Jaarverslag Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.

2 Toelichting In dit jaarverslag 2013 treft u aan de geconsolideerde jaarrekening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. De jaarrekening 2013 zal op 30 april 2014 ter vaststelling worden voorgelegd aan de ledenraad van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. omvat: honderd procent dochteronderneming Koninklijke FrieslandCampina N.V. waarin de ondernemingsactiviteiten zijn ondergebracht; gedeeltelijke financiering van de ondernemingsactiviteiten, voorzover niet ondergebracht bij Koninklijke FrieslandCampina N.V.; directe belangen in enkele overige vennootschappen van relatief beperkte financiële omvang. De jaarrekening is opgemaakt per 31 december De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), voor zover van toepassing. Vanaf 1 januari 2013 past FrieslandCampina de gewijzigde IFRS regels toe inzake personeelsbeloningen. De vergelijkende cijfers 2012 zijn aangepast voor de effecten van de nieuwe regels. Dit jaarverslag bevat mededelingen over toekomstverwachtingen. Deze mededelingen zijn gebaseerd op actuele verwachtingen, schattingen en projecties van het management van Koninklijke FrieslandCampina N.V. en informatie die op dit moment beschikbaar is. De verwachtingen zijn onzeker en bevatten elementen van risico s die moeilijk te kwantificeren zijn. Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. geeft dan ook geen zekerheid dat de verwachtingen zullen worden gerealiseerd. Het jaarverslag van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. is tevens te vinden op de website www. frieslandcampina.com en kan worden aangevraagd bij de afdeling corporate communication van FrieslandCampina (corporate.communication@frieslandcampina.com). In dit jaarverslag worden onder meer de volgende begrippen gebruikt: Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (de coöperatie ) Bestuur van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (het bestuur ) Koninklijke FrieslandCampina N.V. (de vennootschap of FrieslandCampina ) Executive board van de vennootschap (de executive board ) De melkprijs 2013, die de leden van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. ontvangen voor de door hen geleverde melk, is vastgesteld op basis van de FrieslandCampina melkprijssystematiek Alle bedragen in dit verslag zijn in euro s, tenzij anders vermeld.

3 Inhoud 4 Profiel 5 Kerncijfers 8 Structuur en organisatie 9 Melkprijssystematiek, winstreservering en ledenfinanciering 11 Verslag bestuur 11 Resultaten Bestuurlijke aangelegenheden 19 Vooruitzichten 21 Belangrijkste ontwikkelingen Koninklijke FrieslandCampina N.V. 28 Corporate governance 30 Risicobeheersing 33 Jaarrekening Geconsolideerde jaarrekening 36 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 37 Geconsolideerd overzicht van het totaalresulaat 38 Geconsolideerde balans 39 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 40 Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties 42 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 96 Belangrijkste dochterondernemingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen 98 Enkelvoudige jaarrekening 98 Enkelvoudige balans 98 Enkelvoudige winst-en-verliesrekening 99 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 102 Overige gegevens 102 Bestemming saldo 102 Voorstel bestemming saldo 102 Aansprakelijkheid 102 Gebeurtenissen na balansdatum 103 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 104 Overzichten 104 Meerjarenoverzicht 105 Melkprijsoverzicht 106 Samenstelling bestuur

4 Profiel 4 Profiel Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. is een samenwerkings verband van melkveehouders in Nederland, Duitsland en België. De coöperatie stelt zich ten doel de melk van haar leden tot waarde te brengen en daarmee duurzaam waarde te creëren voor al haar ledenmelkveehouders. Dat uit zich in de melkprijs en in de vergoeding op het kapitaal, dat leden aan Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. ter beschikking stellen. Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. is een coöperatie met een grote verscheidenheid aan melkveebedrijven en ontwikkelingswensen van de eigenaren. De coöperatie behartigt de belangen van haar leden en oefent het stemrecht uit op de aandelen in Koninklijke FrieslandCampina N.V. De leden ( ledenmelkveebedrijven), verenigd in Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. zijn via de coöperatie de eigenaren van Koninklijke FrieslandCampina N.V. en ze zijn tevens de leveranciers van melk aan Koninklijke FrieslandCampina N.V. FrieslandCampina heeft vestigingen in 28 landen met in totaal medewerkers. De producten van FrieslandCampina vinden hun weg naar meer dan 100 landen. Het centrale kantoor van de onderneming is gevestigd in Amersfoort. De activiteiten van FrieslandCampina zijn onderverdeeld in vier marktgeoriënteerde business groups: Consumer Products Europe, Middle East & Africa; Consumer Products Asia; Cheese, Butter & Milkpowder en Ingredients. Met een jaaromzet van 11,4 miljard euro behoort Koninklijke FrieslandCampina N.V. tot de grootste zuivelondernemingen en Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. tot de grootste zuivelcoöperaties in de wereld. Elke dag voorziet FrieslandCampina miljoenen consumenten verspreid over de wereld van voeding die rijk is aan waardevolle voedingsstoffen. FrieslandCampina levert consumentenproducten als zuiveldranken, kindervoeding, kaas en desserts in een groot aantal Europese landen, in Azië en in Afrika. Ook worden producten geleverd aan professionele afnemers, waaronder room- en boterproducten aan bakkerijen en horecabedrijven. Daarnaast produceert FrieslandCampina ingrediënten en halffabricaten voor producenten van kindervoeding, de voedingsmiddelenindustrie en de farmaceutische sector wereldwijd.

5 Kerncijfers Kerncijfers 5 in miljoenen euro s, tenzij anders aangegeven % Resultaten Netto-omzet ,8 Bedrijfsresultaat voor goodwill impairment ,3 Bedrijfsresultaat ,7 Winst zonder goodwill impairment ,6 Winst ,5 Balans Balanstotaal ,5 Totaal eigen vermogen ,7 Totaal eigen vermogen als percentage van balanstotaal 33,0% 33,2% Kasstroom Netto kasstroom uit operationele activiteiten ,5 Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten ,9 Investeringen Investeringen ,2 Waardecreatie voor leden-melkveehouders in euro s per 100 kilo (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit) Prestatietoeslag 1,81 1,42 27,5 Reservering ledenobligaties 1,23 0,95 29,5 Garantieprijs 39,45 33,87 16,5 Melkprijs 42,49 36,24 17,2 Weidemelkpremie 2 0,31 0,32 Overige toeslagen 3 0,10 0,12 Melkprijs + toeslagen 42,90 36,68 17,0 1 Vanaf 1 januari 2013 past FrieslandCampina de gewijzigde IFRS regels toe inzake personeelsbeloningen. De vergelijkende cijfers 2012 zijn aangepast voor de effecten van de nieuwe regels. 2 Leden-melkveehouders die weidegang toepassen ontvangen een weidemelkpremie van 0,50 euro per 100 kilo melk. Gemiddeld over alle FrieslandCampina ledenmelk is dit 0,31 euro per 100 kilo melk. 3 Overige toeslagen betreffen het totaalbedrag van uitkeringen per 100 kilo melk van Campina melk van 0,90 euro, Landliebe melk van 1,00 euro en het verschil tussen de biologische garantieprijs en de garantieprijs. Gemiddeld over alle FrieslandCampina ledenmelk is dit 0,10 euro per 100 kilo melk.

