Elementen voor een CO 2 neutraal 2050
|
|
- Vincent Simons
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Elementen voor een CO 2 neutraal 2050 Onderbouwingen en varianten B. Den Ouden 22 juni 2016 Verbindingsbijeenkomst Energiedialoog 2016
2 Een mogelijk stukje van de puzzel voor een CO 2 vrije toekomst 2
3 Inhoud Studies ter ondersteuning en uitwerking van scenarioschetsen Kosten van de Gasunie Verkenning 2050 Kostenberekeningen van het energiesysteem in de door Gasunie opgestelde Verkenning Verkenning CO2-neutrale gastoekomst Verkenning van twee specifiek opties voor een CO2-neutraal toekomstbeeld in 2050: - groen gas (uit biomassa) - gas-ccs (carbon capture in industrie en gascentrales)
4 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050
5 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 In 2050 kan de ambitie van een CO 2 neutrale energievoorziening worden gehaald Primaire en secundaire energetische energiedragers: 2012 vs 2050 in TWh -40% Daling van de finale energievraag van ongeveer 40%. Een energievoorziening met voornamelijk duurzame energiebronnen, zoals wind, zon-pv en groen gas 0 Primair 2012 Geothermie Zon Biofuels Wind Kolen Olie Biomassa Aardgas* 35 Primair Secundair 2050 Hernieuwbare elektriciteit Hernieuwbaar gas Door CCTS wordt in 2050 een volledig CO 2 - neutrale energievoorziening bereikt. * Door de inzet van CCTS in de industrie en bij de productie van hernieuwbaar gas zijn er in 2050 netto geen CO2-emissies meer. 5
6 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 De Gasunie verkenning 2050 ligt qua kostenbeeld iets hoger dan het RLI 95% scenario, en iets lager dan business-as-usual (huidige mix) 64,7 4,7 34,9 Vergelijking met andere scenario s; kosten 2050 versus 2012 (in mrd) 53,7 6,0 7,2 51,5 6,1 56,3 0,8 8,2 4,7 6,8 Vergelijking met het scenario dat Quintel heeft opgesteld in opdracht van RLI. (ook CO 2 neutraal). Kosten vallen iets hoger dan in het RLI scenario. 27,2 4,7 8,1 6,9 7,5 11,1 14,0 19,6 21,0 22,2 22,4 18,6 18,1 Kosten zijn echter lager dan het business as usual scenario referentie 2050 business as usual* 2050: RLI 95% scenario 2050: RLI 95% scenario met Gasunie prijsverwachtingen 2050: Gasunie Groene Verkenning CCS Netwerk Mobiliteit Elektriciteit Warmte * In dit scenario zijn géén kosten voor emissierechten opgenomen. Wanneer deze kosten worden meegenomen, kunnen de totaalkosten oplopen tot 77 mrd (bij een prijs 6
7 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 In 2050 bedragen de kosten voor ons energiesysteem op basis van de Gasunie Verkenning 56 miljard/jaar TOTALE KOSTEN EINDPRODUCTIE WARMTE Brandstoffen Overig* Groen gas P2G en P2H Warmtepompen Geothermie Isolatie Overig* TOTALE KOSTEN ELEKTRICITEITSPRODUCTIE EN AFGELEIDEN** Brandstoffen Centrales Overig* Wind Zon PV Groen gas Centrales Overig* ,5 mrd ,1 mrd ,9 mrd ,4 mrd TOTALE KOSTEN NETWERK Elektriciteit Gas Warmte Elektriciteit Gas Warmte Brandstoffen ENERGIEKOSTEN MOBILITEIT Brandstoffen Meerkosten elektrische auto s ,7 mrd ,2 mrd ,1 mrd ,8 mrd Totale kosten voor het Nederlandse energiesysteem: 2012 vs ,5 6,9 8,1 4,7 27,2 Warmte Elektriciteit Mobiliteit Netwerk CCS ,1 22,4 6,8 8,2 56,3 * Onder overig vallen bij warmte o.a. gasgestookte en elekt. verwarmingen, elekt. boilers en thermische zonnecollectoren. Bij elektriciteit gaat het o.a. om waterkracht, WKK s en overige brandstoffen. * * Onder afgeleiden vallen ook de elektriciteitskosten die als input voor warmte worden gebruikt, zoals bij Power2Gas, Power2Heat en centrales. 7
