psychotrauma e n arbeidsverzuim

Transcriptie

1 symposium psychotrauma e n arbeidsverzuim Tijdige onderkenning, behandeling en verwijzing Traumatisering, door welke oorzaak dan ook, kan gemakkelijk leiden tot arbeidsverzuim of arbeidsuitval voor kortere of langere tijd. Te denken valt aan beroepsgerelateerd geweld, bijvoorbeeld bij militairen, politie en brandweer. Maar ook mensen die afkomstig zijn uit oorlogsgebieden of mensen die in huiselijke kring aan geweld en dreiging blootstaan vormen een risicogroep. De wijze waarop deze mensen leven met hun last, leidt vaak tot verergering van hun problemen, bijvoorbeeld door verschillende vormen van verslaving en mogelijk onmaatschappelijk gedrag. Bovendien bemoeilijken deze zaken de herkenning van het trauma, de reïntegratie en een verder herstel. Cogis wil professionals die betrokken zijn bij de bedrijfsgezondheidszorg en verwante gebieden uitnodigen om deel te nemen aan het symposium Psychotrauma en arbeidsverzuim. Een aantal trauma-experts en ervaren deskundigen uit de bedrijfsgezondheidszorg zal u op dit complexe terrein inleiden, in de vorm van voordrachten en workshops. Behalve vergroting van kennis en inzicht, beoogt de dag ook deelnemers te laten kennismaken met vormen van ondersteuning bij hun beroepsuitoefening, zoals bijvoorbeeld consultatie.

2 men, die bijdragen aan arbeidsverzuim. Daarbij spelen specifieke elementen een rol voor deze doelgroep. Het gaat dan om zaken als culturele achtergrond, de manier van communiceren en ideeën over ziekte en gezondheid. Het is nodig deze specifieke elementen in beeld te hebben en te betrekken bij de aanpak van arbeidsverzuim. In deze voordracht worden de achtergronden en gezondheidsproblematiek van de groep migranten en vluchtelingen geschetst in relatie tot arbeidsverzuim. Ook zullen handreikingen worden gegeven voor vroegsignalering, preventie van verzuim en het bevorderen van reïntegratie. plenair Problemen bij de beoordeling van arbeids(on)- geschiktheid Dr. Anton Hafkenscheid Posttraumatische stressklachten zijn zelden louter een privé-aangelegenheid van de getraumatiseerde alleen. Deze klachten hebben meestal ook grote emotionele en materiële implicaties voor de omgeving. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de getraumatiseerde aanspraak maakt op arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen. Getraumatiseerde werknemers kunnen zich zeer miskend en gekwetst voelen wanneer de beoordelende arts hun arbeidsgeschiktheid hoger inschat dan zij zelf doen. Deze spanningen kunnen dragelijker worden gemaakt door nadrukkelijk aandacht te schenken aan de conflicterende uitgangspunten en causale redeneringen die hieraan ten grondslag liggen. Beoordelende experts kunnen daarbij niet heen om de soms gedateerde en weinig wetenschappelijk gefundeerde logica van de arbeidsongeschiktheidsbepaling. In deze voordracht zal de focus liggen op de valkuilen die zich voor beoordelende experts en behandelaars kunnen voordoen in de taxatie van arbeids(on)geschiktheid. Arbeidsverzuim bij migranten en vluchtelingen als gevolg van psychotrauma Drs. Evert Bloemen Migranten en vluchtelingen dragen een eigen culturele achtergrond en persoonlijke geschiedenis bij zich. Het hebben doorgemaakt van traumatische ervaringen, vaak in het land van herkomst maar ook in Nederland, kan hen kwetsbaar maken voor gezondheidsproble- Consultatie en ondersteuning door traumadeskundigen Drs. Sjef Berendsen Schokkende gebeurtenissen gaan nagenoeg altijd gepaard met stress op individueel-, groeps- en organisatieniveau. Wanneer dit aan de orde is, dient het zelfherstellend vermogen van mensen en organisaties echter