6 % Overige gegevens Aantal leden-melkveebedrijven einde jaar ,7 waarvan in Nederland waarvan in Duitsland waarvan in België Aantal leden einde jaar ,2 waarvan in Nederland waarvan in Duitsland waarvan in België Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg) ,3 Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg) ,5 waarvan in Nederland waarvan in Duitsland waarvan in België Gehaltes in procenten eiwit 3,524 3,524 vet 4,397 4,400 Gemiddelde melkleverantie per lidbedrijf (in kilo's) ,4 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,7 Aantal ongevallen met verzuim (per gewerkte uren) 0,6 1,0

7 Kerncijfers % Consumer Products Europe, Middle East & Africa Netto-omzet derden ,3 Interne leveringen Bedrijfsresultaat voor herstructureringen en goodwill impairment ,5 Bedrijfsresultaat ,7 Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 0,3 6,2 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,3 Marktaandeel merken Volume Netto-omzet naar business group in miljoenen euro s Consumer Products Europe, Middle East & Africa ,3%* Consumer Products Asia ,3%* Cheese, Butter & Milkpowder ,5%* Ingredients ,9%* * voor Overige en Eliminatie van interne leveringen Consumer Products Asia Netto-omzet derden ,3 Interne leveringen 19 4 Bedrijfsresultaat ,9 Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 16,5 16,5 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,5 Marktaandeel merken = Volume Cheese, Butter & Milkpowder Netto-omzet derden ,9 Interne leveringen Bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 1,8-1,2 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,6 Marktaandeel merken Volume Ingredients Netto-omzet derden ,1 Interne leveringen Bedrijfsresultaat ,7 Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 15,3 13,3 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,8 Volume Netto-omzet naar afzetgebied in miljoenen euro s Nederland Duitsland Rest van Europa Azië ,5% ,7% ,8% ,7% Afrika en het Midden-Oosten ,2% Noord- en Zuid-Amerika 350 3,1% 4 Met ingang van 1 oktober 2013 is de samenstelling van de business groups gewijzigd. De activiteiten in het Midden-Oosten en Afrika zijn verplaatst van de business group Consumer Products International naar de business group Consumer Products Europe. De nieuwe business group namen zijn respectievelijk Consumer Products Europe, Middle East & Africa en Consumer Products Asia. De cijfers voor 2012 zijn aangepast aan de nieuwe samenstelling. 5 Bedrijfsresultaat voor goodwill impairment en herstructureringskosten in Nederland in 2013 en herstructureringskosten in Duitsland en Hongarije in 2012.

8 Structuur en organisatie 8 Structuur en organisatie Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. is houder van alle aandelen in het kapitaal van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De coöperatie wordt gevormd door ledenmelkveehouders ( melkveebedrijven) in Nederland, Duitsland en België. Via de coöperatie zijn de ledenmelkveehouders de gezamenlijke eigenaren van de vennootschap. Deze leden kiezen de besturen van de 21 districten, die gezamenlijk de uit 210 leden bestaande ledenraad vormen. De ledenraad kiest de negen bestuursleden van de coöperatie. Samen met vier externe commissarissen vormen zij de raad van commissarissen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De bestuursleden van de coöperatie vormen tevens de algemene vergadering van aandeelhouders van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De ledenraad van de coöperatie moet instemmen met wijzigingen in de statuten, het melkgeldreglement van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en tevens met de statuten en het reserveringsbeleid van Koninklijke FrieslandCampina N.V. Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 100% eigenaar Leden Districten Koninklijke FrieslandCampina N.V. Coöperatieraad Ledenraad Bestuur Algemene vergadering van aandeelhouders Raad van commissarissen Executive board Corporate centre Consumer Products Europe, Middle East & Africa Consumer Products Asia Cheese, Butter & Milkpowder Ingredients

9 Melkprijssystematiek, winstverdeling en ledenfinanciering Melkprijssystematiek, winstverdeling en ledenfinanciering 9 Melkprijssystematiek en winstverdeling De melkprijs 2013 van FrieslandCampina bestaat uit de garantieprijs, de prestatietoeslag en de uitkering in ledenobligaties. Daar bovenop betaalt de onderneming toeslagen voor weidegang, Campina melk, Landliebe melk en het verschil tussen de biologische garantieprijs en de garantieprijs. De garantieprijs is het gewogen gemiddelde van de jaarmelkprijzen voor boerderijmelk van de referentiebedrijven (twaalf Duitse zuivelbedrijven, Arla Foods in Denemarken, Bel Leerdammer, Cono Kaasmakers en DOC Kaas in Nederland en Milcobel in België) en is inclusief weidegangtoeslag en andere toeslagen en een eventuele nabetaling van de referentiebedrijven aan hun melkveehouders en de eventuele vorming van vermogen op naam van leden van deze referentiebedrijven. De biologische melkprijs, die op jaarbasis aan de ledenmelkveehouders die biologische melk leveren wordt betaald, bestaat uit de biologische garantieprijs, de prestatietoeslag en de uitkering in ledenobligaties. De hoogte van de prestatietoeslag en de uitkering van de op naam bijgeschreven ledenobligaties-vast zijn afhankelijk van de financiële prestatie van de onderneming FrieslandCampina en het reserveringsbeleid. Van de winst in 2013 van Koninklijke FrieslandCampina N.V., na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, de vergoeding voor de perpetuele obligaties en de winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen, wordt 50 procent toegevoegd aan het eigen vermogen van de vennootschap, onder aftrek van het volledige effect van de goodwill impairment, 30 procent wordt contant uitgekeerd aan de leden-melkveehouders voor de geleverde melk als prestatietoeslag en 20 procent wordt uitgekeerd aan de leden-melkveehouders in de vorm van ledenobligaties-vast. In het melkgeldreglement is opgenomen dat de berekening van de FrieslandCampina melkprijs kan worden aangepast indien in enig jaar een goodwill impairment ter hoogte van een bedrag van ten minste 100 miljoen euro noodzakelijk is. Over het jaar 2013 is dit het geval. Aanpassingen in melkprijssystematiek en winstverdeling De melkprijs die FrieslandCampina met ingang van 2014 op jaarbasis aan de leden-melkveehouders betaalt, bestaat uit de garantieprijs, de prestatietoeslag, de weidegangtoeslag, de toeslag bijzondere melkstromen (samen de contante prijs) en de uitgifte van ledenobligaties. Met ingang van 2014 wordt de melk uitbetaald op basis van de waarde van de geleverde kilogram eiwit, vet en lactose in de verhouding 10:5:1. De FrieslandCampina prestatieprijs bestaat uit de melkprijs (zoals hiervoor beschreven), en daar bovenop de rente op ledencertificaten en ledenobligaties en de toevoeging aan de algemene reserve van de vennootschap. Van de winst van Koninklijke FrieslandCampina N.V. in de jaren , op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties en de winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen, wordt 45 procent toegevoegd aan het eigen vermogen van de vennootschap. Van de winst wordt 35 procent aan de ledenmelkveehouders uitbetaald als prestatietoeslag en wordt 20 procent aan de leden-melkveehouders uitgekeerd in de vorm van ledenobligaties-vast. De uitgifte ledenobligatiesvast wordt berekend op basis van de waarde van de in het boekjaar geleverde melk. In september 2014 wordt (naar verwachting) voor de eerste keer een interimbedrag uitbetaald op basis van de resultaten over het eerste halfjaar van de onderneming en de geleverde hoeveelheid melk. De interim uitkering bedraagt 75 procent van de pro forma prestatietoeslag over het eerste halfjaar. De finale afrekening vindt plaats in april van het daarop volgende jaar, op basis van de jaarresultaten van de onderneming en de totale hoeveelheid geleverde melk. De prestatietoeslag wordt jaarlijks na vaststelling van de jaarrekening aan de leden van de coöperatie uitbetaald naar rato van de waarde van de door ieder afzonderlijk lid in het betreffende jaar geleverde hoeveelheid melk.

