsagenda Brabantse Agrofood opgesteld. Bron: /media/7cc7116eb8484f5cb080732d56be0786.pdf 14

16 Bijlage 2: Bedrijven uitgenodigd voor dit onderzoek 1. Jumbo Supermarkten 2. Albert Heijn 3. Plus Supermarkten 4. Coop 5. Spar 6. Deen 7. Dirk van den Broek 8. Aldi* 9. Lidl* 10. Superunie (inkoper voor supermarkten en groothandels o.a. voor: Plus Retail, Coop, Spar, Deen, Dirk van den Broek) In de monitor worden ook bedrijven meegenomen die het Verbond van Den Bosch niet hebben ondertekend, deze zijn gemarkeerd met een asterisk *. 15

17 Bijlage 3: Enquête voor Retailbedrijven 16

18 17

19 18

20 19

21 20

22 21

23 Monitor regionaal eiwitrijk veevoer 2015 Bijlage 4: Opbouw monitor met resultaten enquête en deskstudie Afbeelding 1: Samenstellen monitor uit informatie van de enquête en deskstudie 22

24 Afbeelding 2: Vertalen van enquête vragen naar score voor de monitor. 23

25 Afbeelding 3: Vertaling van de informatie uit de deskstudie naar scores voor de monitor. 24

26 Monitor regionaal eiwitrijk veevoer 2015 Bijlage 5: Verantwoording monitor per bedrijf 1 Albert Heijn Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens en Responsible Retailing Report. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Albert Heijn heeft het Verbond van Den Bosch getekend. Ahold geeft in haar Responsible Retailing Report 2014 aan dat ze werkt aan verantwoorde grondstoffen maar nog geen volledig inzicht heeft voor Palm Oil (p.47). Voor soja wordt alleen aangegeven dat bij Ahold bedrijven in de USA vrijwel alleen Noord-Amerikaanse soja is verwerkt. Op p.33 staat dat voor Nederland 100% duurzame soja wordt gebruikt (hierbij gaat het om RTRS) maar Nederland is blijkbaar koploper want in de grafiek op dezelfde pagina staat bij gecertificeerde producten soja op 0%. Samen met koffie, thee, cacao, palmolie en seafood wordt het wel genoemd als critical commodity. Dit alles zegt overigens niets over soja en/of ander eiwitrijk veevoer dat wordt gebruikt op veehouderijbedrijven waarvan Albert Heijn zijn vlees, eieren en zuivel afkomstig is. 2 Aldi Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Aldi* heeft het Verbond van Den Bosch NIET getekend. 3 Coop Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 25

27 Monitor eiwitrijk regionaal veevoer Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens en MVO jaarverslag. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Coop heeft het Verbond van Den Bosch getekend en koopt in via de Superunie (zie daarvoor ook de achtergrond informatie bij Superunie). In een telefonische reactie verwijst Coop ook naar Superunie. Coop maakt op haar website reclame met bio-boer Giel en biedt biologische groente en fruittassen aan. Coop geeft aan dat ze graag meer duurzame vleesproducten zou verkopen maar dat de beschikbaarheid de beperkende factor is (Coop 2014 p.38). In haar jaarverslag verwijst Coop naar het Verbond van Den Bosch in het kader van dierenwelzijn (Coop 2014, p.38). Op de website onder Ketenverduurzaming en in het jaarverslag (p.37) verwijst Coop naar hun inkoper Superunie en dat deze is aangesloten is bij o.a. Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) en Round Table Responsible Soy (RTRS). 4 Deen Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Deen heeft het Verbond van Den Bosch getekend en koopt in via de Superunie (zie daarvoor ook de achtergrond informatie bij Superunie). Op de website meldt Deen Supermarkten dat Transparantie over verduurzaming in de levensmiddelenketen is een blijvend aandachtspunt., Via het CBL, het centraal bureau levensmiddelenhandel, zijn wij betrokken bij een samenwerkingsovereenkomst voor de oprichting van het Platform Verduurzaming Voedsel, waaraan onder andere het ministerie van Economische zaken, landbouw en innovatie, fabrikanten, boeren, catering en horeca deelnemen. en Tevens zijn er, binnen het CBL en onze inkooporganisatie Superunie, afspraken gemaakt over het gebruik van palmolie en verantwoorde soja. Tevens benaderen wij onze leveranciers actief om het gebruik van palmolie tegen te gaan. Zo gaan wij de vernietiging van tropische bossen door palmolie plantages tegen.. Het voorgaande zegt niets over soja en/of ander eiwitrijk veevoer dat veehouderijbedrijven gebruiken en waarvan vlees, eieren en zuivel die Deen verkoopt, afkomstig is. 26