het uitgangspunt te zijn. Daarom kiezen traumadeskundigen er bij voorkeur voor om leidinggevenden en betrokkenen op afstand te ondersteunen middels adviezen en consultatie, in plaats van dit ter plekke te doen. Ook monitoring - waarbij de eventuele psychosociale effecten bij betrokkenen in de gaten worden gehouden - kan op afstand gebeuren zodat er, indien nodig, tijdig kan worden geïntervenieerd. In deze voordracht wordt een beeld geschetst van de werkwijze van een traumadeskundige aan de hand van voorbeelden uit zijn consultatie- en ondersteuningspraktijk. Valkuilen in het contact met getraumatiseerden: rollenspel (met acteur) Dr. Arend Veeninga en Johann Glaubitz Bedrijfs- en verzekeringsartsen staan in hun werk voor meerdere opgaven tegelijk: het stellen van een diagnose, het inschatten van functiemogelijkheden en het vaststellen van beperkingen die te maken hebben met de onderhavige problematiek. Bovendien kunnen zij tegenwoordig cliënten ook adviseren en verwijzen naar behandelaars. De diagnostiek van PTSS is vaak complex; het goed uitvoeren van bovengenoemde taken is in de praktijk niet gemakkelijk en levert vaak weerstanden op. Bijvoorbeeld omdat cliënten zichzelf vaak meer als slachtoffer dan als patiënt beschouwen. In enkele rollenspelen zullen voorbeelden van een contact met getraumatiseerden gedemonstreerd worden en zal de aanpak ervan nader worden uitgewerkt, met daarbij ook aandacht voor de valkuilen. Dit rollenspel is ook voor professionals uit verwante gebieden inzichtgevend.

3 workshops 1. Arbeidsverzuim bij migranten als gevolg van psychotrauma Drs. Evert Bloemen In de workshop zal worden voortgebouwd op de plenaire lezing (zie: plenair). Uitgangspunt is dat specifieke elementen zoals culturele achtergrond, ideeën over ziekte en gezondheid en de wijze van communiceren migranten kwetsbaar maken voor gezondheidsproblemen en bijdragen aan arbeidsverzuim. Aan de hand van casuïstiek zullen de deelnemers onderzoeken welke specifieke elementen van de problematiek en van arbeidsverzuim er spelen (diagnostiek) en welke mogelijkheden er zijn voor een effectieve aanpak die rekening houdt met zaken als cultuur en communicatie en de eigen ideeën van migranten over ziekte en beter worden. 2. Problemen bij de beoordeling van arbeids(on)- geschiktheid Dr. Anton Hafkenscheid Mensen met traumatische ervaringen kunnen beoordelende experts voor grote problemen stellen, wanneer zij arbeidsongeschiktheid op grond van hun posttraumatische stressklachten claimen. Wanneer deze mensen in psychiatrische of psychotherapeutische behandeling zijn (geweest) wordt bij behandelaars vaak informatie opgevraagd, ter ondersteuning van de arbeids(on)geschiktheidstaxatie. In deze interactieve workshop zal aan de hand van casuïstiek en rollenspelen worden geprobeerd te verhelderen welke valkuilen zich kunnen voordoen voor beoordelende experts en behandelaars in de taxatie van arbeids(on)geschiktheid. Formeel is het verschil in verantwoordelijkheid tussen beoordelende experts en behandelaars helder, maar feitelijk is dat vaak veel minder het geval. 3. Arbeidsuitval en het voorkomen daarvan na schokkende gebeurtenissen; gevallen uit de praktijk Drs. Kees Pijls en Peter van Loon In deze workshop wordt de vraag onderzocht of het zinvol is om voorlichting te geven aan een risicogroep zoals brandweer, ambulance, politie en machinisten. Zo ja, waar dient die voorlichting zich dan op te richten? Ook komt aan de orde hoe je omgaat met het spanningsveld tussen klanttevredenheid en mogelijke negatieve gezondheidseffecten van bepaalde vormen van opvang. Welke vorm van opvang wordt als zinvol ervaren en wat zijn daarbij de kernelementen? Hoe herken je een stagnerende verwerking? Wat doe je op beleidsniveau binnen een organisatie bij een schokkende gebeurtenis; in dat verband worden elementen van een draaiboek geopperd. Deze thema s en vragen komen aan bod in deze workshop, waar praktijk gelardeerd wordt met een vleugje theorie. 