STRATEGISCH BELEIDSPLAN VOOR TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK

Transcriptie

1 STRATEGISCH BELEIDSPLAN VOOR TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK

2 INHOUD Inleiding... 5 Stap 1 Waar naartoe met toerisme en recreatie in de Leiestreek?... 7 Stap 2 Waar staan we en waar kunnen we naartoe met de Leiestreek?... 8 Deel 1 Situatieanalyse Interne analyse Situering van de Leiestreek Algemene situering Landschappelijke en recreatieve structuren Waterwegen geven vorm aan de regio Diversiteit van landschapstypes Toeristisch-recreatieve ontwikkelingen in de leiestreek Recreatiegroen in de Leiestreek Recreatieve groendomeinen Groene assen Groen en bosgebieden Natuurgebieden Routegebonden recreatie in de Leiestreek Wandelen Lusvormige wandelroutes Langeafstandswandelroutes Wandelnetwerken Fietsen Lusvormige fietsroutes Langeafstandsfietsroutes Fietsnetwerken Themafietstochten Fietsverhuur/fietsherstel/fietsenstalling Ketenmobiliteit Fietsvriendelijke logies Fietsvriendelijke restaurants en cafés Mountainbiken Paardrijden en mennen Autotoeren Skeelerroutes Waterbeleving in de Leiestreek Passagiersvaart Plezier- en toervaart

3 Watersport Hengelen Zwemmen Golfen in de Leiestreek Stads- en dorpsbeleving in de leiestreek Bezoekersattracties in de Leiestreek Thematische bezoekersattracties Inhoud & thema's Evolutie van het aanbod Regionaal/lokaal belang Imago-ondersteunende initiatieven Per bezoekersattractie Pret- en Themaparken Populaire evenementen beleven in de Leiestreek De Leiestreek als MICE bestemming Logeren in de Leiestreek Logiesaanbod Verblijfstoeristische vraag Onthaal in de Leiestreek Leiestreek en mobiliteit Socio-economische belang van toerisme en recreatie in de Leiestreek Directe omzet Werkgelegenheid in toerisme Organisatie en beleid in de Leiestreek Organisatie van het toeristisch-recreatieve beleid Gevoerd productbeleid in de leiestreek Gevoerd marketingbeleid in de regio Gevoerd beleid rond onderzoek en dataverzameling in de Leiestreek toeristisch-recreatief beleid op andere beleidsniveaus Steden en Gemeenten Provincies Eurometropool Kortrijk-Rijsel-Doornik Vlaanderen Federaal Europa Andere beleidsdomeinen Ruimtelijke ordening Water

4 Natuur Landbouw en plattelandsontwikkeling Cultuur Mobiliteit Stedenbeleid Economie Macrotrends in toerisme en recreatie Sociaal-culturele trends Demografische trends Trends in reserveringsgedrag, informatiewerving en reisgedrag Recreatieve trends Technologische ontwikkelingen en trends Trends in de belangrijkste doelmarkten voor de leiestreek Trends in de Belgische vakantiemarkt Trends in de Nederlandse vakantiemarkt Concurrentieanalyse Leisure MICE Deel 2 Diagnose Swot-analyse voor de Leiestreek PROBLEEMFORMULERING STAP 2: STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN STAP 3: MARKTSTRATEGIE POSITIONERING PRODUCTMARKTCOMBINATIES STAP 4: ACTIEGERICHTE STRATEGIE DEEL 1: PRODUCTONTWIKKELING DEEL 2: MARKETING DEEL 3: ORGANISATIE DEEL 4: KENNISONTWIKKELING MEER INFORMATIE COLOFON

5 INLEIDING Rivieren trekken zich niets aan van grenzen. Ook de Leie niet. Tussen Waregem en Deinze flirt ze meermaals met de provincies West- en Oost-Vlaanderen. Maar niemand die het merkt. Een gevoel van verbondenheid door het water heeft ervoor gezorgd dat de Leiestreek de eerste provincieoverschrijdende toeristische regio in Vlaanderen werd. Tien West-Vlaamse en 6 Oost-Vlaamse steden en gemeenten richtten op 5 september 2000 Toerisme Leiestreek vzw op. In januari 2002 kregen zij het gezelschap van nog dertien andere West-Vlaamse gemeenten. Zo worden alle Oost- en West-Vlaamse steden en gemeenten gelegen op en in de nabijheid van de Leie, haar zijrivieren en de verbindingskanalen Roeselare-Leie en Bossuit- Kortrijk verenigd in een toeristisch samenwerkingsverband. Het eerste strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek werd in 2003 opgesteld. Het werd een ambitieus beleidsdocument waarin krachtlijnen en prioriteiten werden vooropgesteld voor productontwikkeling, commercialisering, kennisontwikkeling, organisatie en financiering. Dit alles werd geformuleerd vanuit een viertal strategische doelstellingen: 1. De Leiestreek ontwikkelen als een kwalitatieve regio waar de bevolking voldoende mogelijkheden wordt aangereikt om te recreëren in aantrekkelijke omgevingen; 2. De Leiestreek ontwikkelen als een attractieve regio voor inkomend toerisme; 3. De Leiestreek ontwikkelen voor korte vakanties (complementair aan het zaken- en beurstoerisme) met een aanvulling voor residentiële verblijven n.a.v. seminaries, congressen, incentives; 4. Bekendmaken en promoten van de Leiestreek en haar recreatieve mogelijkheden voor de regionale bevolking, het dagtoerisme, de korte vakantiemarkt en de MICE markt. Ondertussen zijn we 8 jaar verder en is er veel veranderd in de regio. Niet alles van wat in 2003 is voorgesteld is gerealiseerd maar het totaalplaatje is positief. Er zijn ook heel wat interessante initiatieven gerealiseerd die niet in het beleidsplan stonden. In de situatieanalyse gaan we hier verder op in. De opmaak van een strategisch beleidsplan is een werk van lange adem. In het nieuwe beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek willen we op een kritische manier de stand van zaken op vlak van toerisme en recreatie in de regio in kaart brengen en de verdere ontwikkelingsperspectieven voor de periode vastleggen. Binnen de methodologie van de strategische planning door Toerisme Vlaanderen worden volgende stappen onderscheiden: Stap 1: Welke rol moeten toerisme en recreatie spelen in de Leiestreek? Formuleren van een missie en visie als globaal kader voor strategische beleidsplanning. Stap 2: Situatieanalyse In deze stap wordt een kritische situatieanalyse gemaakt vertrekkend van de situatie zoals die in 2003 was en rekening houdend met de ontwikkelingen in de markten en de verschillende beleidsdomeinen. De situatieanalyse resulteert in een overzicht van de sterkten/zwakten en kansen/bedreigingen voor de Leiestreek en een probleemformulering waarin de belangrijkste knelpunten worden aangegeven. Stap 3: Strategische doelstellingen De strategische doelstellingen geven op een bondige manier weer wat we op middellange termijn beogen met de ontwikkeling van toerisme en recreatie in de Leiestreek. Stap 4: Marktstrategie De marktstrategie bepaalt de positionering van de Leiestreek en de prioritaire productmarktcombinatie. Stap 5: Actiegerichte strategieën Gebaseerd op de marktstrategie wordt een actiegerichte strategie geformuleerd voor de diverse werkvelden productontwikkeling, marketing, kennisontwikkeling, organisatie en financiering. 5

