TERUGBLIK OP 20 JAAR WERKEN IN SOCIALE HUISVESTING

Transcriptie

1 Tekst: Frank Vandepitte - Beeld: Samenlevingsopbouw Gent TERUGBLIK OP 20 JAAR WERKEN IN SOCIALE HUISVESTING SAMENLEVINGSOPBOUW GENT WERKT AL VELE JAREN IN SOCIALE HOOGBOUWCOMPLEXEN. In eerste instantie was de reden om op deze plekken te gaan werken er één van vindplaats gericht werken. Waar beter dan op plaatsen met een hoge concentratie aan sociale woningen, konden we ook grote aantallen maatschappelijk kwetsbare doelgroepen vinden en bereiken? Vaak zijn het mensen met een beperkt financieel inkomen die aangewezen zijn op de sociale huisvestingsmarkt. Bovendien vormden de werkingen van Samenlevingsopbouw Gent een antwoord op bestaande noden zoals meer contacten tussen sociale huurders, meer sociale cohesie en meer ontmoeting tussen bewoners onderling. Sociale hoogbouwsites zijn plekken met een superdivers publiek, die vaak een rugzak vol historiek meeslepen. Samenlevingsopbouw Gent speelde op die manier in op specifieke noden aan hulp- en dienstverlening die niet door anderen geboden werd. DE BEGINPERIODE In de jaren 90 werd onder andere werk gemaakt van bewonersondersteuning bij de renovatie van het Scheldeoord en was er betrokkenheid in sociale woonwijksites in Gentbrugge en Sluizeke-Tolhuis-Ham. Maar de grote aftrap gebeurde bij de start van werkingen in Nieuw Gent, Brugse Poort en Rabot. De inzet van het opbouwwerk in sociale hoogbouw werd vanaf 1998 gefinancierd met middelen van de Veiligheidscontracten, later het Strategisch Veiligheids en Preventieplan. De subsidieverstrekker benoemde onze globale opdracht als : het verhogen van de sociale veiligheid in enkele Gentse buurten met veel sociale hoogbouw. Deze insteek bepaalde vele jaren onze manier van werken op de verschillende sites. Er werd veel geïnvesteerd in het bereiken van moeilijk bereikbare groepen om samen met hen werkingen op te zetten die bijdragen aan het veilig samenleven in hoogbouwcomplexen. Daarbij werd maximaal ingespeeld op de eigen noden en behoeften van bewoners, die als volgt kunnen worden samengevat: betrokken worden bij de inrichting van de leefomgeving, de ruimte tussen de blokken, de bredere wijk, maar ook de binneninrichting, de gezamenlijke ruimtes, Briefschrijfactie Boombungalow n.a.v. Track 30 mei 2012 problemen in de relatie met hun gezamenlijke huisbaas, de huisvestingsmaatschappij, overtredingen van de regelgeving, bv. deze met betrekking tot de huurlasten, leefbaarheidsproblemen in de gebouwen zelf, veroorzaakt door medehuurders, en vragen naar ondersteuning bij het zoeken naar oplossingen

2 Ingang De Tuintjes Nieuw Gent GENSH OPGERICHT Al gauw werd duidelijk dat de noden en behoeften in elke sociale woonsite in Gent een grote overeenstemming kenden. Een voorbeeld daarvan zijn de huurlasten in sociale woningen. Voor vele sociale huurders was het helemaal niet duidelijk welke kosten er als huurlast werden aangerekend en waarom. De nood om hier de krachten te bundelen leidde tot de oprichting van het Gentse Netwerk Sociale Huurders (2005). Het GENSH had als eerste betrachting een stem te geven aan sociale huurders. In de plaats van de talloze individuele klachten werd een collectieve werking opgestart. In de plaats van individuele klachtbehandeling zou er een structureel antwoord moeten komen op terechte vragen van zo n sociale huurders. Deze strategie kon echter niet enkel via de ondersteuning van Samenlevingsopbouw tot resultaten leiden. Naast een permanente samenwerking met de Huurdersbond werd ook gestreefd naar gestructureerd overleg. Zo werd reeds in 2002 door het toenmalige team wonen van Samenlevingsopbouw Gent een reactie op de lokale beleidsnota Wonen geschreven, waarin werd aangedrongen de bewonersparticipatie sterker vorm te geven. Ook de verwoording van streven naar bewonersparticipatie. moet minder vrijblijvend