4. Trauma en verslaving in relatie tot arbeids(on)- geschiktheid Philip Goedhoop Deze workshop handelt over het veelvuldig samengaan van trauma en verslaving ( zelfmedicatie ) en de invloed die dit heeft op de beschikbaarheid van betrokkenen voor de arbeidsmarkt. Welke keuzes moeten worden gemaakt bij deze dubbele diagnose in de sfeer van de begeleiding? Welke valkuilen doen zich daarin voor? En hoe kun je de motivatie van betrokkenen met betrekking tot het werk vergroten? Ook kunnen in deze workshop praktijksituaties worden voorgelegd en besproken. 5. Gedragsproblemen bij psychotrauma: hoe ga je daar mee om? Drs. Jan Bernard en drs. Deedee van Waegeningh Bij sommige cliënten kan er sprake zijn van gedragsproblemen en agressieproblematiek. In deze workshop wordt ingegaan op de signalen die wijzen op deze problematiek bij deze, al of niet getraumatiseerde, cliënten. Welke signalen moet je leren herkennen bij dit soort cliënten en hoe ga je daar adequaat mee om? Ook wordt, aan de hand van concrete voorbeelden, gedemonstreerd hoe je constructief omgaat met de weerstand van cliënten met gedragsproblematiek en hoe informatie kan worden verkregen die men nodig heeft. 6. Inschakeling en ondersteuning van het gezinssysteem bij psychotrauma Irena Jelisic Wanneer schakel je het gezinssysteem in als je te maken hebt met een getraumatiseerde cliënt? Wat zijn de voor- en nadelen daarvan? In deze workshop wordt ingegaan op de mogelijkheden om het gezinssysteem in te schakelen bij de begeleiding van een cliënt en wordt stilgestaan bij de vraag in welke opzichten het gezinssysteem zelf ook ondersteuning nodig heeft. Daarnaast komt aan de orde hoe de begeleiding van de cliënt en ondersteuning van het gezinssysteem op een goede manier op elkaar kunnen worden afgestemd. Vragen die daarbij aan de orde komen zijn: is een gezinsaanpak mogelijk, welke hindernissen kunnen zich daarbij voordoen

4 personalia en wat zijn mogelijke resultaten? Er is ruimte om praktijkervaringen in te brengen en te toetsen. 7. Online-indicatie van werkstress, angst-, depressieve- en traumagerelateerde klachten Drs. Sjef Berendsen Internetvragenlijsten blijken een prima instrument te zijn voor de bedrijfsgezondheidszorg. Online kan men snel een indicatie te krijgen van werkdruk, werkstress, werkbeleving en angst-, depressieve- en traumagerelateerde klachten. Wanneer de klachten vooral werkgerelateerd zijn volgen gerichte adviezen voor bijvoorbeeld mediation of coaching. De angst-, depressieve- en traumagerelateerde klachten worden vertaald in aanwijzingen voor een specifieke DSM IV-diagnose waarna een gericht behandelaanbod volgt in de vorm van internettherapie of verwijzing naar een in die problematiek gespecialiseerde therapeut. In deze workshop wordt deze vorm van indicatiestelling via internet toegelicht aan de hand van praktijkgevallen en ter discussie gesteld. 8. Valkuilen in het contact met getraumatiseerde vluchtelingen Drs. Hans Rohlof Vluchtelingen met een traumatische achtergrond hebben in een werkomgeving te maken met veel, voor hen, negatieve prikkels. Er spelen niet alleen situaties die zij linken met traumatische gebeurtenissen, zoals autoritaire verhoudingen, maar ook culturele verschillen en eventuele discriminatie. Professionals in de bedrijfsgezondheidszorg en verwante gebieden hebben hier een moeilijke positie in. In deze workshop wordt besproken hoe hierin een weg te vinden. 