10 Melkprijssystematiek, winstverdeling en ledenfinanciering 10 Ledenfinanciering Eind 2008 zijn Zuivelcoöperatie Friesland Foods U.A. en Zuivelcoöperatie Campina U.A. gefuseerd tot Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. Bij aanvang van deze fusie heeft de nieuwe Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. eenmalig, ledencertificaten gevormd en uitgegeven aan alle melkveehouders die op het moment van fusie lid waren van Friesland Foods en Campina. Deze ledencertificaten zijn niet verhandelbaar. Bezitters van ledencertificaten krijgen de mogelijkheid om ledencertificaten geheel of gedeeltelijk om te zetten in ledenobligaties-vast uitgegeven door Koninklijke FrieslandCampina N.V. Het bestuur van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. heeft, na goedkeuring door de ledenraad, ook de mogelijkheid om het initiatief te nemen om de ledencertificaten om te zetten in ledenobligaties-vast. Als een lid van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. zijn bedrijf, of zijn deelname in een samenwerkingsverband, beëindigt of door of namens de coöperatie het lidmaatschap beëindigd wordt, worden de ledenobligaties-vast en ledencertificaten omgezet in ledenobligaties die verhandelbaar zijn, de zogenoemde ledenobligaties-vrij, uitgegeven door Koninklijke FrieslandCampina N.V. De ledenobligaties-vrij kunnen liquide worden gemaakt door hen aan te bieden op de interne markt, die maximaal zes keer per jaar plaatsvindt. De aan- en verkoop van de ledenobligaties-vrij vindt plaats tegen de nominale waarde, verhoogd met de nog niet uitbetaalde rente over deze ledenobligaties. De rente op de ledencertificaten en de ledenobligaties is marktconform en gebaseerd op de zesmaands Euribor per 1 juni en 1 december met een opslag van 3,0 procent en gelijk voor beide financieringsinstrumenten. De rente wordt twee keer per jaar vastgesteld. Voor de periode van 1 december 2012 tot en met 31 mei 2013 bedroeg de rente 3,345 procent, voor de periode van 1 juni 2013 tot en met 30 november ,299 procent en voor de periode van 1 december 2013 tot en met 31 mei 2014 bedraagt de rente 3,327 procent.

11 Verslag bestuur Verslag bestuur Resultaten De leden-melkveehouders van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. ontvangen over 2013 een melkprijs van 42,49 euro (exclusief btw) per 100 kilo melk (bij 4,41 procent vet en 3,47 procent eiwit) (2012: 36,24 euro). Dit is een toename ten opzichte van 2012 van 17,2 procent. De garantieprijs over 2013 is 39,45 euro exclusief btw per 100 kilo melk en is 16,5 procent hoger dan de garantieprijs van 2012 (33,87 euro per 100 kilo melk). De toename van de garantieprijs is het gevolg van de hogere melkprijzen van de referentiebedrijven voornamelijk door hogere opbrengstprijzen voor melkpoeder, kaas, boter en consumptiemelkproducten. De prestatietoeslag die Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A uitkeert bedraagt 1,81 euro per 100 kilo melk. Dit is 27,5 procent hoger dan de prestatietoeslag over 2012 (1,42 euro per 100 kilo melk). De uitgifte van ledenobligaties-vast bedroeg 1,23 euro per 100 kilo melk (2012: 0,95 euro per 100 kilo melk). De hoogte van de prestatietoeslag en uitgifte van ledenobligaties-vast zijn afhankelijk van de financiële prestatie van Koninklijke FrieslandCampina N.V. Omzet, bedrijfsresultaat en winst De netto-omzet bedroeg miljoen euro. Dit is ten opzichte van 2012 ( miljoen euro) een toename met miljoen euro (10,8 procent). Het bedrijfsresultaat voor goodwill impairment nam toe met 26 miljoen euro (5,3 procent) tot 513 miljoen euro. Over het boekjaar 2013 is er een goodwill impairment (bijzondere waardevermindering) voor een bedrag van 200 miljoen euro. De reden voor de goodwill impairment is de economische situatie in Europa. Als gevolg van de aanhoudende crisis is de resultaatverwachting in Europa naar beneden bijgesteld. Het bedrijfsresultaat daalde als gevolg van de goodwill impairment van 487 miljoen euro naar 313 miljoen euro. De winst zonder goodwill impairment over 2013 steeg met 17,6 procent tot 327 miljoen euro (2012: 278 miljoen euro) door een hoger bedrijfsresultaat voor impairment. De winst nam als gevolg van de goodwill impairment af van 278 miljoen euro naar 157 miljoen euro. Zowel de netto-omzet als het bedrijfsresultaat zijn volledig gerealiseerd door de 100 procent dochteronderneming van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. in Koninklijke FrieslandCampina N.V. Een nadere toelichting op de belangrijkste ontwikkelingen in Koninklijke FrieslandCampina N.V. wordt gegeven op pagina 21. Kasstroom De kasstroom uit operationele activiteiten is afgenomen naar 570 miljoen euro (2012: 857 miljoen euro), als gevolg van de toename van het werkkapitaal door stijging van de garantieprijs waardoor de waarde van voorraden en vorderingen toenam. In 2013 bedroeg de uitgaande kasstroom voor investeringen in met name uitbreiding van productielocaties 521 miljoen euro (2012: 392 miljoen euro). In contanten is 79 miljoen euro geïnvesteerd in de acquisitie van Zijerveld en Den Hollander Food. Het merendeel van de investeringen kon worden gefinancierd uit eigen middelen. Daarnaast zijn de beursgenoteerde perpetuele obligaties van 125 miljoen euro afgelost. De kasstroom uit financieringsactiviteiten is uitgekomen op -156 miljoen euro (2012: 184 miljoen euro). Het saldo liquide middelen is afgenomen van 756 miljoen euro (ultimo 2012) naar 560 miljoen euro. Financiële positie Het totaal eigen vermogen van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. was per 31 december miljoen euro (ultimo 2012: miljoen euro). Het eigen vermogen is onder andere versterkt door een eenmalige toename als gevolg van het vervallen van de DFE put-optie. FrieslandCampina heeft in juni 2013 haar 7,125 procent perpetuele cumulatieve achtergestelde obligaties van 125 miljoen euro uit 2003 afgelost. De notering van de perpetuele obligaties aan Euronext Amsterdam is hiermee beëindigd. Deze perpetuele obligaties maakten deel uit van het eigen vermogen. In 2013 is een lening van 290 miljoen euro tussen de coöperatie en Koninklijke FrieslandCampina N.V. omgezet, waarbij de voorwaarden gelijk zijn gesteld aan de voorwaarden van ledenobligaties. Dit heeft als gevolg dat de lening bij Koninklijke FrieslandCampina N.V. onderdeel is geworden van het eigen vermogen en dit verder versterkt. Voor het vermogen van de coöperatie heeft dit geen gevolgen. De solvabiliteit is per saldo gedaald naar 33,0 procent (ultimo 2012: 33,2 procent) door bovenvermelde effecten alsmede door de toename van het balanstotaal. Dit als gevolg van de acquisitie van Zijerveld en Den Hollander Food en investeringen in het kader van route2020. FrieslandCampina blijft ruimschoots voldoen aan de voorwaarden van de bankconvenanten. Het negatieve saldo van financieringsbaten en -lasten is afgenomen met 2 miljoen euro, wat per saldo resulteert in een last van 55 miljoen euro. De netto rentelast bedroeg 31 miljoen euro (2012: 33 miljoen euro).

