Kansen verzilveren. reacties

Transcriptie

1 Kansen verzilveren. reacties 1

2 Procedure Het meerjarenbeleidplan kansen verzilveren is besproken in de bondsraad van 12 april Voorts is het plan begin juli aan de landelijke commissies, de VBD, de districten en de verenigingen ter beschikking gesteld. De verenigingen zijn hierover via de mail benaderd, het concept beleidsplan is digitaal beschikbaar en openbaar. Het beleidsplan is besproken met NOC*NSF. Binnengekomen reacties Reacties zijn ontvangen van de navolgende afzenders: Districten: - Delft - Twente - Rotterdam - Noord-Holland - Amsterdam - (Z-O Brabant) Vijf overige reacties: - Drie individuen - de VBD. - Een mondelinge reactie van de prestatiemanager van NOC*NSF De vijf schriftelijke reacties van de districten zijn samen met die van de VBD gebundeld en aangehecht aan dit rapport. De mondelinge reacties van NOC*NSF en district Z-O Brabant zijn in dit commentaar verwerkt. Vervolgens is dit commentaar uitgangspunt geweest bij het schrijven van de nieuwe versie van Kansen Verzilveren. 2

3 Reactie Bondsbestuur op binnengekomen commentaar Met uitzondering van district Z.O Brabant, waar het beleidsplan mondeling met een delegatie van het districtsbestuur is besproken zijn de reacties schriftelijk binnengekomen. Alle respondenten worden hartelijk bedankt voor de gepleegde inspanning. De reacties tonen een grote betrokkenheid bij de NBB, inzicht in de problematiek en geven bovendien aan dat er keuzes kunnen worden gemaakt. Het hier geschreven commentaar is globaal en op hoofdlijnen. Dat doet per definitie geen recht aan nuances en detailopmerkingen. Daarom zijn de oorspronkelijke reacties ook integraal bijgevoegd, zodat u er kennis van kunt nemen. De reacties hebben tot aanpassingen in het beleidsplan geleid. De nieuwe versie hiervan (8 e versie) is bijgevoegd en op internet geplaatst. Het Bondsbestuur is voornemens deze versie aan de algemene ledenvergadering ter vaststelling voor te leggen. Gewaakt moet worden dat het beleidsplan niet tegelijkertijd een plan van aanpak is. Het gaat nu om het kiezen van richting en doelen. Over de wenselijkheid en het realiteitsgehalte van de doelen moet een mening worden gevormd. Uitvoering van het plan, zal vele concrete activiteiten vragen, plannen met actiepunten, tijdlijnen, bijstellingen op basis van evaluaties etc.. Deze zitten in de uitvoerende sfeer. Er is nu nog geen blauwdruk van te geven, hoe graag velen onder ons ook concreet zouden willen zien wat er gaat gebeuren. Pas als het doel vaststaat, kan de uitvoering worden gepland. Een rode draad in het commentaar van de districten is dat over de benodigde organisatorische aanpassingen om tot uitvoering van het plan te kunnen komen vaag wordt gedaan. Bovendien wordt aanstoot genomen aan de wijze waarop de districten werden besproken, de taak en rol van de districten in het plan bleef onbenoemd. Op dit onderdeel is het plan als volgt aangepast en verhelderd: 1) Aan ATOS consulting, een extern organisatiebureau, is gevraagd om een advies uit te brengen over de organisatie van de NBB in relatie tot de uitvoering van dit beleidsplan. Begin 2009 zal dit advies beschikbaar komen. De rollen van bestuur, bureau en districten komen hierbij aan bod. 2) Met betrekking tot de realisatie van het beleidsdoel: ledenbehoud en ledenwerving (= uitvoering) zal met de districten op basis van maatwerk hieraan invulling worden gegeven. De districten zijn te divers van aard om met een standaardregeling te volstaan. Dit overleg zal alleen succesvol zijn indien beide partijen zich ook aan het beleidsdoel gecommitteerd voelen. Dit overleg moet ook een rol spelen bij het herstel van de geconstateerde verwijdering tussen Utrecht en de districten en het gevoel van centralisme en dirigisme vanuit Utrecht dat in de districten leeft. 3

4 Twee punten staan in het beleidsplan centraal: het richten op groei en de realisatie van groei door de introductie van het concept van de recreatieve vereniging, de recreatieve bridger. Diverse districten stellen vraagtekens bij de kansen op succes en district Noord-Holland stelt voor om in het plan uit te gaan van krimp in het aantal leden. Hier ligt een keuze. Bij ongewijzigd beleid is krimp te verwachten. Hier kiest het Bondsbestuur niet voor. Gelet op ondermeer 1) de demografische ontwikkelingen 2) de aard van het spel en 3) de statutaire missie van de NBB meent het Bondsbestuur dat op groei moet worden ingezet. Noodzakelijkerwijs gaat het plan ervan uit dat het beleid ten opzichte van het verleden zich wijzigt en treft het Bondsbestuur maatregelen om deze wijziging mogelijk te maken. De groeipiramide van bridge geeft vele beleidsterreinen aan waar concrete plannen kunnen worden ontwikkeld en uitgevoerd om de groei te bereiken. Om succesvol te zijn zullen effectieve productmarkt-combinaties moeten worden gevonden. Hiervoor zal zowel productdifferentiatie als marktsegmentatie moeten plaatsvinden om vervolgens de succesvolle combinaties te vinden. Dit is niet morgen gebeurd en is ook niet nu concreet in het plan vast te leggen. De groei zal moeten plaatsvinden door de recreatieve bridger aan te spreken en van een passend aanbod te voorzien. De recreatieve bridger wordt omschreven als iemand die voor zijn sociale plezier het spel beoefent. Dit betekent dat spelpeil, strikte naleving van regels en verplichte opkomst niet centraal staan. Het sociale plezier staat centraal. Anders dan de VBD voorstaat, vanuit haar verantwoordelijkheid begrijpelijk, is spelpeilverbetering niet de focus van de komende vier jaar. Groei wordt bereikt door voor mensen een makkelijke entree tot bridge te organiseren, drempels te slechten en mensen snel met het plezier van spel en club in aanraking te brengen. In de commentaren wordt regelmatig verwezen naar mogelijke groei via de allochtone doelgroep, waarbij in het bijzonder mensen van Turkse origine worden genoemd. Het Bondbestuur juicht lokale initiatieven hiervoor toe. Maar het Bondsbestuur zal geen landelijk plan hiervoor ontwikkelen. Taalbarrières, geloofsverschillen, man/vrouw verschillen, culturele verschillen onderling maken dat bijna alle integratieprogramma s falen. Het Bondsbestuur verwacht niet dat in vergelijking hiermee bridge een meer kansrijk vertrekpunt heeft. Bovendien: als bridge bij de autochtonen niet aanslaat waarom zou het dan met gelijke middelen wel aanslaan onder allochtonen? Over de evaluatie van de afgelopen beleidsperiode wordt kennelijk verschillend gedacht. Het lidmaatschapsexperiment is eerder apart geëvalueerd geweest. Het succes van de diverse projecten is verschillend te kwalificeren. Van mislukt tot totaal geflopt, leest het Bondsbestuur. Het zijn geen woorden die het Bondsbestuur zou gebruiken, noch kwalificaties waarin de inspanningen en resultaten van de afgelopen periode worden herkend of recht gedaan. 4