8 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 De kosten voor elektriciteit zijn voor een groot deel afkomstig van Wind op Zee ,3 Wind op Zee 4,7 Zon- PV Kosten voor elektriciteitsproductie en afgeleiden in 2050 (in mrd): uitgesplitst naar belangrijkste elementen 2,6 Brandstoffe n en centrales WKK Gascentrales Aardgas Groen gas 1,4 Wind op Land 0,4 Accu s 0,0 Hydro (rivieren ) Wind op Zee in 2050 grootste kostenpost ( 13,3 mrd.) Deze kosten per opgewekte eenheid vallen in dezelfde range als andere duurzame bronnen. Wind op Zee Gascentrales WKK Zon-PV Wind op Land Hydro Kosten voor elektriciteit per opgewekte eenheid (in /MWh) 111,5 369,1 165,3 78,1 97,9 121,3 De kosten voor gascentrales zijn per opgewekte eenheid relatief duur (enige nietintermitterende bron voor back-up ) 8
9 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 De kosten voor de eindproductie van warmte zijn divers; isolatiekosten nemen een groot deel in beslag Kosten voor eindproductie warmte in 2050 (in mrd): uitgesplitst naar belangrijkste elementen Isolatie* Brandstoffen Hern. gas Aardgas 3,3 Warmtepompen Geothermie Gasgestookt Power2Gas Power2Heat Zon-thermisch Elektrische boilers Elektriciteitskosten 0,3 0,0 0,0 0,8 0,4 1,4 1,9 2,4 9,0 Kosten voor hernieuwbaar gas: uitgesplitst in brandstofkosten en installatiekosten (in mrd) Biomassa Installaties Isolatiekosten zijn het hoogst. De brandstofkosten nemen een significant deel in beslag. (onderverdeeld in kosten voor hernieuwbaar gas en kosten voor aardgas.) De kosten voor warmte zijn vrij divers (warmtepompen en geothermie.) In deze grafiek worden ook kosten getoond voor de elektriciteit die nodig is als input voor elementen, zoals elektrische warmtepompen Kosten hernieuwbaar gas 1,51 0,36 1,87 * Isolatiekosten voor huishoudens zijn berekend op basis van gegevens over 2050 kosten van Ecofys (2015). Voor gebouwen is de beredenering van PBL (2014) gevolgd, waarin wordt gerekend met dezelfde isolatiekosten in per PJ bespaarde energie als voor woningen. 9
10 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 De toename van netwerkkosten is voornamelijk toe te schrijven aan het elektriciteitsnetwerk en het warmtenet 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Kosten voor het netwerk in 2050: uitgesplitst naar elektriciteit, gas en warmte (in mrd) +73% 4,7 0,8 2,1 1, Warmtenet Gasnet 8,2 2,4 1,6 4, Elektriciteitsnet De hogere kosten voornamelijk door verzwaringen van het elektriciteitsnet. Warmtenetten worden duurder vergeleken met (voornamelijk geothermie als bron) Kosten voor de gasinfrastructuur voor 2012 zijn vastgesteld op 2,14 mrd (kostendaling van 28% in 2050.) 10
11 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 Kosten voor flexibiliteitstechnieken om elektriciteitsoverschotten mee op te vangen zitten relatief gezien vooral in accu s 409 Kosten van overschottechnieken in 2050 (in mln) 263 Power to heat* Accu s Power to gas** Power 2 Gas, Power 2 Heat en accu s worden in het toekomstbeeld van 2050 gebruikt om overschotten van elektriciteit op te vangen. Accu s*** Power 2 Gas 392 Kosten van overschottechnieken in 2050 per MWh output (in /MWh) 12,40 39,19 In absolute zin liggen de kosten van de drie technieken dicht bij elkaar Deze grafieken geven alleen de totale kosten voor de technieken weer, niet de kosten voor het gebruik ervan. Power 2 Heat 10,53 * Voor zowel Power2Heat als Power2Gas geldt dat ook de noodzakelijke netverzwaringen in de prijs zitten. Deze zijn voor P2H echter hoger vanwege het decentrale aansluitniveau. **Uitgaande van SOEC techniek voor Power2Gas in 2050 *** Op basis van 200 cycli per jaar 11
12 Kostenramingen en inzichten bij de Gasunie Verkenning 2050 De gevoeligheidsanalyse laat zien dat voornamelijk de kosten van isolatie en wind op zee impact hebben op het totaalbeeld Gevoeligheidsanalyse m.b.t. kostenaannames 2050 in het Energietransitiemodel Kosten per jaar (in miljarden euro's) Gasprijs (34 /MWh) 17 /MWh 51 /MWh Kosten Zon PV (571 /kw) 286 /kw 857 /kw Meerkosten elektrische auto's ( 6.000) Biomassaprijs (115 /ton) 58 /ton 173 /ton Isolatiekosten 50% goedkoper 50% duurder Kosten Wind op Zee (2815 /kw) 1408 /kw 4223 /kw Bovenstaande grafiek laat het effect zien op de totaalkosten van het energiesysteem bij hogere en lagere kostenaannames voor Er is gerekend met een verschil van -50% en +50% voor vijf belangrijke aannames. Vooral de kostenaannames voor Wind op Zee hebben veel impact op de totaalkosten (tot 5 miljard/jaar bij bovenstaande aannames). 12
