Handboek. Regionale aanpak. Eergerelateerd Geweld

Transcriptie

1 Handboek Regionale aanpak Eergerelateerd Geweld Concept maart 2011

2 Inhoudsopgave pagina Inleiding 4 Gebruik van het handboek 7 Deel 1 Betrekken ketenpartners 9 1.Samenstellen werkgroep ketenpartners 10 2.Kick-off bijeenkomst ketenpartners 11 3.Tweedaagse training eergerelateerd geweld ketenpartners 12 4.Afstemmen werkprocessen ketenpartners 14 Training docenten en voorlichting leerlingen 16 eergerelateerd geweld op ROC 5. Training eergerelateerd geweld voor medewerkers ROC Educatief programma eergerelateerd geweld voor leerlingen ROC Voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk 20 geweld voor medewerkers ROC 8. Voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel huiselijk geweld 21 voor leerlingen ROC Betrekken zelforganisaties migranten en voorlichting aan achterban Oprichten Platform Eergerelateerd Geweld van zelforganisaties Voorlichting eergerelateerd geweld in moskeen en kerken 24 Deel 2 Bijlagen Betrekken ketenpartners Bijlage 1: Voorbeeld draaiboek Kick-off bijeenkomst 2 Bijlage 2: Voorbeeld concept uitnodiging Kick-off bijeenkomst 4 Bijlage 3: Voorbeeld Informatie voor de dagvoorzitter van de Kick-off bijeenkomst 5 Bijlage 4: Voorbeeld deelnemerslijst Kick-off bijeenkomst 6 Bijlage 5: Voorbeeld overzicht totaal aantal deelnemers per organisatie 7 Bijlage 6: Voorbeeld vooraankondiging training ketenpartners 8 Bijlage 7: Voorbeeld uitnodiging tweedaagse training eergerelateerd geweld 9 Bijlage 8: Voorbeeld programma tweedaagse training ketenpartners 10 Bijlage 9: Voorbeeld deelnemerslijst ketenpartners training Eergerelateerd geweld 11 Bijlage 10: Voorbeeld evaluatieformulier tweedaagse training ketenpartners 12 Bijlage 11: Voorbeeld checklist eergerelateerd geweld 13 2

3 Bijlage 12: Categorieën van conflicten inzake eergerelateerd geweld 30 Bijlage 13: Hoofdstroomschema inzake eergerelateerd geweld 31 Bijlage 14: Voorbeeld alertlijst eergerelateerd geweld (ondersteunend 32 aan stroomschema) Bijlage 15 Voorbeeld signaleringslijst (ondersteunend aan stroomschema 34 eergerelateerd geweld) Bijlage 16: Stroomschema politie inzake eergerelateerd geweld 36 Bijlage 17: Stroomschema BJZNH inzake eergerelateerd geweld 37 Bijlage 18: Processchema ASHG inzake eergerelateerd geweld 38 Bijlage 19: Voorbeeld overzicht categorieën 39 Bijlage 20: Handelingsprotocol kindermishandeling en huiselijk geweld 40 Bijlagen Training docenten en voorlichting leerlingen eergerelateerd geweld op ROC Bijlage 21: Voorbeeld van vooraankondiging van vervolgtrainingen op ROC 44 Bijlage 22: Voorbeeld van vooraankondiging vervolgtraining eergerelateerd 45 geweld met praktijkvoorbeelden voor leerlingen en docenten op ROC Bijlage 23: Voorbeeld uitnodiging vervolgtraining eergerelateerd geweld 46 docenten ROC Bijlage 24: Voorbeeld terugkoppeling resultaat trainingen en voorlichtingen 47 eergerelateerd geweld aan leerlingen en docenten ROC Bijlage 25: Voorbeeld van een kaartje eerwraak met signalen en wat wel en wat niet 48 te doen Bijlage 26: Voorbeeld evaluatieformulier training eergerelateerd geweld docenten 49 Bijlage 27: Voorbeeld van een evaluatieformulier voor docenten om effecten van de 50 leerlingentraining eergerelateerd geweld te meten Bijlage 28: Voorbeeld artikel terugkoppeling resultaat trainingen over 51 voorlichtingen eergerelateerd geweld aan leerlingen en docenten ROC Bijlage 29: Voorbeeld programma voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel 52 van huiselijk geweld voor docenten Bijlage 30: Signalenlijst jongeren 53 Bijlage 31: Voorbeeld programma leerlingen ROC eergerelateerd geweld als onderdeel 59 van huiselijk geweld Bijlage 32: Voorbeeld programma voorlichtingsbijeenkomsten huiselijk geweld 61 leerlingen ROC Bijlage 33: Presentatie voor leerlingen ROC 63 Bijlage 34: Voorbeeld van casussen voor bespreken huiselijk geweld 66 Bijlage 35: Voorbeeld evaluatieformulier leerlingen ROC voorlichting huiselijk geweld 68 Bijlage 36: Voorbeeld artikel voor intranet ROC 69 Bijlagen Betrekken zelforganisaties migranten en voorlichting aan achterban Bijlage 37: Globaal schema voor het opzetten van een platform HG/EG 72 Bijlage 38: Presentatie ACB kenniscentrum 74 3

