Jaarverslag Koninklijke FrieslandCampina N.V.

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Koninklijke FrieslandCampina N.V.

2 Toelichting In dit jaarverslag worden de financiële resultaten en de belangrijkste ontwikkelingen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. (hierna FrieslandCampina) over het jaar 2013 gepresenteerd. De jaarrekening is opgemaakt per 31 december De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), voor zover van toepassing. Vanaf 1 januari 2013 past FrieslandCampina de gewijzigde IFRS-regels toe inzake personeelsbeloningen. De vergelijkende cijfers 2012 zijn aangepast voor de effecten van de nieuwe regels. De melkprijs 2013, die de leden van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. ontvangen voor de door hen geleverde melk, is vastgesteld op basis van de FrieslandCampina melkprijssystematiek Alle bedragen in dit verslag zijn in euro s, tenzij anders vermeld. Dit jaarverslag bevat mededelingen over toekomstverwachtingen. Deze mededelingen zijn gebaseerd op actuele verwachtingen, schattingen en projecties van het management van FrieslandCampina en informatie die op dit moment beschikbaar is. De verwachtingen zijn onzeker en bevatten elementen van risico s die moeilijk te kwantificeren zijn. FrieslandCampina geeft dan ook geen zekerheid dat de verwachtingen zullen worden gerealiseerd. Van dit verslag is een Engelse en Duitse vertaling beschikbaar. In geval van verschillen tussen versies prevaleert de Nederlandse tekst. Het jaarverslag van Koninklijke FrieslandCampina N.V. is tevens te vinden op de website voor de ipad is de app FrieslandCampina Jaarverslag 2013 te downloaden en het jaarverslag kan worden aangevraagd bij de afdeling corporate communication van FrieslandCampina: corporate.communication@frieslandcampina.com. In dit jaarverslag worden onder meer de volgende begrippen gebruikt: Koninklijke FrieslandCampina N.V. (de vennootschap of FrieslandCampina ) Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (de coöperatie ) Raad van commissarissen van de vennootschap (de raad van commissarissen ) Executive board van de vennootschap (de executive board )

3

4

5 Inhoud 4 Woord vooraf van de CEO 6 Royal FrieslandCampina in een oogopslag 8 Belangrijkste ontwikkelingen Kerncijfers 12 Wereldwijd 14 FrieslandCampina merken 16 Strategie route2020: duurzame groei én waardecreatie 18 Uitdagingen in de wereld 22 Verslag executive board 22 Goed jaar bij historisch hoge melkprijs 36 Consumer Products Europe, Middle East & Africa 38 Consumer Products Asia 40 Cheese, Butter & Milkpowder 42 Ingredients 52 Vooruitzichten 53 Verantwoordelijkheidsverklaring 56 Corporate governance 56 Corporate governance 62 Risicobeheersing 66 Verslag raad van commissarissen 73 Jaarrekening Geconsolideerde jaarrekening 76 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 77 Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat 78 Geconsolideerde balans 79 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 80 Geconsolideerd overzicht vermogensmutaties 82 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 136 Belangrijkste dochterondernemingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen 138 Enkelvoudige jaarrekening 138 Enkelvoudige balans 138 Enkelvoudige winst-en-verliesrekening 139 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 142 Overige gegevens 142 Statutaire winstbestemmingsregeling 142 Voorgestelde winstbestemming toe te rekenen aan aandeelhouder van de vennootschap 142 Gebeurtenissen na balansdatum 143 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 146 Overzichten 146 Meerjarenoverzicht 147 Melkprijsoverzicht 148 Raad van commissarissen 150 Executive board 151 Corporate staff 152 Business groups en adressen

6 4 Woord vooraf van de CEO Geachte lezer, In veel opzichten was 2013 voor FrieslandCampina een goed jaar. FrieslandCampina heeft opnieuw stappen gezet in het realiseren van haar ambitie de meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming te creëren. De garantieprijs voor boerderijmelk lag gedurende het gehele jaar op een ongekend hoog niveau. Daar bovenop heeft FrieslandCampina haar resultaten in de markt verder weten te verbeteren. Dit samen leidt tot de hoogste melkprijs die ooit door FrieslandCampina is uitgekeerd. Vooral in Azië heeft FrieslandCampina groei gerealiseerd. In Indonesië en Vietnam zijn, na enkele lastige jaren, de marktposities weer verbeterd. In Europa zijn de ontwikkelingen door de aanhoudende crisis minder gunstig waardoor de resultaatverwachtingen voor die regio naar beneden zijn bijgesteld. Dit heeft geleid tot een goodwill impairment van 200 miljoen euro. Voor op schema FrieslandCampina ligt met het realiseren van de strategie route2020, halverwege de planperiode, voor op schema. Groei en waardecreatie worden gerealiseerd in een hoger tempo dan verwacht. Met name met kindervoeding en voedingsingrediënten presteert FrieslandCampina goed. Daartegenover staat dat de druk op het volume en de marktaandelen in Europa en negatieve valuta-effecten de resultaten in euro s negatief beïnvloeden. Bijzondere opening Innovation Centre De opening door Koningin Máxima, in oktober 2013, van het nieuwe en inspirerende FrieslandCampina Innovation Centre in Wageningen markeert de stap die FrieslandCampina heeft gezet in haar innovatiebeleid voor de komende jaren. Ook het nieuwe Development Centre in Singapore maakt hier deel van uit. De komende jaren zullen innovaties op het gebied van kindervoeding, zuiveldranken, technologieën en verbeterde recepturen worden gerealiseerd.