6 De uitwerking van het beleidsplan gebeurde onder leiding van Westtoer, Toerisme Leiestreek en Toerisme Oost-Vlaanderen. Het beleidsplan is de resultante van een complex en intensief proces waarin diverse regionale actoren hun inbreng konden doen: Voor de 28 gemeentes van de Leiestreek werden inspraakvergaderingen georganiseerd waarop de lokale besturen per cluster werden uitgenodigd. De samenstelling werd afgestemd op de bestaande geografische clusters binnen de structuren van Toerisme Leiestreek vzw. Er werd op 20 mei een workshop van 1 dag georganiseerd waarbij de inspraak vanuit de sector en experts centraal stond. Tijdens de workshops kwamen in 3 keer 4 sessies een aantal voor de regio belangrijke thema's aan bod. Aan de workshop namen zo'n 90 mensen deel. Voor de inspraak van de streekactoren en de sector werden 2 klankbordgroepen georganiseerd. Daarnaast werd ook maximaal gebruik gemaakt van de bestaande overlegstructuren van Toerisme Leiestreek om het beleidsplan terug te koppelen. Het ontwerp strategisch beleidsplan werd aan volgende instanties voorgelegd: de klankbordgroep voor het Strategisch Beleidsplan aangevuld met deelnemers van de workshop, diensten van toerisme en schepenen van toerisme; de Algemene Vergadering en Raad van Bestuur van Toerisme Leiestreek; de Raden van Bestuur van Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen. Het beleidsplan werd ter goedkeuring voorgelegd aan de provincieraden van West- en Oost- Vlaanderen. Het strategisch beleidsplan is opgemaakt voor alle actoren die direct en indirect betrokken zijn bij toerisme en recreatie in de Leiestreek. Door de betrokkenheid van diverse actoren op verschillende niveaus bij de opmaak van het beleidsplan en door het besluitvormingsproces op regionaal en provinciaal niveau verwerft het plan een grote draagkracht en wordt de kans op effectieve realisatie sterk verhoogd. 6

7 STAP 1 WAAR NAARTOE MET TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK? Binnen dit strategisch beleidsplan vormen de missie en de visie het algemeen kader. Onder regionale werking toerisme en recreatie Leiestreek verstaan we: het samenwerkingsverband van alle actoren die meewerken aan het ontwikkelen van toerisme en recreatie in de Leiestreek; private actoren; verenigingen; steden en gemeenten; provincies; Vlaanderen; Europa. De sector toerisme en recreatie is van nature een zeer fragmentair geheel met een grote diversiteit aan actoren. Daarom is het van groot belang om synergieën te ontwikkelen tussen deze actoren, zowel publieke als private. Missie van de regionale werking toerisme en recreatie in de Leiestreek De aanwezige troeven op toeristisch en recreatief vlak ten volle benutten rekening houdende met de draagkracht van en het draagvlak binnen de regio. Doelstelling hierbij is het verhogen van het economisch belang van toerisme in de Leiestreek en het verbeteren van de levenskwaliteit in de regio. Visie voor de regionale toeristisch-recreatieve werking in de Leiestreek De visie geeft in enkele zinnen de langetermijndoelstellingen weer voor het toeristischrecreatief beleid op bovenlokaal niveau. 1. De algemene attractiviteit van de regio verhogen en het positieve imago van de regio versterken. Bijzondere aandacht moet gaan naar de meerwaarde en de kwetsbaarheid van de aantrekkelijke landschappen en de troeven van een aantal stedelijke gebieden. 2. Voorzien in kwalitatieve en marktconforme omgevingsrecreatieve mogelijkheden van voldoende schaalgrootte ten behoeve van de regionale bevolking. 3. De krachten van relevante publieke en private actoren op verschillende niveaus en uit verschillende domeinen bundelen. Het strategisch beleidsplan zelf moet een antwoord geven op hoe de visie zal worden gerealiseerd in een beleid op middellange termijn. 7

8 STAP 2 WAAR STAAN WE EN WAAR KUNNEN WE NAARTOE MET DE LEIESTREEK? In deze stap wordt de huidige situatie van toerisme en recreatie in de Leiestreek uitvoerig en kritisch geanalyseerd. Dit leidt tot een synthese in sterkten/zwakten en kansen/bedreigingen en de formulering van de belangrijkste uitdagingen voor de Leiestreek. DEEL 1 SITUATIEANALYSE Om te komen tot een beleid voor de volgende jaren is het gewenst om de actuele situatie van toerisme en recreatie in de Leiestreek aan een grondige en kritische analyse te onderwerpen. In de interne analyse worden de verschillende aspecten behandeld die te maken hebben met de actuele situatie van toerisme en recreatie in de Leiestreek: de evaluatie van het toeristisch-recreatief product; de evaluatie van de evoluties in de toeristisch-recreatieve vraag; de inschatting van het socio-economisch belang van toerisme en recreatie in de Leiestreek; de evaluatie van het actueel toeristisch-recreatieve beleid. In de externe analyse wordt dieper ingegaan op de ontwikkelingen van buiten het beleidsdomein toerisme en van andere beleidsniveaus die een directe impact hebben op de toeristisch-recreatieve sector in de Leiestreek en op tendensen in de markten: ontwikkelingen in beleid van buiten het beleidsdomein toerisme en op andere beleidsniveaus; algemene tendensen in de toeristisch-recreatieve vraag; trends binnen de belangrijkste markten voor de Leiestreek; de concurrentiële positie van de Leiestreek. Beide analyses zijn gebeurd op basis van overleg met vele betrokkenen en op basis van specifieke rapporten en onderzoeken over de diverse aspecten van de toeristisch-recreatieve sector in de Leiestreek. 8

9 1. INTERNE ANALYSE 1.1. SITUERING VAN DE LEIESTREEK ALGEMENE SITUERING De Leiestreek telt 28 steden en gemeenten die onderling erg variëren in omvang en inwonersaantal. De steden en gemeentes behoren tot 5 arrondissementen en 2 provincies. Enkel wat betreft de deelgemeenten Drongen, Sint-Denijs-Westrem en Afsnee maakt Gent deel uit van de Leiestreek. Als kunststad heeft Gent immers een eigen beleidsplan voor toerisme en recreatie. Voor promotionele activiteiten wordt de binnenstad van Gent wel meegenomen. Speciale aandacht gaat hierbij naar: het riviertoeristisch aanbod; de musea langs de Leie (STAM, Huis van Alijn en MIAT); de musea die inhoudelijk aansluiten bij de Leiestreek (MSK, SMAK en Design Museum). De Leiestreek is een heel diverse regio. Aan West-Vlaamse kant is de regio sterk verstedelijkt en dichtbevolkt ( inwoners) met een wirwar aan: bewoning; wegen; industrieterreinen. Kortrijk en Roeselare zijn de grootste steden van de Leiestreek (respectievelijk en inwoners). Met inwoners is Spiere-Helkijn de kleinste gemeente. De Oost-Vlaamse Leiestreek wordt gekenmerkt door: meer open ruimte; kleinere dorpskernen; waardevolle natuurgebieden. Kortrijk Roeselare Ti elt Tabel 1 Inwonersaantal, oppervlakte, bevolkingsdichtheid en bebouwde oppervlakte van gemeentes West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Gemeente Inw. Opp. Bvdich theid Beb. opp. Gemeente Inw. Opp. Bvdicht heid Beb. opp. Anzegem , % De Pinte , % Avelgem , % Deinze , % Deerlijk , % Gent* , % Harelbeke , % Nazareth , % Kortrijk % S-M-Latem , % Kuurne % Zulte , % Lendelede , % Menen , % Spie-Hel , % Waregem , % Wevelgem , % Zwevegem , % In munster , % Izegem , % Ledegem , % Moorslede , % Roeselare , % Dentergem , % Meulebeke , % 9