5 De reactie van NOC*NSF moet worden gezien tegen de volgende achtergrond. De sport heeft zich vastgelegd op een gezamenlijke groei van minimaal 2% per jaar gedurende de komende vier jaar. Dit ligt vast in het meerjarenplan van NOC*NSF sport groeit. Deze groeidoelstelling is verankerd in het programma een Leven Lang Sporten (LLS). De NBB streeft naar deelname aan het LLS programma en maakt aanspraak op de bijbehorende LOTTO-financiering. Op grond hiervan is aan de NBB een prestatie-manager toegekend die met de NBB een realisatieplan opstelt voor de groei. De reactie laat zich als volgt samenvatten. NOC*NSF meent dat het meerjaren plan kansen verzilveren in zijn analyse sterk intern is gericht en te weinig aandacht geeft aan de doelgroepkeuze (wat wil de groep 50 jarigen) en aan de bridger in persoon (dus niet de club, is thuisbridge een markt voor de NBB?). Men daagt de NBB uit om meer ondernemend te zijn bij nieuwe lidmaatschapsconcepten en creatiever rondom samenwerking. De NBB hecht waarde aan een goede volgorde. In de organisatie wordt marketingexpertise opgebouwd. Het is prematuur om alvorens deze kundigheid binnen de NBB op peil is, reeds voor vele jaren het beleid op dit punt vast te leggen. Het doel moet wel helder zijn. In de herziene tekst is voldoende gewaarborgd dat Kansen verzilveren ruimte biedt om in deze beleidsperiode succesvol op deelgebieden keuzes te maken en deze uit te voeren. Ten slotte. De NBB staat aan de vooravond van een nieuw meerjarenplan. Dit plan is ambitieus omdat het een turn-around inhoudt. De NBB gaat zich anders opstellen, andere dingen doen. Hiervoor moet veel werk verzet worden. Het Bondsbestuur gelooft erin, maar alleen als de uitvoering plaats kan vinden in een sfeer van optimisme en samenwerking, met districten, clubs, commissies en vrijwilligers. Eén team, één doel. Het is van groot belang na deze discussieronde de rijen te sluiten en aan het proces te beginnen. Oktober 2008 Bondsbestuur 5

6 Bijlagen Commentaar van het district Delft op het meerjarenplan Kansen verzilveren van de NBB Het bestuur van het district Delft heeft het onderhavige plan uitvoerig besproken in meerdere bestuursvergaderingen. Deze bespreking heeft de volgende opmerkingen opgeleverd. Algemeen (Te) veel vragen en aandachtspunten Te weinig richting en concrete doelen en antwoorden Niet inspirerend Jammer dat de districtsorganisatie ter discussie wordt gesteld zonder concreet aan te geven welke de redenen hiervoor zijn. Ledenaantal De groeidoelstelling is zeer ambitieus te noemen en gelet op allerlei maatschappelijke ontwikkelingen betwijfelen wij de haalbaarheid hiervan Geen extra aandacht voor thuisbridgers maar wel Stepbridge als prioriteit lijkt ons met elkaar in strijd te zijn. Kwaliteit Wij zouden graag zien dat concreet wordt gemaakt in de notitie hoe de NBB het bridgen leuker denkt te maken voor de recreatieve bridger op de clubs die alleen komt om gezellig een parencompetitie te spelen. Zoals nu opgeschreven is de doelstelling mooi maar veel te vrijblijvend. Het lijkt ons n.l. heel moeilijk om voor deze groep bridgers alternatieven te ontwikkelen die zullen worden omarmd. Organisatie In de swot-analyse missen wij een aantal noties. De NBB gebruikt zijn districten matig tot slecht. De NBB communiceert slecht met zijn kader/districten De NBB is zeer centralistisch terwijl het spel in de regio wordt gespeeld. Zoals eerder opgemerkt wordt de districtsorganisatie ter discussie gesteld zonder concreet aan te geven welke de redenen hiervoor zijn: Als de eisen van Goed Sportbestuur veranderingen vragen dan moeten die eisen concreet benoemd worden en moet vervolgens aangegeven worden op welke aspecten daarom aanpassingen nodig zijn. Zonder transparantie bestaat het risico dat vele vrijwilligers die zich nu belangeloos (en kosteloos!) inzetten voor de NBB dubbele bodems (gebrek aan waardering) vermoeden en afhaken. Wij lezen in de notitie tussen de regels door twijfels bij het functioneren van de districten. Als die twijfels er werkelijk zijn benoem ze dan! Wanneer het Bondsbestuur van mening is dat DE of sommige districten niet goed functioneren dan moet dat uiteraard besproken worden. En dan vooral met de districten die in de ogen van het Bondsbestuur hun werk niet goed (genoeg) doen. Geen vage verhalen of suggesties maar concreet en duidelijk zijn. 6

7 Directe gesprekken vanuit Utrecht met de clubs over hun beleid en cultuur zullen door veel clubs als bedreigend en zeker niet als ondersteunend worden ervaren. Een goede voorbereiding van deze contacten zal alleen mogelijk zijn na een aanzienlijke wijziging van de taken en/of uitbreiding van het bureau. Dit laatste kan niet de bedoeling zijn. Dergelijke gesprekken kunnen alleen goed gevoerd worden als partijen elkaar persoonlijk kennen en er wederzijds vertrouwen is. De districten zijn dan ook veel meer de aangewezen partij voor het voeren van deze gesprekken. Recente ervaringen met op dit punt in het district Delft ondernomen initiatieven bevestigen dit. Wij hopen met bovenstaand commentaar een nuttige bijdrage te hebben geleverd aan de ontwikkeling van het beleidsplan en hopen een aantal van onze noties hierin terug te vinden. 7