7 Woord vooraf van de CEO 5 Bijdragen aan wereldvoedselvoorziening Het voeden van de groeiende wereldbevolking is een enorme uitdaging. FrieslandCampina kan daar een bijdrage aan leveren met haar productenpakket, de ontwikkeling van de melkveehouderij in een aantal landen en de verdere verduurzaming van de productieketen. Eind 2013 was de Nederlandse minister-president aanwezig bij twee voor FrieslandCampina belangrijke momenten in China en Indonesië. Het eerste moment was de ondertekening van een overeenkomst tussen China Agricultural University, Wageningen UR en FrieslandCampina voor de oprichting van een nieuw onderzoeks- en kenniscentrum in China ter verbetering van de Chinese productie, kwaliteit en veiligheid van zuivel: het Sino-Dutch Dairy Development Centre. Vervolgens heeft de minister-president en zijn delegatie in Indonesië ervaren welke rol FrieslandCampina speelt in de verdere ontwikkeling van de lokale melkveehouderij en hoe belangrijk het merk Frisian Flag daar is. Kracht van de keten De uitdagingen waar FrieslandCampina en de bedrijfstak zuivel voor staan vragen inspanningen vanuit de gehele keten. De onderneming, de coöperatie en haar leden-melkveehouders in Nederland, Duitsland en België vormen samen een keten. Dat biedt kracht en perspectief. De zuivelsector staat er goed voor. De mogelijkheden om te groeien zijn er. Samen zijn we sterk, maar de keten is niet sterker dan de zwakste schakel. Nog niet alle melkveehouders zijn zich er voldoende van bewust dat zij in hun bedrijfsvoering meer rekening moeten gaan houden met wensen uit de samenleving, van afnemers en consumenten. Innoveren met alle betrokken partijen in de melkveehouderijsector is belangrijk om te kunnen voldoen aan de randvoorwaarden die aan de sector worden gesteld om de groei te verantwoorden. CO 2 -reductie en efficiëntere benutting van mineralen zijn essentieel. Net als het zichtbaar houden van de koe in het landschap. Dit laatste is in binnen- en buitenland een belangrijke merkwaarde van de Nederlandse zuivelsector. Investeren in kwaliteit en duurzaamheid FrieslandCampina bestaat vijf jaar. Het bedrijf is de afgelopen jaren in alle opzichten gegroeid, zelfs in een tijd dat de economie in veel Europese landen stagneert. FrieslandCampina heeft de laatste vijf jaar voor 1,8 miljard euro geïnvesteerd. Vooral is geïnvesteerd in uitbreiding en vernieuwing van de productiecapaciteit om aan de toenemende vraag naar speciaalproducten te voldoen en om in te spelen op de beëindiging van de melkquotering in Voor 2014 is 650 miljoen euro aan investeringen voorzien. De zuivelsector draagt positief bij aan de Nederlandse economie. De export van zuivelproducten blijft groeien. Onze kaas, kindervoeding, gecondenseerde melk en talloze voedingsingrediënten op basis van zuivel vinden hun weg naar veel landen in de wereld. Daarnaast vergroten en delen we onze kennis steeds meer door beter samen te werken en gericht te blijven investeren in kwaliteit en duurzaamheid binnen de zuivelketen. Vooruitkijkend De economische vooruitzichten in Europa zijn nog niet hoopgevend. De snelle groei in zich ontwikkelende landen is aan het afvlakken. Daartegenover staat dat de wereldwijde vraag naar zuivelproducten momenteel groter is dan het aanbod. De markten zullen volatiel blijven. FrieslandCampina blijft dan ook op de kosten letten door complexiteit te verminderen, besluitvormingsprocessen te versnellen en meer gebruik te maken van haar schaalgrootte. Onze ambitie is daarbij richtinggevend. Cees t Hart CEO Koninklijke FrieslandCampina N.V. Amersfoort, 28 februari 2014

8 6 Royal FrieslandCampina in een oogopslag 11,4 miljard euro omzet medewerkers Vestigingen in 28 landen Export naar meer dan 100 landen NL BE DE leden-melkveehouders zijn de eigenaren van de onderneming Elke dag miljoenen consumenten

9 Royal FrieslandCampina in een oogopslag 7 Netto-omzet 10,8% gestegen Netto-omzet in miljoenen euro's Bedrijfsresultaat 313 miljoen euro voor goodwill impairment 513 miljoen euro Bedrijfresultaat in miljoenen euro's Bedrijfsresultaat in % netto-omzet 2,7% voor goodwill impairment 4,5% Bedrijfresultaat in % netto-omzet in procenten , , , , ,8 Winst 157 miljoen euro zonder goodwill impairment 327 miljoen euro Winst in miljoenen euro's Kasstroom uit operationele activiteiten 596 miljoen euro Operationele kasstroom in miljoenen euro's Melkprijs voor leden-melkveehouders 42,49 euro Melkprijs in euro's per 100 kilo, excl. btw , , , ,35 1 voor goodwill impairment

10 8 Belangrijkste ontwikkelingen 2013 Goed jaar bij historisch hoge melkprijs Netto-omzet groeit met 10,8 procent naar 11,4 miljard euro door volumegroei en hogere prijzen Bedrijfsresultaat daalt met 35,7 procent naar 313 miljoen euro Voor goodwill impairment stijgt bedrijfsresultaat met 5,3 procent naar 513 miljoen euro. Dit is inclusief toename van de prestatietoeslag Prestatie voor ledenmelkveehouders stijgt met 28,3 procent naar 3,04 euro Prestatietoeslag (1,81 euro) en uitgifte ledenobligaties (1,23 euro) nemen 28,3 procent toe naar 3,04 euro (2012: 2,37 euro) per 100 kilo melk excl. btw, bij 4,41 procent vet en 3,47 procent eiwit Acceleratie strategie route ,8 procent volumegroei in kindervoeding 10,8 procent volumegroei in zuiveldranken in Azië en Afrika 9,5 procent volumegroei in merkkaas door toenemende export Overig Opening nieuwe FrieslandCampina Innovation Centre in Wageningen door Koningin Máxima Acquisities Zijerveld en Veldhuyzen B.V. en G. den Hollander Holding B.V. versterken posities in kaas

11 Belangrijkste ontwikkelingen en uitkering ledenobligaties met 72 miljoen euro en ondanks negatieve valuta-effecten Winst daalt met 43,5 procent naar 157 miljoen euro Zonder goodwill impairment stijgt winst met 17,6 procent tot 327 miljoen euro Goodwill impairment van 200 miljoen euro doordat de resultaatverwachtingen in Europa naar beneden zijn bijgesteld als gevolg van de aanhoudende crisis Business groups Consumer Products Asia, Ingredients en Cheese, Butter & Milkpowder verbeteren resultaat Economische omstandigheden in Europa drukken volumes en marges van Consumer Products Europe, Middle East & Africa Kasstroom uit operationele activiteiten neemt af naar 596 miljoen euro (2012: 842 miljoen euro) als gevolg van toename van het werkkapitaal door hogere prijzen en als gevolg van investeringen in route2020 Garantieprijs stijgt met 5,58 euro (16,5 procent) naar 39,45 euro Melkprijs voor ledenmelkvee houders stijgt met 6,25 euro (17,2 procent) naar 42,49 euro (2012: 36,24 euro) Melkprijs + toeslagen neemt toe met 6,22 euro (17,0 procent) naar 42,90 euro (2012: 36,68 euro) Investeringen van 559 miljoen euro voornamelijk in capaciteitsuitbreiding in kindervoeding en melkverwerking Veiligheid en veiligheidsbewustzijn belangrijk verbeterd Verdere implementatie van duurzaamheidsprogramma's Herstructureringen in Europa om positie te verbeteren Terugkoop merknaam Friso voor kindervoeding in de Benelux FrieslandCampina neemt belang van 7,5 procent in Synlait Milk Ltd. in Nieuw-Zeeland Beursgenoteerde perpetuele obligaties afgelost