10 Ieper O rozebeke , % Wielsbeke % Wervik , % * deelgemeenten Afsnee, Drongen, Sint-Denijs-Westrem ** schatting op basis van algemene data voor de stad Gent Datum: 1 januari 2008 Bron: FOD Economie behalve deelgemeenten Gent = Verschillende en erg verscheiden buren De Leiestreek grenst aan de kunststad Gent en 5 andere Vlaamse toeristische regio s: de Westhoek; het Brugse Ommeland; het Meetjesland; Scheldeland; de Vlaamse Ardennen. Het zuiden van de Leiestreek grenst aan Frankrijk en Wallonië. De Leie vormt ter hoogte van Menen en Wervik de grens tussen België en Frankrijk en scheidt de stadjes sinds 1713 van Halluin en Wervicq-Sud. Ter hoogte van Rekkem en het gehucht Dronkaard gaan België en Frankrijk nagenoeg naadloos in elkaar over. De Metropool Rijsel (Département du Nord) is een dichtbevolkt en sterk geïndustrialiseerd gebied maar beschikt ook over een aantal landschappelijk waardevolle gebieden. Ter hoogte van Avelgem en Spiere-Helkijn vormt de Schelde de natuurlijke grens tussen Vlaanderen en Wallonië. De toeristische regio 'Wallonie Picarde' strekt zich uit tot in de buurt van Brussel en Bergen en heeft een hoofdzakelijk landelijk karakter. De stad Komen-Waasten ligt aan de Leie, behoort administratief tot Wallonië maar is volledig ingesloten door Vlaanderen en Frankrijk. Gevarieerd en versnipperd LANDSCHAPPELIJKE EN RECREATIEVE STRUCTUREN Het landschap in de Leiestreek wordt gekenmerkt door een grote mate van versnippering die het gevolg is van de verstedelijking en industrialisering sinds het begin van de 20 ste eeuw. Daardoor bestaat geen één type Leielandschap maar moeten we eerder spreken van een aaneenschakeling van structurerende waterlopen en landschappen WATERWEGE N GEVEN VORM AAN DE REGIO De valleien van Leie, Bovenschelde en Mandel zijn structuurbepalende lijnelementen voor zowel de landschappen als de verstedelijking en industrialisering. In de Leievallei aan West- Vlaamse kant en de Mandelvallei is deze verstedelijking het sterkst aanwezig. De Scheldevallei is grotendeels groen en open gebleven. De Leie en de Bovenschelde vormen de hoofdassen van een grensoverschrijdend fijnmazig netwerk van waterwegen. Het Kanaal Bossuit-Kortrijk, het Spierekanaal en het Kanaal van Roubaix en de Deule vormen de verbindingen tussen deze hoofdassen. Elke waterweg heeft een eigen karakter en geschiedenis. DE VIER GEZICHTEN VAN DE LEIE 10

11 De Leie in Frankrijk De Leie ontspringt in Lisbourg in Frankrijk en stroomt via Wervik Vlaanderen binnen om daarna oostwaarts verder te vloeien tot haar monding in de Schelde in Gent. Ze overbrugt een afstand van 180 kilometer en heeft een gering verval. De Leie vormt geen landschappelijk samenhangend geheel. De Grensleie De Leie heeft eeuwenlang de economie en levenswijze van de mensen die er langs woonden bepaald. Vanaf het midden van de 17 e eeuw werd in Wervik en omgeving tabak verbouwd en verwerkt. De tabaksteelt blijft aanwezig in Wervik maar is de laatste jaren sterk afgenomen. Dit deel van de Leie is ook gekanaliseerd maar de meanders zijn nog verbonden met de Leie waardoor als het ware eilanden zijn ontstaan. In deze regio worden industriële zones afgewisseld met groengebieden. De Vlasleie Dit deel van de Leie tussen Astene sas en Menen dankt zijn naam aan de vlasteelt uit de 19e eeuw. Het roten van vlas in de Leie was uniek en zorgde voor een eindproduct van zeer hoge kwaliteit. De Leie werd in die tijd de 'Golden River' genoemd dankzij zijn uitzonderlijke rootkwaliteiten. Vanaf begin 20 e eeuw werd het Leieroten vervangen door semi-industriële rootputten en in 1943 werd het roten in de rivier zelfs verboden. Door het rechttrekken van de meanders in de 19 e en 20 e eeuw werd de Leie een brede waterweg met ruime bochten. Dit deel van de Leie is nu een industriële as waar bewoning en industrie worden afgewisseld met resterende stukken akkers en landschappen. Tal van afgesneden meanders zijn door de kanalisering van de Leie de enige overgebleven natuurwaarden van de Leievallei. Zij kunnen verder gevaloriseerd worden als natuur- en recreatiegebieden. De toeristische Leie Tussen Gent en Astene sas kunnen we spreken van de schilderachtige meanderende Leie. De Leie kon hier, dankzij het Schipdonkkanaal, haar kronkelend en natuurlijk karakter behouden. De meanderende Leie biedt heel wat mogelijkheden op toeristisch-recreatief vlak. In het verleden hebben veel schilders deze prachtige rivier als inspiratiebron gebruikt. Langs de Leie vinden we 13 steden en gemeenten terug: Wervik; Menen; Wevelgem; Kortrijk; Kuurne; Harelbeke; Waregem; Wielsbeke; Dentergem; Zulte; Deinze; Sint-Martens-Latem; Gent. DE SCHELDE EN HET SPIEREKANAAL De groene Bovenschelde De Bovenschelde tussen Doornik en Gent is een druk bevaren gekanaliseerde stroom die samen met de Leie de verbinding tussen de Vlaamse havens en het Franse waterwegennet verzorgt. Deze waterstroom heeft ondanks de opeenvolgende rechttrekkingen en afgesloten 11