28 Monitor eiwitrijk regionaal veevoer 5 Dirk van de Broek Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Dirk van de Broek heeft het Verbond van Den Bosch getekend en koopt in via de Superunie (zie daarvoor ook de achtergrond informatie bij Superunie). 6 Jumbo Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens en MVO jaarverslag. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Jumbo heeft het Verbond van Den Bosch getekend. In haar jaarverslag op p.11 staat het voornemen om in 2015 met RTRS soja te werken in alle huismerkproducten, daarnaast wordt Jumbo lid van RSPO en wordt voor een deel van de huismerk producten de palmolie verantwoord ingekocht. Er is een duurzaam huismerk geïntroduceerd en Jumbo verkoopt insectenburgers. Jumbo heeft het over stapsgewijze verduurzaming van dierlijke producten en wil in 2015 op zoek gaan naar nieuwe interessante innovaties (p.14). 7 Lidl* Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 2 (Oldenlander vlees zie achtergrond informatie) Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 27

29 Monitor eiwitrijk regionaal veevoer Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens en MVO jaarverslag ( Het nieuwe MVO jaarverslag komt binnenkort online, aldus Lidl* in een telefonische reactie. Enquête: 4 Achtergrond informatie: Lidl* heeft het Verbond van Den Bosch NIET getekend. Belangrijke thema s voor Lidl zijn: Assortiment, Gezondheid en Klimaat. Betrokken via CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel) productschap MVO. Antwoord op vraag 8: doelstelling regionaal eiwitrijk veevoer: Het is onze doelstelling om uiterlijk 2015 wat betreft soja enkel gebruik te maken van RTSR gecertificeerde soja. Indien (toe)leveranciers initiatieven ontplooien wat betreft het gebruik van binnen Europa geteeld eiwitrijk veevoer staat wij hier open voor, concreet voorbeeld hiervan zijn boeren die ons rundvlees produceren. (zie: Op deze website staat informatie over de Oldenlander een concept waar Lidl* reclame mee maakt op gebied van diervriendelijkheid (kalfjes drinken biest en lopen in de wei bij de moeder), en duurzaamheid (runderen lopen in natuurgebieden) en zoveel mogelijk voer dat op de bedrijven wordt geproduceerd of regionaal wordt ingekocht. Het gebruik van eiwitbronnen (bv. soja) wordt zoveel mogelijk teruggeschroefd en transport kilometers worden laag gehouden. 8 Plus Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 2 Plus verkoopt het Gijs ei. Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens en MVO jaarverslag. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Plus supermarkt heeft het Verbond van Den Bosch getekend en koopt in via de Superunie (zie daarvoor ook de achtergrond informatie bij Superunie). Door het GfK is Plus uitgeroepen tot meest verantwoorde supermarkt van Op de website van Plus, onder Herkomst van de producten worden merknamen (Bio+ en GIJS) en labels (beter leven, gecertificeerde duurzame visserij en fair trade) genoemd en de omzet en groei van deze productgroepen genoemd. Er wordt geen informatie over de herkomst van het eiwitrijke veevoer verstrekt. 28

30 Monitor eiwitrijk regionaal veevoer 9 Spar Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens en MVO jaarverslag. Enquête: 0 Achtergrond informatie: Spar heeft het Verbond van Den Bosch getekend en koopt in via de Superunie (zie daarvoor ook de achtergrond informatie bij Superunie). 10 Superunie Doelen: 0 50% eiwitrijk voer uit EU: 0 Initiatief: 0 Meetbaar: 0 Gerealiseerde hoeveelheid regionaal eiwitrijk veevoer: 0 Transparantie: 2 Op de website staan contactgegevens. Enquête: 4 Achtergrond informatie: Superunie heeft het Verbond van Den Bosch NIET getekend maar haar klanten WEL. Superunie werkt volgens een gedragscode die gebaseerd is op de internationaal erkende normen van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Daarnaast is Superunie mede ondertekenaar van de Gedragscode Eerlijke Handelspraktijken. In 2014 zette Superunie de verduurzaming van ketens door. Zo werd op het gebied van primaire grondstoffen op alle fronten verbetering gerealiseerd. Voor thee en palmolie behaalde de organisatie zijn eigen doelstelling en voor koffie, cacao, soja en vis zijn flinke stappen gezet naar verduurzaming. Ook investeerde Superunie in betere arbeidsomstandigheden op productielocaties in ontwikkelingslanden. Er wordt geen informatie over de herkomst van het eiwitrijke veevoer verstrekt. 29

31 CLM Onderzoek en Advies Postadres Postbus AB Culemborg Bezoekadres Gutenbergweg BA Culemborg T F