12 10 Kerncijfers in miljoenen euro s, tenzij anders aangegeven % Resultaten Netto-omzet ,8 Bedrijfsresultaat voor goodwill impairment ,3 Bedrijfsresultaat ,7 Winst zonder goodwill impairment ,6 Winst ,5 Balans Balanstotaal ,1 Totaal eigen vermogen ,5 Nettoschuld ,6 Totaal eigen vermogen als percentage van balanstotaal 37,0% 33,1% Kasstroom Netto kasstroom uit operationele activiteiten ,2 Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten ,9 Investeringen Investeringen ,2 Waardecreatie voor leden-melkveehouders in euro s per 100 kilo (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit) Prestatietoeslag 1,81 1,42 27,5 Reservering ledenobligaties 1,23 0,95 29,5 Garantieprijs 39,45 33,87 16,5 Melkprijs 42,49 36,24 17,2 Weidemelkpremie 3 0,31 0,32 Overige toeslagen 4 0,10 0,12 Melkprijs + toeslagen 42,90 36,68 17,0 Overige gegevens Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,7 Aantal ongevallen met verzuim (per gewerkte uren) 0,6 1,0 Aantal leden-melkveebedrijven einde jaar ,7 Aantal leden einde jaar ,2 Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg) ,3 Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg) ,5 1 Vanaf 1 januari 2013 past FrieslandCampina de gewijzigde IFRS regels toe inzake personeelsbeloningen. De vergelijkende cijfers 2012 zijn aangepast voor de effecten van de nieuwe regels. 2 De nettoschuld betreft langlopende rentedragende verplichtingen, verplichtingen aan financiers, het saldo van de verplichtingen aan en vorderingen op gelieerde ondernemingen minus ter vrije beschikking staande liquide middelen. 3 Leden-melkveehouders die weidegang toepassen ontvangen een weidemelkpremie van 0,50 euro per 100 kilo melk. Gemiddeld over alle FrieslandCampina ledenmelk is dit 0,31 euro per 100 kilo melk. 4 Overige toeslagen betreffen het totaalbedrag van uitkeringen per 100 kilo melk van Campina melk van 0,90 euro, Landliebe melk van 1,00 euro en het verschil tussen de biologische garantieprijs en de garantieprijs. Gemiddeld over alle FrieslandCampina ledenmelk is dit 0,10 euro per 100 kilo melk.

13 Kerncijfers % Consumer Products Europe, Middle East & Africa Netto-omzet derden ,3 Interne leveringen Bedrijfsresultaat voor herstructureringen en goodwill impairment ,5 Bedrijfsresultaat ,7 Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 0,3 6,2 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,3 Marktaandeel merken Volume Netto-omzet naar business group in miljoenen euro s Consumer Products Europe, Middle East & Africa ,3%* Consumer Products Asia ,3%* Cheese, Butter & Milkpowder ,5%* Ingredients ,9%* * voor Overige en Eliminatie van interne leveringen Consumer Products Asia Netto-omzet derden ,3 Interne leveringen 19 4 Bedrijfsresultaat ,9 Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 16,5 16,5 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,5 Marktaandeel merken = Volume Cheese, Butter & Milkpowder Netto-omzet derden ,9 Interne leveringen Bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 1,8-1,2 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,6 Marktaandeel merken Volume Ingredients Netto-omzet derden ,1 Interne leveringen Bedrijfsresultaat ,7 Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 15,3 13,3 Werknemers (gemiddeld aantal fte s) ,8 Volume Netto-omzet naar afzetgebied in miljoenen euro s Nederland Duitsland Rest van Europa Azië ,5% ,7% ,8% ,7% Afrika en het Midden-Oosten ,2% Noord- en Zuid-Amerika 350 3,1% 5 Met ingang van 1 oktober 2013 is de samenstelling van de business groups gewijzigd. De activiteiten in het Midden-Oosten en Afrika zijn verplaatst van de business group Consumer Products International naar de business group Consumer Products Europe. De nieuwe business group namen zijn respectievelijk Consumer Products Europe, Middle East & Africa en Consumer Products Asia. De cijfers voor 2012 zijn aangepast aan de nieuwe samenstelling. 6 Bedrijfsresultaat voor goodwill impairment en herstructureringskosten in Nederland in 2013 en herstructureringskosten in Duitsland en Hongarije in 2012.

14 12 Wereldwijd Europa Noord- en Zuid-Amerika Verenigde Staten Nederland Duitsland België Griekenland Hongarije Roemenië Rusland Frankrijk Spanje Italië Oostenrijk Groot-Brittannië 350 omzet* omzet* 167 medewerkers medewerkers * in miljoenen euro's 6 locaties 68 locaties

15 Wereldwijd 13 Azië en Oceanië Afrika en het Midden-Oosten Nigeria Ghana Verenigde Arabische Emiraten Saoedi-Arabië Indonesië Maleisië Singapore Thailand Vietnam Filippijnen China Hong Kong India Japan Nieuw-Zeeland omzet* omzet* medewerkers medewerkers 19 locaties 30 locaties

16 14 FrieslandCampina merken Consument Campina NoyNoy Puddis Valess Landliebe Chocomel Frisian Flag CoolBest Rainbow Milli Peak Friso Friesche Vlag Vifit Fruttis Completa Napolact Alaska Mona Campina Botergoud Dutch Lady Foremost DubbelFrisss Fristi Optimel Frico Milner Yazoo Appelsientje

17 FrieslandCampina merken 15 Foodservice Ingrediënten Debic Hollandia Campina Professioneel Chocomel Fristi Milner Vifit Optimel Campina CoolBest Nutroma Taksi Frico Extran DubbelFrisss DOMO DMV Kievit Creamy Creation Nutrifeed DFE Pharma

18 16 Strategie route2020: duurzame groei én waardecreatie Ambitie De meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming creëren voor haar leden-melkveehouders, medewerkers, afnemers en consumenten en voor de samenleving door mensen wereldwijd essentiële voedingsstoffen uit zuivelproducten te bieden voor elke fase in hun leven Groeicategorieën Zuiveldranken Kindervoeding (B2B, B2C) Merkkaas Sterke posities & geografische groei Foodservice in Europa Basisproducten Inspelen op behoeften Groei & ontwikkeling Dagelijkse voeding Gezondheid & welzijn Functionaliteit Vaardigheden Talent management Melkvalorisatie Innovatie Businessmodel & kostenfocus Fundament Al t goede van zuivel Ketenvoordelen Duurzaamheid Onze manier van werken & veiligheid