13 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst - groen gas (uit biomassa) - gas-ccs (carbon capture industrie en gascentrales)
14 Mln Nm³ groen gas Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Potentieel voor groen gas Zeewier Stortgas Gras AWZI RWZI VGI Energiegewassen Kippenmest Varkensmest Rundermest GFT Biomassa potentieel van <0,5 BCM naar 2,4 BCM in Zeewier kan dit potentieel verruimen met 5 BCM Houtige biomassa voegt (slechts) 40 PJ toe zonder import Bronnen: De Gemeynt et al. (2014), Reith (2006) 14
15 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst CO2-afvang: sommige technieken al toepasbaar of bijna marktrijp CCS techniek TRL* Eerste projecten vanaf Post-combustion 9 Heden Verbeterde post-combustion Pre-combustion 8 Heden Oxy-fuel Chemical looping combustion (CLC) 4 >2025 Brandstofcel (SOFC) 4 >2025 CO2-afvang kost extra energie, maar dat kan worden verminderd 60% 50% 46% 48% 55% 51% 59% TRL 9 TRL 8 TRL 7 TRL 5-7 TRL 4 TRL 4 Geen afvang Precombustion Postcombustion Oxyfuel Verbeterde postcombustion Chemical looping combustion Brandstofc el met afvang Rendement van een gasgestookte elektriciteitscentrale bij verschillende CCS technieken(% LHV)* 15
16 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Ontwikkelingen in Gas CCS/CCU Huidige techniek: Post Combustion CCS Grootschalige locaties, hoge bedrijfstijd nodig Relatief hoge energiekosten Voorbeeld ontwikkelingen: kleinschalig Bijv. CarbonOrO: benodigde temperatuur laag (<70 ºC); Gebruik restwarmte industrie minder extra energieverbruik Oplossingen voor CO2-afvang bij productie biogas negatieve emissies uit biomassa Pre-combustion CCS/CCU oplossing voor de toekomst Centraal scheiden brandstof in CO 2 (opslaan/util.) en H 2 H 2 distribueren via waterstofnet naar kleinere bedrijven Waterstofnet ook goede basis voor invoeding uit Power2Gas 16
17 per ton vermeden CO2 ten opzichte van aardgas Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Kosten voor vermeden CO 2 bij groen gas en CO 2 -afvang
18 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Met behulp van het Energietransitiemodel is een scenario opgesteld met duurzaam en gas als primaire energiedragers 2500,00 Primair energetisch energieverbruik 2013 vs (PJ) Uitgegaan van afname totaal primair energieverbruik tot 2050 van 13%. 2000, , ,00 500,00 Groen gas Vloeibare biobrandstoffen LNG Hernieuwbare elektriciteit Afval Vaste biomassa Geïmporteerde elektriciteit Kolen Aardgas Aandeel aardgas lager, van 1400 PJ in 2013 tot 950 PJ in (versterkt met groen gas) Aandeel kolen en andere fossiele brandstoffen in 2050 vrijwel volledig vervangen. gas wordt ingezet ofwel als groen gas, ofwel als gas met CCS. 0,
19 Primair energieverbruik (PJ/jaar) Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst In dit scenario (zonder import van biomassa) kan de Nederlandse CO2-emissie dalen met 96% ten opzichte van 1990, optioneel 100% Scenario 1: primair energetisch energieverbruik zonder import van biomassa : gasinzet voor 89% CO2-neutraal, 96% daling van CO2-emissie t.o.v. 1990) Landbouw Gebouwde omgeving In gebouwde omgeving en transport: aardgas/ccs gerelateerd aan elektriciteit uit gascentrales met CCS (op momenten zonder duurzaam) Industrie Overig Transport Groen gas Vloeibare biobrandstoffen LNG Hernieuwbare elektriciteit Afval Vaste biomassa Geïmporteerde elektriciteit Kolen Aardgas met CCS Aardgas zonder CCS Grootschalig post-combustion CCS opgevolgd door pre-combustion CCS met waterstofnet ook voor de kleinere industrie. Emissiedaling 96% ten opzichte van Volledig CO2-neutrale energievoorziening mogelijk met ofwel biomassa-import, aquatische biomassa, energiebesparing industrie.