4 Inleiding Aandacht voor eergerelateerd geweld In mei 2007 vond op het station Alkmaar een tragische gebeurtenis plaats. De 24-jarige Turks-Koerdische rechtenstudent Zeynep Boral werd doodgeschoten door haar ex-man. Deze man kon niet leven met het feit dat Zeynep van hem gescheiden was. Hij schoot eerst Zeynep en vervolgens zichzelf dood. Dit dramatische voorval was niet het eerste signaal dat er een nieuwe vorm van geweld in ons midden was gekomen, maar wel de meest schokkende. De moord op Zeynep markeerde de overgang naar een nieuwe periode. We konden niet meer om deze vorm van geweld heen, die we eergerelateerd geweld gingen noemen. Wat is eergerelateerd geweld? Eergerelateerd geweld is geestelijk of lichamelijk geweld in reactie op schending van de familie-eer, waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken. Vaak zijn het vrouwen en meisjes die slachtoffer worden van eergerelateerd geweld. Het Ministerie van Justitie formuleert eergerelateerd geweld als volgt: Elke vorm van geestelijk of lichamelijk geweld, gepleegd vanuit een collectieve mentaliteit in reactie op een (dreiging van) schending van de eer van een man of vrouw en daarmee van zijn of haar familie waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te raken. (Factsheet 2007) Hoe vaak komt het voor? Een paar jaar geleden leek het erop dat eergerelateerd geweld nauwelijks voorkwam in Noord-Holland Noord. Dat is nu wel anders De politie gaf een signaal dat juist in onze regio eergerelateerd geweld regelmatig voorkomt. Eind 2008 waren er 106 zaken bij de politie in behandeling. Precieze cijfers zijn moeilijk te geven, omdat er naar alle waarschijnlijkheid veel meer speelt dat niet naar buiten komt. Wat voor Noord-Holland Noord geldt, geldt ongetwijfeld ook voor vele andere regio s in Nederland. Aan de siag met Pilot Eergerelateerd Geweld Deze cijfers en de moord op Zeynep vormde voor Steunpunt Huiselijk Geweld Kop van Noord-Holland (verder Steunpunt) aanleiding genoeg na te denken hoe vat te krijgen op deze problematiek. Ook de Ministeries van VWS en Justitie benadrukten de noodzaak om de aanpak van eergerelateerd geweld breed te verspreiden en de deskundigheid van professionals op dit gebied te verhogen. Een reden te meer voor het Steunpunt om ingebed in het geheel van huiselijk geweld de pilot Preventie Eergerelateerd Geweld voor jongeren en hun ouders te ontwikkelen en deze pilot ter financiering voor te leggen aan de provincie Noord-Holland. In juli 2009 is toezegging verkregen om dit project in de periode van 1 juli 2009 tot en met december 2010 uit te voeren in de regio s Kop van Noord-Holland en Noord-Kennemerland. De gemeenten Den Helder en Alkmaar namen ook een deel van de financiering voor hun rekening. In het kort bestond de uitvoering van het project uit de volgende onderdelen: training van ketenpartners, het in kaart brengen van werkprocessen en daarmee samenhangende overlegstructuren, voorlichting en deskundigheidsbevordering 4