12 12 De belastinglast bedroeg 109 miljoen euro (2012: 168 miljoen euro). De afname is enerzijds het gevolg van de vrijval van de latente belastingverplichtingen in 2013 als gevolg van de goodwill impairment en anderzijds het negatieve effect van het afboeken van belastinglatenties in Reservering Aan de algemene reserve van de coöperatie is 44 miljoen euro toegevoegd (2012: 162 miljoen euro). Door Koninklijke FrieslandCampina N.V. is op naam van de ledenmelkveehouders 114 miljoen euro gereserveerd in de vorm van ledenobligaties-vast (1,23 euro per 100 kilo melk). Melkaanvoer In 2013 is 9,3 miljard kilo melk door de leden van de coöperatie aangeboden. De melkaanvoer ligt daarmee 4,5 procent hoger dan in 2012 (8,9 miljard kilo). In de eerste vier maanden van 2013 lag de melkaanvoer nog op een lager niveau dan het voorgaande jaar door de koude en lange winter. Vanaf het voorjaar 2013 steeg de melkaanvoer door de gunstige weersomstandigheden. De stichting zorgt eveneens voor de uitvoering van de opgelegde vertrekregeling voor Nederlandse ledenmelkveehouders van FrieslandCampina. In de periode 1 januari 31 december 2013 heeft de Dutch Milk Foundation 9 aanvragen (2012: 14) goedgekeurd van melkveehouders die het lidmaatschap van FrieslandCampina willen beëindigen met gebruikmaking van de vertrekregeling van 5,00 euro per 100 kilo melk. In totaal ging het hierbij om 6,6 miljoen kilo melk. De melk die beschikbaar is bij de DMF, wordt verminderd met het volume aan melk van Nederlandse leden-melkveehouders die FrieslandCampina verlaten met gebruikmaking van de vertrekregeling. Vanaf de inwerkingtreding van de vertrekregeling in 2009 hebben 84 leden-melkveehouders hiervan gebruik gemaakt. In totaal gaat het hierbij om 62 miljoen kilo melk. Opgelegde maatregelen Europese Commissie in verband met fusie De onafhankelijke stichting Dutch Milk Foundation (DMF) geeft uitvoering aan de fusievoorwaarden die de Europese Commissie in 2008 heeft gesteld aan de fusie tussen Friesland Foods en Campina. FrieslandCampina moet producenten van dagverse zuivelproducten en/of natuurgerijpte kaas op jaarbasis maximaal 1,2 miljard kilo Nederlandse boerderijmelk ter beschikking stellen tegen de FrieslandCampina garantieprijs minus 1 procent. De korting van 1 procent vervalt per 1 juli De bedrijfsonderdelen die bij de fusie verkocht moesten worden en nu onderdeel uitmaken van Arla Foods en Deltamilk, maken gebruik van deze mogelijkheid. Van de beschikbare 1,2 miljard kilo melk is 0,9 miljard door de DMF voor deze marktpartijen gereserveerd. In december 2013 hebben FrieslandCampina en A-ware een contract met een looptijd van tien jaar gesloten met betrekking tot de levering van circa 0,3 miljard kilo melk (het beschikbare restant van de 1,2 miljard kilo boerderijmelk). De start van de levering van boerderijmelk aan A-ware is voorzien tussen 1 december 2014 en 1 mei 2015.