19 Strategie route2020: duurzame groei én waardecreatie 17 FrieslandCampina heeft de ambitie de meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming te creëren voor haar leden-melkveehouders, medewerkers, afnemers en consumenten en voor de samenleving. De groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde voeding die op duurzame wijze is geproduceerd, biedt FrieslandCampina kansen. Om deze ambitie waar te maken heeft FrieslandCampina voor de periode de strategie route2020 geformuleerd. Sleutelwoorden daarin zijn duurzame groei en waardecreatie: duurzame groei van de onderneming en het tot maximale waarde brengen van alle door de ledenmelkveehouders van de coöperatie geproduceerde melk. FrieslandCampina streeft naar realisatie van de volgende doelstellingen: een toename van het aandeel toegevoegde waardeen merkproducten in het totale verkoopvolume; een verdere groei van het bedrijfsresultaat; een substantieel hogere prestatietoeslag en een hogere uitgifte van ledenobligaties aan de ledenmelkveehouders; een reductie van 80 procent van het aantal ongevallen met verzuim per gewerkte uren in 2020 ten opzichte van 2011; klimaatneutrale groei, in de gehele keten van koe tot consument. FrieslandCampina investeert meer dan gemiddeld in de drie groeicategorieën zuiveldranken, kindervoeding en merkkaas. Deze categorieën worden ondersteund door research & development inspanningen op het gebied van groei & ontwikkeling (van kinderen), dagelijkse voeding, gezondheid & welzijn en functionaliteit. Doordat de onderneming Koninklijke FrieslandCampina N.V. een directe relatie heeft met Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A., wordt de gehele productieketen van boerderijmelk tot distributie beheerst. Hierdoor kan FrieslandCampina instaan voor de kwaliteit van haar producten. In de samenwerking met de ledenmelkveehouders wordt het accent gelegd op kwaliteit, voedselveiligheid en duurzame bedrijfsvoering. FrieslandCampina streeft ernaar de voorziene groei van haar activiteiten klimaatneutraal te realiseren, in de gehele keten van koe tot consument. De onderneming wil dit bereiken door samen met de leden-melkveehouders en ketenpartners te werken aan het verbeteren van de energie-efficiency, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, het stimuleren van de productie van duurzame energie op melkveebedrijven en het behoud van de koe in het Nederlandse landschap. Informatie over de realisatie van de strategie is te vinden op pagina 26 tot en met 30.

20 18 Uitdagingen in de wereld Naar verwachting telt de wereldbevolking in 2050 tussen de 9 en 10 miljard mensen. Het voeden van deze groeiende populatie is een enorme uitdaging en heeft implicaties voor mens, dier én voor het milieu. Hoe kan er voldoende en betaalbare nutriëntrijke en energierijke voeding worden geproduceerd? Vruchtbaar land en schoon drinkwater zijn in sommige gebieden nu al schaars. En zelfs als de beschikbaarheid van grond en water geen probleem zou vormen, blijven er dan genoeg boeren om ons dagelijks voedsel te produceren? En zullen zij hiermee voldoende kunnen verdienen om zichzelf en hun gezinnen te onderhouden? FrieslandCampina wil met haar activiteiten een bijdrage leveren aan het oplossen van deze drie mondiale uitdagingen.

21 Uitdagingen in de wereld 19 De groeiende wereldbevolking Het voeden van de groeiende wereldbevolking De beschikbaarheid van voldoende nutriënt- en energierijke voeding en de betaalbaarheid van voedsel voor brede bevolkingsgroepen Het behouden van voedselveiligheid en consumentenvertrouwen Ouder wordende boeren Jongeren interesseren voor het boerenvak door toekomstperspectief te bieden en daarmee in te spelen op de wereldwijd snel toenemende gemiddelde leeftijd van boeren Boeren moeten een voldoende hoog inkomen kunnen realiseren voor een verantwoorde bedrijfsvoering en het creëren van een positieve toekomst voor zichzelf en hun kinderen Wereldwijd zijn miljoen mensen voor hun inkomen afhankelijk van de melkveehouderijsector Schaarste aan natuurlijke hulpbronnen Inspelen op de toenemende schaarste aan land, water en andere natuurlijke hulpbronnen door efficiënter te produceren Het verlagen van de CO 2 -uitstoot en meer gebruik maken van hernieuwbare energie Bijdragen aan het behoud van biodiversiteit

22 Nourishing by nature Mensen wereldwijd voorzien van de juiste voedingsstoffen is dé uitdaging. Melk bevat van nature essentiële voedingsstoffen, zoals eiwitten, vitamines B2 en B12 en mineralen zoals calcium. Door het aanbieden van betrouwbare en smakelijke zuivelproducten levert FrieslandCampina een bijdrage aan het veiligstellen van voedsel- en nutriëntenzekerheid. Daarbij streeft FrieslandCampina ernaar de druk op natuurlijke hulpbronnen en het milieu te beperken. Elke dag waarderen miljoenen consumenten over de hele wereld FrieslandCampina s innovatieve en smaakvolle zuivelproducten. FrieslandCampina brengt het beste van twee werelden samen. Het vakmanschap en ondernemerschap van de leden-melkveehouders wordt gecombineerd met de expertise, klantoriëntatie en ervaring met de internationale bedrijfsvoering van de medewerkers. FrieslandCampina committeert zich aan hoge standaarden op het gebied van voedselveiligheid, persoonlijke veiligheid voor medewerkers, kwaliteit, duurzaamheid en transparantie in de gehele productieketen: van gras tot glas. Het vormt de basis van het klant- en consumentenvertrouwen in de producten en verzekert de continuïteit die zo kenmerkend is voor de onderneming en de coöperatie. FrieslandCampina gelooft in gedeelde waarden (shared values): het gelijktijdig realiseren van een toereikend inkomen voor de leden-melkveehouders, toegevoegde waarde voor klanten en consumenten, en persoonlijke groei en carrièreperspectief voor de medewerkers. Tegelijkertijd is FrieslandCampina een meerwaarde voor de samenlevingen waarin zij actief is. Zo worden kansen gecreëerd en perspectieven geboden voor alle belanghebbenden.

