HYLA jaarrapport 2006

Transcriptie

1 HYLA jaarrapport 2006 Werkgroepvergadering: traditiegetrouw terug vijf bestuursvergaderingen, n.l. op 24/02, 28/04, 24/06,13/10 en 22/12, telkens in een vergaderzaal van het Huis van de Sport te Berchem (Antwerpen). Medewerking aan het Interreg programma People-to People : In samenwerking met de provincies West- en Oost-Vlaanderen, de Stichting Landschapsbeheer Zeeland, het Boomkikkerfonds, Natuurbeschermingsvereninging t Duumpje, het VSBfonds,Euregio Scheldemond, het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Regionaal Landschap Meetjesland organiseerde HYLA een cursus Inventariseren van amfibieën onder het motto Kikkers, padden en salamanders in kaart. De sessies gingen door op 16, 23 en 1 april te Middelburg/Eede. Informatie- en gespreksavonden Infoavond over 15 jaar paddenoverzet in Duffel (13/01) Lezing op LIKONA-studiedag (21/01): Kamsalamander in Vlaanderen en in het bijzonder Limburg. Voordracht op ANKONA-studiedag (11/02): De Stierkikker in Vlaanderen. Nieuwe inzichten in verspreiding, foerageergedrag en ontwikkeling. Voordracht Poelenplan Merelbeke: een voorbeeld voor Temse?, open milieu- en natuurraad Temse, stadhuis Temse. (25/01) Lezing over amfibieën en reptielen te Kruibeke voor Natuurpunt WAL (25/01) en Edegem voor de vereniging Den Dierenvriend (22/10). Voordrachten voor de Regionale Landschappen Dijleland en Noord-Hageland te Aarschot en Zenne, Zuun en Zoniën te Sint-Maartens-Lennik, dit in het kader van de het poelenplan Van waterjuffer tot kikvorsman Infostanden op KONA-dagen: LIKONA (21/01), BRAKONA (04/02) en ANKONA (11/02), te Zoersel (20/08) ter gelegenheid van de inhuldiging van het gebied de Hegte Heyde en van de Dag van de Landbouw (24/09) en op de RAVON-jaardag te Nijmegen. Tentoonstelling met infostand in het Bezoekerscentrum De Liereman te Oud-Turnhout

2 Educatieve excursies binnenland Educatieve excursie en Inventarisatie in het kader van het Atlasproject te Lommel (Sahara, omgeving Blauwe kei en den Diel. Grensoverschrijdende activiteit met medewerking van de Herpetologische werkgroep van NHG (inventarisatie van Kamsalamander) Herpetologische excursie te Houthalen-Helchteren (doelsoorten: Knoflookpad, Rugstreeppad en Poelkikker). Avond excursie met als doelsoort de Rugstreeppad, dit in het landschap de Liereman te Oud- Turnhout samen met de amfibieën werkgroep Mark en Leij uit Chaam Noord-Brabant Nederland. Excursies in het Dijleland en rond de Tersaarthoeve te Neerijse. Educatieve excursies buitenland. Herpetologische excursie naar de Griekse eilanden (Milos, Paros, Naxos en Skyros (mei-juni) en Argonne-Lorraine (Hyla week-end, augustus). Soortgerichte beheerswerken, -planning en interventies Beheerswerken (verwijderen van berken) in de biotoop van de Gladde slang te Kalmthout. Beheerswerken in de groeve te Neerijse: kappen van Robinia en verschralen van zandvlakten rond voortplantingspoel (20/01, 29/07 en 07/10). Opvolging en bespreking van het beheersplan van de groeve te Neerijse (02/12) i.s.m Natuurpunt Afdeling VIJL, Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud. Reddingsoperatie salamanders te Geel: een nieuwe verkaveling te Geel had tot gevolg dat een amfibierijke poel zou gedempt worden. In allerijl werd een reddingsactie op touw gezet en door een aantal Hyla-medewerkers werden niet minder dan 2500 salamanders (hoofdzakelijk vinpootsalamanders) weggevangen en opnieuw uitgezet in enkele poelen in dezelfde geografische regio. In uitvoering van het poelenplan Merelbeke, werd door de leden van Natuurpunt Boven-Schelde, in samenwerking met de milieudienst van de gemeente, een poel in het Heilig Geestgoed (Munte, Oost-Vlaanderen) manueel uitgediept (23/09). Deze poel wordt jaarlijks gebruikt als voortplantingspoel door Vuursalamander maar viel de laatste jaren (door een te dikke laag organisch materiaal) net iets te vroeg droog. Inventarisatieproject Brussels Hoofdstedelijke Gewest.