13 Verslag bestuur Bestuurlijke aangelegenheden 2013 Bestuurlijke aangelegenheden Evaluatie reglementen Voor de bestuurlijke organen van FrieslandCampina stond het jaar 2013 vooral in het teken van de evaluatie van de reglementen. Dit is een zeer zorgvuldig proces, waarmee in het najaar van 2012 van start is gegaan. Als eerste stap in de evaluatie zijn de leden gevraagd om hun suggesties en meningen over de huidige reglementen te delen. Tijdens de najaarsledenbijeenkomsten van 2012 en via melkweb konden leden met suggesties komen voor de evaluatie van de regelingen. Dat leverde bijna 700 reacties op. Vervolgens is voor elk reglement een werkgroep opgezet, waarvan medewerkers van FrieslandCampina, bestuursleden en ledenraadsleden deel uitmaakten. De werkgroepen hebben de suggesties van de leden meegenomen en bij het bestuur een kijkrichting gepresenteerd. Vervolgens hebben het bestuur en de executive board dit op 11 juni 2013 voorgelegd aan de centrale vergadering van districtsraden (CVD). De reacties hierop zijn besproken door het bestuur (en door de executive board voor het Melkgeldreglement, het Praktijkreglement en het Reglement Commissie van Bezwaar). Dit vormde de basis voor de voorstellen, die gepresenteerd zijn op de CVD van 28 augustus In het najaar van 2013 zijn alle voorstellen met de leden besproken tijdens de ledenvergaderingen en zijn de leden gehoord over het Praktijkreglement. Hierna heeft de coöperatieraad een positief advies gegeven over het Praktijkreglement en heeft de executive board de voorstellen voor het Melkgeldreglement, het Praktijkreglement en het Reglement Weidegang vastgesteld en het Reglement Commissie van Bezwaar goedgekeurd. Het bestuur heeft op 3 december 2013 alle zeven reglementen vastgesteld, waarna de raad van commissarissen op 6 december 2013 de Melkgeldreglementen (gangbare en biologische melk) heeft goedgekeurd. Op 17 december 2013 heeft de ledenraad de Melkgeldreglementen (gangbare en biologische melk) en het Reglement Commissie van Beroep goedgekeurd. De ingangsdatum van alle goedgekeurde reglementen is 1 januari Belangrijkste inhoudelijke wijzigingen Verhoging prestatietoeslag naar 35 procent van de winst De prestatietoeslag die leden-melkveehouders ontvangen bedraagt met ingang van procent van de nettowinst van de onderneming. Dat was voorheen 30 procent. Dit betekent dat een kleiner deel wordt toegevoegd aan het eigen vermogen van de onderneming (van 50 procent naar 45 procent van de nettowinst). In 2013 zijn de volgende reglementen geëvalueerd: Melkgeldreglement (gangbare en biologische melk), Praktijkreglement, Reglement Commissie van Beroep, Reglement Commissie van Bezwaar, Reglement Weidegang, Reglement Zelfzuivelen, Reglement Biologische en Biologisch-Dynamische melk. De uitkering uit de winst in ledenobligaties-vast blijft ongewijzigd (20 procent van de nettowinst). Daarnaast wordt aan de leden een interim uitkering uitbetaald op basis van de resultaten van de onderneming en de geleverde melkhoeveelheid. De interim uitkering wordt in september uitgekeerd en bedraagt 75 procent van de pro-forma prestatietoeslag over de eerste helft van het jaar. De finale afrekening vindt plaats in april van het daarop volgende jaar, op basis van de jaarresultaten van de onderneming en de totale hoeveelheid geleverde melk. Uitbetaling van kilogram eiwit, vet én lactose FrieslandCampina betaalt met ingang van 2014 de melk uit op basis van het aantal kilogram eiwit, vet en lactose. De eiwit-, vet- en lactoseprijs wordt vermeld in euro per 100 kilo en in de verhouding 10:5:1. Dit betekent dat de eiwitprijs twee keer zo hoog is als de vetprijs en de eiwitprijs tien keer zo hoog als de lactoseprijs. Deze verhouding reflecteert de verwachte margeverhouding tussen de componenten zoals die op de boerderij én in de onderneming in totaal wordt gerealiseerd. Daarbij wordt de negatieve grondprijs afgeschaft. Jaarlijks stelt het bestuur de verhouding (10:5:1) voor het derde jaar vooruit vast. Het systeem combineert daarmee een langere termijn vooruitblik met flexibiliteit. Een inzichtelijke opbouw van de melkprijs De totale prestatie van FrieslandCampina wordt zichtbaar gemaakt in een viertal prijsbegrippen: de garantieprijs, de contante prijs, de melkprijs en de prestatieprijs. De garantieprijs is het bedrag per 100 kilo melk dat FrieslandCampina gegarandeerd maandelijks uitbetaald aan de leden-melkveehouders. De garantieprijs komt overeen met de gemiddelde jaarprijzen voor boerderijmelk, inclusief nabetaling en eventuele reservering op naam van de referentiebedrijven in Duitsland, Denemarken, Nederland en België. De contante prijs bestaat uit de garantieprijs + prestatietoeslag + weidegangtoeslag + toeslag bijzondere melkstromen.

14 14 De melkprijs wordt vanaf 2014 gebaseerd op de volgende grondslagen: garantieprijs + prestatietoeslag + weidegangtoeslag + toeslag bijzondere melkstromen + uitgifte ledenobligaties-vast. De prestatieprijs omvat naast de bovengenoemde grondslagen ook: de rente op ledencertificaten, ledenobligaties-vast en ledenobligaties-vrij + toevoeging aan de algemene reserve van de vennootschap. In Ondernemend Verbinden heeft het bestuur een vijftal thema s voor de coöperatieve agenda vastgesteld. 1. De groeistrategie van de coöperatie 2. Het coöperatief model in de veranderende maatschappij 3. De externe rol van de coöperatie 4. Communicatie 5. Materiële voordelen van de coöperatie Saldering seizoensregeling De seizoensregeling blijft gehandhaafd, maar wordt niet meer per maand afgerekend. Hierdoor wordt het maandelijkse melkgeld niet meer door de seizoensregeling beïnvloed en komt in het voorjaar de liquiditeit van het melkveebedrijf minder onder druk te staan. In plaats daarvan wordt gesaldeerd en wordt het jaarlijkse effect van de seizoensregeling op het melkgeld voor het gehele kalenderjaar met de melkgeldnota over de maand december van het betreffende kalenderjaar afgerekend. Van maart tot en met juni geldt de seizoensheffing van 2,30 euro per 100 kilo melk. In de maanden augustus tot en met november geldt een seizoenstoeslag van 2,45 euro per 100 kilo melk. In de maanden januari, februari, juli en december is er geen seizoensheffing en ook geen seizoenstoeslag. Coöperatief model in de veranderende maatschappij FrieslandCampina heeft de ambitie de meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming te creëren voor haar leden-melkveehouders, medewerkers, afnemers en consumenten en voor de samenleving door mensen wereldwijd essentiële voedingsstoffen uit zuivelproducten te bieden voor elke fase in hun leven. De groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde voeding die op duurzame wijze is geproduceerd, biedt FrieslandCampina kansen. FrieslandCampina heeft met route2020 een duidelijke strategie om dat te bereiken. Hierin is ook een duidelijke relatie gelegd met de coöperatie. Daarom heeft het bestuur eind 2012 de coöperatieve strategie Ondernemend Verbinden ontwikkeld. Deze coöperatieve strategie speelt zich af op het snijvlak tussen de onderneming en de coöperatie en is vooral gericht op het versterken van de totale waarde in de keten. De voortgang van de strategie kreeg dit jaar veel aandacht. Meer specifiek is in 2013 invulling gegeven aan het Coöperatief model in de veranderende maatschappij ; één van de onderdelen uit Ondernemend Verbinden. Een toekomstbestendig coöperatief model Het bestuur van de coöperatie zette in 2013 concrete stappen om leden van FrieslandCampina meer en duidelijker te betrekken bij besluitvormingsprocessen. Dat is nodig omdat veranderingen in de maatschappij zich in hoog tempo voltrekken en omdat de diversiteit onder de ledenmelkveebedrijven toeneemt (omvang, nevenactiviteiten, afzet). Het bestuur heeft zich daarbij de vraag gesteld op welke wijze de coöperatie invulling wil geven aan ledenbetrokkenheid en welke zeggenschapsstructuur daar het beste bij past. Van het huidige governance-model is geconcludeerd dat deze op hoofdpunten ongewijzigd kan blijven. De statutaire bevoegdheden binnen de coöperatie blijven dan ook nagenoeg gelijk. Wel is nagedacht over een nieuwe, eigentijdse en toekomstbestendige invulling van het model. Gedurende het verslagjaar is binnen de coöperatieve organen hierover gesproken en is uiteindelijk een aantal concrete besluiten genomen. Om het kader en de leden meer te betrekken bij besluitvormingsprocessen, worden bijvoorbeeld de rollen en taken van de coöperatieve organen aangescherpt. De belangrijkste besluiten voor de leden zijn: er zullen in toenemende mate thema- en huiskamerbijeenkomsten voor leden worden georganiseerd; door het uitvoeren van peilingen tijdens ledenbijeenkomsten worden leden meer in de gelegenheid gesteld hun mening te geven over voorstellen van het bestuur; de leden zullen nader worden geïnformeerd over besluitvormingsprocessen (planning, fasering, etc.); de coöperatie zal in toenemende mate het waarom achter de genomen besluiten toelichten en uitdragen; de coöperatieraad zal nog meer als klankbord voor het bestuur gaan functioneren; melkweb zal nog nadrukkelijker worden ingezet als actueel communicatiemiddel (o.a. bij calamiteiten) richting de leden.