23 21

24 Verslag executive board 22 Goed jaar bij historisch hoge melkprijs FrieslandCampina heeft een goed jaar achter de rug. De leden-melkveehouders hebben een historisch hoge melkprijs ontvangen. De goede resultaten van de onderneming en de sterke stijging van de prijzen van zuivelproducten hebben hier aan bijgedragen. Bijna alle business groups hebben hun resultaat verbeterd. FrieslandCampina ligt voor op de realisatie van haar strategie route2020. Alle strategische groeicategorieën hebben hun prestaties verbeterd met uitzondering van zuiveldranken in Europa. De categorie kindervoeding realiseerde de sterkste volumegroei. De business group Cheese, Butter & Milkpowder bewerkstelligde de sterkste resultaatverbetering in Door de aanhoudende crisis in Europa is een goodwill impairment van 200 miljoen euro genomen ten laste van het resultaat. Kerncijfers % in miljoen euro's Netto-omzet ,8 Bedrijfsresultaat voor goodwill impairment ,3 Bedrijfsresultaat ,7 Winst zonder goodwill impairment ,6 Winst ,5 Melkprijs (in euro per 100 kilo) 42,49 36,24 17,2 Volume Verdere groei netto-omzet De netto-omzet steeg in 2013 met 10,8 procent naar 11,4 miljard euro. De groei van de netto-omzet is gerealiseerd door volumegroei en hogere prijzen. Positief was de volumegroei van kindervoeding met 10,8 procent en de volumegroei van zuiveldranken in Azië en Afrika met ook 10,8 procent. De categorie merkkaas realiseerde een volumegroei van 9,5 procent door toename van de export. In Europa bleef er druk op het volume en de omzet door teruglopende consumentenbestedingen als gevolg van de economische crisis. De helft van de omzetgroei is gerealiseerd door prijsstijgingen. Acquisities droegen voor 364 miljoen euro (3,5 procent) bij aan de omzetgroei. Valuta-effecten hadden per saldo een negatief effect op de omzet van 157 miljoen euro (1,5 procent). Verbetering bedrijfsresultaat voor goodwill impairment Het bedrijfsresultaat voor goodwill impairment nam toe met 5,3 procent tot 513 miljoen euro. De verbetering van het resultaat is het gevolg van volumegroei, het kunnen doorberekenen van de hogere garantieprijs en verdergaande efficiencyverbeteringen in de productie en kostenbeheersing bij de Europese werkmaatschappijen, ondanks negatieve koerseffecten. De bedrijfslasten voor goodwill impairment zijn in 2013 met 11,1 procent toegenomen naar miljoen euro (2012: miljoen euro) als gevolg van de hogere garantieprijs voor boerderijmelk en de toename met 72 miljoen euro van de hogere prestatietoeslag en uitkering ledenobligaties, acquisities en de toegenomen personeelskosten door de groei van de onderneming. Hogere winst zonder goodwill impairment De winst zonder goodwill impairment over 2013 steeg met 17,6 procent tot 327 miljoen euro (2012: 278 miljoen euro) door een hoger bedrijfsresultaat voor impairment. Van de winst wordt 78 miljoen euro toegerekend aan minderheidsbelangen. Goodwill impairment Over het boekjaar 2013 is er een goodwill impairment (bijzondere waardevermindering) voor een bedrag van 200 miljoen euro. De impairment betreft een deel van de goodwill die met name betrekking heeft op de acquisitie van het voormalige Nutricia Dairy & Drinks in 2001 (met onder meer de merken Chocomel, Fristi, Extran, Milli, Pöttyös en vestigingen in Nederland, België, Duitsland, Hongarije en Roemenië). De reden voor de goodwill impairment is de economische situatie in Europa. Als gevolg van de aanhoudende crisis is de resultaatverwachting in Europa naar beneden bijgesteld. Winstverdeling De verlaging van de winst als gevolg van de goodwill impairment in 2013 heeft geen gevolgen voor de hoogte van de prestatietoeslag en de uitkering van ledenobligaties aan de leden-melkveehouders. Het melkgeldreglement biedt de executive board en het bestuur van de coöperatie, in het geval van een goodwill impairment van meer dan 100 miljoen euro, de mogelijkheid om bij de winstverdeling hiermee rekening te houden. Van de winst in 2013 van 157 miljoen euro wordt 78 miljoen euro toegerekend aan de minderheidsbelangen. De executive board stelt voor om bij de berekening van de prestatietoeslag en de uitkering van ledenobligaties het effect van de goodwill impairment buiten beschouwing te laten en 41 miljoen euro toe te voegen aan de algemene reserve. De resterende winst wordt als volgt bestemd: 34 miljoen euro wordt gereserveerd als rentevergoeding aan houders van ledenobligaties en 4 miljoen euro wordt gereserveerd als rentevergoeding aan houders van perpetuele obligaties.

25 Verslag executive board Operationele kasstroom afgenomen De kasstroom uit operationele activiteiten is afgenomen naar 596 miljoen euro (2012: 842 miljoen euro), als gevolg van toename van het werkkapitaal door stijging van de garantieprijs waardoor de waarde van voorraden en vorderingen toenam. In 2013 bedroeg de uitgaande kasstroom voor investeringen in met name uitbreiding van productielocaties 521 miljoen euro (2012: 392 miljoen euro). In contanten is 79 miljoen euro geïnvesteerd in de acquisitie van Zijerveld en Den Hollander Food. Het merendeel van de investeringen kon worden gefinancierd uit eigen middelen. Daarnaast zijn de beursgenoteerde perpetuele obligaties van 125 miljoen euro afgelost. De kasstroom uit financieringsactiviteiten is uitgekomen op -182 miljoen euro (2012: 199 miljoen euro). Het saldo liquide middelen is afgenomen van 756 miljoen euro (ultimo 2012) naar 560 miljoen euro. onderdeel is van het eigen vermogen. FrieslandCampina heeft in juni 2013 haar 7,125 procent perpetuele cumulatieve achtergestelde obligaties van 125 miljoen euro uit 2003 afgelost. De notering van de perpetuele obligaties aan Euronext Amsterdam is hiermee beëindigd. Deze perpetuele obligaties maakten deel uit van het eigen vermogen. De solvabiliteit is per saldo gestegen naar 37,0 procent (ultimo 2012: 33,1 procent) door bovenvermelde effecten. FrieslandCampina blijft ruimschoots voldoen aan de voorwaarden van de bankconvenanten. Het negatieve saldo van financieringsbaten en -lasten is afgenomen met 2 miljoen euro, wat per saldo resulteert in een last van 55 miljoen euro. De netto rentelast bedroeg 31 miljoen euro (2012: 33 miljoen euro). Financiële positie De nettoschuld bedroeg 696 miljoen euro per 31 december Ten opzichte van ultimo 2012 is dit een stijging van 11 miljoen euro voornamelijk als gevolg van de aflossing van de perpetuele obligaties en afname van de operationele kasstromen zoals toegelicht in de vorige paragraaf. Het totaal eigen vermogen was per 31 december miljoen euro (ultimo 2012: miljoen euro). Het eigen vermogen is versterkt door een eenmalige toename als gevolg van het vervallen van de DFE put-optie. Daarnaast is het eigen vermogen verder versterkt met 290 miljoen euro als gevolg van het omzetten van een lening tussen de coöperatie en de onderneming. De voorwaarden van deze lening zijn gelijkgesteld aan de voorwaarden van ledenobligaties, waardoor deze lening nu Netto-omzet naar business group in miljoenen euro's Consumer Products Europe, Middle East & Africa Consumer Products Asia Cheese, Butter & Milkpowder Ingredients