8 Reactie van het bestuur van het District Twente op het Meerjarenbeleidsplan van de NBB 4 juni Het bestuur van het district Twente heeft met veel waardering kennis genomen van het concept Meerjarenbeleidsplan van de Nederlandse Bridgebond. Het is een goede zaak dat zo serieus naar de nabije toekomst wordt gekeken en dat richtingen worden aangegeven waarin de verschillende activiteiten van de NBB zich moeten ontwikkelen. Dat geeft binnen de organisatie op alle niveaus duidelijkheid. 2. Toch kleven aan de opstelling van een meerjarenplan ook bezwaren. Om er een paar te noemen : - wanneer de analyse die aan de voornemens ten grondslag ligt, oppervlakkig of onvolledig is, kan er veel verkeerd gaan. Onze indruk is dat er vooral aandacht is besteed aan het hoe en waarom van de ledenterugloop en het in evenwicht houden van de financiën (typisch centrale issues), maar dat aspecten als de basisbehoeften van de clubspeler, de clubs en de districten onvoldoende zijn doordacht. - er zit in een meerjarenplan een hoop wishful thinking. Voorbeeld : als we er in slagen om zoveel duizend nieuwe leden per jaar binnen te halen, gaat alles goed. Maar hoe reëel is een dergelijke aanname? Het experiment met de grijze verenigingen was geen succes. Zullen de merendeels weinig in bondsbeleid geïnteresseerde bestuurders en clubspelers nu plotseling voor de NBB op de bres gaan? Want de ledenaanwas zal van onderop moeten komen en ook onderop moeten worden opgevangen. - Een cultuuromslag is binnen elke organisatie een hele klus. Dient zich dus de vraag aan of de (huidige) organisatie van de NBB in staat is om uitvoering te geven aan de combinatie van gewenste ledengroei en verlegging van het accent naar recreatiebridge? Uit punt 15 Consequenties voor de organisatie zou kunnen worden afgeleid dat de districtenorganisaties moeten worden aangepakt. Wat daarmee bedoeld wordt, is niet erg helder. Gaat het nu om de plaats van de districten in de totale organisatie van de NBB (een organisatieniveau dus) of gaan het om de organisatie van de districten/districtsbesturen als zodanig? Een analyse van de verhouding tussen clubs en districten enerzijds en bondsbestuur en districten anderzijds ontbreekt overigens. - Verontrustend is dat het meerjarenplan nauwelijks aandacht besteedt aan de mogelijkheid van de verschillende niveaus (bondsbestuur, bondsraad, bondsbureau, districten, clubs en leden) om de cultuuromslag (mee) in te gaan. Het is naïef om te denken dat (binnen hun eigen club of district) hard werkende vrijwilligers gretig zullen meewerken aan landelijk beleid, zonder dat er sprake is van positieve prikkels daarvoor. De discussie over het afromen van de districtsfinanciën laat zien hoe men heel snel die vrijwilligers de boom in jaagt. Ook de wrijvingen tussen het bondsbestuur en de bondsraad over de wijze van met elkaar omgaan, doet vermoeden dat bij deze organen nog enig missiewerk dient te worden verricht. De vraag is dan wel door wie. 3. Kijkend naar de concrete beleidsvoornemens die op de bladzijden 29 t/m 32 worden geformuleerd, willen we graag de volgende opmerkingen maken. 8

9 a. Ledenwerving Het project Doorleiding van bridgecursisten lijkt ons zeer belangrijk. Cruciaal is de medewerking van de docenten en de clubs. Verschillende districten (waaronder ook Twente) zijn al doende om die samenwerking te bevorderen. Het verdient o.i. aanbeveling om een en ander zoveel mogelijk op districtsniveau te behandelen. Het districtsbestuur kent de clubs en hun bestuurders, kent ook de bridgedocenten en kan een stimulerende rol spelen bij de samenwerking. Ook bij het eventueel oprichten van nieuwe clubs is het wenselijk de districten een adviserende en coördinerende rol toe te kennen. b. Automatisering De ondersteuning door middel van automatisering is een van de sterke punten van de NBB. Het is zeker belangrijk de service naar de clubs en leden te behouden en liefst uit te breiden. Daarnaast bieden de moderne technische ontwikkelingen zoals interactie tussen programma( s) en gebruikers kansen om de individuele bridger bij het NBB-werk en aanbod te betrekken. c. Middelen Het door het bestuur gevoerde financiële beleid heeft steeds brede steun ondervonden en het lijkt ons goed dat op de ingeslagen weg wordt voortgegaan. Toch is het zorgelijk dat er te weinig geld is om de nieuwe beleidsdoelstellingen te realiseren. De investeringen gericht op groei en continuïteit van de NBB hebben in beginsel onze instemming. Maar we zijn wel nieuwsgierig naar de concrete invulling. d. Consequenties voor de organisatie Dit hoofdstuk roept vele vragen op en heeft meer het karakter van een wensenlijstje dan een lijst van doelstellingen. Wat bedoelen we als we zeggen dat de NBB marktgerichter moet gaan opereren? En waarom en hoe moet de bond gaan samenwerken met al die heel verschillende partners? Moet het bondsbureau inderdaad meer verstand van marketing hebben en moet je die deskundigheid dan in huis nemen of inhuren? De districtsorganisatie moet worden aangepast, zo zegt de tekst. Het lijkt erop dat de bond eigenlijk wel van de districten af wil, terwijl die districten een centrale rol kunnen en moeten spelen in de communicatie tussen de verenigingen en de NBB. Te bedenken valt dat het bondsbestuur noch het kleine bondsbureau in staat zijn in de directe en persoonlijke sfeer geregelde contacten met alle verenigingen te onderhouden. Na het houden van een enquete zal er vrezen wij een grote stilte vallen en aan de inmiddels hoog gestemde verwachtingen zal niet worden voldaan. Het bestuur van het District Twente van de NBB 9