15 Verslag bestuur Bestuurlijke aangelegenheden Daarnaast zijn er onderwerpen besproken die een statutenwijziging vereisen. Het proces van statutenwijziging start in 2014 en moet tijdens de ledenraad van december 2014 leiden tot besluitvorming. Met ingang van 2015 worden de wijzigingen in de statuten dan formeel van kracht. Hierbij gaat het over: nieuw gekozen districtsraadsleden zullen in functie treden na de ledenraad van december (momenteel treden nieuw gekozen districtsraadsleden in functie na afloop van de najaarsledenbijeenkomsten); de naam coöperatieraad zal worden gewijzigd in voorzittersoverleg ; de coöperatieraad zal geen adviesbevoegdheid meer hebben over de jaarrekening van de coöperatie; de voorzitter van de districtsraad zal zich in incidentele situaties door de vice-voorzitter van de districtsraad kunnen laten vervangen tijdens het voorzittersoverleg; in 2014 zal worden beoordeeld of de grondslagen voor het stemrecht voor leden aangepast wordt. Tijdens de najaarsledenbijeenkomsten in 2014 kunnen leden hierover hun mening geven. Bestuursvergaderingen Tijdens de bestuursvergaderingen in 2013 is een groot aantal onderwerpen aan de orde geweest, zoals: jaarrekening van de coöperatie 2012; coöperatieve strategie; toekomstvisie Nederlandse melkveehouderij; voorbereiding en evaluatie van ledenbijeenkomsten; ledencommunicatie; ledenbinding en ledenbetrokkenheid; voorbereiding diverse coöperatieve vergaderingen; lidmaatschapsaanvragen en lidmaatschapsopzeggingen (inclusief vertrekregeling); ontwikkelingen Productschappen; reglementen 2014 Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.; ledenonderzoek melkaanvoer; Campina-melk; biologische melk; Foqus planet; Salmonella programma; opleidingsplan voor de kaderleden (inclusief jongerenwerk); kosten van de coöperatie. Werkbezoeken Ieder jaar brengt het bestuur aan verschillende districten een werkbezoek, dat door de districtsraad zelf wordt georganiseerd. Doel van deze werkbezoeken is een nadere kennismaking met de districtsraadsleden en extra aandacht voor regionale thema s en vraagstukken. Daarvoor worden ook leden en bedrijven in de regio bezocht. Het bestuur ervaart deze bezoeken als zeer leerzaam en nuttig. De opgedane kennis en ervaring zijn gebruikt in het verdere besluitvormingsproces van het bestuur. Het bestuur heeft in 2013 werkbezoeken gebracht aan: District 11, Arnhem District 6, Drenthe District 21, Westfalen/Hessen District 1, Groningen District 15, Zuid-Holland Ledenraad en centrale vergadering van districtsraden In 2013 zijn de 210 districtsraadsleden meerdere keren bijeen geweest. Er zijn ledenraden gehouden (waar besluiten worden genomen) en centrale vergaderingen van districtsraden (CVD) waar thema s worden besproken zonder dat er besluitvorming plaatsvindt. Ledenraad In april 2013 heeft de ledenraad besluiten genomen over de jaarrekening 2012 van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. De ledenraad heeft het besluit van het bestuur tot vaststelling van de jaarrekening van Koninklijke FrieslandCampina N.V goedgekeurd. De ledenraad is geïnformeerd over de beloning van de executive board en de raad van commissarissen. Ook is de accountant voor 2013 herbenoemd. In juni heeft besluitvorming plaatsgevonden over de herbenoeming van bestuurslid Erwin Wunnekink. Hij is herbenoemd. Om groei in de groeicategorieën te kunnen realiseren en de verwachte toenemende melkhoeveelheid van de ledenmelkveehouders als gevolg van het wegvallen van de EUmelkquota in 2015 te kunnen verwerken, heeft de ledenraad haar goedkeuring gegeven aan de investeringen op de productielocaties in Leeuwarden en Borculo. In het kader van de evaluatie van de reglementen heeft de ledenraad het Melkgeldreglement, het Biologisch Melkgeldreglement en het Reglement Commissie van Beroep goedgekeurd. De ledenraad heeft in december 2013 ingestemd met de voorgestelde wijzigingen in het kader van het coöperatief model in de veranderende maatschappij. Centrale vergadering van districtsraden Tijdens centrale vergaderingen van districtsraden worden, in tegenstelling tot ledenraadsvergaderingen, geen