geformuleerd worden; zo worden er bijvoorbeeld met sociale huisvestingsmaatschappijen en ondersteunende organisaties afspraken gemaakt om bewoners participatie te organiseren Deze uitspraak verwijst met name naar randvoorwaarden die dienen voorzien te zijn opdat bewonersparticipatie zou kunnen gebeuren en/ of tot het verhoopte resultaat kan leiden. VANAF 2010 Het zou duren tot 2010 vooraleer er op dit vlak een eerste experiment (en specifieke ondersteuning) vorm kreeg. Naar aanleiding van de tegen 2012 geplande fusie tussen enkele huisvestingsmaatschappijen en de stadswoningen, onderschreef Samenlevingsopbouw Gent een stedelijke convenant met inzet op het vlak van laagdrempelige communicatie en participatie van sociale huurders. Samenlevingsopbouw Gent wou een rol spelen op het vlak van: samenbrengen van signalen van sociale huurders, debat organiseren over structurele woonproblemen, hier met name de betaalbaarheid, beleidsadvisering, bv. ten aanzien van de sociale huisvestingsmaatschappijen en ten aanzien van de geplande fusie en haar effecten op betrokken huurders, leren uit goede praktijken elders, delen van de sectorexpertise. Vanaf 2014 werd een nieuw experiment bewonersparti cipa tie in Nieuw Gent vormgegeven. 4

3 REALISATIES? Een periode van 20 jaar is rijk aan anekdotes. Maar gelukkig is er ook veel meer dan dat. Enkele voorbeelden: In diverse wijken werden basiswerkingen/buurtwerkingen uitgebouwd. Zo waren er werkingen in Brugse Poort, Rabot, Nieuw Gent, maar ook in Scheldeoord, Jan Yoens, Watersportbaan en Meulestede. Naast ontmoeting en individuele hulpverlening werden nieuwe sociale huurders gedurende verschillende jaren actief onthaald door Samenlevingsopbouw Gent, de sociale huisvestingsmaatschappij en de zittende huurders. In Nieuw Gent resulteerde dit onder andere in een onthaalbrochure. De soms verzuurde relatie tussen huurder en verhuurder verbeterde daadwerkelijk. (Rabot, Leiekaai). We pakten acute problemen aan, zoals bvb. de spuitenproblematiek en ondersteunden huurders bij ingrijpende renovatiewerken (Leiekaai). GENSH wordt als netwerk uitgebouwd vanuit diverse sociale hoogbouwlocaties, o.a. ook gericht op het betrekken van maatschappelijk kwetsbare bewoners. GENSH staat vanaf 2010 in voor de Dag van de Sociale Huurder. De dag werd al zeven keer georganiseerd, met telkens tussen de 40 en 200 deelnemers. GENSH was bovendien één van de actieve partners van VIVAS. VIVAS is het Vlaams netwerk van sociale huurders. Georganiseerde lokale bewonersgroepen en actieve bewoners in de sociale huisvesting komen er samen. Momenteel zijn er 17 bewonersgroepen betrokken. Het zijn de lokale bewonersgroepen en de thema s die er aangeboord worden, die de voedingsbodem vormen van het overleg in de schoot van VIVAS. VIVAS verdedigt de gemeenschappelijke belangen van de Vlaamse sociale huurders. Knelpunten worden gebundeld en bediscussieerd, voorstellen en oplossingen worden in de vorm van beleidsadviezen aangekaart. Wannes zoekt! - Opstart bewonerswerking Rabot Bewonerswerking Scheldeoord In de werking van VIVAS staan vier actiepunten centraal: betaalbare sociale huisvesting, een leefbare woonomgeving, inspraak van sociale huurders in het woonbeleid en betere communicatie tussen huurders en hun sociale huisvestings maatschappijen. De werking van VIVAS wordt momenteel ondersteund door het Vlaams Huurdersplatform vzw (voorheen door Samenlevingsopbouw Vlaanderen). Onafhankelijke dossieropbouw vanuit de werking van GENSH, mee gevoed vanuit diverse plaatselijke werkingen sociale hoogbouw zorgden voor het volgende palmares: dossier huurlasten ( ) dossier nutsvoorzieningen ( ) In 2016 (!!! reeds aangekaart eind de jaren 90 ): VMSW financiert het vervangen van de collectieve watermeter van de Leiekaai (naar individuele meters) enquête sociale huurders, resulteert in 122 voorstellen voor sociale huur (2010) dossier fusiemaatschappij, 12 concrete huurdersadviezen (2011) LENSmethode: LENSH brochure met 100 woonstellingen, synthesenota met focus op participatie, huurlasten en communicatie (2012) Resultaat: vanaf 2014 ondersteunt de Stad Gent een proefproject bewonersparticipatie in Nieuw Gent. dossier leegstand (2012) Resultaat: de Stad Gent maakt in miljoen uit de reguliere middelen vrij om bijkomende investeringen te doen de sociale huisvesting waardoor leegstand versneld kan aangepakt worden. dossier onderhoud en herstellingen (2014 en 2015) Resultaat: huurders formuleren positieve voorstellen over onderhoud en herstellingen. De werkingen met sociale huurders werkten mee aan de totstand koming van de ZIEZO brochure, die hier verduidelijking over brengt, alsook aan het Technisch zakboekje voor huurders van WoninGent Opstart van uitleendienst, klusfiets, aansluiten bij repaircafés: uitleg geven over eenvoudige klussen die ten laste zijn van de huurders ( ) 333 5

4 e t r u e Actie Lekker Dichtbij Leiekaai - 19 juni 2015 r Actie Water een grondrecht - 22 maart OVER ROZENGEUR EN MANESCHIJN Vergis je niet dit is echt geen verhaal met alleen maar rozengeur en maneschijn. Het is vaak een sleuren en trekken geweest waarbij heel veel moeite en inspanningen slechts leidde tot kleine stapjes vooruit. Bewonersparticipatie werd soms als bedreigend ervaren, tot overleg komen gebeurde met vallen en opstaan. De keuze om niet met voorhoedegroepen sociale huurders, maar met een zo divers mogelijke groep te werken, maakte het niet eenvoudiger. En toch we zien momenteel een vergrote aandacht vanuit sociale huisvestingsmaatschappijen tot participatie van huurders. De kaarten liggen heel wat beter dan toen het opbouwwerk startte in sociale hoogbouwcomplexen. Langs de andere kant zien we de noden van basiswerk en sociaal eerstelijnswerk toenemen. Het dubbele watervalsysteem (verhuis van sterkere bewonersprofielen en grotere instroom van voornamelijk zwakke nieuwkomers) is hier niet vreemd aan. TOEKOMST Samenlevingsopbouw Gent heeft in de afgelopen periode terecht veel ingezet op sociale (hoogbouw)complexen. Met t Start-To-Klus Nieuw Gent - juni 2015 u Graffiti Jam Nieuw Gent - april 2012 eenzelfde hoge intensiteit kunnen we hier niet verder aan werken. De inzet op sociaal wonen zorgde er voor dat er weinig aandacht kon gaan naar andere precaire woonsituaties. Ook op de private woonmarkt zien we steeds meer schrijnende situaties, situaties waar het grondrecht wonen in zijn essentie geschonden wordt. Minder hoge intensiteit wil wél zeggen dat Samenlevingsopbouw Gent nog altijd aanwezig wil blijven in sociale huursites. We blijven ervan overtuigd dat basiswerkingen in sociale hoogbouw een meerwaarde betekenen voor elke sociale hoogbouwsite. Om dit kwaliteitsvol te kunnen uitbouwen moet er een voldoende maar ook een multidisciplinaire personeelsinzet kunnen gegarandeerd worden. Ook andere organisaties spelen een rol in sociale hoogbouw! Gekoppeld aan een basiswerking, kan het opbouwwerk zich verder enten om tot participatieve groepswerking te komen en problemen op een oplossingsgerichte manier aan te pakken. Kwalitatieve bewonersparticipatie gebeurt verder door duidelijke afspraken tussen sociale huisvestingsmaatschappijen en bewonerswerking in functie van aanpak, thematiek en overleg In Nieuw Gent en Meulestede willen we die uitdaging blijvend aangaan. 6