10 KANSEN VERZILVEREN Enkele opmerkingen van het districtsbestuur Rotterdam e.o Allereerst een compliment voor de vele statistische gegevens die in Kansen Verzilveren zijn opgenomen. Dit kan ons zeker van pas komen bij presentaties aan belangstellenden en potentiële leden in ons district. De basis van het rapport komt sterk over. De conclusies die getrokken worden tot nog toe- vinden wij echter beperkt. Feitelijk wordt geconcludeerd dat er 2 acties overblijven: ledengroei, met name te zoeken onder de 50+ ers en automatisering. Dit laatste, terecht, om voort te borduren op de successen van het vorige plan. Er wordt naar ons idee te weinig gedaan met de conclusies uit de SWOT-analyse. Bijvoorbeeld wordt geconstateerd dat er veel allochtonen zijn, maar geen bridgers. Bekend is echter dat in Turkije veel wordt gebridged, zie ook het ledenbestand van BBO en successen van de Turken in het recente verleden. Dit wordt niet aangegrepen als een kans. Ook wordt erg gemakkelijk gedaan over de problemen om studentenbridge van de grond te krijgen. Bij de jaarvergadering onlangs werd het project Denken en Doen belicht en werd er een verband met Kansen Verzilveren gelegd. Dit moet o.i. verder worden uitgewerkt. Ook moet er dan meer informatie voor de districten komen hoe zij kunnen participeren. Rotterdam wil daar graag aan meewerken, indien mogelijk. Wel graag eerst meer informatie. Tot slot moet het ons van het hart dat de rol van de districten als zwakte wordt gezien: het liefst ziet de bond de districten niet als autonoom maar als uitvoerend orgaan van het centrale bestuur. Dit komt in andere woorden een paar keer terug. Het lijkt ons een discussie voor de Bondsraad en niet een goede manier om het zo in het beleidsplan binnen te smokkelen. Hopelijk kunt U met deze kanttekeningen uw voordeel doen en wij zijn benieuwd naar de verder ontwikkelingen. Vriendelijke groet, Bestuur district Rotterdam 10

11 Commentaar op het beleidsplan Kansen verzilveren Bridgedistrict Noord-Holland Hoorn, 25 augustus 2008 Geacht Bondsbestuur. Voorwoord, Voor het vele werk wat de makers van het beleidsplan hebben gemaakt wil het bestuur van Noord-Holland u complimenteren. Helaas is het beleidsplan in grote lijnen een opsomming van al bekende gegevens en laat eigenlijk weinig nieuws zien. Ook het ontbreken aan meetbare doelen is voor ons een punt van afkeuring. Ook de positie van het district, de wijze van communicatie van de NBB naar de clubs en vice versa is onvoldoende toegelicht. Wat is nu eigenlijk de taak van het district in dit beleidsplan? Het ziet er naar uit dat als dit beleidsplan ten uitvoer wordt gebracht dit leidt op een herhaling van mislukte doelen. Dit in overeenstemming met het beleidsplan , daar het plan niet concreet en doelmatig is. In nagenoeg geen van de door de NBB genoemde plannen is een onderbouwd voorstel, met een financiële begroting gedaan, zodat de kosten baten analyse volledig ontbreekt. Wij vragen ons dan ook af hoe de financiële commissie zich over het beleidsplan zich heeft uitgesproken. Commentaar op onderdelen. 2. Organisatie. Dit geldt zeker voor de in punt 2 genoemde organisatie. Ook de daarin genoemde analyse zijn bekende gegevens. Er wordt vastgesteld dat het een zwak punt is, dat de districten geen organen van de NBB zijn en niet door het Bondsbestuur kunnen worden aangestuurd. Is dit nu een zwak punt of een sterk punt voor de districten? Gezien de gegevens, zoals de conclusie van de clubs op pagina 10 geeft een dalend ledenaantal aan in de komende 5 jaar. Voorts wordt geconcludeerd dat De recreatieve sportbeleving terrein wint en is in omvang vele malen groter dan de wedstrijdsport. Dan rijst natuurlijk onmiddellijk de vraag: Wat gaat de NBB hier aan doen en hoe? 11

12 3. Clubs. Zowel de analyse die een min of meer een constante situatie laat zien geeft geen nieuwe inzichten. Ook hier wordt een bezorgdheid uitgesproken maar geen oplossingsrichting geboden. Zie uw conclusie: In vergelijking met 10 jaar geleden is de noodzaak om nieuwe (club)leden aan de NBB te binden fors groter geworden omdat aan de stijging van de gemiddelde Lidmaatschapsduur (en/of de gemiddelde leeftijd) een einde komt. 4. Clubleden. Ook hier laat de analyse zich niet positief uit. Wij betwijfelen ernstig, en met ons vele anderen binnen de NBB, of het aantal clubleden (excl. StepBridge) zich zal stabiliseren op Zelfs het Bondsbestuur heeft hieromtrent haar twijfels geuit in verschillende officiële gelegenheden. Wij vragen ons oprecht af op grond van welk gegeven wordt nu dit inzicht gewijzigd? 5. Bondsbureau Het bondsbureau zal rekening moeten houden met inkrimping van haar personeel om alles betaalbaar te houden. Een goed beleid en goede service is een van de belangrijkste pilaren waarop de NBB haar bestaansrecht heeft. Het bondsbureau heeft geen affiniteit met marketing. Daar zijn wij het wel mee eens, maar wat gaat de NBB daar aan doen? Als ergens geld mee te verdienen is dan is het wel met een goede marketing (Lees: werving sponsoren en het verkopen van bridge) Verder zullen de activiteiten van de medewerkers zich meer moeten richten op de recreatieve bridgers door; - een goede service bieden aan haar leden zoals zelfverbetering ondersteuning. - het ontwikkelen van speelsystemen die aansluiten op deze tijd. - het geven van impulsen voor de externe competities in het algemeen. - nieuw beleid te maken om leden te werven (Wervingsbureau oprichten). - het invoeren van een lidmaatschappas die een bridger het mogelijk maakt om bij elke vereniging te kunnen spelen (het individuele lidmaatschap). Het 12