20 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Inzet groen gas niet meer in CV s. maar hulpbrandstof voor warmte (hulpketel) en elektrificatie (hybride Warmtepomp) Rekenvoorbeeld waarbij er in 2050 (of veel eerder) geen mono-gas CV s meer bestaan. CV in bestaande woningen vervangen door Hybride Warmtepompen op groen gas (20% van de warmtevraag) en duurzame stroom (80%). Daarnaast all-electric warmtepompen (nieuwbouw en NOM renovatie) en warmtenetten (geconcentreerde bouw en tuinbouw). Mlrd m 3 gas eq./jaar 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 Hybride WP All-electric 0,75 Groen gas: 1,0 Miljard m3 Warmte 0,25 Gas van hoofdbrandstof naar hulpbrandstof Hybride WP + groen gas + duurzame stroom: hele gebouwde omgeving in 2035 verduurzaamd, beperkte infrastructuur-impact Versnelling elektrificatie: laagdrempelig, goedkoper, minder aanpassing in de woning+ geen netverzwaring nodig 20
21 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Andere opties, verschillende infrastructureel gevolg Plaatje volgens warmtestudie CE Delft, 2015 Groen gas Mlrd m3 gas eq./jaar 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 Groen gas CV 0,9 All-electric. Warmtenetten 0,4 Mlrd m3 gas eq./jaar Variant met vooral electrificatie (all-electric en hybride) 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 Hybride WP 1 All-electric Warmtenetten 0,03 Groen gas 21
22 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Verschillen en samenhangen Verschil met RLI 95% scenario : Veel minder import van biomassa Gasunie verkenning: idem, en minder Power2Gas (maar wel samenhang in infrastructuur) Pre-combustion gas-ccs + waterstofnet, ook voor Power2Gas later Andere potentiele variaties / samenhangen: Verduurzaming gebouwde omgeving kan flexibel, snel en met minder extra infrastructuur. Nader uitwerken wenselijk. Industrie: verkenning CO2-neutrale gastoekomst komt deels overeen met recente VEMW plan. Verduurzaming industrie grote opgave, kan met diverse opties aangepakt. Toekomst industrie behoeft aandacht. 22
23 Conclusies Algemene indruk Een volledige verduurzaming in 2050 is mogelijk Met onzekerheden per optie, maar de opties kunnen elkaar aanvullen (parallel en in de tijd) zodat totaalbeeld zeker is Juist goed om meerdere opties te hebben versatiliteit Kosten lijken beheersbaar. Capaciteitskosten blijven beperkt door opslagfunctie gas Slimme opbouw kan: versnellen en infrastructuur uitsparen. o Verduurzaming gebouwde omgeving mede via hybride route o Verduurzaming industrie via gas-ccs en/of Power2Gas Beperk retrofit; benut vooral de natuurlijke investeringscycli Aanbeveling: bekijk dit verder in samenhang hele systeem 23
Routes naar CO 2 neutraal 2050
Routes naar CO 2 neutraal 2050 KVGN 15 september 2016 B. den Ouden b.denouden@berenschot.com Deels eerder gepresenteerd in: Verbindingsbijeenkomst Energiedialoog, 22 juni 2016 Studies ter ondersteuning
Nadere informatieKosten van de Gasunie Verkenning 2050
BIJLAGE BIJ DE GASUNIE VERKENNING 2050 Kosten van de Gasunie Verkenning 2050 Kostenberekening van het energiesysteem in 2050 van de door Gasunie opgestelde Verkenning 2050 Eindrapport, 14 juni 2016 Inhoud
Nadere informatieConferentie energie-opslag en -distributie
Stabiliteit van netten en energiesysteem Conferentie energie-opslag en -distributie Bert den Ouden, Berenschot 2 februari 2017 b.denouden@berenschot.nl 2-2-2017 Intermitterende duurzame bronnen Huidige
Nadere informatieNet voor de Toekomst. Frans Rooijers
Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen
Nadere informatieNieuwe Waterstof Infrastructuur
Nieuwe Waterstof Infrastructuur Pitch VEMW congres De toekomst van de energie infrastructuur Bert den Ouden, Berenschot 29 Maart 2018 b.denouden@berenschot.nl Industriële transitiepaden en infrastructuur
Nadere informatieGrootschalige introductie van micro wkk systemen. Harm Jeeninga ECN Beleidsstudies
Grootschalige introductie van micro wkk systemen Harm Jeeninga ECN Beleidsstudies jeeninga@ecn.nl Micro wkk een controversieel onderwerp? De discussie rondom het nut van micro wkk wordt niet altijd niet
Nadere informatieKlimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Klimaatneutrale gemeenten Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieWat vraagt de energietransitie in Nederland?
Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen
Nadere informatieen uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018
Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen
Nadere informatieWaterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft
Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieNotitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland
Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal
Nadere informatieDe snelste route naar aardgasvrije wijken
De snelste route naar aardgasvrije wijken Smart Energy NL, 5 juni 2018 Marijke Kellner, Gasunie #2 Energieverbruik: gebouwde omgeving 32% Bron: NEV 2017. Aandeel van sectoren in het bruto eindverbruik
Nadere informatieNet voor de Toekomst: samenvatting
Net voor de Toekomst: samenvatting Om in 2050 een CO2-neutrale samenleving te bereiken, zal de energievoorziening de komende decennia een ingrijpende transitie moeten doormaken. Maar hoe precies, is nu
Nadere informatieWarmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst
Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieCirculair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019
De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in
Nadere informatieNet voor de toekomst. Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl
Net voor de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieDoorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel
Doorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel Mogelijke transitiepaden naar 235 en 25: tempo en soort van elektrificatie Brede bijeenkomst transitiepad lage temperatuurwarmte, 27 september
Nadere informatieGas is geen aardgas, en hard nodig. Frans Rooijers - 4 november 2016
Gas is geen aardgas, en hard nodig Frans Rooijers - 4 november 2016 CE Delft: wie zijn wij? Onafhankelijk beleidsonderzoek en advies Bijna 40 jaar; ca. 50 medewerkers Grensvlak economie, techniek en (milieu)beleid
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieDoorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel
Doorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel Mogelijke transitiepaden naar 235 en 25: tempo en soort van elektrificatie Brede bijeenkomst transitiepad lage temperatuurwarmte, 27 september
Nadere informatieECN-N Energiescenario s Drenthe 2030
December 2016 ECN-N--16-031 Energiescenario s Drenthe 2030 Gerdes, J. Gewijzigd op: 16-12-2016 13:20 2 Inhoud 1 Context van de energiescenario s voor 2030 4 2 Uitgangspunten voor drie scenario s 5 3 Ontwikkelingen
Nadere informatieDe Energietransitie van de Elektriciteitsproductie
De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie door Adriaan Wondergem 6 october 2010 De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie van 2008 tot 2050. De kernvragen zijn: Hoe ziet een (bijna) CO2-loze
Nadere informatieEnergy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en
Nadere informatieEnergie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft
Energie Gebruik, kosten & transitie Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieDE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar
DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar Drie scenario s bestaande technologie Netgebonden Infrastructuur: elektriciteit en warmte (gas) Actuele gegevens van 2012 vertaald naar 2035
Nadere informatieHernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft
Hernieuwbare Energie na 2025 Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieSamen maken we Nederland aardgasvrij
Samen maken we Nederland aardgasvrij Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Bakkeveen Achtergrond Klimaatverdrag van Parijs: well below
Nadere informatieRol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening:
Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening: Betaalbaar & betrouwbaar? Robert Harmsen ECN Beleidsstudies COGEN Symposium Zeist 22 oktober 2004 Een blik naar de toekomst (1) Four Futures
Nadere informatieDe opkomst van all-electric woningen
De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige
Nadere informatieVan Gasbel Naar Waterbel
Van Gasbel Naar Waterbel 11 oktober 2018, Jan-Maarten Elias Huidige klantvragen Unica voor verduurzaming Op gebouwniveau Corporatie -> Hoe kan ik de CO2 reduceren? En de woonlasten laag houden? Sportclub
Nadere informatieWarmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk
Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Werksessie Topsector Energie 03/10/2016 Juriaan van Tilburg, Edwin van Vliet Even voorstellen > Juriaan van Tilburg 2016-heden: consultant Ecofys > Future
Nadere informatieHernieuwbaar gas. Energiedrager van de toekomst. Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie
Hernieuwbaar gas Energiedrager van de toekomst Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie New Energy Coalition Sector Grondstoffen Kracht en licht Vervoer Warmte Eindverbruik 567 PJ 362
Nadere informatieDe Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?