5 op ROC s voor leerlingen, docenten en last but NOT least het opzetten van een Platform Eergerelateerd Geweld, gevormd door leden van de achterban zelf. Resultaten van het project Het belangrijkste resultaat uit het project is wel dat we nu weten dat eergerelateerd geweld een omgekeerde wijze van handelen vraagt vergeleken met die van huiselijk geweld. Bij huiselijk geweld is een proactieve systeemgerichte benadering van toepassing. Bij eergerelateerd geweld wordt juist omzichtig handelen binnen het systeem gevraagd om eerschending te voorkomen. De gevolgen van daden die de eer aantasten in een groepscultuur zijn schadelijk voor alle groepsleden, maar ze zijn ook te herstellen. Er zijn oplossingen zonder geweld mogelijk. Deze fundamenteel andere wijze van werken is consequent binnen het hele traject van deskundigheidsbevordering van professionals meegenomen. De ketenpartners weten nu waar het over gaat als er over eergerelateerd geweld gesproken wordt. Zij hebben een aantal malen trainingen gevolgd gegeven door deskundigen. Het omzichtige handelen dat nodig is bij eergerelateerd geweld om eerschending te voorkomen heeft consequenties voor de werkprocessen van de betrokken instellingen. Daarom is gewerkt aan het in kaart brengen van de diverse werkprocessen en hebben de Steunpunten alle drie convenanten met de ketenpartners gesloten. Bij het maken van de instellingsprotocollen in verband met de ontwikkeling van de meldcode huiselijk geweld, wordt specifiek aandacht gegeven aan de werkwijze bij eergerelateerd geweld. De resultaten van het aanbod voor de twee ROC s in Noord-Holland Noord zijn dat bewustwording bij docenten en cursisten over eergerelateerd geweld is toegenomen en dat signalen eerder worden opgemerkt. De signalen en meldingen die hiervan het gevolg zijn worden ook op een professionelere manier aangepakt. Daar gaat wel aan vooraf dat ook op het beleidsniveau van het ROC draagvlak nodig is voor projecten over eergerelateerd geweld. Belangrijk is ook dat het thema, al dan niet ingebed in huiselijk geweld, in het curriculum van een aantal studierichtingen wordt opgenomen. In de twee regio s is kennis verspreid via kerken en moskeeën over de problematiek en er zijn Platforms Eergerelateerd Geweld opgericht, die bestaan uit leden van de achterban. In de platforms zijn de meeste etnisch-religieuze organisaties uit de desbetreffende regio vertegenwoordigd. De platforms richten zich op het vergroten van de eigen kennis en deskundigheid ten aanzien van huiselijk en eergerelateerd geweld, hulpverlening, doorbreken van taboes enz. Daarnaast is het zeker ook een doelstelling om groepen die daadwerkelijk te maken hebben met eergerelateerd geweld, input te laten geven voor een werkwijze om dergelijk geweld aan te pakken. Zij voorzien de Advies en Steunpunten Huiselijk Geweld (verder ook Steunpunten of ASHG s genoemd) en ketenpartners van informatie over de culturele achtergrond, de betekenis van eer en de gevaren en kansen die eerverlies en herstel van eer met zich meebrengen. En via het platform kunnen de achterliggende doelgroepen (de jongeren, de ouders en hun familieleden) bereikt worden met voorlichting. 5

6 Er zijn van het project ook rapportages gemaakt: een tussentijdse rapportage in maart 2010 en een eindrapportage in maart Deze rapportages zijn te vinden op Handboek De provincie stelde als voorwaarde bij het toekennen van geld dat de gevolgde werkwijze overgedragen zou kunnen worden via een handboek. Een minstens zo belangrijke reden om het een en ander neer te leggen in een handboek is dat de resultaten zodanig bemoedigend zijn dat wij graag andere regio s een zetje in de rug willen geven om ook aan de slag te gaan. Het voor u liggende handboek bevat een overzicht van de opzet, inhoud en aanpak van alle activiteiten die in de pilot zijn uitgevoerd en daardoor worden de activiteiten uit dit project overdraagbaar. Het handboek bevat tevens de concrete tools hoe dit uit te voeren. Zoals al eerder gezegd is bij eergerelateerd geweld dit in tegenstelling bij de aanpak van huiselijk geweld - omzichtig handelen binnen het systeem geboden om eerschending te voorkomen. Als deze aanpak niet gevolgd wordt, blijf succes achterwege. Sterker nog, kunnen de gevolgen ernstig zijn. Daarom zal deze vereiste manier van werken de nodige aandacht krijgen in het handboek. Het uitwerken van het op de agenda zetten van een nieuw thema blijft natuurlijk altijd maatwerk. Door de Steunpunten zal steeds regionaal aansluiting gezocht moeten worden bij de mogelijkheden en structuur van het netwerk om een sluitende aanpak van eergerelateerd geweld te realiseren. Tot slot Nadat de toezegging van de provincie was verkregen ging het project Pilot Preventie Eergerelateerd geweld voor jongeren en hun ouders in de zomer van 2009 in een sneltreinvaart van start en het project heeft deze vaart tot het einde toe behouden. Dat kon alleen maar door intensieve samenwerking met andere organisaties. Speciaal willen we daarbij noemen de samenwerking met ACB Kenniscentrum, het Internationaal Vrouwencentrum Den Helder, SIZIN en ROC Het Horizon College en ROC Kop van Noord- Holland. Ook zonder de samenwerking met kernledenpartners als BJZNH/AMK, politie, OM, De Wering, Blijf van m n Lijf Den Helder, het Oranjehuis en Eigen Kracht zou het niet gelukt zijn. Marja de Kinderen, Projectleider GGD Hollands Noorden Maart

