De smaak te pakken krije Projectvoorstel voorkoming ondervoeding bij ouderen door selectieve Smaak en Smaaksturing

Transcriptie

1 Projectvoorstel De smaak te pakken krije Echte mensen, echte ervaringen, echte verbeteringen PuurThijs

2 De smaak te pakken krije Projectvoorstel voorkoming ondervoeding bij ouderen door selectieve Smaak en Smaaksturing Colofon Dit is een project van de Afûk, Puur Thijs, Hof & Hiem en Zorgbelang Fryslân Heerenveen, 22 november 2016 Tekst: Harrie Dijkstra - Hof en Hiem Douwkje Douma - Afûk Thijs Geerdink - PuurThijs Harriet Hollander en Herma Kooke - Zorgbelang Fryslân Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd zonder toestemming van Zorgbelang

3 Inhoud Inleiding 3 1. Doelstelling 4 2. Doelgroep 4 3. Resultaten 4 4. Projectpartners Zorgbelang Fryslân Puur Thijs Afûk Hof & Hiem 6 5. Planning 8 6. Eindverantwoordelijkheid 9 7. Begroting Overzichtsbegroting Toelichting op begroting Borging 12 de smaak te pakken krije 2

4 Inleiding Ondervoeding is een belangrijk thema bij met name kwetsbare ouderen die (nog) zelfstandig wonen. Een van de aspecten die een rol speelt bij gezond ouder worden en belangrijk is voor kwetsbare ouderen is goede voeding. Ongeveer 10% van de mensen boven de 65 jaar is ondervoed en van ouderen die thuiszorg ontvangen is dat percentage nog hoger, namelijk 35%. 1 Puur Thijs en de Afûk hebben het plan opgevat om een receptenboek uit te brengen met Fryske Streekrecepten volgens de methode van Selectieve Smaaksturing. De bedoeling daarbij is om ouderen weer met smaak te laten eten en zo ondervoeding terug te dringen. Om goed te kunnen afstemmen op de wensen en behoeften van Friese ouderen, is Zorgbelang Fryslân aangehaakt als projectpartner. In het Antonius ziekenhuis in Sneek past Thijs Geerdink deze werkwijze van Selectieve Smaaksturing al toe. De eerste resultaten daarvan zijn positief. De ervaringen die daar opgedaan worden, worden ingezet voor dit project. In het boek worden ook de verhalen en achtergronden van de recepten opgenomen. Dit versterkt het oproepen van herinneringen en smaakbeleving van de ouderen. Vanuit dit project willen de 4 projectpartners een Frysk streekreceptenboek (en daarbij achtergrondverhalen) realiseren, met algemene informatie over (onder-)voeding en Selectieve Smaak en Smaaksturing. Selectieve Smaak en Smaaksturing is nog niet eerder toegepast in een kookboek en zo breed toegankelijk gemaakt. Uit cijfers van het CBS 2 blijkt dat de helft van de ouderen boven de 75 jaar geen internet gebruikt. Om de doelgroep hierin tegemoet te komen en het gebruik van het boek zo laagdrempelig mogelijk te maken wordt er een traditioneel boek uitgegeven. De ouderen hebben wat om vast te houden en door te bladeren. Daarnaast werkt het koken volgens een recept in een boek prettiger. Als voorproefje worden een aantal streekgerechten en de informatie over (onder)voeding en smaaksturing digitaal beschikbaar gesteld. 1 Prof. Dr. Ir. Marjolein Visser (Vu en VuMc) 2 de smaak te pakken krije 3