26 24 Melkprijssystematiek en winstverdeling De melkprijs 2013 van FrieslandCampina bestaat uit de garantieprijs, de prestatietoeslag en de uitkering in ledenobligaties. Daarbovenop betaalde de onderneming toeslagen voor weidegang, Campina melk, Landliebe melk en het verschil tussen de biologische garantieprijs en de garantieprijs. De garantieprijs is het gewogen gemiddelde van de jaarmelkprijzen voor boerderijmelk van de referentiebedrijven (twaalf Duitse zuivelbedrijven, Arla Foods in Denemarken, Bel Leerdammer, Cono Kaasmakers en DOC Kaas in Nederland en Milcobel in België) en is inclusief weidegangtoeslag en andere toeslagen en een eventuele nabetaling van de referentiebedrijven aan hun melkveehouders en de eventuele vorming van vermogen op naam van leden van deze referentiebedrijven. De biologische melkprijs, die op jaarbasis aan de ledenmelkveehouders die biologische melk leveren wordt betaald, bestaat uit de biologische garantieprijs, de prestatietoeslag en de uitkering in ledenobligaties. De hoogte van de prestatietoeslag en de uitkering van de op naam bijgeschreven ledenobligaties-vast zijn afhankelijk van de financiële prestatie van de onderneming FrieslandCampina en het reserveringsbeleid. Van de winst in 2013 van Koninklijke FrieslandCampina N.V., na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, de vergoeding voor de perpetuele obligaties en de winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen, wordt 50 procent toegevoegd aan het eigen vermogen van de vennootschap, onder aftrek van het volledige effect van de goodwill impairment, 30 procent wordt contant uitgekeerd aan de leden-melkveehouders voor de geleverde melk als prestatietoeslag en 20 procent wordt uitgekeerd aan de leden-melkveehouders in de vorm van ledenobligaties-vast. In het melkgeldreglement is opgenomen dat de berekening van de FrieslandCampina melkprijs kan worden aangepast indien in enig jaar een goodwill impairment ter hoogte van een bedrag van ten minste 100 miljoen euro noodzakelijk is. Over het jaar 2013 is dit het geval. Aanpassingen in melkprijssystematiek en winstverdeling De melkprijs die FrieslandCampina met ingang van 2014 op jaarbasis aan de leden-melkveehouders betaalt, bestaat uit de garantieprijs, de prestatietoeslag, de weidegangtoeslag, de toeslag bijzondere melkstromen (samen de constante prijs) en de uitgifte van ledenobligaties. Met ingang van 2014 wordt de melk uitbetaald op basis van de waarde van de geleverde kilogrammen eiwit, vet en lactose in de verhouding 10:5:1. De FrieslandCampina prestatieprijs bestaat uit de melkprijs (zoals hiervoor beschreven), en daarboven-op de rente op ledencertificaten en ledenobligaties en de toevoeging aan de algemene reserve van de vennootschap. Van de winst van Koninklijke FrieslandCampina N.V. in de jaren , op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties en de winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen, wordt 45 procent toegevoegd aan het eigen vermogen van de vennootschap. Van de winst wordt 35 procent aan de ledenmelkveehouders uitbetaald als prestatietoeslag en wordt 20 procent aan de leden-melkveehouders uitgekeerd in de vorm van ledenobligaties-vast. De uitgifte ledenobligatiesvast wordt berekend op basis van de waarde van de in het boekjaar geleverde melk. In september 2014 wordt (naar verwachting) voor de eerste keer een interimbedrag uitbetaald op basis van de resultaten over het eerste halfjaar van de onderneming en de geleverde hoeveelheid melk. De interim uitkering bedraagt 75 procent van de pro forma prestatietoeslag over het eerste halfjaar. De finale afrekening vindt plaats in april van het daarop volgende jaar, op basis van de jaarresultaten van de onderneming en de totale hoeveelheid geleverde melk. De prestatietoeslag wordt jaarlijks na vaststelling van de jaarrekening aan de leden van de coöperatie uitbetaald naar rato van de waarde van de door ieder afzonderlijk lid in het betreffende jaar geleverde hoeveelheid melk.

27 Verslag executive board 25 Het resultaat uit joint ventures en geassocieerde deelnemingen is afgenomen van 16 miljoen euro naar 8 miljoen euro naar in De belastinglast bedroeg 109 miljoen euro (2012: 168 miljoen euro). De afname is enerzijds het gevolg van de vrijval van de latente belastingverplichtingen in 2013 als gevolg van de goodwill impairment en anderzijds het negatieve effect van het afboeken van belastinglatenties in Financiering FrieslandCampina maakt gebruik van leningen van meerdere groepen financiers (leden-melkveehouders, banken en investeerders). Een groot deel van de financiering met vreemd vermogen is ondergebracht bij financiële instellingen binnen en buiten Nederland. Het hoofdbestanddeel van de bankleningen wordt gevormd door een gecommitteerde kredietfaciliteit met een omvang van 1 miljard euro die loopt tot en met augustus Het hoofdbestanddeel van de uitstaande institutionele leningen bedraagt 0,7 miljard US dollar, na een gedeeltelijke aflossing van 112 miljoen US dollar in december Om het valutarisico af te dekken zijn de dollarleningen via valuta-swaps omgezet in euroverplichtingen. Prestatie onderneming voor leden-melkveehouders 3,04 euro De prestatie van FrieslandCampina voor de ledenmelkveehouders bestaat uit de prestatietoeslag en de uitgifte van ledenobligaties voor de geleverde boerderijmelk over In totaal is 282 miljoen euro toegekend aan leden-melkveehouders (2012: 210 miljoen euro). Voor de prestatietoeslag is 168 miljoen euro beschikbaar. Per 100 kilo melk is dit 1,81 euro exclusief btw. Dit is 27,5 procent hoger dan de prestatietoeslag over 2012 (126 miljoen euro, 1,42 euro per 100 kilo melk). De uitgifte van ledenobligaties over 2013 is 114 miljoen euro. Per 100 kilo melk is dat 1,23 euro (2012: 0,95 euro per 100 kilo melk). In totaal bedraagt de prestatie van de onderneming 3,04 euro per 100 kilo melk (2012: 2,37 euro), een stijging van 28,3 procent. De garantieprijs over 2013 is 39,45 euro exclusief btw per 100 kilo melk en is 16,5 procent hoger dan de garantieprijs van 2012 (33,87 euro per 100 kilo melk). De toename van de garantieprijs is het gevolg van de hogere melkprijzen van de referentiebedrijven voornamelijk door hogere opbrengstprijzen voor melkpoeder, kaas, boter en consumptiemelkproducten. De melkprijs 2013 bedraagt 42,49 euro exclusief btw per 100 kilo melk bij 4,41 procent vet en 3,47 procent eiwit. Ten opzichte van 2012 (36,24 euro per 100 kilo melk) is de melkprijs met 17,2 procent gestegen. Leden-melkveehouders die hun melkkoeien ten minste 120 dagen per jaar, minimaal 6 uur per dag in de wei laten grazen, ontvangen een weidegangpremie van 0,50 euro per 100 kilo melk. Berekend over alle ledenmelk is de weidegangpremie 0,31 euro per 100 kilo melk. De overige toeslagen betreffen per 100 kilo melk: 0,90 euro voor Campina-melk; 1,00 euro voor Landliebemelk en het verschil tussen de biologische garantieprijs en de garantieprijs. Berekend over de totale hoeveelheid FrieslandCampina-melk bedragen deze toeslagen 0,10 euro per 100 kilo melk. De biologische garantieprijs over 2013 is 46,65 euro (2012: 43,05 euro) exclusief btw per 100 kilo melk bij 4,41 procent vet en 3,47 procent eiwit. De biologische melkprijs (garantieprijs, prestatietoeslag en uitkering in ledenobligaties) 2013 is 49,69 euro (2012: 45,42 euro). Ten opzichte van 2012 is de toegekende rente op ledenobligaties afgenomen van 41 miljoen euro naar 34 miljoen euro als gevolg van de daling van de Euribor. Per 100 kilo ledenmelk is de gemiddelde rente-uitkering 0,37 euro (2012: 0,46 euro). Melkaanvoer In 2013 is 9,3 miljard kilo melk door de leden van de coöperatie aangeboden. De melkaanvoer ligt daarmee 4,5 procent hoger dan in 2012 (8,9 miljard kilo). In de eerste vier maanden van 2013 lag de melkaanvoer nog op een lager niveau dan het voorgaande jaar door de koude en lange winter. Vanaf het voorjaar 2013 steeg de melkaanvoer door de gunstige weersomstandigheden. Pensioenlasten en dekkingsgraad De pensioenlasten hebben voor het grootste deel betrekking op de Nederlandse pensioenregelingen en zijn in 2013 gedaald van 88 naar 82 miljoen euro als gevolg van aanpassingen van de regelingen in verband met nieuwe wettelijke vereisten. De belangrijkste pensioenaanspraken van de medewerkers van FrieslandCampina in Nederland zijn vastgelegd in de CAO inzake de pensioenen voor de zuivelindustrie. Daarnaast zijn er binnen de onderneming nog andere pensioenregelingen van kracht. De pensioenregelingen worden uitgevoerd door verschillende externe pensioenuitvoerders, waarvan de belangrijkste zijn