De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit
Nadere informatieAddendum op Ondergrondse Opslag in Nederland
Addendum op Ondergrondse Opslag in Nederland -Technische verkenning Uitwerking van opslagbehoefte in 2050 en productie-injectiecapaciteit Juli 2019 Addendum op Ondergrondse Opslag in Nederland - Technische
Nadere informatieZonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft
Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieDUURZAME WARMTEVOORZIENING
DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Xandra van Lipzig Pauline Tiecken ledenvergadering Zuidoost 20190423 Locatie: wijkcentrum De Stolp, Violierenplein 101. 24/4/19 Inhoud Verzoek om scenario
Nadere informatieVerkenning CO 2 -neutrale gastoekomst
C nul 2 Verkenning CO 2 -neutrale gastoekomst Een transitie-oplossing met CO 2 -neutraal gas, door een combinatie van groen gas en gas met CO 2 -afvang In opdracht van GasTerra en Gasunie,14 juni 2016
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieIn het hol van de leeuw?
In het hol van de leeuw? Ing. Ruud Brunst Manager Applications 5-10-2016 remeha.nl We horen vaak Gas raakt op of fosiele brandstoffen worden schaars maar is dat wel zo? remeha.nl Gas zal nog lang beschikbaar
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieAardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl
Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieAll-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2
All-electric voorbij, op weg naar 0 CO 2 2050 alles duurzaam Ing. Marco J. Bijkerk Manager innovative technologies New Business Development Remeha 24-1-2017 remeha.nl ALL GAS Nul op de meter PV Groen Gas
Nadere informatieBiomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)
Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Marit van Hout, PBL 10 oktober 2018, Den Bosch TKI BBE overleg Wat staat er over biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het
Nadere informatieTransitie naar een. CO -neutrale toekomst
Transitie naar een CO -neutrale toekomst 2 CO 2 reductie van bron tot gebruiker Steeds méér duurzame energie, maar niet minder CO 2 -uitstoot KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS In het verdrag van Parijs werd afgesproken
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieProductie van hernieuwbare energie in de woning/wijk
Productie van hernieuwbare energie in de woning/wijk Energiebehoefte van woningen/woonwijken Huidige gemiddelde energievraag van een woning 1. Warmte aardgas 1400 m3 2. Licht & kracht elektriciteit 3000
Nadere informatieGas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0)
Gas op Maat De maatschappij is op weg naar een CO 2 -neutraal energiesysteem. De gassector wil graag bijdragen aan het behalen van deze doelstelling. In de transitieperiode is de rol van aardgas maatwerk:
Nadere informatieToelichting Instrument 5. Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling
Toelichting Instrument 5 Onderdeel Toolbox voor energie in duurzame gebiedsontwikkeling Instrument 5, Concepten voor energieneutrale wijken De gehanteerde definitie voor energieneutraal is als volgt: Een
Nadere informatieTransitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog
Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam
Nadere informatieStand van zaken Stadswarmte in Utrecht
Stand van zaken Stadswarmte in Utrecht Stan de Ranitz Jaarbijeenkomst Warmtenetwerk 12 mei 2016 Inhoud presentatie 1. Stadswarmte Utrecht 2. Het equivalent opwek rendement (EOR) in Utrecht 3. Verdere verduurzaming
Nadere informatieGas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030
Gas als zonnebrandstof Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 Introductie Meer hernieuwbare energie Extra hernieuwbare energie in Nederland? Verkennen
Nadere informatieBeleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties
Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale
Nadere informatieVeel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers
Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers Groeiend aandeel hernieuwbaar Doel NL en overige EU-landen: in 2020 14% >> 16% in NL, gemiddeld EU 20% Politieke wensen (regeerakkoord): meer,
Nadere informatieElektronen en/of Moleculen
Verkenning Elektronen en/of Moleculen Twee transitiepaden voor een CO 2 -neutrale toekomst Bert den Ouden Peter Graafland Jan Warnaars April 2018 Verkenning April 2018 Berenschot Groep B.V. 3 B Elektronen