5 1. Doelstelling In dit project wordt de smaakbeleving van de Friese streekgerechten gecombineerd met verhalen en beelden. Dit biedt ouderen herkenning, herinnering en gespreksstof. Het betreft hier een unieke samenwerking tussen zorgen welzijnsorganisaties en een zelfstandig ondernemer. Door het bundelen van kennis en het meenemen van de ouderen in de ontwikkeling ervan wordt er een boek gepubliceerd wat qua inhoud vernieuwend is en goed aansluit bij de doelgroep. Met de professionals in de ouderenzorg wordt onderzocht op welke wijze voeding en smaaksturing opgenomen kan worden in het zorgleefplan. De doelstelling van het project luidt als volgt: Een bijdrage leveren aan het voorkomen van ondervoeding van Friese ouderen, door het ontwikkelen en beschikbaar stellen van een voor ouderen toegankelijk Frysk streekgerechtenboek volgens de methode Selectieve Smaaksturing. 2. Doelgroep Het project richt zich op zelfstandig wonende ouderen en hun mantelzorgers en zorgprofessionals zoals; huisartsen, diëtisten, organisaties in de ouderen- en thuiszorg. 3. Resultaten Met het project worden de volgende resultaten behaald: Receptenboek met Fryske streekgerechten volgens de methode Selectieve Smaak en Smaaksturing Draagt bij aan het agenderen van gezonde voeding bij ouderen, mantelzorgers en professionals Voeding en selectieve smaaksturing is onderdeel van het zorgleefplan. de smaak te pakken krije 4

6 4. Projectpartners Het project wordt uitgevoerd door vier organisaties die met elkaar een unieke samenwerking aangaan. 4.1 Zorgbelang Fryslân Zorgbelang Fryslân participeert actief (met een Fries deelproject) in de landelijke Stuurgroep Ondervoeding en zorgt voor aansluiting en afstemming bij de doelgroep, met name bij kwetsbare ouderen. Zo is Zorgbelang Fryslân o.a. partij binnen de Friese vitaliteitsalliantie Vitale Fries. De ambitie van deze alliantie is als volgt: We willen dat in 2020 meer Friezen vitaal zijn en zich gezond voelen. Daar dragen wij aan bij door concrete activiteiten uit te voeren, die het voor Friezen leuker en makkelijker maken om gezond te leven. De speerpunten de komende jaren zijn: bewegen 2018 voeding 2019 (mentale) veerkracht Deelnemende partijen zijn: De Friesland zorgverzekeraar, Friesland College, Stenden Hogeschool, VNO-NCW Noord, GGD Fryslân, It Fryske Gea, NDC mediagroep, AB vakwerk, Grendel, Gemeente Heerenveen, LHV, ROS Friesland, Sport Fryslân en Zorgbelang Fryslân. Zorgbelang Fryslân komt op voor de belangen van inwoners van Fryslân op het gebied van zorg en welzijn. De visie daarbij is dat de zorg en het welzijn beter worden als ervaringen van mensen daarbij worden betrokken. Zorgbelang Fryslân levert input voor het project vanuit andere lopende projecten in de ouderenzorg en de regionale stuurgroep Ondervoeding. Daarnaast zet Zorgbelang haar netwerk in om ouderen te betrekken bij het project en voor het genereren van publiciteit. Voor het project wordende volgende werkzaamheden uitgevoerd: Projectleiding en coördinatie Organisatie van vier bijeenkomsten Yn petear 3 waarbij ouderen, mantelzorgers, en zorgprofessionals worden uitgenodigd om input te geven over voeding, het uitvoeren van de smaaktest en de vertaling daarvan in het streekreceptenboek. Implementatieplan ontwikkelen met Hof en Hiem voor het onderwerp smaaksturing in het zorgleefplan. Draagvlak ontwikkelen en implementatie bij twee andere zorgorganisaties. 4.2 Puur Thijs Thijs Geerdink (Puur Thijs) is zelfstandig ondernemer en heeft de methode Selectieve Smaak en Smaaksturing (Smaaktest) ontwikkeld om ouderen hun smaakbeleving terug te geven. Hij deelt zijn kennis met particulieren door een smaaktest met advies op maat te bieden, maar ook met bedrijven. In zijn werk voor de Antonius zorggroep werkt Thijs volgens de methode van Selectieve Smaak en Smaaksturing. Het ziekenhuis legt in haar voedingsvisie uit dat zij volgens deze methode de patiënt al voorafgaand aan een behandeling door voedingsadviezen wil versterken waardoor zij gezonder het ziekenhuis in komen, na een behandeling sneller 3 Yn Petear is een laagdrempelige benaming voor een groepsbijeenkomst waarin onafhankelijk meningen, wensen en behoeften worden opgehaald van in dit geval ouderen, mantelzorgers en professionals. de smaak te pakken krije 5