9. Preventie, opvang en nazorg rond psychotrauma bij de Nederlandse Spoorwegen Drs. Hans Burggraaff Binnen de Nederlandse Spoorwegen (NS) krijgt een aantal medewerkers, met name machinisten en hoofdconducteurs, regelmatig te maken met schokkende gebeurtenissen. In deze workshop wordt inzicht gegeven in deze problematiek en hoe een groot bedrijf als de NS daarmee omgaat in termen van preventie, opvang en nazorg. Ook is er uiteraard aandacht voor de knelpunten die zich daarin voordoen. Tevens is er ruime gelegenheid vragen te stellen over dit beleid en kunnen deelnemers zelf praktijkgevallen inbrengen. Plenair Drs. Simon Knepper (dagvoorzitter) is verzekeringsarts en was jarenlang als medisch adviseur werkzaam bij de opeenvolgende sociale verzekeringsorganisaties. Het laatst bij Uitvoeringsinstelling Werknemers Verzekeringen (UWV) met het aandachtsgebied kwaliteit claimbeoordeling. Momenteel is hij werkzaam als vrijgevestigd verzekeringsarts in de private sector. Hij droeg onlangs bij aan de ontwikkeling van een nieuwe methodiek voor de beoordeling van het militair invaliditeitspensioen bij PTSS. Dr. Anton Hafkenscheid is sinds 1985 als klinisch psycholoog, psychotherapeut en wetenschappelijk onderzoeker werkzaam bij het Sinai Centrum, Joodse Geestelijke Gezondheidszorg. Als behandelaar heeft hij zeer regelmatig te maken met verzoeken om informatie van ARBO-diensten, de Pensioen- en Uitkeringsraad en het UWV. Drs. Evert Bloemen is arts en werkzaam als trainer/ adviseur bij Pharos, kenniscentrum gezondheid, vluchtelingen en nieuwkomers. Daarnaast werkt hij als behandelaar in de GGZ bij Altrecht. Hij heeft jarenlange ervaring in de zorg met asielzoekers, vluchtelingen en migranten, en heeft daarover ook gepubliceerd. Drs. Sjef Berendsen is klinisch psycholoog en is als psychotherapeut en adviseur werkzaam bij het Instituut voor Psychotrauma (IvP) te Diemen. Dr. Arend Veeninga is psychiater en werkzaam bij Altrecht in Den Dolder. Hij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP). Johann Glaubitz werkt als freelance trainingsacteur voor verschillende profit- en non-profit instellingen. Uitgangspunt bij die trainingen is dat er met behulp van een acteur geoefend wordt met gedrag wat later ingezet kan worden in praktijksituaties ter verkrijging van een effectief resultaat. Workshops Drs. Evert Bloemen is arts en werkzaam als trainer/ adviseur bij Pharos (zie hierboven). Dr. Anton Hafkenscheid is klinisch psycholoog, psychotherapeut en onderzoeker bij het Sinai Centrum (zie hierboven).

5 Drs. Kees Pijls (psycholoog, A & G NIP) werkt als interventiepsycholoog bij Achmea Vitale. Samen met het Instituut voor Psychotrauma (IvP) en Eurocross heeft Achmea Vitale een 24 uurs-crisisinterventiedienst voor haar klanten. Pijls is hierbij coördinator en houdt zich bezig met opvang en nazorg en geeft ook trainingen op dit gebied. Peter van Loon is als projectleider hulpverlening/senior adviseur crisismanagement verbonden aan het Instituut voor Psychotrauma (IvP). Hij adviseert en coacht (inter)nationale bedrijven en overheden bij rampen en calamiteiten. Ook begeleidt hij mensen na schokkende gebeurtenissen. Daarnaast verzorgt hij simulaties voor crisisteams of crisismanagers. Philip Goedhoop is preventiewerker bij Centrum Maliebaan verslavingspsychiatrie in Utrecht. Hij was eerder werkzaam bij de Jellinekkliniek in Amsterdam als behandelaar. Tevens is hij docent bij RINO Midden Nederland en geeft hij trainingen in motiverende gespreksvoering. Drs. Jan Bernard is klinisch psycholoog/gedragstherapeut bij De Waag te Amsterdam, een