Nadere informatieAlterna(even voor aardgas
Alterna(even voor aardgas Koken en stoken zonder aardgas Energiecafé dea, 16 mei 2017 Rokus Wijbrans, EP4B Het EP4B Team Albert van Dam, albert.vandam@ep4b.nl Marcel van der Maal, marcel.vandermaal@ep4b.nl
Nadere informatieWaterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie
Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst
Nadere informatieBetekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs
Betekenis Energieakkoord voor Duurzame Groei voor de Installatiebranche Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel 3 februari 2014 / VSK beurs Inhoud Introductie Duurzame Energie Koepel en Sector beschrijving
Nadere informatieIng. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE
Ing. Marco J. Bijkerk, Manager innovative technologies Business development Remeha NWE 2050 alles duurzaam CO 2 Brandstof gebruik en CO2 in centraal vermogen 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieEconomie kernenergie versus andere opties
Economie kernenergie versus andere opties Bert Dekker KIVI NIRIA stuurgroep Energie Symposium De economie van kerncentrales 9 november 2007 Uitgangspunten SEM Maximalisatie van renderende besparingen (payback
Nadere informatieDe noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad
De noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad Delft, 9 maart 2018 Sander Fijn van Draat, Mark Jurjus, Hans Schneider Beheert het netwerk voor gas en stroom Inhoudsopgave
Nadere informatieGemeente Ede energieneutraal 2050
De gemeente Ede wil uiterlijk in 2050 energieneutraal zijn. Dit betekent dat we alle energie die in onze gemeente wordt gebruikt op een schone (hernieuwbare) manier willen opwekken. Dat doen we het liefst
Nadere informatieRoute naar een Duurzame Energievoorziening
Route naar een Duurzame Energievoorziening Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel Bijeenkomst: 25 november 2013, Power Lab 5 / USI & KIVI-NIRIA Inhoud Energie-transitie Energieakkoord voor duurzame groei
Nadere informatieWarmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft
Warmtetransitie - FlexForward Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieZonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013
Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieEnergievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen
Energievoorziening nieuwbouw Hans van Wolferen 24 november 2016 - Wageningen Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen
Nadere informatieNet voor de toekomst
Net voor de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft rooijers@ce.nl CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieKlimaatbeleid gericht op een energietransitie. 11 maart 2016, Ros PBL
Klimaatbeleid gericht op een energietransitie 1 De transitietheorie Landschap RLIadvies Klimaatakkoord Parijs Regime Systeemverandering Niches 2 Broeikasgasemissies: de opgave! Emissies Mton CO2-eq 1990
Nadere informatieRoadmap warmtesystemen
Roadmap warmtesystemen ECN-TNO: Marijke Menkveld, Sjaak van Loo, Sigrid Bollwerk, Robert de Boer, Martijn Clarijs TU Delft: Anke Dahlmann Hanzehogeschool Groningen: Klaas Jan Noorman, Kathelijne Bouw,
Nadere informatieBio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder
Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16
Nadere informatieHomelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen
Energie en exergie in de gebouwde omgeving Door Sabine Jansen (TU Delft) 7 April 2015 Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen Exergie voor de gebouwde omgeving Statements
Nadere informatieBUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM
BIES BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM Naar een duurzaam en geïntegreerd energiesysteem voor een wijk in transitie Een onderzoek uitgevoerd door: Met ondersteuning van: Foto: AEROPHOTO-SCHIPHOL 1
Nadere informatiePower to gas onderdeel van de energietransitie
Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit
Nadere informatieEmissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies
Emissiekentallen elektriciteit Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Notitie: Delft, januari 2015 Opgesteld door: M.B.J. (Matthijs) Otten M.R. (Maarten) Afman 2 Januari
Nadere informatieBiomassa. in het klimaatakkoord en de energietransitie