7 herstellen en het ziekenhuis eerder kunnen verlaten. In de ouderenzorg blijkt dat de maaltijden die in de keuken van Thijs bereid worden letterlijk in de smaak vallen. Ouderen in Friesland hechten erg aan hun streekgerechten. De geur en de authentieke smaak van de Fryske streekgerechten brengen herinneringen naar boven en zorgen met de smaaksturing voor een goede eetlust. Thijs zijn werkzaamheden voor het project: Samenstellen en aanpassen recepten. Input Selectieve smaak en smaaksturing. Input geven bij de Yn petear bijeenkomsten en afnemen smaaktest. Bijdrage leveren aan content streekgerechtenboek. 4.3 Afûk De Afûk werkt vanuit het project Dat wie doe sa mee aan het project. Dat wie doe sa biedt veel herkenbaar materiaal gericht op reminiscentie. Het materiaal wordt met name gebruikt bij kleinschalige activiteiten in de ouderenzorg, maar is ook thuis goed in te zetten. Door middel van verhalen, muziek en beeldmateriaal afkomstig uit de Friese regio s en in de Friese taal worden herinneringen opgehaald en kunnen ouderen samen met hun naasten of professionals in gesprek gaan over hun verleden. Zij worden zich zo bewust van hun eigen identiteit en de ervaringen en prestaties uit het verleden. Dit draagt bij aan het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van de persoon in kwestie. De Fryske streekgerjochten passen daar goed in. Naast het gerecht worden ook de achtergronden van het gerecht verteld. Denk hierbij aan de regionale context en sociaalhistorische context, uiteraard in de eigen taal van de streek. De Afûk heeft o.a. door het project Dat wie doe sa een breed netwerk binnen de ouderenzorg. Dit netwerk wordt ingezet om content te verzamelen en het boek onder de aandacht te brengen. Daarnaast heeft de Afûk een eigen uitgeverij waar jaarlijks ruim 50 titels verschijnen, o.a. voor de doelgroep ouderen. De werkzaamheden die voor dit project worden uitgevoerd zijn: Het verzamelen en beschikbaar stellen van bestaand materiaal Het verzamelen en beschikbaar stellen van nieuw materiaal Coördineren en samenstellen inhoud boek Redactie streekgerechtenboek vanuit Dat wie doe sa Ontwikkelen en vormgeven streekgerechtenboek (uitgeverij Afûk). 4.4 Zorggroep Hof en Hiem Zorggroep Hof en Hiem exploiteert in gemeente De Fryske Marren behalve vier zorgcentra en een woonzorgboerderij voor intensieve begeleiding van ouderen met dementie, ook een thuiszorgorganisatie (huishoudelijke hulp, verzorging, verpleging en individuele begeleiding). Verder levert Hof en Hiem warme maaltijden aan huis, dagbesteding, logeerfaciliteiten, tijdelijk verblijf en sociaal-culturele activiteiten, bijvoorbeeld in de vorm van een sociaal café voor senioren. Ook exploiteert de organisatie een woongemeenschap voor senioren in Rotsterhaule, een uitvaart- en vergadercentrum in Balk en een wijkcentrum voor senioren in Sint Nicolaasga. Zorggroep Hof en Hiem heeft in alle zorgcentra een eigen keuken waar zowel voor de bewoners de warme maaltijden worden bereid als ook voor 600 externe klanten. Dagelijks gaan vrijwilligers op pad om deze maaltijden te bezorgen. Hof en Hiem is doordrongen van het belang van gezonde voeding. Voor veel (kwetsbare)ouderen is de warme maaltijd het de smaak te pakken krije 6