13 voordeel hiervan is dat er nagenoeg geen concurrentie meer zal zijn daar voor de bridgevereniging de verenigingscontributie 10 of 20 euro per lid minder is. - Het behouden van topbridge en wedstrijdbridge. - Maak gebruik van de groei van de 55 + ers. Het feit dat de groep groeit, wordt deze groei niet automatisch omgezet in een groeiend aantal leden. Hoe gaat deze groep aangeboord worden? - Bridge voor allochtonen. Ligt hier niet een markt voor open? Er kunnen wellicht actiepunten op worden geformuleerd. - Recreatief bridge voor ouderen organiseer/faciliteren bridgemiddagen in woonvormen voor ouderen. Laat de ouderen lid worden wanneer ze hieraan mee willen doen. - Bij Bridge is niet duur aanbieden van vervoer naar en van Bridge gelegenheden/clubs. - Meer aandacht voor opleiden, professionaliseren en optimaliseren van bridgedocenten en wedstrijdleiders in de vorm van scholing en nascholing (beleid formuleren en faciliteren) 6. Evaluatie In uw analyse geeft u aan dat van de doelstellingen 2008! 6 doelen niet gerealiseerd zijn en op 3 onderdelen is duidelijk vooruitgang zonder volledige realisatie. Onzes inziens is de evaluatie niet compleet vermeld. Een klein aantal doelen is hier beschreven, waarvan een aantal niet volledig zijn geëvalueerd. Ten aanzien van de verenigingsondersteuning missen wij de Bridge balie. De meeste recreatiespelers hebben een zekere ambitie in die zin dat zij op de club liever promoveren dan degraderen en daarom hun spelpeil graag willen verbeteren. Het aanbieden en de subsidie voor spelverbetering cursussen, zoals de Bridge Balie, is door stemming in de Algemene najaarsvergadering de nek omgedraaid. Het was voor ons bestuur en haar leden dan ook onbegrijpelijk dat onze motie voor behoud van deze service, mede gezien dat de penningmeester van de NBB hier zelfs positief tegen over stond en geld ter beschikking wilde stellen, deze service werd weggestemd. Dit geeft te denken over de kwaliteit of kwantiteit van een district. Wij halen deze gebeurtenis aan om aan te geven hoe de inzet is van de districten om mee te werken aan promotie. Onder de overige activiteiten, waaronder het experimentele lidmaatschap dat niet het gewenste resultaat heeft opgeleverd is mislukt. Waarom is de wijze van aanpak niet in de evaluatie opgenomen. Ook de doelstelling van Denken en Studentenbridge, dat in de koelkast is gezet ontbreekt de evaluatie. De uitdrukking in de koelkast zetten vinden wij ongepast 13

14 daar Studentenbridge, net zoals jeugdbridge, wel degelijk een actief beleid moet zijn al heeft het nu minder prioriteit. Het punt Lidmaatschap bridgebond en bridgeblad zijn één. Dit zogenoemde lidmaatschapsexperiment is stopgezet. Kort maar krachtig! Waar vinden wij de evaluatie hiervan? Wij zouden willen weten wat de reden is geweest van het stopzetten van dit experiment en waar dit experiment heeft plaatsgevonden. 7. Andere partijen op de markt. Het onderwerp Bridgedocenten. Het verbaast ons dat de NBB maar 300 actieve docenten heeft van de ruim 850, althans bij hun bekent. Daar de NBB de bridgedocent hard nodig heeft, vragen wij ons af waarom in het beleidsplan Nascholing niet is opgenomen. Uiteindelijk zijn de docenten de handlangers van de NBB die in de eerste lijn staan met de aspirant bridger. Waarom dan geen beleidspunt! Ook de bridgescholen. Of deze nu commercieel zijn of zij dit als hobby uitvoeren, zij zijn belangrijk voor ledengroei. Ook hier is een beleidspunt op zijn plaats. Bv. Sluit een contract af met alle docenten en geef deze een promotievergoeding voor elk lid dat 1 jaar lid is van een NBB aangesloten bridgevereniging. Uit de tekst lezen wij dat de bridgedocenten onafhankelijk opereren. Ook hier weer geen beleidspunt! Geef een 2-jaarlijkse licentie af aan de bridgedocent. Verzorg 1x per jaar een nascholingsweekend. Indien met goed gevolg wordt er weer een licentie voor 2 jaar afgegeven indien het een actieve bridgedocent betreft. Geen nascholing: dan ook geen vermelding meer op de website. Laat kwaliteit voorgaan op kwantiteit. 11. Doelstellingen. 1- Ledengroei Een oorzaak voor het stagneren van ledenaanwas is onder anderen een andere bevolking samenstelling. Men gaat eerst carrière maken, gaat later trouwen of samenwonen, krijgt op latere leeftijd pas kinderen, zodat de opvoeders gemiddeld 60 jaar zijn voordat de kinderen het huis uit zijn. Ook wil men niet meer gebonden zijn en/of verplichtingen aan gaan voor langere periode. Ook de SWOT analyse het in het beleidsplan aangegeven interesse in het kaarspel poker waar bij in punt 6 van de Oppertunities wordt gesproken over een toenemende belangstelling voor kaartspelen, wordt weer teniet gedaan in punt 7 van de Threats waar bij wordt geconcludeerd dat juist poker de interesse voor bridge wegneemt. Als de SWOT analyse juist is dan moet het beleidsplan afgestemd worden op een inkrimping van het ledenbestand. Laten we stellen dat er over 5 jaar nog een ledenbestand is van leden. Dan heeft dit nu al tot gevolg dat men 14

15 maatregelen moet nemen op het personeelsbeleid en huisvesting. Of te wel een inkrimpingbeleid dat veel realistischer is voor de toekomst. 2 - Contributiestop Wij onderschrijven deze doelstelling. 3 - Topsport in top-8 van de wereld We moeten tot de TOP-8 landen van de wereld behoren qua niveau. Dit is een slappe doelstellingen van de NBB: we zijn qua leden het 3 e bridgeland van de wereld. We behoren dus te gaan voor de plaatsen 1 t/m 3. Wat wij volledig missen in de doelstellingen, die wel in de evaluatie wordt genoemd maar in hun voornemens zijn tekortgeschoten op het gebied van breedtesport op de punten; Saneren (geen vereenvoudiging van de bridgereglementen lagere regionen en geen screening van het nut van de wedstrijden Positioneren bridgeonderwijs: op alle gebieden geflopt Verenigingsondersteuning: bridgebalie wordt positief geacht, maar waarom er dan mee gestopt? De NBB vindt dat er een actief accommodatiebeleid is gevoerd: waaruit moge dat blijken? Ombouwen ONPK tot Bridge stimuleringstoernooi is volledig geflopt Bridgedocenten meer betrekken en laten delen in succes NBB: mislukt Er is begin 2007 een bondscoach aangesteld die dankzij een subsidie van NOC-NSF een full-time dienstverband heeft. Door wie wordt hij dan betaalt en gecontroleerd? Trainer van de vrouwen is sinds 2008 full-time beschikbaar. Bij wie is die dan in dienst? Naast de Coördinator Topsport is in 2007 een Coördinator talentontwikkeling aangesteld. Bij wie is die dan in dienst? Erkenning senioren als topsportcategorie is mislukt; de sectie Topbridge heeft de verantwoordelijkheid voor deze categorie overgedragen aan het Bondsbestuur. Focus in communicatie: eigenlijk mislukt. In de externe media is de aandacht voor bridge sterk teruggelopen. De wekelijkse rubrieken in het AD, het NRC en Trouw zijn opgeheven. SWOT-analyse: (gebruik a.u.b. Nederlandse woorden, ook in de toelichting). Doelstellingen: worden wel genoemd, maar wij kunnen geen uitleg vinden hoe e.e.a. gerealiseerd moet en kan gaan worden. Samenvattend: Het is meer een statistische analyse dan een beleidsplan. Van alle geflopte plannen uit het vorige plan wordt niets overgenomen en ook niet uitgelegd 15