7 Gebruik van het handboek Voor wie is het handboek Het handboek is bedoeld voor Steunpunten Huiselijk Geweld die het thema eergerelateerd geweld een plaats willen geven als specifiek thema binnen huiselijk geweld. Hoe het handboek te gebruiken Het handboek heeft de volgende indeling: Betrekken ketenpartners Overzicht van activiteiten 1. Samenstellen werkgroep ketenpartners 2. Kick-off bijeenkomst ketenpartners 3. Training eergerelateerd geweld ketenpartners 4. Afstemming werkprocessen ketenpartners Training docenten en voorlichting leerlingen eergerelateerd geweld op ROC 5. Training eergerelateerd geweld voor medewerkers ROC 6. Educatief programma eergerelateerd geweld voor leerlingen ROC 7. Voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel huiselijk geweld voor docenten ROC 8. Voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel huiselijk geweld voor leerlingen ROC Betrekken zelforganisaties migranten en voorlichting aan achterban 9. Opzetten Platform Eergerelateerd Geweld van zelforganisaties 10. Voorlichting eergerelateerd geweld in moskeeën en kerken 7

8 Het Handboek bestaat uit twee delen: Deel 1: De tien mogelijke activiteiten zijn onderverdeeld in: - Betrekken ketenpartners (groen) - Training voor docenten en voorlichting voor leerlingen op ROC (blauw) - Betrekken zelforganisaties migranten en voorlichting achterban (paars) Deel 2: Ondersteunend materiaal voor de uitwerking en uitvoering als voorbeeld stappenplan, uitnodigingen, opzet programma, evaluatieformulieren (bijlagen). - De bijlagen 1 t/m 20 horen bij Betrekken ketenpartners - De bijlagen 21 t/m 36 horen bij Training docenten en voorlichting leerlingen eergerelateerd geweld op ROC - De bijlagen 37 t/m 38 horen bij Betrekken zelforganisaties migranten en voorlichting achterban In de beschrijving van de activiteiten staan onder Benodigheden dat wat er nodig is om de beschreven activiteit goed uit te voeren. Van de meeste genoemde materialen is in de bijlagen een tekst opgenomen als inspiratie om de uitwerking en uitvoering ook in andere regio s zo succesvol mogelijk te laten verlopen. 8

9 Betrekken ketenpartners 9

10 1. Samenstellen werkgroep ketenpartners Doelgroep ASHG met vertegenwoordigers van ketenpartners Wanneer Bij aanvang van project eergerelateerd geweld in de regio Uitvoering door ASHG Nadere informatie - Uitnodigen Politie, OM, Reclassering, Veiligheidshuis, Algemeen Maatschappelijk Werk, Blijf van m n Lijf, Bureau Jeugdzorg, en andere relevante kernpartners Doel Samenstellen van een werkgroep (kan ook klankbordgroep, stuurgroep of projectgroep genoemd worden) bestaande uit leden van de ketenpartners van het Steunpunt, waarin de aanpak en de activiteiten in de regio rond het thema eergerelateerd geweld worden besproken. Het maken van werkafspraken tussen ketenpartners en deze afspraken vastleggen om een sluitende aanpak van eergerelateerd geweld te realiseren. Een overzicht maken van te betrekken organisaties bij de activiteiten en eventueel taakverdeling in kaart brengen. Doelgroepen De relevante kernsamenwerkingspartners van het ASHG binnen de regio. Inhoud Binnen de werkgroep wordt gewerkt aan het oppakken van eergerelateerd geweld in aansluiting op het beleid ASHG (vanaf 18 jaar) en BJZ/AMK(tot 18 jaar), het beleid van politie, Openbaar Ministerie en andere ketenpartners. De politie krijgt gevallen van eergerelateerd geweld steeds meer beeld en het thema si een van hun prioriteiten. Op casuïstiek niveau kan de politie in de samenwerking met ASHG en Bureau Jeugdzorg /Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (verder ook BJZ/AMK) en andere relevante samenwerkingspartners het casustraject vaststellen. Benodigdheden Uitnodigingen en verslaglegging werkgroep. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Gezamenlijk bepalen van de activiteiten en op termijn een optimale samenwerking om met de diverse organisaties tot afstemming in de werkprocessen te realiseren. Bijzonderheden Ministeries van VWS en Justitie benadrukken de noodzaak om de aanpak van eergerelateerd breed te verspreiden en de deskundigheid van professionals op dit gebied te verhogen. De politie geeft als signaal dat eergerelateerd geweld regelmatig voorkomt. Cijfermateriaal is daarbij lastig te geven. Dit is een reden om ingebed in een geheel eergerelateerd geweld (voor ketenpartners, docenten en jongeren maar ook zelforganisaties met hun achterban) op te pakken. Zoek daarbij de samenwerking ook op met andere ASHG s als er bijvoorbeeld sprake is van één Veiligheidsregio. 10