8 hoogtepunt van de dag. De smaakbeleving is daarbij van groot belang. De organisatie is erg benieuwd naar de uitkomsten van het onderhavige onderzoek. De werkzaamheden die voor dit project uitgevoerd moeten worden: Informeren van cliënten Hof en Hiem Thuiszorg over nut en noodzaak van pilot Selectie van cliënten voor deelname aan onderzoek Mede organisatie van Yn Petear bijeenkomsten Implementatie in Zorgleefplan de smaak te pakken krije 7

9 5. Planning Het project heeft een looptijd van één jaar. De volgende activiteiten worden uitgevoerd. Activiteit Taakverantwoordelijk Afgerond Voorbereidingsfase Formeren projectgroep en ZBF Februari samenwerkingsafspraken Verzamelen van streekrecepten Puur Thijs Maart Verzamelen van achtergrondverhalen bij de Afûk Juni gerechten Verzamelen van informatiebehoefte van de ZBF Maart gebruiker: informatie over goede voeding en het voorkomen van ondervoeding. Voorbereiding Yn Petear (programma ZBF April samenstellen, uitnodigingen) Afstemmen en co-creëren Uitvoering 4 keer Yn Petear bijeenkomsten, ZBF Mei methodische begeleiding, gespreksleiding en verwerking van de uitkomsten Ontwikkelen informatie voor gebruikers en ZBF / Afûk Juni professionals n.a.v. Yn Petear Ontwikkelen 40 streekrecepten met Puur Thijs Juni smaaksturing (incl. fotografie) Ontwikkelen format weergave streekrecepten en Afûk Juni smaaksturing n.a.v. Yn Petear Samenstellen inhoud boek, redactie Afûk Augustus Implementatie Afronden en opleveren Streekgerjochtenboek en informatie voor gebruikers en professionals Afûk September Foarproefke: digitaal beschikbaar stellen aantal gerechten en informatie over (onder)voeding Afûk September Aansluiten bij andere projecten in Friesland en inzet PR voor bekendheid ZBF / Afûk September Implementatie selectieve smaaksturing in zorgleefplan Hof en Hiem Hof en Hiem September Draagvlak creëren bij andere zorg organisaties ZBF September Implementatie bij ten minste 2 andere zorg organisaties ZBF September Verantwoording Projectverantwoording ZBF November de smaak te pakken krije 8

10 6. Eindverantwoordelijkheid Zorgbelang Fryslân is penvoerder en draagt verantwoordelijkheid voor het nakomen van de afspraken gemaakt in dit projectvoorstel. De Afûk is eindverantwoordelijk voor de inhoud van het Frysk Streekgerjochtenboek. Het boek bestaat uit 128 pagina s, met ongeveer 40 tot 45 gerechten. Een deel van de gerechten en de informatie over (onder)voeding wordt als Foarproefke ook digitaal beschikbaar gesteld. Er worden 1000 exemplaren geprint die verkocht worden voor 14,50 aan (zorg)organisaties en particulieren via het netwerk van Dat wie doe sa, de Afûk webwinkel en boekwinkel en het netwerk van Zorgbelang, Hof & Hiem en PuurThijs. Er is voor deze oplage gekozen omdat uit de ervaring met Dat wie doe sa materiaal is gebleken dat dit voldoende is voor deze markt. Mocht het boek uitverkocht raken en het is commercieel gezien voldoende aantrekkelijk, dan wordt een tweede druk door Afûk gefinancierd. Met de opbrengst van de verkoop gaat Dat wie doe sa in samenwerking met Thijs Geerdink in 2018 een aantal bijeenkomsten organiseren in de verschillende streken van de provincie met lokale gerechten en verhalen bij buurthuizen en zorgorganisaties. 7. Begroting De begroting van het project is opgedeeld in 2 paragrafen. In 7.1 is zijn de bedragen per projectonderdeel te lezen, met onderscheid van het gevraagde subsidiebedrag en het bedrag dat middels cofinanciering wordt opgebracht. In 7.2 is de begroting uitgesplitst in de verschillende activiteiten die ten grondslag liggen aan de bedragen. Ook wordt inzichtelijk gemaakt welke cofinanciering er is op welke onderdelen. 7.1 Overzichtsbegroting Kosten: Gevraagde bijdrage Cofinanciering: provincie: Streekreceptenboek , , ,00 Afstemmen en cocreëren , ,00 Agenderen en , , ,00 implementeren Project coördinatie 5.500, ,00 - Totaal , , ,00 de smaak te pakken krije 9