12 meanders toch een groen en open karakter weten te behouden. In West-Vlaanderen is het landschap dat zich uitstrekt vanaf de groene Scheldemeersen lichtglooiend. In het gebied tussen Schelde en Leie in Oost-Vlaanderen is het landschap vlak en open. Dit gebied staat historisch bekend als het Scheldeveld. Volgende steden en gemeenten zijn aan de Schelde gelegen: Spiere-Helkijn; Avelgem; Nazareth; De Pinte; Gent. Het Spierekanaal Het Spierekanaal werd in het begin van de 19 e eeuw aangelegd. Dit charmant en kleinschalig kanaal verbindt de Schelde met het Canal de Roubaix en geeft via de Deule aansluiting op de Leie. Het kanaal biedt tal van mogelijkheden op recreatief vlak. Spiere-Helkijn wordt begrensd door: de Schelde; Spierekanaal. DE ZIJARMEN VAN DE LEIE Het stadskanaal Roeselare Leie Roeselare wordt met de Leie verbonden door het kanaal Roeselare-Leie. Het kanaal werd in de 19 e eeuw gegraven omwille van economische motieven en vormt een waterwegverbinding tussen Roeselare en Ooigem. Het kanaal is sterk geïndustrialiseerd en verstedelijkt en telt slechts enkele open groengebieden. Volgende steden en gemeenten bevinden zich langs het stadskanaal Roeselare-Leie: Roeselare; Izegem; Ingelmunster; Oostrozebeke; Wielsbeke. De twee kanten van het kanaal Bossuit-Kortrijk Het kanaal Bossuit-Kortrijk werd halfweg de 19 e eeuw gegraven als verbinding tussen de benedenlopen van de Leie en de Schelde en doorkruist het interfluviumgebied tussen Leie en Schelde. Richting Kortrijk is het kanaal vanaf Zwevegem sterk verstedelijkt en geïndustrialiseerd. Richting Bossuit baant het kanaal zich een weg doorheen een open, attractief, glooiend en groen landschap. Volgende steden en gemeenten bevinden zich langs het kanaal tussen Kortrijk en Bossuit: Avelgem; Zwevegem; Harelbeke; Kortrijk. Het Schipdonkkanaal Dit afleidingskanaal van de Leie werd gegraven in de 19 e eeuw en verbindt Deinze op een vlotte manier met Gent en de Noordzee. Het kanaal is een belangrijke scheepvaartverbinding maar biedt ook mogelijkheden op toeristisch-recreatief vlak. 12

13 Traject in de Leiestreek: Deinze-Gent RINGVAART VAN GENT De Ringvaart rond Gent vormt de ringweg voor het talrijke binnenvaartverkeer dat voor aanen afvoer van de haven van Gent zorgt. Dit kanaal werd tussen de jaren '40 en '70 gegraven en fungeert als afleidingskanaal en bufferbekken. De meeste steden en gemeenten in de Leiestreek bevinden zich in de nabijheid van een waterweg, maar volgende gemeenten vormen hier een uitzondering op: Anzegem; Deerlijk; Ledegem; Lendelede; Meulebeke; Moorslede DIVERSITEIT VAN LANDSCHAPSTYPE S In de Leiestreek is eenversnippering van natuurlijke en landschappelijke structuur vast te stellen. Voor toerisme en recreatie zijn er toch nog heel wat landschappen die een meerwaarde kunnen betekenen. Sterk versteende regio Hoewel West-Vlaanderen één van de meest landelijke provincies is, concentreren veel van de industriële activiteiten zich in het zuidwesten van de provincie. Dit heeft ertoe geleid dat het arrondissement Kortrijk het tweede meest verstedelijkte arrondissement van Vlaanderen is. Lintbebouwing en verspreide bewoning hebben een grote invloed op het visuele beeld van de Leiestreek. Vooral de lintbebouwing op de volgende assen is beeldbepalend: Menen Kortrijk Gent; Kortrijk Kuurne Ingelmunster; Kortrijk Izegem Roeselare. Opvallend voor de Leiestreek is ook de lintbebouwing langs kleinere verbindingswegen in het economische hart van de regio: Kortrijk Roeselare Waregem. De inplanting van bedrijventerreinen langs de autosnelwegen in de Leiestreek heeft de perceptie van industrialisering van de regio sterk doen toenemen. De inspanningen om de architectuur van bedrijfsgebouwen langs deze belangrijke verkeersassen hedendaags en aantrekkelijk te maken hebben reeds enkele mooie resultaten opgeleverd. Toch zorgt de onsamenhangende inplanting en de architectuur van de bedrijventerreinen voor een rommelige indruk. Ondanks deze verstedelijking worden de kernen van bewoning, handel en nijverheid tot op de dag van vandaag gevormd door de dorpen en talrijke steden en stadjes die de regio rijk is. Deze dorpen en steden worden vaak doorsneden door belangrijke verkeersassen en hebben soms geen echte kern (Harelbeke, Zwevegem en Wevelgem). In het geval van Gent, Kortrijk en Roeselare mogen we spreken van een verstedelijkingsdruk vanuit deze kernen op de omliggende landelijke gebieden. Aan West-Vlaamse zijde heeft deze beweging in combinatie met de reconversie en uitbreiding van oude vlasfabrieken ervoor gezorgd dat grote stukken 13

14 van de Leiestreek vandaag de dag zo sterk versteend zijn. Meest opvallende voorbeelden hiervan zijn: Kuurne; Harelbeke; Waregem; Wevelgem. Voor Roeselare en Izegem vormde de economische uitbouw van het Kanaal Roeselare Leie de motor voor de creatie van een samenhangend verstedelijkt gebied. Kleine en middelgrote samenhangende landschappen In deze sterk versteende regio zijn toch nog een aantal kleine en middelgrote samenhangende landschappen te onderscheiden die mogelijkheden bieden op toeristischrecreatief vlak. West-Vlaamse Scheldestreek De West-Vlaamse Scheldestreek is samen met de Kortrijkse deelgemeenten Kooigem en Bellegem een open en lichtglooiend landschap tussen de E17, A17, de Bovenschelde en de grens tussen Oost- en West-Vlaanderen. Het gebied wordt doorsneden door het kanaal Bossuit-Kortrijk. De Zuidwest-Noordoost georiënteerde heuvelkam bereikt op de hoogste plekken 66 (Keiberg) tot 82 meter (Tiegemberg). Het landschap wordt gedomineerd door akkerbouw en enkele kleine, verspreid gelegen bosjes. Naar de Schelde toe doen de meersen dienst als graaslanden. Scheldeveld Vlak en open landschap dat zich tussen de Schelde en de N43 (Kortrijkse Steenweg) situeert in Oost-Vlaanderen. Dit vroegere heidegebied is volledig in cultuur gebracht en wordt overwegend voor akkerbouw gebruikt. In het gebied zijn nog enkele bosgebieden aanwezig waaronder de Hospicebossen in Nazareth en bos de Ghellinck in Zwijnaarde. Noordelijke Leievallei Vlak en schilderachtig Leielandschap ten noorden van de N43 (Kortrijkse Steenweg) in Oost-Vlaanderen. De meanderende Leie (afgesneden van de oorspronkelijke loop stroomopwaarts Deinze) vormt een belangrijk landschapselement en is nog bevaarbaar tussen Deinze en Gent. Dit is het landschap dat de Leieschilders van de eerste en tweede Latemse groep aan het eind van de 19 e en begin van de 20 ste eeuw hebben vereeuwigd op doek. Op de oevers van deze natuurlijk meanderende Leie staan meerdere weelderige landhuizen en villa s. De vochtige meersen en kleine landschapselementen zorgen voor een waardevol, aantrekkelijk en uniek landschap. Tielts Plateau en Plateau van Westrozebeke Typisch Vlaamse landschappen met sterk verspreide, uitgezaaide bewoning, kerkdorpen, beekdalen en afwisselend akkerbouw en veeteelt. Molens vormen belangrijke bakens in deze landschappen. Het Tielts Plateau situeert zich grotendeels in het Brugse Ommeland. Het Plateau van Westrozebeke situeert zich uit tussen de A17, Roeselare, de Leievallei en de Ieperboog. Evaluatie landschappelijke en recreatieve structuur in de Leiestreek: De industriële activiteiten, de lintbebouwing en de verspreide bebouwing bepalen sterk het visuele beeld van de Leiestreek. 14