3 Op vraag van het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) werd een inventarisatieproject opgestart in sommige regio s van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: inventarisatie van vuursalamanders in vallei van de Vuilbeek en in de omgeving van het Rode Klooster, inventarisatie van de herpetofauna (in het bijzonder van de ringslangenpopulatie) in de vallei van de Molenbeek te Jette-Ganshoren en inventarisatie van de groene kikkers in de Vogelzangbeek. Organisatie van de 7 e Herpetologische Studiedag. Op deze Herpetologische Studiedag die doorging in het Provinciehuis te Antwerpen en georganiseerd werd in samenwerking met de provincie Antwerpen en Brouwerij Westmalle noteerden we ongeveer 120 deelnemers wat een succes was in vergelijking met de vorige happening. Als lezingen kwamen aan bod: Van waterjuffer tot kikvorsman. Een integraal poelenplan (Katelijne Aelen,medewerker natuur, Regionaal Landschap Zenne, Zuun en Zoniën v.z.w.) - 15 Jaar paddenoverzet in Duffel (Johan Asselberghs, Natuurpunt, Hylawerkgroep) - Een groeve voor de Vroedmeesterpad (Mark Lehouck, Natuurpunt, Hylawerkgroep) - Reptielenbeheer in het Meinweggebied. Een andere heide voor de Adder? (A.J.W. Lenders, Natuurhistorische Genootschap Limburg) - Boomkikker en Knoflookpad, twee Limburgse tweevoor-twaalf soorten (Peter Engelen, Natuurpunt, Hyla werkgroep) - De Adder in de Meinweg. Een film over een meer dan 25-jarig onderzoek naar gedrag en voorkomen van adders in Nationaal Park De Meinweg. ( Peter Keiisers) - EUROHERP databank: een biologisch informatiesysteem voor de Europese herpetofauna (Jeroen Speybroeck, Rijksuniversiteit Gent) - De Kamsalamander in Vlaanderen. Verspreiding en verandering in aantal vindplaatsen (DirkBauwens, INBO & Dominique Verbelen, Natuurpunt, Hylawerkgroep). Organisatie en coördinatie van diverse paddenoverzetacties in Vlaanderen. In 2006 werden opnieuw een record aantal amfibieën overgezet op talrijke plaatsen verspreid over het gehele Vlaamse land (zie website: Verder inventarisaties in het kader van het lopend Atlasproject. Ondersteunen of adviseren van (lokaal) beleid. Indienen van een bezwaarschrift (06/11) door Natuurpunt Boven-Schelde (op advies van Hyla) tegen de aanleg van 8 uitwijkstroken in de Makkegemstraat. Deze aanpassing aan de wegeninfrastructuur vindt immers plaats in een habitatrichtlijngebied dat o.a. omwille van de aanwezigheid van Kamsalamander in het NATURA 2000 netwerk werd opgenomen. Omwille van het uitzonderlijke herpetologische belang van dit gebied, wordt in het bezwaarschrift geduid op de nood aan een passende beoordeling. In het kader van het project Gemeente adopteren Limburgse soorten, een initiatief van de Provincie Limburg en de Limburgse regionale landschappen, adopteerde de gemeente Wellen de Kamsalamander. Het actieplan (11/12) werd opgesteld door Inge Nevelsteen. Een draft werd overgemaakt aan Hyla dat enkele aanvullingen voorstelde. Ter ondersteuning van het gemeentelijk initiatief werden door Hyla voor de gemeente Wellen 25 kleurenfolders van het project Poelen en amfibieën in Merelbeke ter beschikking gesteld.