5 HUIDIGE WERKING Tekst: Tom Dutry - Beeld: Samenlevingsopbouw Gent SAMENLEVINGSOPBOUW ORGANISEERT 5 ONTMOETINGSRUIMTES IN SOCIALE HOOGBOUW. In elk daarvan trachten we door het aanbod van activiteiten ook mensen te versterken, hetzij door de groepsmatige aanpak, hetzij door hun individueel op weg te helpen. Op basis van de persoonlijke contacten waar nodig, en in nauw overleg met andere diensten in de buurt, zorgen we voor warme doorverwijzing. We spreken bewoners aan op hun eigen competenties en stimuleren hen deze verder te ontwikkelen binnen of buiten de werking. Brugse Poort - Leiekaai 117 In de Leiekaai ondersteunen we de vrijwilligersgroep in activiteiten die zij willen opzetten. Dit spitst zich vooral toe op hun zoektocht naar middelen en het leggen van contacten met andere groepen, organisaties en diensten in de Brugse Poort. We bekijken ook of er een samenwerking met het GENSH kan ontstaan. Nieuw Gent - De Tuintjes ontmoetingsruimte Jupiter Samen met de bewoners werken we aan een laagdrempelige ontmoetingsplek voor een divers samengesteld publiek die vertrekt vanuit de ontmoetingen in de Volkstuintjes. In de ontmoetingsruimte worden tal van activiteiten aangeboden op maat van ieders vragen. Rabot 019 Er worden permanenties voorzien waarop elke bewoner welkom is. Nieuwe bewoners worden aangesproken via blokmomenten en huisbezoeken. Samen met de bewoners werken we aan een laagdrempelige ontmoetingsplek voor een divers samengesteld publiek. Watersportbaan Borluut De Zoete Inval Samen met de bewoners en vrijwilligers worden tal van activi teiten georganiseerd. Doel is om mensen met hun buren in contact te brengen en blijvende netwerken te ontwikkelen. Gents Netwerk Sociale Huurders: Het GENSH werkt aan samenwerking, afstemming en cohesie tussen bewonersinitiatieven op het hele Gentse grondgebied, treedt in overleg met de sociale huisvestingsmaatschappijen en richt de Dag van de Sociale Huurder in. Zij willen een aanspreekpunt zijn voor sociale huurders, huisvestingsmaatschappijen en het lokale beleid. Pilootproject bewonersparticipatie Nieuw Gent: Gedurende drie jaar werken we aan een model voor bewo ners - participatie aan het beleid van een huisvestingsmaatschappij. Dit doen we in de ruime wijk Nieuw Gent, Steenakker inbegrepen dus. We brengen huurders samen en ondersteunen een huurdersgroep die in dialoog gaat met de sociale huisvestingsmaatschappijen. We werken procesmatig aan het woordvoerderschap van deze bewonersgroep en de ruime achterban ervan. BOKSH BOKSH! staat voor Bezoek en Opvolging van Kwetsbare Sociale HuurdersSinds 2014 werken de wijkmonitor van WoninGent en de ervaringsdeskundige van Samenlevingsopbouw Gent nauw samen. Bedoeling is om zeer kwetsbare huurders (zij die via versnelde toewijs een woning hebben gekregen, dus mensen uit de psychiatrie en daklozen) regelmatig op te zoeken en hun leefomgeving in te schatten (is er voldoende professionele ondersteuning van hulpdiensten?) en eventueel door te verwijzen. Door het proactieve accent van BOKSH! worden vele spanningsvelden tijdig opgevolgd en sancties vermeden. Co-creatie in de wijken Meulestede en Watersportbaan: In deze wijken organiseren we doe-activiteiten die een onmiddellijk antwoord bieden op de bekommernissen van de sociale huurders. Samen met vrijwilligers creëren we een voedingsbodem voor sociale verandering en stimuleren we sociale huurders om te participeren aan wijkinitiatieven. Dat kan van alles zijn: van conversatiegroepen Nederlands tot ik help mijn buren graag met boodschappen of ik speel traditionele Turkse instrumenten. Door talenten in te zetten in de wijk kunnen bewoners met elkaar in contact komen, creëren we meer interactie, stimuleren we solidariteit tussen mensen. Klussenproject Nieuw Gent: Vanuit een partnerschap in het project Multihuis werkt Samenlevingsopbouw Gent een project uit dat als doel heeft de woonkosten te verlagen. We grijpen in op het gekende thema onderhoud en herstelling maar op een nieuwe wijze: we versterken de mogelijkheden van huurders om zelf te klussen in de woning. We bieden workshops en vorming aan omtrent kleine reparaties, zetten een uitleendienst van werkmateriaal op, bouwen een plek uit waar mensen samen kunnen klussen. We begeleiden ook vrijwilligers in het uitvoe ren van eenvoudige klusjes bij mensen thuis. 7