16 WAAROM het mislukt is. Dat is eigenlijk niveau-onwaardig en naar de verenigingen toe onaardig. 12. Strategie voor groei. - Voeg kwalitatief bridgeonderwijs toe als randvoorwaarde aan de doelstelling voor ledengroei. - Veranker de portefeuille werving en opleiding structureel in de organisatie van de NBB. In de districten t.b.v. de coördinatie. In de clubs t.b.v. de werving, de opleiding, de sociale integratie en de spelpeilverbetering. Adviseer de districten en de clubs om bij voorkeur gediplomeerde docenten op deze bestuursfuncties te benoemen. - Maakt het ook voor de goede grijze docenten aantrekkelijk om als zij-instromer het NBB bridgediploma te behalen. - Waarom wordt er geen gebruik gemaakt van de erkende bridgescholen? Samenvattend: Het beleidsplan Kansen verzilveren is meer een statistische analyse dan een beleidsplan. Van alle geflopte plannen uit het plan wordt niets overgenomen en ook niet uitgelegd WAAROM het mislukt is. Dat is eigenlijk niveauonwaardig en naar de verenigingen toe onaardig. Wij bevelen aan om in het beleidsplan een inkrimpings voorstel te doen met alle consequenties die deze inhouden in het vooruitzicht dat over een periode van 5 jaar nog een ledenbestand tussen de en zal bedragen. Wat wij missen, in zowel het beleidsplan 2008! en , is het calamiteitenfonds. In ons district heeft een vereniging 2 jaar geleden hiervan gebruik kunnen maken. Dit was voor ons district een goede PR die de krant heeft gehaald. Nog steeds wordt dit door ons aangevoerd als een van de reden om lid te zijn (worden) van de NBB. Waarom is deze service zowel in de evaluatie als in het beleidsplan niet opgenomen? Teven zouden wij bij de invulling van het beleidsplan een concrete invulling willen zien hoe u uw doelstellingen wilt gaan bereiken met de daarbij behorende financiële begroting zodat wij het beleidsplan kunnen voorleggen aan onze leden. Namens het bestuur, Wim Sam, Voorzitter Bridgedistrict Noord-Holland (04) 16

17 Geacht Bestuur, Het Bestuur van het District Amsterdam heeft na een uitvoerige discussie haar mening bepaald over het beleidsplan Kansen verzilveren De volgende positieve punten willen wij als eerste noemen. We zijn onder de indruk van de poging om tot een gedegen opzet van het beleidsplan te komen. Er is veel werk (onderzoek en analyse) verzet om tot dit plan te komen Minder beleidspunten is een grote vooruitgang en maakt het plan beter werkbaar. Pogingen tot onderbouwing van analyses. Districten in een vroegtijdig stadium betrekken bij de concepten is prima aanpak. Algemeen Terecht heeft u vastgesteld dat binnen de NBB een gebrek aan marketingkennis is. Vervolgens stelt u een marketingplan op. Wij vinden de toon van het beleidsplan in het algemeen te positief. Zowel de terugblik op de resultaten over de periode , als de analyses, alsook de doelstelling voor de komende periode zijn onvoldoende onderbouwd om de positieve toon te rechtvaardigen. Er ontbreekt een scenario op een gelijkblijvend of dalend ledental. Door het ontbreken van een financiële onderbouwing is het niet mogelijk een oordeel over het plan uit te spreken. De rol van andere partijen, districten, bridgedocenten en verenigingen is niet uitgewerkt. Concrete actiepunten ontbreken Denken is doen uitleg en concrete resultaten ontbreken Er wordt verwezen naar Jeugdplan, maar het ontbreekt in de stukken. Dit beleidsplan wordt nu geschreven en straks uitgevoerd door de opvolgers van een twee of drietal nieuwe bestuurders dat lijkt op regeren over het graf heen Tips: Bridge voor allochtonen, m.n. de Turkse bevolkingsgroep hier ligt een markt kunnen wellicht actiepunten op worden geformuleerd Recreatief bridge voor ouderen organiseer/faciliteer bridgemiddagen in woonvormen voor ouderen. Laat de ouderen lid worden (soos activiteiten) wanneer ze hieraan mee willen doen Meer aandacht voor opleiden, professionaliseren en optimaliseren van bridgedocenten en wedstrijdleiders in de vorm van scholing en nascholing (beleid formuleren en faciliteren) 17