16 16 besluiten genomen. Begin 2013 zijn de themabijeenkomsten over de waardering van de melkcomponenten voorbereid en is gesproken over het plan van aanpak met betrekking tot ledencommunicatie. Verder is gesproken over de voorgenomen acquisitie van Zijerveld en Den Hollander Food. In maart zijn de jaarcijfers van 2012 toegelicht en besproken. In juni heeft de CVD meningen gedeeld over het Coöperatief model in de veranderende maatschappij. Dit in het kader van de invulling van Ondernemend Verbinden; de strategie van de coöperatie. Ook zijn de voorgestelde wijzigingen van de regelingen 2014 nader besproken. In augustus heeft de executive board de halfjaarcijfers van 2013 toegelicht. De resultaten zijn binnen de CVD bediscussieerd. Wederom zijn de voorgestelde wijzigingen van de regelingen 2014 nader besproken. In het najaar zijn de concrete voorstellen in het kader van het Coöperatief model in de veranderende maatschappij aan de CVD voorgelegd. Ook zijn de contouren van de toekomstvisie van de Nederlandse melkveehouderij besproken. Coöperatieraad De coöperatieraad heeft tot taak als klankbord voor het bestuur te fungeren. Zowel relevante thema s voor de onderneming, haar verbintenis met de onderneming, als coöperatieve aspecten zijn besproken. De coöperatieraad heeft in 2013 onder andere de volgende onderwerpen besproken: voorbereiding districtsraadsvergaderingen en ledenbijeenkomsten; ledencommunicatie; Foqus planet; ledenonderzoek melkaanvoer; jaarplannen districten; benoeming van coöperatieraadsleden in diverse commissies; verkiezingen van districtsraadsleden; jaarrekening 2012, ter advisering aan de ledenraad; herbenoeming 1 bestuurslid, ter bindende voordracht aan de ledenraad; kadervorming en jongerenwerk; praktijkreglement 2014, ter advisering aan het bestuur. Verder heeft de coöperatieraad in december een studiedag georganiseerd. Tijdens deze dag is stilgestaan bij de taken, rollen en bevoegdheden van de coöperatieraad. Ook is besproken op welke wijze de coöperatieraadsleden invulling willen geven aan deze taken, rollen en bevoegdheden. Tijdens de studiedag heeft de coöperatieraad o.a. onderstaande taken en rollen bevestigd. De coöperatieraad: is een vergadering die uitvoering geeft aan statutaire bevoegdheden en komt tot besluiten of adviezen die daaruit voortvloeien; geeft mede invulling aan selectie en benoeming van bestuursleden via het bindend advies aan de ledenraad; is een overlegplatform voor districtsraden. Via de voorzitters worden actuele kwesties en ervaringen met elkaar gedeeld; geeft ongevraagd advies aan het bestuur; is een klankbordgroep voor het bestuur; is een platform voor ontwikkeling van kennis en creatieve ideeën; neemt procesverantwoordelijkheid in de ledenraad. Eind 2013 zijn vijf coöperatieraadsleden (waaronder de voorzitter van de coöperatieraad) afgetreden. Zij waren regulier aftredend en niet herbenoembaar. Het bestuur is hen bijzonder erkentelijk voor hun inzet gedurende de afgelopen jaren. Districtsraadsvergaderingen In 2013 hebben alle districten minimaal vier keer afzonderlijk vergaderd. Omdat in 2013 de evaluatie van de coöperatieve regelingen aan de orde was, stond dit onderwerp bij elke districtsraadsvergadering op de agenda. Ook het verzamelen, verwerken en communiceren van de meningen en suggesties van de leden in het eigen district hoorden daarbij. Hiervoor maakten de districtsraden onder meer gebruik van de districtspagina op melkweb. Daarnaast kwamen de coöperatieve strategie en de voorbereiding en evaluatie van de ledenbijeenkomsten aan de orde. Ook waren de districtsraadsvergaderingen platform voor het uitwisselen van informatie met het bestuur en de coöperatieraad. In de meeste districten vonden in 2013 verkiezingen plaats. Het proces rondom de verkiezingen en het invullen van eventuele vacatures waren natuurlijk onderwerp van gesprek tijdens de districtsraadsvergaderingen. In zeven districten is een activiteit georganiseerd speciaal voor de leden-melkveehouders van de bedrijven met de Excellent-status.

17 Verslag bestuur Bestuurlijke aangelegenheden Elk district maakte in 2013 een jaarplan met daarin de activiteiten die dat jaar vanuit de districtsraad worden georganiseerd voor de leden-melkveehouders in het eigen district. In dit kader werden allerlei activiteiten georganiseerd met uiteenlopende thema s (kaas, marketing, China). Veelal werden gastsprekers uitgenodigd en werd het thema gecombineerd met een workshop. Veel districten organiseerden daarnaast huiskamerbijeenkomsten en/of stalavonden. Jongerenwerk 2013 Het jongerenwerk van FrieslandCampina richt zich op de jonge melkveehouders (leeftijd tot en met 35 jaar). Via een vertegenwoordiging vanuit elk district bestaat de jongerenorganisatie uit de jongerenraad, de jongerencommissie en het dagelijks bestuur. Doel van het jongerenwerk is het vergroten van de betrokkenheid van alle jongeren bij de coöperatie. In maart 2013 heeft de jongerencommissie een advies aan het bestuur uitgebracht. Hierin werd genoemd dat het belangrijk is om het ledengevoel te versterken, door de visie van de coöperatie met de leden te delen en successen te vieren. Ook werd aan het bestuur geadviseerd om te investeren in activiteiten en hulpmiddelen die het 'wij'- gevoel versterken (vlaggen, excursies, jongerendagen, kleding met het FrieslandCampina-logo). Daarnaast werd het belang van goede ledencommunicatie benadrukt. Zo doen de jongeren in het verslagjaar de aanbeveling om meer podia te creëren voor interactie en discussie, zoals huiskamerbijeenkomsten en Lagerhuisdiscussies. Transparantie, terugkoppeling bij vragen en vertaling van regelingen naar praktijksituaties zullen het begrip voor bepaalde regels vergroten. De belangrijkste aanbeveling van de jongeren aan het bestuur van FrieslandCampina in 2013: blijf communiceren over het oorspronkelijke doel van de coöperatie. Het jongerenwerk heeft veel aandacht voor het delen van kennis over FrieslandCampina en de uitdagingen in de melkveehouderij. FrieslandCampina vindt het standpunt van de jonge melkveehouders erg belangrijk en daarom worden jongeren regelmatig naar hun mening gevraagd. Door de jongeren bestuurlijk actief te laten zijn binnen hun jongerenorganisatie hebben ze een platform waar ze zich kunnen ontwikkelen en wordt een visvijver gecreëerd voor toekomstig bestuurlijk kader. In februari van het verslagjaar heeft de jongerencommissie een studiereis gemaakt naar Ierland. De kennismaking met jonge melkveehouders daar, het belang van weidegang en de informatie over de onderneming Glambia heeft veel gesprekstof en nieuwe inzichten gebracht. De FrieslandCampina jongerenpagina op facebook was in 2013 actief en is gegroeid naar ruim 600 deelnemers. Ook het op jongerengedeelte van melkweb werden regelmatig berichten geplaatst. Bouwen of cashen? Ieder jaar buigen de jongeren van FrieslandCampina zich over een thema dat gedurende het jaar de rode draad vormt in het jongerenwerk. In 2012 koos de jongerencommissie voor het jaarthema Bouwen of cashen ; blijven we investeren in FrieslandCampina (bouwen) of komt het moment dichterbij dat we de onderneming verkopen en afscheid nemen van de coöperatie (cashen)? Beïnvloedbare factoren in de keten In de eerste bijeenkomst daarna is een nieuw jaarthema gekozen. Het gekozen onderwerp zoekt antwoorden op de volgende vraag: Welke beïnvloedbare factoren zijn er in de zuivelketen die buiten de bedrijfsvoering op het melkveebedrijf liggen en invloed hebben op het resultaat van het melkveebedrijf? Het advies wordt in maart 2014 aan het bestuur voorgelegd. Thema- en ledenbijeenkomsten In 2013 waren drie rondes ledenbijeenkomsten. Naast de reguliere ledenrondes in het voorjaar (maart/april) en het najaar (oktober/november) was er een ronde themabijeenkomsten in februari. In februari 2013 vonden themabijeenkomsten plaats, die in het teken stonden van de waardering van melkcomponenten. Met de leden werd een uitbetalingssysteem voor boerderijmelk besproken, dat naast eiwit en vet ook lactose financieel waardeert. FrieslandCampina heeft in route2020 de keuze gemaakt om de toenemende hoeveelheid ledenmelk te vermarkten door te groeien en meerwaarde te creëren in vooral de categorieën baby- en kindervoeding, zuiveldranken en merkkaas. Om beter te kunnen inspelen op de marktvraag naar producten en ingrediënten, en dus ook de behoefte van FrieslandCampina, is de samenstelling van de te ontvangen melk belangrijk. De themabijeenkomsten trokken ongeveer deelnemers.