11 2. Kick-off bijeenkomst ketenpartners (duur: een dagdeel) Doelgroep Professionals hulpverleningsinstanties, justiële partners en beroepskrachten onderwijsveld Wanneer Start aanvang activiteit in de regio eergerelateerd geweld Uitvoering door Diverse deskundigen als politie, SIZIN, Movisie, Eigen Kracht - Centrale, Blijf van m n Lijf, politie Nadere informatie Uitnodigen Openbaar Ministerie, politie, gemeenten, Veiligheidshuis, Steunpunt Huiselijk Geweld, Algemeen Maatschappelijk Werk, Blijf van m n lijf, Internationaal Vrouwencentrum, Bureau Jeugdzorg, onderwijs, MEE en migrantenorganisaties Doel Agendasetting van het thema eergerelateerd geweld en het ingezette beleid van de overheid bij de betrokken professionals. Doelgroepen Alle professionals en beroepsgrepen van de samenwerkingspartners en werkveld onderwijs binnen de regio. Inhoud De bijeenkomst vormt de aftrap voor het gezamenlijk oppakken van het thema eergerelateerd geweld binnen de regio. Deskundigen worden uitgenodigd om te vertellen en een workshop te geven over eergerelateerd geweld en hoe dit te signaleren. Benodigdheden Vooraankondiging, uitnodigingen, nieuwsbrieven voor publiciteit, deelnemerslijsten, signaleringslijsten en evaluatieformulier. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe De te verwachte opkomst is mede afhankelijk van de belangstelling voor en prioriteit van het thema binnen de regio. Een gevarieerd programma is belangrijk. Met andere woorden kwaliteit gaat voor kwantiteit. De kick-off bijeenkomst van Noord-Holland Noord kende een grote opkomst van 120 professionals. Dit geeft aan hoezeer daar het onderwerp leeft. De middag had een levendig en informeel karakter met zinvolle workshops. Bijzonderheden Gezien het thema is het multiculturele karakter van de bijeenkomst van belang. Dit kan worden bereikt via de hapjes en drankjes, muziek, dans of toneel door de uiteindelijke doelgroep (migranten). 11

12 3. Tweedaagse training eergerelateerd geweld ketenpartners Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Ketenpartners van de Steunpunten Huiselijk Geweld Na de kick-off bijeenkomst Rob Ermers Midden Oosten Perspectief Samenwerkingspartners Doel Verdieping en inzicht in interculturele vraagstukken en verbreding van kennis van allochtoon en autochtoon. Doelgroepen Alle belangrijke partners die een rol spelen bij het tijdig signaleren van eergerelateerd geweld, te denken valt aan: politie, gemeenten, Veiligheidshuis, medewerkers Steunpunten Huiselijk Geweld, Blijf van m n Lijf, Algemeen Maatschappelijk Werk, Thuiszorg, GGZ volwassen en jeugd, Verslavingszorg, jeugdzorgaanbieders, Slachtofferhulp, Internationaal Vrouwencentrum, Bureau Jeugdzorg speciaal ook AMK, MEE, Reclassering, GGD. Inhoud Op de eerste dag ligt de nadruk op de omgang met elkaar en wat in het Midden-Oosten anders is dan in Noordwest-Europa. Het belang van eer en groepscultuur is groot. Op de tweede dag ligt het accent op het bespreken van casussen. Benodigdheden Vooraankondiging, uitnodigingen, nieuwsbrieven voor publiciteit, deelnemerslijsten, reader, signaleringslijsten en evaluatieformulier. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Er is doorgaans veel belangstelling voor de training. De deelnemers zijn erg enthousiast en geven de trainingen een ruime voldoende. Het programma leidde tot kennis over andere culturen in vergelijking met de Nederlandse cultuur zowel wat betreft overeenkomsten als verschillen plus de essentie van eergerelateerd geweld. Mogelijkheden tot overdracht 12

13 Om een eenduidig begrippenkader en één vertrekpunt te bewerkstelligen is het belangrijk om voor een trainingsbureau te kiezen. Dit helpt om het thema gezamenlijk op te pakken en een gezamenlijk begrippenkader te gaan hanteren. Binnen de regio Noord-Holland Noord is gekozen voor het Midden Oosten Perspectief omdat de politie ervaring met hen heeft opgedaan, ook in de adviesrol aan de politie bij casussen. 13