18 Blz. Beleidsplan Commentaar 1 Op elke duizend vijftigplussers zijn er veertien aangesloten bij de Nederlandse Bridge Bond. Als dit zo blijft kan de NBB in de komende jaren een aanzienlijke ledengroei tegemoet zien. 1 Er is weliswaar grote belangstelling voor het leren van bridge waarneembaar maar de doorstroom van cursisten naar clubs laat te wensen over. 4 Vanuit organisatorisch perspectief is er een tweetal zwakke punten: De districten zijn geen organen van de NBB en kunnen niet door het Bondsbestuur worden aangestuurd zoals bijvoorbeeld in een bank het hoofdkantoor de districtskantoren aanstuurt. 12 Het aanbod lijkt clubs voldoende value for money te bieden. 13 Tweejaarlijkse kaderdagen in het land en roadshows Deze doelstelling is bereikt. De belangstelling vanuit de NBB blijkt door de verenigingen enorm te worden gewaardeerd. 14 Van de zestien genoemde doelstellingen in Contract 2008! zijn er globaal zeven wel en zes niet gerealiseerd. Op 3 onderdelen is duidelijke vooruitgang maar geen volledige realisatie. 14 In 2006 is een experiment van start gegaan met een alternatieve lidmaatschapsvorm. Dit experiment was bedoeld om te onderzoeken of de NBB met een ander,uitgekleed aanbod aantrekkelijker wordt voor niet bij de Waarom zou dit zo blijven? De instroom vanuit vorige jaren ontbreekt. Waar komt deze waarneming vandaan? De VBD zal dit niet onderschrijven Zonder onderbouwing is dit een boute uitspraak. Er is geen enkele aanwijzing dat een centrale aansturing tot andere en/of betere resultaten zal leiden. In ieder geval onvoldoende om de grijze verenigingen over de streep te halen. Bovendien haken recreatieve verenigingen af omdat e.e.a. blijkbaar niet over het voetlicht komt. Kaderdagen zijn activiteiten van het District, met eventuele ondersteuning van het Bondsbureau. Roadshows? Hebben wij iets gemist? Wij komen niet verder dan 10 niet geslaagd; drie voor 50% geslaagd en drie wel geslaagd. Dit experiment is ondanks vele bedenkingen van m.n. de districten doorgezet. De conclusie moet luiden dat het experiment mislukt is! 18

19 bond aangesloten verenigingen. Dit bleek niet het geval. Het experiment is in 2007 beëindigd 15 Het project Startersbridge kan als een succes worden beschouwd. Meer dan 7% van de aangesloten verenigingen maakt hiervan gebruik en het programma voorziet in een primaire behoefte van de clubs. 15 Het project Studentenbridge is na tegenvallende resultaten in de ijskast gezet. 15 Met de toetreding van een jong paar tot het team in 2006 is daaraan gevolg gegeven. Sinds wanneer kan bij een deelname van 7% van een succes gesproken worden? Zullen wij het er op houden dat de aanpak van het Bondsbureau minder gelukkig is geweest? Te vroeg gejuicht? Bridge is geschikt voor ouderen Bridge is geschikt voor iedereen Bridge is moeilijk te leren Maken wij het niet veel te moeilijk? Moeten wij voor de recreatieve bridger niet terug naar de slogan van Eli Culbertson: Bridge is a game voor the tired businessman. 22 De NBB heeft geen nauwe relatie met de bridgedocenten 24 Bridge is niet duur; de kosten voor zaalhuur en parkeren zullen stijgen. Door het stimuleren van denksportcentra worden zaalhuur en parkeerproblemen beheersbaar en is de goedkope bridgesport geen speelbal meer van locale belangen 26 In de beleidsperiode zal het aantal 50- plussers in Nederland met toenemen. Als de NBB erin slaagt de participatie van deze groep op het huidige niveau te houden (14%) is de beoogde groei met leden zeker haalbaar De NBB heeft geen relatie met de bridgedocenten Kijk of het mogelijk is om vervoersmogelijkheden aan te beiden. Veel te optimistische kijk op de werkelijkheid. Wij hebben leden die ouder zijn dan 80 jaar en in de periode van het beleidsplan met bridgen zullen stoppen. Van de overige natuurlijke personen zal per jaar minimaal 5% om verschillende redenen afhaken. Dat betekent dat wij de komende 4 jaar tussen de 20 en 25 duizend leden zullen verliezen. 19

20 27 Bridgen moet leuker worden. Bridgeclubs (bij de NBB) moeten leuker worden. Bridgen is leuk! Wij moeten het alleen voor de nieuwe spelers beter verteerbaar maken Namens het Bestuur Bridge District Amsterdam Frank Verhagen Voorzitter 20

21 Vereniging van BridgeDocenten Geacht NBB-bestuur 27 augustus 2008 Wij stellen het zeer op prijs dat u ons in de gelegenheid stelt om te mogen reageren op uw concept-beleidsplan 2009/12. Wij hebben van Nancy een adequate toelichting op uw plan mogen ontvangen. Wij delen uw zorgen met betrekking tot de ontwikkeling van het aantal leden van de NBB. Wij vinden echter dat de door u in het plan uitgezette beleidslijn op een aantal onderdelen niet de juiste is, noch voor de NBB, noch voor gediplomeerde bridgedocenten. NBB-doelstellingen Doelstelling 1: Ledengroei Dat de NBB mikt op netto ledengroei met een focus op beginnende en recreatieve bridgers is voor gediplomeerde bridgedocenten natuurlijk goed nieuws. Beginnende bridgers moeten worden opgeleid en recreatieve bridgers willen graag hun spelpeil verhogen. De door de NBB gediplomeerde docenten zijn daarvoor bij uitstek geschikt. De doelstelling wordt echter uitsluitend kwantitatief gedefinieerd. Desgevraagd bevestigde Nancy dat kwaliteit geen onderdeel is van deze doelstelling. Nog los van het feit of de doelstelling van bruto nieuwe leden haalbaar is, zijn wij van mening dat zo n uitsluitend kwantitatieve doelstelling slecht is voor de NBB. de focus op kwantiteit is een aanslag op de kwaliteit van het ledenbestand de duurzaamheid van het lidmaatschap van op deze wijze geworven nieuwe leden is zeer onzeker kennelijk mag kwaliteit alleen als dit niet ten koste gaat van de kwantiteit; een korte termijn visie, die de NBB zal gaan opbreken. De VBD is van mening dat kwantiteit en kwaliteit hand in hand kunnen en moeten gaan bij de realisering van ledengroei. In de focus op groei komt de club centraal te staan met in hun kielzog de beginnende en recreatieve bridger. De VBD vindt dat een realistische benadering. De effectiviteit van de relatie tussen club en bridgedocent zal in hoge mate het succes van de groeistrategie bepalen. 21