Biomassa in het klimaatakkoord en de energietransitie Over Morgen Energieke ruimdenkers en versnellers. Adviseurs die zichtbare oplossingen bieden voor een betere en toekomstbestendige leefomgeving. Oplossingen
Nadere informatieKLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018
KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,
Nadere informatieGegevens stroometikettering 2004
CE CE Oplossingen voor Oplossingen voor milieu, economie milieu, economie en technologie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 fax: fax: 015 015 2 150 150 151 151
Nadere informatieTabellenbijlage. Michiel Hekkenberg (ECN) Martijn Verdonk (PBL) (projectcoördinatie) Oktober 2014 ECN-O--14-052
Tabellenbijlage Michiel Hekkenberg (ECN) Martijn Verdonk (PBL) (projectcoördinatie) Oktober 2014 ECN-O--14-052 Verantwoording Dit rapport is de tabellenbijlage bij de Nationale Energieverkenning 2014 verschenen
Nadere informatieHoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017
Hoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische
Nadere informatieVerkenning Discussiestuk
Verkenning 2050 Discussiestuk 2 Verkenning 2050 3 Inhoud Voorwoord Verkenning 2050 Discussiestuk Mei 2016 Inleiding 1 Gasunie Verkenning 2050 - Discussiestuk 2 Onderbouwing Verlaging van de energievraag
Nadere informatieExterne notitie. Petten, 8 juli Cees Volkers Wouter Wetzels. Afdeling Policy Studies ECN-N Van
Externe notitie Petten, 8 juli 2013 Afdeling Policy Studies ECN-N--13-028 Van Cees Volkers Wouter Wetzels Onderwerp Nieuwste inzichten Nederlands gasverbruik Inleiding ECN Policy Studies voert regelmatig
Nadere informatieDe kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen
De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy
Nadere informatieSmart Energy Mix. Victor van Heekeren Platform Geothermie
Smart Energy Mix Victor van Heekeren Platform Geothermie Inhoud 1. Hoe ziet het er uit (globale contouren) 2. Vragen 3. Profiel/introductie Platform Geothermie 4. Blockers & Drivers, het krachtenveld 5.
Nadere informatieToekomstschetsen en organisatievraagstukken
Toekomstschetsen en organisatievraagstukken Samenvatting en bevindingen in #Energiedialoog Verschillen en gemene delers in energiescenario s Besparing oftewel isolatie zorgt voor grote verminderingen in
Nadere informatieDE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix
DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale
Nadere informatieVerkenning functionele energievraag en CO 2 -emissies tot 2050
Verkenning functionele energievraag en CO 2 -emissies tot 25 1 augustus 215 3.F61 Verkenning functionele energievraag en CO 2 -emissies tot 25 Bibliotheekgegevens rapport: Verkenning functionele energievraag
Nadere informatieKansen voor warmte. Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014
Kansen voor warmte Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014 Centrale boodschap Er is een groot potentieel aan duurzame warmte en warmtebesparing in Nederland beschikbaar. Per situatie
Nadere informatieHogere investeringen, lagere kosten en meer banen mede dankzij het Nationaal Energieakkoord
Hogere investeringen, lagere kosten en meer banen mede dankzij het Nationaal Energieakkoord Dr. Ir. John Kerkhoven Dr. Alexander Wirtz Dr. Joris Berkhout 12december 2014 Samenvatting Samen met ECN heeft
Nadere informatieDuurzame warmte en koude. Lex Bosselaar Nationaal Expertisecentrum Warmte IGEV 30 juni 2015, Harderwijk
Duurzame warmte en koude Lex Bosselaar Nationaal Expertisecentrum Warmte Lex.Bosselaar@RVO.nl IGEV 30 juni 2015, Harderwijk Duurzame warmte en koude Wat is het? Rol in Nederland Beleid overheid Energieakkoord
Nadere informatieVol gas op weg naar een duurzame energietoekomst
Vol gas op weg naar een duurzame energietoekomst Innovaties op gasgebied Hans Overdiep en Henk Ensing GasTerra B.V. VSK 2014 Onderwerpen - Verleden, heden en toekomst (aard)gas - Wikipedia, Gas en Energie
Nadere informatieGeothermie. traditioneel energiebedrijf?
31 maart 2010 T&A Survey Congres Geothermie Duurzame bron voor een traditioneel energiebedrijf? Hugo Buis Agenda Duurzame visie & ambities Waarom kiest Eneco voor Geothermie? Stand van zaken Markten Pro
Nadere informatieEen scenario voor 2030 als input voor de discussie m.b.t. het Energieakkoord Quintel Intelligence
Terugkoppeling Scenario s Gemaakt met het Energietransitiemodel T.b.v. het Nationaal Energieakkoord 2013 Een scenario voor 2030 als input voor de discussie m.b.t. het Energieakkoord Quintel Intelligence
Nadere informatie