11 7.2 Toelichting op de begroting Projectonderdeel Uren Kosten Uitvoering Cofinanciering provincie Streekreceptenboek Ontwikkelen 40 streekrecepten gericht op smaaksturing ,00 Puur Thijs Puur Thijs eigen investering uit onderneming: 30 uur 2850 Provincie: 50 uur = 4750 Verzamelen materiaal: interviews, achtergronden streekrecepten ,00 Afûk afstemmen, vormgeven informatie voor professionals ,00 Afûk Coördinatie inhoud streekreceptenboek ,00 Afûk Redactie ,00 Afûk - Ontwikkelen boek bestaand uit: correctiekosten 2.000,00 Afûk - lay-out / ontwerpkosten 3.000,00 Afûk - printkosten 6.000,00 Afûk - teksten (nieuw) 1.500,00 Afûk - royalties (m.n. fotografie) 6.000,00 Afûk - indirecte productiekosten 5.550,00 Afûk - Afstemmen en cocreëren Voorbereiding, smaaktest, uitwerking Yn Petear ,00 Puur Thijs Project Dat wie doe sa / Frysk yn 'e soarch Project Dat wie doe sa / Frysk yn 'e soarch Project Dat wie doe sa / Frysk yn 'e soarch Puur Thijs (eigen investering uit onderneming) Provincie 2700 Provincie 2000 Provincie 3000 Provincie 6000 Provincie 1500 Provincie 6000 Provincie 5550 de smaak te pakken krije 10

12 Medewerking aan Yn petear ,00 Afûk Uitvoering Yn petear 4 keer ,00 ZBF Project Dat wie doe sa / Frysk yn 'e soarch uur vanuit convenant St. de Friesland uur aanvraag provincie 1650 Ophalen wensen en behoeften informatie (onder)voeding ouderen ,00 Zorgbelang Agenderen en implementeren Implementeren bij Hof & Hiem ,00 Hof & Hiem Implementeren bij Hof en Hiem ,00 ZBF - Stuurgroep ondervoeding, project "goed gevoed ouder worden" Hof en Hiem provincie 2200 Draagvlak creëren Fryslân door PR en implementeren bij 2 andere zorgorganisaties ,00 ZBF - Coördineren provincie 4950 Coördinatie projectgroep, proces- en eindverantwoordelijkheid afspraken ,00 ZBF - provincie 5500 Totaal , , ,00 De genoemde bedragen zijn exclusief BTW. De uurtarieven zijn tarieven die per organisatie standaard worden gerekend inclusief reistijd en reiskosten. Afûk rekent voor dit project geen reistijd en reiskosten. de smaak te pakken krije 11

13 8. Borging Het streekgerechtenboek wordt gemaakt door de vier samenwerkende partijen. Alle deelnemende partijen kunnen na publicatie van het boek vrij beschikken over een deel van de recepten en de informatie over (onder) voeding en smaaksturing gebruiken voor hun reguliere werkzaamheden. De partijen zetten zich gezamenlijk in om het Fryske Streekgerjochtenboek te verspreiden en onder de aandacht te brengen. Afûk neemt het Frysk Streekgerjochtenboek op in hun aanbod. Het boek wordt onderdeel van het project Dat wie doe sa en wordt via dat netwerk en de reguliere verkooppunten blijvend onder de aandacht gebracht bij de doelgroep. de smaak te pakken krije 12