15 De waterwegen vormen de ruggengraat van de landschappelijke structuur in de Leiestreek en oefenen een grote aantrekkingskracht uit op recreanten en toeristen. De natuurlijk meanderende Leie tussen Deinze en Gent is uniek in Vlaanderen. 15

16 1.2. TOERISTISCH-RECREATIEVE ONTWIKKELINGEN IN DE LEIESTREEK Bij de analyse wordt de nadruk gelegd op de aanbodelementen met een bovenlokale uitstraling of deze voorzieningen die een regionale aantrekkingskracht (kunnen) uitoefenen. Dit neemt niet weg dat daarnaast in de Leiestreek veel kleinere en waardevolle initiatieven voorkomen die van lokaal belang zijn. In een verstedelijkte en dichtbevolkte regio als de Leiestreek zijn deze van belang RECREATIEGROEN IN DE LEIESTREEK RECREATIEVE GROENDOMEINEN Provinciedomeinen in de Leiestreek zijn relatief klein en liggen geïsoleerd De Leiestreek beschikt over vijf provinciedomeinen, samen goed voor 331 hectare groen. Ruim een vijfde van het totale areaal aan West-Vlaamse provinciedomeinen bevindt zich in de Leiestreek. Daarvan is circa drie vierden bebost. In vergelijking met de andere West-Vlaamse toeristische regio's zijn de provinciedomeinen in de Leiestreek gemiddeld kleiner. De Gavers en het Sterrebos zijn de meest bezochte provinciedomeinen De populariteit van de provinciedomeinen bleek uit het onderzoek naar de openluchtrecreatieve activiteiten van de West-Vlaamse bevolking in 1996 door de Dienst Toerisme en Recreatie van de provincie. Jaarlijks maken ruim West-Vlamingen bijna 7 miljoen trips in de West-Vlaamse groendomeinen. In de top 5 van de meest bezochte provinciedomeinen bevinden zich De Gavers en het Sterrebos, met respectievelijk en trips. Hieruit blijkt het belang van recreatief groen in de nabijheid van woonconcentraties. Tabel 2 Provinciedomeinen in de West-Vlaamse Leiestreek, situatie 2010 Naam Gemeente(n) Opp. Recreatiemogelijkheden (ha) Sterrebos Rumbeke 27 Wandelen, cafetaria, kasteel (Roeselare) Wallemote- Izegem 23 Wandelen, speelbos Wolvenhof Baliekouter Wakken 43 Wandelen (Dentergem) Bergelen Gullegem (Wevelgem) 54 Wandelen, natuurobservatie, NEC De Rand De Gavers Harelbeke, Deerlijk 184 Wandelen, fietsen, mountainbiken, paardrijden, zeilen, windsurfen, hengelen, natuurobservatie, zwemmen, duiken, Koutermolen, cafetaria, trekkershutten TOTAAL 331 Geen provinciedomeinen in de Oost-Vlaamse Leiestreek In het Oost-Vlaamse deel van de Leiestreek zijn er geen provinciale groendomeinen maar wel 2 gemeentelijke groendomeinen met bovenlokale uitstraling. Deinze beschikt met de Brielmeersen (40 ha) over een gemeentelijk groen- en recreatiedomein van bovenlokaal belang. Het heeft een sportief, recreatief en educatief 16

17 aanbod en beschikt over een cafetaria. De laatste jaren zijn er vernieuwingen aangebracht. Het aanbod omvat: dierenpark, speeltuin, minigolf, wandelpaden, doolhof, beeldenpark, treintje, thematuinen (waterspeeltuin, heksen, kruiden, bamboe..) en bomenleerpad. De stad Deinze zet zich in om dit stedelijk groendomein aantrekkelijk te houden In Gent bevindt zich het recreatiedomein De Blaarmeersen (100 ha). Er is een uitgebreid aanbod aan sportmogelijkheden, recreatievoorzieningen en wandelpaden. Verder een grote speeltuin, zwemzone en strand (recent vernieuwd en uitgebreid), looppiste en reca. Evaluatie recreatieve groendomeinen - Een verdere uitbreiding van de provinciedomeinen is wenselijk. De bestaande domeinen kunnen de recreatieve druk in de Leiestreek onvoldoende opvangen. - Er zijn weinig of geen cijfers bekend omtrent het gebruik van de provinciedomeinen. - De provinciedomeinen in de Leiestreek zijn geïsoleerde groengebieden die niet in verbinding staan met of deel uitmaken van andere bossen of natuurgebieden. Het zijn relatief kleine groene 'eilandjes'. - De provinciedomeinen komen tegemoet aan een lokale en regionale groenbehoefte. Ze hebben geen bovenregionale of toeristische betekenis. Het domein De Gavers oefent o.m. door zijn watersportmogelijkheden wel een bovenregionale aantrekkingskracht uit. - De inrichting, het onthaal en de bebording van en in de provinciedomeinen is onvoldoende kwalitatief. - In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn er twee stedelijke groendomeinen met een bovenlokaal belang GROENE ASSEN De Leiestreek beschikt over een uitgestrekt netwerk van in onbruik geraakte spoorlijnen. Ze werden door de provincie West-Vlaanderen aangekocht of gehuurd van de NMBS. Het gaat over een totale lengte van 32,5 kilometer, als volgt verdeeld over de verschillende trajecten: Guldenspoorpad (Kortrijk-Avelgem): 6,7 km (11 ha); Trimaarzate (Avelgem-Spiere-Helkijn) 8,5 km (13 ha); Kezelbergroute (Roeselare-Menen): 8,1 km (15 ha); Stroroute (Zonnebeke-Roeselare): 9,2 km (17 ha). Oude spoorlijnen worden ingericht voor fietsers, wandelaars en/of ruiters Samen met de provinciedomeinen vormen deze assen de kern van het territoriaal (West- Vlaams) provinciaal beleid met betrekking tot groen en openluchtrecreatie. De oude spoorlijnen kregen een naam, de sporen en dwarsliggers werden uitgebroken en de meeste zates werden toegankelijk gemaakt voor fietsers, wandelaars en/of ruiters. Ze werden daartoe verhard of half verhard met gestabiliseerd zand, ternair zand of asfalt met recuperatiemateriaal. Ze kregen een beperkte uitrusting van recreatieve infrastructuur zoals infoborden en zitbanken. Deze voorzieningen zijn verouderd. In 2007 is een nieuwe huisstijl voor de inrichting van de provinciale groene assen ontworpen (weliswaar nog niet geïmplementeerd) en werkt de provincie West-Vlaanderen aan de afpaling van de volledige breedte van de assen waar ze als eigenaar of huurder recht op heeft. Bepaalde stukken werden recent heraangelegd in asfalt. Andere zijn vaak in slechte staat, onder meer door afbrokkeling en overgroeiing van het pad. De oude spoorlijnen worden zowel door utilitair als recreatief verkeer gebruikt. Ze worden ingeschakeld in diverse lusvormige en langeafstandsfietsroutes, maken deel uit van de fietsnetwerken en worden eveneens opgenomen in provinciale wandelroutes, ruiterroutes en mountainbikeroutes. De groene assen vormen ook belangrijke migratieassen en refugia voor fauna en flora. Naast de provincie hebben ook diverse gemeenten stukjes oude spoorlijn verworven. Het gaat onder meer over: 17