4 Na de voordracht op 25/01 (zie Informatie- en gespreksavonden) besloot de MINA-raad van Temse (besluit van 11/12) om een beschrijvende inventaris van de poelen op haar grondgebied uit te voeren. Door een gebrek aan plaatselijke trekkers, kon dit initiatief niet worden uitgevoerd. Om de opstart van een gemeentelijk poelenplan (met Kamsalamander en Rugstreeppad als prioritaire doelsoorten) weer vlot te trekken, werd aan Gert Hooftman, voorzitter van de MINAraad van Temse een pakket van 25 folders van het gemeentelijk poelenplan van Merelbeke toegezonden. Mogelijk wekt dit opnieuw interesse bij de verkozen mandatarissen in de nieuwe legislatuur en kan het project weer worden vlot getrokken. Opmaak van een vergunningsaanvraag voor de aanleg van een nieuwe poel op de Hoogt te Oud-Turnhout. Atlasproject: waarnemingen periode Tijdens de voorbije twee werkingsjaren in het kader van het Atlasproject hebben 306 waarnemers gegevens doorgestuurd. In hoofdzaak werden waterpartijen geïnventariseerd: vijvers, poelen, beken, greppel, sloten, enz.. De meeste data kwamen van occasionele waarnemers en beperkten zich doorgaans tot één of enkele locaties. Voor 32 medewerkers werd door Hyla een ontheffing aangevraagd op het KB van 1980 met de bedoeling hetzij waterpartijen te inventariseren op de aanwezigheid van amfibieën, hetzij een specifiek onderzoek te verrichten naar een bepaalde doelsoort (bv. ecologie en foerageergedrag van Gladde Slang en Adder) of inventarisatie van reptielen in het algemeen (inhaalslag verspreiding van Hazelworm, Levendbarende Hagedis, Gladde Slang en Ringslang). De resultaten van het adder-onderzoek werden intussen al gepubliceerd in een afzonderlijk rapport. Het onderzoek naar de ecologie en het foerageergedrag van de Gladde Slang op de Kalmthoutse Heide is nog niet beëindigd. In de voorbij twee jaar heel wat geïnventariseerd. Tabel 1 geeft een overzicht van de nieuwe UTM-km-hokken waar een soort is vastgesteld alsook het procentueel aantal nieuwe hokken t.o.v het totaal aantal hokken waar de soort in de gehele periode ooit is waargenomen (kolom 4). Hieruit blijkt vooral dat de voorbije twee jaar voor sommige soorten zeer gericht werd geïnventariseerd (bv. soorten van het groene kikker-complex). Het Vlaamse Gewest was immers de enige regio in West-Europa waar de verspreiding van de soorten van dit complex niet tot op soortniveau was gebeurd, vandaar deze gerichte inspanning. Ook naar Habitatrichtlijnsoorten en Rode lijst-soorten werd gericht onderzoek verricht, vooral in het kader van de verplichtte rapportering naar Europa toe. Zo werden bv. relatief veel nieuwe hokken met Kamsalamander en Rugstreeppad gevonden. Veel nieuwe vindplaatsen waren er eveneens voor bepaalde reptielen als Hazelworm en Levendbarende Hagedis, in hoofdzaak in de provincie Limburg. De nieuwe hokken waar Ringslang werd gevonden, situeren zich in de Brusselse rand, op het grondgebied van de gemeenten Jette en Ganshoren (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) en te Asse. Soort Vuursalamander ,4 Alpenwatersalamander ,6 Kamsalamander ,8 Vinpootsalamander ,9 Kleine Watersalamander ,7 Vroedmeesterpad ,5 Knoflookpad ,0