18 18 Tijdens de voorjaarsledenbijeenkomsten werden de jaarcijfers van 2012 uitgebreid toegelicht. Ook was er een terugkoppeling van de resultaten van de themabijeenkomsten en van de ledenenquête in het kader van de regelingen Ongeveer leden-melkveehouders bezochten de voorjaarsledenbijeenkomsten. De najaarsledenbijeenkomsten in oktober en november stonden in het teken van de voorgestelde regelingen Meest spraakmakend hierin was het Melkgeldreglement, met daarin voorstellen voor de melkprijssystematiek en het reserveringsbeleid. Ander belangrijk agendapunt was de jaarlijkse verkiezing van districtsraadsleden. Daarnaast kwamen de cijfers van FrieslandCampina over het eerste halfjaar van 2013 aan de orde, de stand van zaken met betrekking tot het mest- en mineralenbeleid en actuele onderwerpen binnen Foqus planet. Ongeveer ledenmelkveehouders brachten een bezoek aan één van de najaarsledenbijeenkomsten. Commissie van Beroep In 2013 is bij de Commissie van Beroep geen beroep ingediend. De leden van de Commissie van Beroep hebben meegewerkt aan de evaluatie van het Reglement Commissie van Beroep. Toekomstschets Nederlandse melkveehouderij Het bestuur van FrieslandCampina is, in nauwe samenwerking met LTO Nederland (vakgroep LTO Melkveehouderij) en de Nederlandse Zuivelorganisatie NZO, betrokken geweest bij de ontwikkeling van de toekomstschets van de Nederlandse melkveehouderij. Vastgesteld is dat de melkveehouderij in Nederland op een belangrijk kruispunt staat. De sector is dynamisch en er is sprake van ondernemerslust. De sector is zich er terdege van bewust dat de toekomstige ontwikkeling binnen maatschappelijk aanvaarde normen dient plaats te vinden. In de Toekomstschets Nederlandse melkveehouderij is aangegeven hoe de zuivelsector meent dat deze normen verenigd kunnen worden tot een vitale activiteit van groot economisch, landschappelijk en maatschappelijk belang. Een belangrijk aspect is dat de zuivelsector kiest voor grondgebonden melkveehouderij en behoud van weidegang voor koeien. Voor bedrijven zonder grond is er in de visie van LTO Nederland en de Nederlandse Zuivelorganisatie geen plaats. Datzelfde geldt voor melkveehouderijbedrijven met dichte stallen. Melkveebedrijven die een nieuwe milieuvergunning nodig hebben en geen weidegang toepassen wijzen beide partijen eveneens af, tenzij deze bedrijven voldoende voedergewassen uit de nabije omgeving betrekken. Individuele zuivelondernemingen zullen geen melk afnemen en verwerken van nieuwe bedrijven die niet passen in het beoogde toekomstbeeld. Om de melkveehouderij na het wegvallen van de melkquotering in 2015 op verantwoorde wijze te laten ontwikkelen worden de volgende maatregelen genomen: behoud van weidegang op het niveau van 2012 zoals afgesproken in het Convenant Weidegang. De sector zal passende maatregelen nemen als het beoogde niveau niet wordt gerealiseerd; de instelling van een fosfaatplafond en het nemen van maatregelen zodat de melkveehouderij binnen de milieurandvoorwaarden van de Rijksoverheid blijft voor fosfaat, ammoniak en broeikasgas; beroep op overheden om geen vergunning te verlenen aan ongewenste typen nieuwe melkveebedrijven; de zuivelondernemingen weigeren melk van ongewenste typen nieuwe melkveebedrijven. LTO Nederland en de NZO willen de toekomstvisie realiseren door samen met partners in de keten te innoveren en zo verder te verduurzamen. De sector neemt hiermee zelf haar verantwoordelijkheid om de gestelde duurzaamheidsdoelen te behalen. Verder zorgt zij ervoor dat de ontwikkeling van de melkveehouderij plaats vindt binnen de gestelde milieurandvoorwaarden. Er zal jaarlijks een onafhankelijke monitoring en rapportage plaatsvinden. De sector neemt zo nodig niet-vrijblijvende maatregelen als de ontwikkeling van de melkveehouderij tot meer uitstoot van mest en mineralen leidt dan de milieurandvoorwaarden van de overheid toestaan. Met deze maatregelen geven LTO Nederland en de NZO antwoord op de vragen die leven in de sector en de maatschappij over de toekomst van de melkveehouderij in Nederland.