18 Roeselare; Avelgem; Zwevegem; Waregem (tussen station en grens met Anzegem en tussen station en Zulte - natuurgebied de Spoorwegberm). Een gedeelte van de betreffende tracés is opgenomen in recreatieve routes en netwerken, een ander deel is omgevormd tot openbare weg of is bebouwd. In de Oost-Vlaamse Leiestreek wordt in het kader van het project Parkbos Gent de vroegere spoorwegbedding tussen De Pinte en Gent opnieuw ingericht/opengesteld. Deze bedding moet dienst doen als utilitaire en recreatieve fietsverbinding met Gent. Verder worden langs bestaande spoorwegen ook inspanningen geleverd om fietsverbindingen te creëren, bv. over de Ringvaart en de Leie in Gent en langs de spoorweg in Deinze en Nazareth. Evaluatie groene assen - De groene assen in de Leiestreek zijn korte stukjes en zijn niet altijd vlot verbonden met andere groene of blauwe assen (jaagpaden langs de waterwegen). - Een aantal groene assen wordt onderbroken door de afwezigheid van bruggen en de inname van de bedding door bedrijven. - De (her)inrichting van de groene assen op basis van een integraal inrichtingsplan dat aandacht heeft voor diverse recreatievormen en voor natuur en landschap biedt unieke kansen voor de valorisatie van dit erfgoed en voor de realisatie in West-Vlaanderen van een 'groen-blauw netwerk' voor recreanten en natuur GROEN EN BOSGEBIEDEN Leiestreek is een bosarme regio Met een bosindex van circa 1,6 % is de Leiestreek één van de minst beboste regio's binnen een al zeer bosarm (West- en Oost-)Vlaanderen. De Leiestreek beschikt niet over grote aaneengesloten boscomplexen. Toch wordt op veel plaatsen hard gewerkt aan bosuitbreiding rond bestaande boskernen. Tabel 3 Bosindex van de Leiestreek in vergelijking met gemiddelden voor Vlaamse provincies, 2000 Regio Bosindex (%) Leiestreek 1,6 West-Vlaanderen 2,3 Oost-Vlaanderen 5,6 Antwerpen 16,2 Limburg 20,6 Vlaams-Brabant 12,0 Vlaanderen 10,8 Stadsrandbossen bieden een oplossing voor de dichtbevolkte Leiestreek Belangrijk voor de dichtbevolkte Leiestreek is de keuze voor de realisatie van stadsrandbossen, aansluitend bij regionaalstedelijke gebieden. Volgende stadsrandbossen zijn in ontwikkeling: Preshoekbos (Kortrijk, Menen) In 2002 werd het startschot gegeven voor de aanplanting van een stadsrandbos ten zuidwesten van Kortrijk: het Preshoekbos. Het situeert zich in en rond het klaverblad van de A14 en de A17 in Marke en Lauwe. In een gebied met ruim inwoners in een straal van 12 kilometer is de behoefte aan recreatiegroen bijzonder groot. Het Agentschap voor Natuur en Bos werkt stelselmatig aan de verwerving en beplanting 18

19 van gronden binnen een perimeter van 500 hectare. Het uiteindelijke bos moet circa 300 ha groot worden. Vandaag is reeds 140 hectare verworven, waarvan 63 ha beplant. Het Preshoekbos zou een gevarieerd parkbos met bomen en struiken, hooilandjes, de Markebeekvallei met vijvers en moerasgebied, kleinschalige landbouw en recreatiepaden moeten worden. De verdere ontwikkeling van het Preshoekbos en het stadsrandbos Kortrijk moeten leiden tot de realisatie van een groen lint Zuid voor Kortrijk. Stadsrandbos Roeselare Het stadsrandbos Roeselare wordt gesitueerd in het zuiden van de stad, aansluitend bij het natuurreservaat De Kleiputten. Er is reeds 9 ha bosuitbreiding gerealiseerd en er is een speelbos aangeplant. Planologisch zit het bosgebied verankerd in een RUP, maar in de praktijk blijkt de verwerving van gronden moeizaam te verlopen, onder meer door de versnippering van de eigendomsstructuur. Streefcijfer is circa 150 ha bos. Parkbos Gent Het idee van een stadbos in de Gentse omgeving ontstond in de jaren negentig. De Gentenaars en de inwoners van de gemeenten in de verstedelijkte rand hadden behoefte aan een toegankelijk bos- en groengebied op wandel- en fietsafstand van de woning. Een wetenschappelijke lokalisatiestudie selecteerde de kastelensite bij Zwijnaarde, ten zuiden van Gent, als de meest geschikte plek voor de realisatie van een recreatiebos van 300 ha. Inmiddels werd het Parkbos verankerd in het Ruimtelijk Structuurplan Gent en in het gewestelijk RUP 'Groenpool Parkbos'. De naam 'Parkbos' verwijst naar een groot stedelijk landschapspark van ha, waar het stadsbos deel van zal uitmaken. Het strekt zich uit over de gemeenten Gent, De Pinte en Sint- Martens-Latem en moet naast ruimte voor bos ook plaats bieden aan duurzame landbouw, ondersteunende horeca, woningen, hoogwaardige kennisbedrijvigheid en actieve recreatie. De realisatie van het Parkbos wordt gecoördineerd door een Projectbureau onder leiding van de gouverneur van Oost-Vlaanderen. Tot op heden is er via onderhandelingen ca. 35 ha verworven in bos- en natuurgebieden. Sinds 9 juli 2010 bestaat de mogelijkheid om de gronden voor de realisatie van de bos- en natuurkernen binnen de groenpool te onteigenen bij hoogdringendheid. Er wordt verwacht dat de realisatie van het Parkbos hiermee in een stroomversnelling zal komen. De verwerving van de ruim 300 hectare grond zal gefaseerd gebeuren in de periode , de inrichting van de grond in de periode Inmiddels is een huisstijl ontwikkeld voor de inrichting van het Parkbod en zijn er inrichtingsplannen opgemaakt voor de portalen of ontvangstlocaties. Tenslotte werkte een communicatiebureau een logo uit, is er een website gelanceerd en wordt er twee keer per jaar een nieuwsbrief verspreid. Stadsbos Deinze (Astene) Het stadsbos Deinze is een inrichtingsproject van de VLM met als doel de opmaak van een geïntegreerd plan voor een stadsbos met een oppervlakte van ca. 50 ha. Het projectgebied omvat ondermeer een zone van 37 ha nabij Nieuw Goed te Parijs, in eigendom van ANB en 22 ha rond Astene Dreef, te verwerven door de stad Deinze. In dat gebied gaat de prioriteit naar de aanleg van een nieuw bos. Een geboorte- en een speelbos zijn de twee blikvangers. Er wordt ook aandacht besteed aan de inrichting van wandeldreven en open ruimte. Het gebied wordt ontsloten voor fietsers en wandelaars. Stadsbos (Sint-Baafs-Vijve - Waregem) Bos en Groen, de provincie West-Vlaanderen en de besturen van Waregem en Wielsbeke bundelen daarom de krachten om de mogelijkheden voor een open stadsrandbos met respect voor de bestaande landbouwactiviteit te onderzoeken. De studieopdracht, uitgevoerd door Leiedal en WVI, werd inmiddels afgerond en het 19