5 Gewone Pad ,0 Rugstreeppad ,3 Boomkikker ,8 Heikikker ,5 Bruine Kikker ,8 Poelkikker ,4 Meerkikker ,3 Bastaardkikker ,1 Hazelworm ,9 Levendbarende Hagedis ,8 Gladde Slang ,9 Ringslang ,7 Adder ,0 (1) aantal UTM-km-hokken waar de soort is waargenomen in de periode (2) aantal UTM-km-hokken waar de soort is waargenomen in de periode (3) nieuwe hokken waar de soort is waargenomen in de periode (4) procentueel aantal hokken waar de soort is waargenomen in t.o.v. het totaal aantal hokken waar soort is gesignaleerd in de periode Tabel 1. Overzicht van het aantal UTM-km-hokken waarin inheemse amfibieën- en reptielensoorten werden vastgesteld Publicaties. Bauwens D., Jooris R., Verbelen D. & Docht O., Poelen en amfibieën in West-Vlaanderen. Resultaten van een grootschalig poelenonderzoek door vrijwilligers in Provincie West-Vlaanderen, Brugge, i.s.m. Instituut voor Natuur en Bosonderzoek, Brussel en Hyla, amfibieën en reptielenwerkgroep van Natuurpunt. Damen G., Project Een poel voor amfibieën in de Natte Driehoek. Uitgave in het kader van het project Biodiversiteit in jouw straat, met steun van het Electrabelfonds voor de bescherming van het leefmilieu, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Engelen P., Dautevijvers te Diepenbeek. Interne nota Hyla, 4pp. Jooris R., Project Een vlasrootput voor amfibieën. Uitgave in het kader van het project Biodiversiteit in jouw straat, met steun van het Electrabelfonds voor de bescherming van het leefmilieu, beheerd door de Koning Boudewijnstichting Lehouck M & Jooris R., Een groeve voor de Vroedmeesterpad. Brakona Jaarboek, in druk. Verbelen D., Project Poelen en amfibieën in Merelbeke. Uitgave in het kader van het project Biodiversiteit in jouw straat, met steun van het Electrabelfonds voor de bescherming van het leefmilieu, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Verbelen D., Merelbeke: een hotspot voor amfibieën. Snep, 5(1): Verbelen D., De Witte van Sichem kwaakt verkeerd. Natuur.focus, 5(1), 30. Verdonck J., Poelenproject in Merelbeke verwent amfibieën. Natuur.blad, 5(1):

6 Willockx R., Gladde slang: geheimen ontsluierd. Natuur.Blad, 5, 4: Uitgave educatief materiaal In het kader van het project Biodiversiteit in jouw straat werden, met de steun van het Electrabelfonds voor de bescherming van het leefmilieu, beheerd door de Koning Boudewijnstichting een drietal projecten (Poelen en amfibieën in Merelbeke Een Vlasrootput voor amfibieën Een poel voor amfibieën in de Natte Driehoek ) ingediend en goedgekeurd. Een groot aantal kleurenfolders werden gedrukt en verspreid in de respectievelijke regio s van de gemeenten Merelbeke (Boven Schelde), Wetteren (Scheldeland) en Leopoldsburg De folders zijn ook verspreid over de diverse bibliotheken en bezoekerscentra in de regio s en bekendgemaakt in de regionale pers en televisie. Persberichten (samenvatting persartikels) 13 januari In De Morgen (p. 3) wordt aandacht besteed aan het rapport dat de resultaten van vijf jaar amfibieëninventarisatie in West-Vlaanderen bundelt. Hierin wordt vooral de sterke achteruitgang in intensieve landbouwgebieden (en dan vooral in de Zand- en Leemstreek) beklemtoont. Deze achteruitgang, die in West-Vlaanderen sneller blijkt te verlopen dan in de andere Vlaamse provincies, wordt gekaderd in de wereldwijde achteruitgang waarbij vooral het broeikaseffect kikkers wereldwijd blijkt te nekken. 18 januari In het VRT-programma Dieren in nesten wordt uitgebreid aandacht besteed aan een schitterende paddenoverzetactie aan het Broek in Meeuwen-Gruitrode in Limburg. Onder begeleiding van een Hyla-medewerker trekt een klasje uit een plaatselijke lagere school er met de fiets op uit om de emmers langsheen de geplaatste amfibieënschermen te controleren en de aangetroffen padden veilig naar hun voortplantingsplaats over te brengen. 27 maart Radio 2 omroep Oost-Vlaanderen besteedt in het middagprogramma tussen 12 en 1 uitgebreid aandacht aan het Merelbeeks poelenplan. In het interview met Dominique Verbelen (Natuurpunt Boven-Schelde) wordt vooral de klemtoon gelegd op de samenwerking met de verschillende actoren en op de voorbeeldrol die de gemeente bij de uitvoer van dit plan speelt. 27 oktober In Het Nieuwsblad wordt het Hyla persbericht overgenomen waarin wordt aangetoond dat bij de geluidsmontage bij de Witte van Sichem van Robbe De Hert een foutje is geslopen. Op de geluidsband zijn namelijk Meerkikkers te horen, lang voor de soort zich op de filmlocaties had gevestigd.