28 26 Avéro Achmea Pensioen en Stichting Pensioenfonds Campina. De dekkingsgraad van het Pensioenfonds Campina is gestegen van 99,7 procent eind 2012 naar 102,7 procent eind Dit was niet genoeg om te voldoen aan de conform het herstelplan eind 2013 vereiste dekkingsgraad van 104,0 procent. FrieslandCampina heeft Stichting Pensioenfonds Campina voorstellen aangedragen die kunnen bijdragen tot een meer toekomst bestendige oplossing voor het fonds. De dekkingsgraad van het bij Avéro Achmea Pensioen ondergebrachte gesepareerde depot bedroeg 114,8 procent eind 2013 (eind 2012: 116,3 procent). Deze dekkingsgraad wordt bepaald op basis van de met de verzekeraar afgesproken verzekeringsvoorwaarden en komt hoger uit dan wanneer deze bepaald zou zijn op basis van de actuele marktwaarde. er zijn met Avéro Achmea afspraken gemaakt over het eventueel premievrij maken van het gesepareerde depot. De vele wijzigingen in het pensioendossier zullen ook in 2014 de nodige aandacht vragen. Wijzigingen in financiële verslaggevingsregels hebben onder meer tot gevolg gehad dat vanaf het boekjaar 2013 actuariële winsten en verliezen direct ten gunste/ten laste van het eigen vermogen moeten worden verantwoord (de vergelijkende cijfers 2012 zijn hiervoor aangepast). Het negatieve effect op het eigen vermogen per 1 januari 2013 bedroeg netto 256 miljoen euro. De in 2013 ontstane actuariële verliezen zijn dientengevolge als herwaardering netto-pensioenverplichting ten laste van het eigen vermogen gebracht (34 miljoen euro na belastingen). Eind 2013 is in Nederland op bedrijfstakniveau in de zuivelindustrie met de sociale partners overeenstemming bereikt over de opzet van een geheel nieuwe basispensioenregeling vanaf 2015, die op de lange termijn financierbaar en toekomstbestendig is. Voor de medewerkers vallend onder de CAO voor de Particuliere Kaas Pakhuizen is voor de bedrijfstak pensioenregeling een akkoord bereikt en is deze eveneens aangepast aan de nieuwe wettelijke vereisten. De uitvoeringsovereenkomst met Stichting Pensioenfonds Campina is opgezegd en Realisatie strategie route2020 FrieslandCampina s strategie route2020 is gericht op duurzame groei én waardecreatie in geselecteerde markten en productcategorieën. Groei Het volume steeg in totaal met 3,0 procent (2012: 2,4 procent). De volumegroei binnen de drie groeicategorieën kindervoeding, zuiveldranken en merkkaas bedroeg 5,4 procent (2012: 4,1 procent). Chinees-Nederlands onderzoeks- en kenniscentrum ter verbetering van Chinese zuivel China Agricultural University (CAU), Wageningen UR (University and Research centre) en FrieslandCampina hebben in november 2013 een overeenkomst getekend voor de oprichting van een nieuw onderzoeks- en kenniscentrum in China, het Sino-Dutch Dairy Development Centre (SDDDC). Het centrum richt zich op het verbeteren van de productiviteit, de veiligheid en het kwaliteitsniveau van de logistieke zuivelketen in China. Nederlandse kennis op het gebied van zuivelproductie wordt gedeeld met Chinese deskundigen in de zuivelsector en experts en beleidsmakers in zuivelonderzoek en de zuivelindustrie. De overeenkomst werd getekend in het bijzijn van ministerpresident Mark Rutte. In het nieuwe centrum brengen de drie partijen hun kennis en ervaring samen. Het initiatief sluit bovendien aan bij het Nederlandse topsectorenbeleid en het beleid van de Chinese overheid om de samenwerking tussen wetenschappelijke instituten en het bedrijfsleven te stimuleren.