20 einddocument in beschikbaar. Het Schoendalebos wordt een open stadsrandbos waarbij kleine wandelbossen kaderen binnen het ruimere landschap. In drie geselecteerde gebieden wordt actief aan natuurontwikkeling en -herstel gewerkt met ruimte voor speelbossen. Daarnaast beschikt de Leiestreek nog over een aantal kleinere boscomplexen van lokaal belang. Tabel 4 Toegankelijke bosgebieden groter dan 10 ha in de Leiestreek Naam Opp. Gemeente(n) (ha) Eigenaar Recreatiemogelijkheden Rhodesgoed Izegem 40 Ag. Natuur en Bos Wandelen, parking, speelbos Ter Borcht Meulebeke 17 Gemeente Meulebeke Parking, wandelen, speelplein, sportaccommodatie Vierkaven Moorslede 18 Ag. Natuur en Bos Wandelen, paardrijden Leiebos Wevelgem 20 W&Z nv Wandelen, speelbos, speelweide, hengelen Kanaalbos Harelbeke 14 W&Z nv Wandelen Preshoekbos Kortrijk Menen 140 (waarvan 63 bos) Ag. Natuur en Bos, Ag. Infrastructuur Wandelen, mountainbiken, parking Kennedybos Kortrijk 15 Ag. Natuur en Bos Wandelen Stadsgroen Marionetten/ Groen Lint Zuid Kortrijk 60 Stad Kortrijk Wandelen, Libel, BC Hof te Coucx, speelbos, geboortebos, Pontforthoeve als kampplaats Orveytbos Zwevegem 28 Ag. natuur en Bos, Natuurpunt Wandelen, parking, Orveytwandelroute Olieberg Zwevegem? W&Z nv Wandelen, speelbos Mortagnebos Zwevegem 13 OCMW Kortrijk Parking, Mortagnewandelroute, speelzone, ligweide Hospicebossen Nazareth 51 OCMW Gent Wandelen Warandebos Deurle? Wandelen We vinden in de Leiestreek ook nog tientallen kleinere bosjes (oppervlakte < 10 ha). De belangrijkste daarvan zijn: het Merelbos (Izegem); de Kleiputten (Roeselare); het Patrijzenbos (Lendelede); het Meikensbos (Dentergem); het Kabouterbos (Waregem); het Ooigembos (Desselgem); het Wandelbos tussen de oude en nieuwe Leie (overkant Goed te Beaulieu); het Bassegembos; het Tiegembos (Anzegem). Evaluatie bossen - Met uitzondering van de Gavers, het Preshoekbos en het Parkbos Gent is het schaarse bosbestand in de Leiestreek zowel geografisch als naar eigendomsstructuur zeer sterk versnipperd. - Er is een grote nood aan uitbreiding van het bosbestand. Bijkomend bos wordt bij voorkeur geënt op bestaande boskernen. - De Vlaamse overheid doet aanzienlijke inspanningen voor de verwerving en bebossing van terreinen. De werkzaamheden verlopen evenwel zeer moeizaam door een gebrek aan maatschappelijk draagvlak. - Het Parkbos Gent en het Preshoekbos Kortrijk zijn de enige bossen (in ontwikkeling) die potenties hebben om uit te groeien tot groencomplexen met een bovenlokale betekenis. De 20

21 betekenis van alle andere bossen is - vanuit recreatief oogpunt - lokaal, tenzij ze deel uitmaken van recreatieve routes en/of netwerken NATUURGEBIEDEN Natuurkernen verbonden aan waterwegen Het areaal aan natuurgebied in de Leiestreek is zeer beperkt en bovendien uitermate gefragmenteerd. Net omwille van hun geringe omvang zijn vele kleine natuurgebieden erg kwetsbaar en gevoelig voor verstoring door recreatie. Ze zijn dan ook vaak niet toegankelijk. De aanwezige natuurkernen zijn veelal verbonden aan de waterwegen (Schelde, Leie, Kanaal Bossuit-Kortrijk) en beekvalleien (Mandel, Heulebeek). Het gaat dus vaak om natte natuur in afgesneden meanders, meersen e.a. Ook enkele zand- en kleiwinningsputten (Roeselare, Kortrijk, Beveren-Leie) zijn natuurgebieden geworden. In vergelijking met andere regio's heeft de Vlaamse overheid (het Agentschap voor Natuur en Bos) slechts een beperkt aantal natuurgebieden in de Leiestreek in eigendom en/of beheer. Belangrijk is daarom de betekenis van natuurverenigingen zoals Natuurpunt, die in de regio zeer actief is en diverse kleine natuurgebiedjes in eigendom en/of beheer heeft. Zowel in de Scheldevallei als in de Leievallei was de Vlaamse Landmaatschappij trekker van natuurinrichtingsprojecten. Deze leverden meer, betere en toegankelijkere natuur op in: de West-Vlaamse Scheldemeersen; de as Deinze-Gent; de Assels; Vosselareput; Malem. De belangrijkste en structurerende natuurkernen in de Leiestreek zijn: Het Groen Lint Zuid/Stadsgroen Marionetten, een groene gordel ten zuiden van Kortrijk. Dit natuurgebied moet op termijn een verbinding vormen tussen het Kennedybos en het Preshoekbos. Het omvat onder meer een geboortebos en een speelbos, een milieueducatieve ruimte in de vorm van een libel en het Hof te Coucx. De Vaarttaluds langs het Kanaal Bossuit-Kortrijk in Moen (15 ha), evenwel niet toegankelijk voor recreanten. De meersen en oude rivierarmen van de Leie en de Schelde. Deze kleine en verspreide gebiedjes zijn vaak ontsloten voor wandelaars en hengelaars en zijn via jaagpaden met elkaar verbonden voor wandelaars en fietsers. Tabel 5 Toegankelijke natuurgebieden groter dan 10 ha in de Leiestreek Naam Gemeente(n) Opp. Eigenaar Recreatiemogelijkheden (ha) Bourgoyen- Ossemeersen Gent 212 Stad Gent Parking, wandelen, bezoekerscentrum, kijkhut Latemse Meersen Sint-Martens Natuurpunt Wandelen Latem De Vaarttaluds Zwevegem 15,5 W&Z NV Toegankelijk onder begeleiding Scheldemeersen De Pinte/ Natuurpunt Wandelen Merelbeke Leiemeersen Bachte-Maria Natuurpunt Wandelen Leerne/Astene Assels Drongen Natuurpunt Wandelen Vallei van de Deinze Natuurpunt Toegankelijk onder begeleiding Zeverenbeek Oude Leiearmen van Ooigem-Desselgem, Wielsbeke-Waregem, Bavikhove, Kuurne, Grammene, Gottem, Machelen Diverse Ag. Natuur en Bos, W&Z nv Parking, wandelen, hengelen 21