forensische polikliniek. Hij is tevens supervisor van de VGcT en hoofddocent bij het RINO Noord-Holland. Drs. Deedee van Waegeningh is gz-psycholoog/gedragstherapeut bij De Waag te Amsterdam. Tevens is zij docent bij het RINO Noord-Holland. Kapitein Irena Jelisic bc, is officier bedrijfsmaatschappelijk werker pré-veteranenzorg bij het Dienstencentrum Bedrijfs Maatschappelijk Werk dat ressorteert onder het Commando Dienstencentra van het Ministerie van Defensie. Drs. Sjef Berendsen is klinisch psycholoog en is als psychotherapeut en adviseur werkzaam bij het Instituut voor Psychotrauma (IvP) te Diemen. Drs. Hans Rohlof is psychiater en afdelingshoofd ambulante zorg bij de Stichting Centrum 45 te Oegstgeest. Hij doet onderzoek naar somatisatie, slaapstoornissen bij PTSS en de culturele aspecten van diagnostiek. Drs. Hans Burggraaff is bedrijfsarts en werkt als beleidsadviseur bij de afdeling bedrijfsgezondheid van de NS. Deze afdeling houdt zich bezig met moderne arbeidsomstandighedenzorg en gezondheidsmanagement. Burggraaff geeft ook nascholing aan bedrijfsartsen. programma uur Ontvangst en registratie uur Opening door de dagvoorzitter drs. Simon Knepper uur Problemen bij de beoordeling van arbeids(on)geschiktheid - dr. Anton Hafkenscheid uur Arbeidsverzuim bij migranten en vluchtelingen als gevolg van psychotrauma drs. Evert Bloemen uur Pauze uur Parallelworkshops (eerste ronde) uur Lunchpauze uur Parallelworkshops (tweede ronde) uur Pauze uur Consultatie en ondersteuning door traumadeskundigen - drs. Sjef Berendsen uur Valkuilen in het contact met getraumatiseerden: rollenspel (met acteur) Onder leiding van dr. Arend Veeninga uur Afsluiting uur Hapje en drankje

6 praktische informatie Doelgroep Bedrijfsartsen, verzekeringsgeneeskundigen, arbeidsen organisatiedeskundigen, arboverpleegkundigen, arbo-consultants, GGD-artsen, bedrijfsmaatschappelijk werkers, human resource managers en andere professionals die werken bij politie, brandweer, ambulancediensten, spoorwegen, verslavingszorg, reclassering en forensische hulpverlening. Datum Woensdag 14 oktober 2009 Locatie Aristo Utrecht, Brennerbaan 150, Utrecht, telefoon: (tegenover NS-station Utrecht Lunetten) Kosten 425,- (inschrijven kan tot 10 september 2009) Annulering Bij annulering worden kosten in rekening gebracht, zie: Inschrijving U kunt zich inschrijven via de website van Cogis: Uw digitale inschrijving wordt via de mail bevestigd. U krijgt een factuur toegestuurd. Accreditatie Er is accreditatie aangevraagd bij de ABSG (Accreditatiebureau Sociale Geneeskunde) en NVMW Contact Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met Wim D. Visser van Cogis. Telefoon: of per mail: wd.visser@cogis.nl Cogis is het landelijke kennisinstituut sociale en psychische gevolgen van oorlog, vervolging en geweld. Cogis streeft naar: meer kennis bij hulpverleners, beleidsmakers en het brede publiek over de sociale en psychische gevolgen van oorlog, vervolging en geweld en verbetering van de hulpverlening aan mensen met psychische klachten als gevolg hiervan. Cogis biedt: cursussen en trainingen voor professionals en vrijwillige hulpverleners faciliteiten op het gebied van supervisie, intervisie en coaching themagebonden congressen, symposia en studiedagen het kwartaalblad Cogiscope een uitgebreide bibliotheek (de resultaten van) eigen onderzoek een telefonisch spreekuur voor hulpverleners en cliënten een website met informatie over alle producten en activiteiten van Cogis Ontwerp: Suggestie & illusie Kennisinstituut sociale en psychische gevolgen van oorlog, vervolging en geweld Churchilllaan 11, 4 de verdieping 3527 GV Utrecht t f info@cogis.nl