29 Verslag executive board 27 De autonome groei werd in het bijzonder gerealiseerd in de categorie kindervoeding met in totaal 10,8 procent volumegroei in de consumentenmarkt en in de businessto-business markt (2012: 10,2 procent). Ook de categorie zuiveldranken is gegroeid. Deze volumegroei werd vooral gerealiseerd in Azië en Afrika met een volumetoename van 10,8 procent (2012: 9,5 procent). In Europa bleef de ontwikkeling in zuiveldranken achter als gevolg van de economische crisis en daalde het volume met 3,4 procent. Het volume van merkkaas steeg met 9,5 procent door de toegenomen export buiten Europa (2012: 4,4 procent). Waardecreatie Over het jaar 2013 wordt bovenop de garantieprijs in totaal 282 miljoen euro aan leden-melkveehouders uitgekeerd (2012: 210 miljoen euro). Hiervan is de prestatietoeslag 168 miljoen euro (1,81 euro per 100 kilo melk exclusief btw). De uitgifte van ledenobligaties over 2013 bedraagt 114 miljoen euro (1,23 euro per 100 kilo melk exclusief btw). In totaal bedraagt de prestatie van de onderneming per 100 kilo melk 3,04 euro (2012: 2,37 euro), een stijging van 28,3 procent. Acquisities De Europese Commissie heeft op 12 april 2013 ingestemd met de overname door FrieslandCampina van kaasspecialist Zijerveld en haar verpakkingseenheid Den Hollander Food. Beide bedrijven maken sinds 1 mei 2013 deel uit van de business group Cheese, Butter & Milkpowder. Als voorwaarde (remedie) voor de overname moet een deel van het verkoopvolume van halfharde geitenkaas dat FrieslandCampina afneemt van Amalthea (zelfstandige geitenmelkcoöperatie) door Amalthea ter beschikking worden gesteld aan een of meerdere externe partijen. Ook moet FrieslandCampina gedurende de looptijd van de voorwaarde in totaal 3,5 miljoen kilo geitenmelk leveren aan een derde partij. Zijerveld biedt haar klanten naast een uitgebreid assortiment Hollandse en buitenlandse kazen op maat gesneden concepten. De onderneming heeft circa 300 medewerkers in dienst en heeft eigen rijpingsopslaglocaties en verpakkings- en distributievestigingen. Den Hollander Food is de verpakkingseenheid van Zijerveld. Het accent ligt op voorgesneden kaas in verschillende hersluitbare verpakkingen. Het merendeel van de productie is bestemd voor grote Europese retailers en andere kaasproducenten. De verpakkingseenheid telt bijna 140 medewerkers. FrieslandCampina heeft Zijerveld en Den Hollander Food verworven door het betalen van een contant bedrag van 80 miljoen euro en een voorwaardelijke verplichting van 19 miljoen euro. In juli 2013 heeft FrieslandCampina een belang van 7,5 procent verworven in Synlait Milk Ltd. in Nieuw- Zeeland. FrieslandCampina was al een afnemer van zuivelgrondstoffen van Synlait Milk. Met deze investering wordt de grondstoffenaanvoer uit Oceanië voor toepassing in producten voor Azië geborgd. In november 2013 heeft FrieslandCampina met Hero overeenstemming bereikt over de terugkoop van de merknaam Friso in de Benelux. Hero gaat haar babyvoedingsproducten vanaf 1 april 2014 vermarkten onder de naam Hero Baby. Hiermee komt een einde aan de soms verwarrende situatie dat zowel FrieslandCampina als Hero dezelfde merknaam Friso hanteren. Investeringen FrieslandCampina heeft in miljoen euro geïnvesteerd om onder andere de groei in de groeicategorieën te realiseren en de verwachte toenemende melkhoeveelheid van de leden-melkveehouders als gevolg van het wegvallen van de EU-melkquota in 2015 te kunnen verwerken. In 2013 zijn verschillende investeringsprojecten afgerond. Bij FrieslandCampina Cheese in Workum is de kaasproductiecapaciteit verdubbeld naar ton kaas per jaar. In Singapore is het FrieslandCampina Development Centre in gebruik genomen. Het FrieslandCampina Innovation Centre in Wageningen is in juli 2013 gereedgekomen. Het Innovation Centre met onderzoeksfaciliteiten, laboratoria, proeffabriek en kantoren is op 16 oktober officieel geopend door Koningin Máxima. Investeringen in miljoenen euro s gebudgetteerd

30 28 De belangrijkste investeringsprojecten in 2013 FrieslandCampina Domo in Beilen Investering: 34 miljoen euro Doel: uitbreiding productiecapaciteit voor kindervoeding door nieuwe sproeidroogtoren, uitbreiding kleinverpakking en verbetering infrastructuur FrieslandCampina Domo in Bedum Investering: 71 miljoen euro Doel: uitbreiding verwerkingscapaciteit melk en productie kindervoeding door nieuwe sproeidroogtoren en weiontzouting FrieslandCampina Domo in Borculo Investering: 54 miljoen euro Doel: uitbreiding productiecapaciteit van ingrediënten voor kindervoeding FrieslandCampina DMV in Veghel Investering: 63 miljoen euro Doel: uitbreiding verwerkingscapaciteit melk en productie kindervoeding door uitbreiding capaciteit ontvangst boerderijmelk en ontroominstallatie, uitbreiding verwerkingscapaciteit wei en efficiëntere productie van caseïnaat en lactose FrieslandCampina in Leeuwarden Investering: 48 miljoen euro Doel: uitbreiding verwerkingscapaciteit melk door vernieuwing en uitbreiding productiecapaciteit geëvaporeerde en gecondenseerde melk voor export Investeringsprojecten die in 2013 zijn goedgekeurd De begroting voor 2014 bevat 652 miljoen euro aan investeringen. Aan twee investeringen van meer dan 100 miljoen euro in Leeuwarden en Borculo is toestemming verleend door de ledenraad van de coöperatie. (De vermelde bedragen betreffen totale investeringen over de gehele looptijd.) FrieslandCampina in Leeuwarden Investering: 110 miljoen euro Looptijd: Doel: uitbreiding verwerkingscapaciteit melk door vernieuwing en uitbreiding productiecapaciteit geëvaporeerde en gecondenseerde melk voor export FrieslandCampina Domo in Borculo Investering: 135 miljoen euro Looptijd: Doel: uitbreiding productiecapaciteit door bouw nieuwe productielocatie met sproeidroogtoren voor melkpoeder en ingrediënten FrieslandCampina Domo in Borculo Investering: 41 miljoen euro Looptijd: Doel: uitbreiding productiecapaciteit ingrediënten voor kindervoeding Alaska Milk Corporation / FrieslandCampina Kievit Investering: 36 miljoen US dollar Looptijd: Doel: uitbreiding productiecapaciteit in creamers FrieslandCampina DMV in Veghel Investering: 11 miljoen euro Looptijd: Doel: uitbreiding productiecapaciteit Investering in Borculo Naast de bestaande vestiging van FrieslandCampina in Borculo wordt een nieuwe locatie gebouwd voor de productie van kindervoeding en ingrediënten. Bij de bouw wordt gebruik gemaakt van technische en duurzame innovaties, zoals indampers waarbij de warmte meerdere malen wordt hergebruikt en energie uit biomassa. FrieslandCampina zet hiermee een nieuwe stap in klimaatneutrale groei. Met de uitbreiding in Borculo levert FrieslandCampina een bijdrage aan verdere versterking van de Nederlandse exportpositie voor zuivelproducten.