22 Doelstelling 2: Contributiestop Wij onderschrijven deze doelstelling, omdat ook gediplomeerde bridgedocenten op hun verenigingen geconfronteerd worden met vragen over de toegevoegde waarde van de NBB in relatie tot de 20 die per lid per jaar moet worden afgedragen. Doelstelling 3: Topsport in top-8 van de wereld Wij onderschrijven deze doelstelling vanwege de kwalitatieve uitstraling. Als de NBB,als een van de grootste bridgebonden ter wereld, zich niet meer kan meten met de wereldtop, dan staat de geloofwaardigheid van de NBB als organisatie op de tocht. Kwaliteit aan de top blijft dus wel doelstelling van de NBB. Waarom dan niet kwaliteit in de breedte? Ook de meeste recreatiespelers hebben een zekere ambitie in de zin dat zij op de club liever promoveren dan degraderen en daarom hun spelpeil graag willen verbeteren. NBB-groeistrategie Punt 2) Groei via bestaande verenigingen d.m.v. verdere promotie van het project Startersbridge De VBD is blij dat de NBB bereid is om in woord en geschrift uit te dragen dat het wenselijk is om Startersbridge door een gediplomeerde docent te laten begeleiden, mits deze een binding heeft met de club. Maar de VBD vindt dit onvoldoende. Als elke club een bestuurlid met de portefeuille werving & opleiding zou hebben, dan zou die ook een niet aan de club gebonden gediplomeerde bridgedocent kunnen inschakelen om een kwalitatief goede begeleiding van Startersbridge op zijn club te garanderen. Punt 3) Groei via het bridgeonderwijs d.m.v. het aanhalen van de banden tussen clubs en bridgedocenten (gediplomeerd en niet gediplomeerd Tegen de achtergrond van de uitsluitend kwantitatief geformuleerde doelstelling dreigt een gelijkschakeling van gediplomeerde en niet-gediplomeerde bridgedocenten. De VBD realiseert zich dat de NBB haar (leden) verwijt onvoldoende cursisten naar bij de NBB aangesloten verenigingen te hebben doorgeleid. Maar hoe komt dat? De NBB weigert al jaren om aan gediplomeerde docenten een gestructureerde nazorg te bieden, incl nascholing. En de NBB heeft in de afgelopen jaren geen win-win beleid gevoerd. Bijvoorbeeld door gediplomeerde docenten met 10 te belonen per cursist die zich als lid aanmeldt bij een aangesloten club. Dat geeft te denken als de NBB in het kader van Startersbridge de clubs wel subsidieert met 10 per daarmee geworven lid. De VBD erkent dat voor het behalen van de groeidoelstelling onvoldoende gediplomeerde docenten beschikbaar zijn. Maar het kan toch niet zo zijn dat het 22

23 de NBB niet kan schelen of de opleiding van nieuwe leden kwalitatief al dan niet aan de maat is, als het maar nieuwe leden oplevert? De VBD vindt dat De NBB de clubs er van bewust moet maken dat een door de NBB gediplomeerde bridgedocent een garantie is voor kwaliteit en continuïteit. Bij niet-gediplomeerde docenten is dat maar de vraag. Er zijn goede nietgediplomeerde docenten, maar ook heel veel slechte. Als de NBB dat niet doet, dan zullen gediplomeerde bridgedocenten zich natuurlijk afvragen waarvoor zij al die moeite hebben gedaan om dat NBB-diploma te behalen. De NBB stelt er niets tegenover. dan zullen goede grijze docenten zich natuurlijk afvragen waarom zij (ondanks de op handen zijnde aanpassingen van de opleidingseisen voor zij-instromers) moeite zouden doen om het NBB-diploma te gaan behalen, als de NBB daar in de praktijk toch geen enkele waardering voor blijkt te hebben. De VBD hoopt dat de NBB in het kader van haar beleidsplan wel haar waardering voor gediplomeerde docenten wil uitspreken. Wij hebben daartoe een wensenlijstje opgesteld hoe de NBB gediplomeerde docenten en hun cursisten positief zou kunnen discrimineren ten opzichte van niet-gediplomeerde docenten en hun cursisten. Zie verslag Nancy van 16 april en onze reactie daarop van 21 april, alsmede de Docentenwijzer 2008, nr 3, blz 33. Punt 4) Promotie van bridgecursussen: ondersteuning van door bridgedocenten te realiseren promotieactiviteiten en het realiseren van een servicerelatie tussen docent-cursist-nbb door middel van nieuwsbrieven en praktijktips De VBD wil graag hierin meedenken. VBD-advies om het NBB-beleidsplan aan te passen Voeg kwalitatief goed bridgeonderwijs toe als randvoorwaarde aan de doelstelling voor ledengroei Veranker de portefeuille werving en opleiding structureel in de organisatie van de NBB. In de districten t.b.v. de coördinatie. In de clubs t.b.v. de werving, de opleiding, de sociale integratie en de spelpeilverbetering. Adviseer de districten en de clubs om bij voorkeur en voor zover beschikbaar gediplomeerde docenten op deze bestuursfuncties te benoemen Spreek expliciet uit dat clubs er goed aan doen om de opleiding van nieuwe leden door een door de NBB gediplomeerde bridgedocent voor zover beschikbaar - te laten verzorgen onder auspiciën van het bestuurslid werving en opleiding van de club. Spreek waardering uit voor gediplomeerde bridgedocenten door middel van vormen van positieve discriminatie t.o.v. niet gediplomeerde docenten. Dat maakt het ook voor de goede grijze docenten aantrekkelijk om als zij-instromer het NBB-diploma te willen behalen. 23

24 VBD-ondersteuning van het NBB-beleid De VBD wil de NBB graag helpen bij de realisatie van haar beleid, voor zover zij dat naar haar leden kan verantwoorden Graag willen wij u er aan herinneren dat de VBD uw initiatieven t.a.v. Startersbridge van den beginne aan actief heeft ondersteund ondanks bedenkingen t.a.v. de lesmethode en ondanks weerstand in onze achterban. Zelfs in een vergadering van het district Dordrecht heeft een VBD-bestuurslid Startersbridge gepromoot. Op 13 mei hebben wij tijdens onze discussie het idee van clubcoach geopperd om de NBB te ondersteunen bij haar streven de clubs een centrale rol te geven in de ledenwerving en in de spelpeilverbetering. Omdat de VBD de focus op de clubs en de recreatieve bridgers onderschrijft, willen wij onze leden attent maken op de kansen, die dit voor hen biedt door middel van een artikel in de Docentenwijzer nr 4 en een discussie met onze leden tijdens de Docentendag op 8 november 2008, waarvoor wij ook Eric Laurant hebben uitgenodigd. De VBD is gaarne bereid met de NBB mee te denken over ondersteuning van door bridgedocenten te realiseren promotieactiviteiten en over de invulling van de servicerelatie tussen gediplomeerd docent, cursist en NBB. Met vriendelijke groeten Martin Slagmolen Secretaris VBD 24