14 4. Afstemming werkprocessen ketenpartners Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Betrokken ketenpartners Na de training(en) Steunpunt Huiselijk Geweld en Bureau Jeugd Zorg/AMK Openbaar Ministerie, politie, BJZ/AMK, Reclassering samen met Steunpunt Doel Werkprocessen worden eerst per instelling in kaart gebracht en daarna samengebracht tot een hoofdwerkproces bij eergerelateerd geweld. Uitwerken van een regionaal handelingsprotocol met daarin informatie, meldformulieren, competentieprofielen van professionals bij de instellingen gekoppeld aan hun taak bij huiselijk geweld. Doelgroepen Alle (kern)samenwerkingspartners/ketenpartners binnen de regio. Inhoud De werkprocessen van Bureau Jeugdzorg en het Steunpunt Huiselijk Geweld bij eergerelateerd geweld worden in kaart gebracht en in een stroomschema gezet. De werkprocessen worden, naast de instellingsgebonden werkprocessen, samengevoegd in een hoofdwerkproces. Hierin is ook de afstemming tussen de instellingen verwerkt. Bij iedere betrokken instelling wordt een aandachtsfunctionaris aangesteld en een casusoverleg eergerelateerd geweld georganiseerd. Benodigdheden Werkprocessen Bureau Jeugdzorg, Steunpunt Huislijk Geweld, politie, Openbaar Ministerie en Reclassering, richtlijnen en meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, alertlijst, signaleringslijst, risico-screeningsinstrument. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Het thema eergerelateerd wordt aangevuld in In Noord-Holland Noord is toegespitst op de regio een hoofdwerkproces eergerelateerd geweld gemaakt. Zie bijlage. Bijzonderheden Het belangrijkste resultaat is wel dat eergerelateerd geweld een omgekeerde wijze van handelen vraagt vergeleken met die van huiselijk geweld. Bij huiselijk geweld is een proactieve systeemgerichte benadering van toepassing. Bij eergerelateerd geweld wordt juist omzichtig 14

15 handelen binnen het systeem gevraagd om eerschending te voorkomen. De gevolgen van daden die de eer aantasten in een groepscultuur zijn schadelijk voor alle groepsleden, maar ze zijn ook te herstellen. Er zijn oplossingen zonder geweld mogelijk. 15

16 Training docenten en voorlichting leerlingen eergerelateerd geweld op ROC 16

17 5. Training eergerelateerd geweld voor medewerkers ROC (duur: 2x twee dagdelen) Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Alle medewerkers ROC Na training Steunpunt en ketenpartners Rob Ermers, Midden Oosten Perspectief Vertrouwenspersonen, schoolmaatschappelijk werk, docenten en mentoren, leerlingbegeleiders, conciërges, receptionisten, medewerkers loopbaancentrum Doel Voorlichting, tijdige signalering eergerelateerd geweld, samenwerking tussen de beroepskrachten op het ROC en doorverwijzen naar de juiste organisaties. Doelgroepen Docenten, mentoren, ZAT-team, vertrouwenspersonen, schoolmaatschappelijk werk, conciërges, receptionisten en mentoren, medewerkers loopbaancentrum. Inhoud In de training komt aan bod wat eergerelateerd geweld is en hoe je het kunt signaleren. Ook wordt er aandacht besteed het verzamelen van de juiste informatie en het stellen van de juiste vragen wanneer er een vermoeden bestaat. Hoe moet je handelen en bij welke organisaties kun je terecht? De basistraining bestaat uit twee dagdelen. In de vervolgbijeenkomst, ook twee dagdelen, staat het bespreken van casuïstiek centraal. Benodigdheden Vooraankondiging, uitnodiging, programma, reader, wegwijzer eergerelateerd geweld, kaartje vroegtijdig signaleren en do s en don ts van wel en niet doen, evaluatieformulieren. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Vanwege de complexe thematiek bij eergerelateerd geweld is training door een deskundige aan te bevelen. Een train-de-trainer concept is moeilijk bij dit thema. Bijzonderheden Als ondersteuningsmateriaal is een wegwijzer Eergerelateerd geweld gemaakt. Daarin staan adressen, websites en telefoonnummers voor verwijzing. Het thema eergerelateerd geweld kan worden opgepakt binnen het convenant de Veilige school. De school dient een protocol huiselijk geweld en kindermishandeling te hebben. Het is van belang de interne route vast te leggen. Regulier 17

18 is het de taak van de docenten en mentoren om te signaleren en te verwijzen voor hulp naar loopbaancentrum of deelnemersinformatiecentrum. Het verdient aanbeveling een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld aan te stellen en de zorgstuctuur vast te leggen. Ook is het van belang om de deskundigheid van medewerkers te behouden en nieuwe medewerkers te scholen. 18