22 De Scheldemeersen Avelgem - Natuurpunt, Ag. Natuur Wandelen en Bos De Balokken Wervik 20 Ag. Natuur en Bos Wandelen, fietsen, jachthaven 15 ligpl., cafetaria, 2 trekkershutten Naast deze grotere natuurcomplexen, komen in de Leiestreek nog een beperkt aantal kleinere natuurgebieden voor zoals: de Keuzemeersen (Drongen); de Gaverbeekse Meersen (Machelen); de Westerplas (Sint-Martens-Latem); het Leeuwenhof (Drongen); de Trimaarzate (Zwevegem); Wijmelbroek; Wilgenhoek (Deerlijk); de Groene Long (Kuurne); de Kleiputten 't Hoge (Kortrijk); de Mandelhoek (Ingelmunster); de Venning (Kortrijk); de Kleiputten Rumbeke (Roeselare); de Gaverbeekse Meersen; de Zavelput (Waregem). Natuurverbindingsgebieden Om de achteruitgang van de natuur in Vlaanderen tegen te gaan zijn al heel wat maatregelen genomen. De laatste decennia is het besef gegroeid dat het beschermen van geïsoleerde stukken natuur niet volstaat. Deze afzonderlijke gebieden zijn vaak klein en een goede ruimtelijke samenhang ontbreekt. De provincie Oost-Vlaanderen wil daarom werk maken van natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang. In 2010 is de Provincie met het project 'Gestroomlijnd Landschap' gestart. Het is de bedoeling geselecteerde natuurverbindingen te realiseren gekoppeld aan het beheer van waterlopen. Door een link te leggen met recreatie, educatie en mobiliteit ontstaat een krachtig geheel en worden inspanningen gebundeld. Evaluatie natuurgebieden - Weinig en versnipperde natuur. Weinig grote, toegankelijke natuurkernen. - Het Oost-Vlaamse deel van de Leiestreek bezit meer natuurgebieden dan het West- Vlaamse deel. - De toekomst van de natuur in de Leiestreek zit in 'nieuwe natuur', door de mens gecreëerd op plaatsen waar de natuur al lang is verdwenen. De natuur kan dus onder meer ontworpen worden in functie van de menselijke noden (recreatie en ontspanning). - De waterwegen en de groene assen bieden kansen voor de realisatie van groene corridors waarin ook recreatief medegebruik mogelijk is. - Natuurverbindingsgebieden kunnen oplossing bieden voor geïsoleerde kleine stukjes natuur ROUTEGEBONDEN RECREATIE IN DE LEIESTREEK WANDELEN LUSVORMIGE WANDELROUTES Landschapswandelroutes goed voor 150 kilometer wandelplezier in de regio De Leiestreek beschikt over 19 provinciale landschapswandelroutes, gerealiseerd conform de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen. Daarvan bevinden er zich 13 in West-Vlaanderen en 6 in Oost-Vlaanderen. In totaal gaat het om ruim 150 kilometer paden. 22

23 Tabel 5 Provinciale landschapswandelroutes in de Leiestreek Landschapswandelroute Startplaats Lengte (km) Afsnee-Keuzewandelroute Afsnee/Drongen (Gent) 9,0 Albijn Van den Abeelewandelroute Sint-Martens-Latem 9,0 Argendaalwandelroute Bellegem (Kortrijk) 10,8 Asselswandelroute Drongen (Gent) 6,5 Boerenkrijgwandelroute Geluwe (Wervik) 8,3 Bouvriewandelroute Bossuit (Avelgem) 5,5 Doornhammekewandelroute Zevergem (De Pinte) 5,6 Gust De Smetwandelroute Deurle (Sint-Martens-Latem) 6,5 Kleine Kluiswandelroute Gijzelbrechtegem (Anzegem) 7,5 Koekuitwandelroute Moorslede 8,2 Kruisekewandelroute Kruiseke (Wervik) 6,5 Mirawandelroute Avelgem 12,2 Mortagnewandelroute Spiere (Spiere-Helkijn) 13,1 Neerbeekwandelroute Bissegem (Kortrijk) 6,0 Ooidonkwandelroute Bachte-Maria-Leerne (Deinze) 7,5 Oosthovewandelroute Rollegem-Kapelle (Ledegem) 13,0 Orveytwandelroute Moen (Zwevegem) 7,0 Pompeschitterswandelroute Dadizele (Moorslede) 8,7 Streuvelswandelroute Ingooigem (Anzegem) 6,4 TOTAAL 157,3 Het aantal routes is sedert 2003 verdrievoudigd. Voor elke wandelroute is een kaartbrochure in de nieuwe uniforme huisstijl van Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen beschikbaar. De landschapswandelroutes van de Leiestreek zijn gebundeld in een regiowandelbox (uitgever Westtoer). In de wandelbox Stap Uit van Toerisme Oost-Vlaanderen werden de Albijn Van den Abeele-, Ooidonk-, en Doornhammekewandelroute opgenomen. Op de website van Toerisme Oost-Vlaanderen kunnen de routekaarten van de lusvormige wandelroutes gratis geraadpleegd en geprint worden. Bij de keuze van de wandelroutes wordt gestreefd naar een evenwichtige geografische spreiding, maar dit is geen doel op zich. Het zwaartepunt van het wandelrouteaanbod ligt evenwel in gebieden met veel natuur en een aantrekkelijk landschap. In de sterk verstedelijkte driehoek Roeselare-Zwevegem-Deinze zijn nog geen landschapswandelroutes aanwezig. In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn een aantal routes gelinkt aan het thema (beeldende) kunst. De wandelroutes komen tot stand in nauwe samenwerking met: Vlaamse overheidsdiensten (Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij); lokale besturen; natuurverenigingen (Natuurpunt); socio-culturele verenigingen (Pasar). Vaak gaat het om bestaande wandelingen die opgewaardeerd worden. Verkeersveiligheid, aantrekkelijkheid en variatie van het parcours staan voorop. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van onverharde paden. In 2010 werd in de Oost-Vlaamse Leiestreek nog de natuur- en landschapswandelroute Assels te Drongen gelanceerd. In 2011 volgt de Roger Raveelroute te Machelen (Zulte). Deze route is gelinkt aan het thema (beeldende) kunst. Tabel 6 Evaluatie van de verkoop van wandelroutebrochures in de Leiestreek in de periode Route Totaal Per 23