19 6. Educatief programma eergerelateerd geweld voor leerlingen ROC (duur: 2X twee lesuren) Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Leerlingen ROC Na scholing van medewerkers ROC Stichting Verdwaalde Gezichten Leerlingen en hun coach Doel Bewustmaken van leerlingen/deelnemers van de problematiek eergerelateerd geweld en het geven van tips en aanknopingspunten. Doelgroepen Leerlingen Inhoud Leidraad vormt de documentaire Verdwaalde Gezichten die bestaat uit drie delen: Eerwraak, Schadelijke tradities, Oplossingen? In debatvorm wordt de voorlichting gegeven. Het programma brengt de thema s eergerelateerd geweld, cultuur en identiteit en omgang tussen jongens en meisjes onder de aandacht. Benodigdheden Er zijn trainers met verschillende kennis en achtergronden, die de leerlingen begeleiden met de lesstof. Alle leerlingen krijgen een werkmap en van hen wordt verwacht dat zij zowel klassikaal als individueel opdrachten uitvoeren. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Om de resultaten vast te houden is een punt van overweging om de voorlichting in te bedden in het curriculum van leren, loopbaan en burgerschap. Door de voorlichting aan leerlingen (en docenten)is de dialoog op gang gebracht tussen docent, leerling en ouders. Bijzonderheden Ouders worden door school geïnformeerd over het lesprogramma. De voorlichting sluit aan op projecten als pesten, cultuur en omgang met elkaar in een onderwijssetting. Stichting Verdwaald Gezichten kan op maat werken. De tijdsinvestering wordt gehonoreerd met studiepunten voor de leerlingen/deelnemers en is daarmee een onderdeel van de studie. 19

20 7. Voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk geweld voor medewerkers ROC (duur: een dagdeel) Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Alle medewerkers van ROC Na training Steunpunt en ketenpartners Steunpunt Huiselijk Geweld met medewerking van Willeke van t Zand van VOCAS Trainingen info@vocastrainingen.nl Coaches, docenten, conciërges, receptionisten, directeur Doel Voorlichting en tijdige signalering van huiselijk geweld met aandacht voor eergerelateerd geweld en hoe te handelen om dit op te pakken. Doelgroepen Medewerkers loopbaancentrum, docenten, mentoren, conciërges, receptionisten. Inhoud Wat is huiselijk geweld en eergerelateerd geweld met aandacht voor de do s en don ts rondom zowel huiselijk geweld als eergerelateerd geweld. Benodigdheden Uitnodiging, programma, signaleringslijsten, do s en don ts bij huiselijk geweld en eergerelateerd geweld, laptop, beamer, presentatie Steunpunt, evaluatieformulier. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Huiselijk geweld is in dit aanbod de kapstok voor de voorlichtingsbijeenkomst met daarbinnen aandacht voor eergerelateerd geweld. De keuze hiervoor is afhankelijk van de samenstelling van de populatie van het ROC. Is eergerelateerd geweld al dan niet een hot thema. Het is aan te bevelen om de deskundigheid van medewerkers te behouden en nieuwe medewerkers te scholen. De wettelijke meldcode verplicht het ROC tot het maken van een instellingsprotocol met daarin de route bij signalering van huiselijk geweld en kindermishandeling. Bijzonderheden Het thema eergerelateerd geweld kan worden opgepakt binnen het convenant de Veilige school. Het is van belang de interne route vast te leggen. Regulier is het de taak van de docenten en mentoren om te signaleren en te verwijzen voor hulp naar loopbaancentrum of deelnemersinformatiecentrum. Het verdient aanbeveling een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld aan te stellen en de zorgstuctuur vast te leggen. Ook is het van belang om de deskundigheid van medewerkers te behouden en nieuwe medewerkers te scholen. 20

21 8. Voorlichting eergerelateerd geweld als onderdeel van huiselijk geweld voor leerlingen ROC (duur: 2½ uur) Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Leerlingen ROC Doorlopend gedurende de activiteit of project Steunpunt Huiselijk Geweld met medewerking van VOCAS Trainingen Leerlingen en coach Doel Bespreekbaar maken van vormen en signalen van huiselijk geweld, belemmeringen daarin van leerlingen om te signaleren, zorgen te uiten, te bespreken en om stappen te ondernemen richting hulpverlening. Doelgroepen Leerlingen met coach. Inhoud Het programma kent een vaste structuur en duurt per groep 2½uur. Er is gekozen voor diverse werkvormen om de interactie op gang te brengen en aan te sluiten bij vragen en eigen praktijkvoorbeelden over huiselijk geweld van de cursisten. Tijdens de bijeenkomst is gebruik gemaakt van film- en beeldmateriaal, de discussievorm, het leergesprek en casuïstiekbespreking. Benodigdheden Programma, laptop, beamer, presentatie Steunpunt (zie bijlage), dvd Wrong Love, casuïstiek (zie bijlage) evaluatieformulier en als naslagwerk een flyer van het Steunpunt Huiselijk Geweld en een brochure van het BJZ/AMK. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Met deze bijeenkomsten wordt een belangrijke stap gezet in de aanpak van huiselijk geweld voor omstanders en beginnend professional. Sommige groepen geven aan dat er behoefte is aan meer verdieping door het organiseren van een vervolgbijeenkomst. Om de resultaten vast te houden is een punt van overweging om de voorlichting in te bedden in het curriculum van leren, loopbaan en burgerschap. Bijzonderheden Voor de opzet en uitvoering van de programma s is het relevant om binnen het ROC op beleidsniveau in te steken. Het maken van afspraken zijn voorwaarden om een breed draagvlak binnen de verschillende afdelingen van het ROC te creëren. 21

22 Betrekken zelforganisaties migranten en voorlichting aan achterban 22

23 9. Oprichten Platform Eergerelateerd Geweld van zelforganisaties Doelgroep Zelforganisaties van migranten Wanneer Eenmaal per kwartaal Uitvoering door Een sleutelorganisatie werkzaam met migranten in de regio samen met Steunpunt Nadere informatie - Uitnodigen Sleutelfiguren van de etnisch religieuze organisaties binnen de regio Doel Vergroten van de eigen kennis en deskundigheid ten aanzien van huiselijk en eergerelateerd geweld, hulpverlening, sociale kaart, taboes doorbreken. Doelgroepen Etnisch-religieuze organisaties binnen de regio. Inhoud Op een gelijkwaardige manier door kennisoverdracht leren van elkaar over eergerelateerd geweld. In het platform zijn ouderen en jongeren vertegenwoordigd. Door de twee generaties bij elkaar ontstaat discussie en kunnen taboes doorbroken worden die binnen de huiselijke kring niet bespreekbaar zijn. Tijdens de bijeenkomsten wordt steeds een ander lid van het gezelschap verzocht om een lezing te geven. Leden van het Platform komen met een hulpvraag naar de andere platformleden. Op die manier kan een stappenplan bedacht worden vanuit de gemeenschap zonder de stap naar buiten te maken en wordt er preventief gewerkt. Benodigdheden Uitnodigen per telefoon en mail. Evaluatie en reikwijdte tot nu toe Het is van belang om de continuïteit van het Platform te realiseren, waarbij een klimaat kan ontstaan waar in openheid gesproken kan worden over eer en eerkwesties. Verbreding naar thema huiselijk geweld is mogelijk. Bijzonderheden Tijdens de bijeenkomsten wordt gewerkt met een agenda en er wordt een verslag gemaakt. Deze zijn alleen voor de deelnemers beschikbaar. Naast de bijeenkomsten is het ook de bedoeling dat de leden mede de lezingen/voorlichtingen initiëren organiseren op eigen locatie voor hun eigen achterban. Een sleutelorganisatie of persoon werkzaam met migranten in de regio is als motor van belang. Gezien het thema is het multiculturele karakter van de bijeenkomst een voorwaarde. Dit kan worden bereikt via de hapjes en drankjes, juiste ruimte voor bijeenkomen, organiseren van een Iftar in de vastenperiode e.d. 23

24 10. Voorlichting eergerelateerd geweld in moskeeën en kerken Doelgroep Wanneer Uitvoering door Nadere informatie Uitnodigen Jongeren en volwassenen die te maken kunnen hebben eergerelateerd geweld Als er een Platform Eergerelateerd geweld van etnisch religieuze organisaties is die de zorg binnen de achterban kan kanaliseren Stichting Interculturele Zorgconsulenten in Nederland (SIZIN), VETC ers Via Steunpunt Bezoekers van moskeeën en kerken Doel Het geven van lezingen en voorlichting over eergerelateerd geweld om de dialoog tussen jongeren en hun ouders op gang te brengen. Doelgroepen Bezoekers van moskeeën en kerken. Dit kunnen zijn de Raad van Kerken, Moskee, Tamil tempel of de Turkse moskee. Inhoud Aanbieden van voorlichting aan bezoekers. SIZIN in de persoon van Raci Topal verzorgt de lezingen en voorlichting over eergerelateerd geweld. Benodigdheden Laptop en beamer, presentie door ACB Kenniscentrum (zie bijlage). Evaluatie en reikwijdte tot nu toe NVT Bijzonderheden - 24