Werkbladen In de klas. Onderzoeken. Naam. groep 5-6. School. Klas

Transcriptie

1 Werkbladen In de klas Onderzoeken groep 5-6 Naam School Klas

2 Wetenschap, overal om ons heen! Je leest of hoort vaak over wetenschappers die onderzoek hebben gedaan. Er is iets uitgevonden of iets nieuws ontdekt. Maar hoe onderzoek je eigenlijk? Onderzoeken begint meestal met een vraag om de wereld om ons heen beter te kunnen begrijpen. Je ziet en gebruikt elke dag van alles, maar waarom werkt iets, of hoe zou het beter kunnen? In deze les ontdek je door te onderzoeken van alles over magnetisme. Dit heb je nodig in de klas! Werkblad Magneten 03 Werkblad Verslag 05 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO 07 NEMO Science Museum Deze uitgave van NEMO Science Museum is ontwikkeld door het NEMO Science Learning Center; het expertisecentrum van NEMO op het gebied van leren over wetenschap en techniek. Het is toegestaan om zonder winstoogmerk het materiaal of delen van het materiaal te kopiëren en te distribueren, zolang vermelding van de herkomst van het materiaal goed is aangegeven. Fotografie DigiDaan Illustraties Henk Stolker NEMO Science Museum Oosterdok VX Amsterdam Postbus AK Amsterdam t +31 (0) info@e-nemo.nl nemosciencemuseum.nl nemokennislink.nl 02

3 Werkblad Magneten Opdracht 1 Verkennen Welke voorwerpen trekt een magneet aan? Aangetrokken door de magneet voorwerp wel niet kurk plastic dopje van een pen potlood stukje stof haarelastiekje spijker paperclip Trekt een magneet alle voorwerpen aan? Opdracht 2 Wat ga je onderzoeken? Wat denk jij? 03

4 Werkblad Magneten Aan de slag! Test of de metalen voorwerpen door een magneet worden aangetrokken. Schrijf in onderstaande tabel wat er gebeurt. Als je meer metalen voorwerpen test, schrijf die er dan bij. Wat gebeurt er? Aangetrokken door de magneet voorwerp wel niet lepel punaise paperclip muntstuk van 1, 2 of 5 eurocent muntstuk van 10, 20 of 50 eurocent muntstuk van 1 euro muntstuk van 2 euro spijker sleutel frisdrankblikje blikje Wat weet je nu? 04

5 Werkblad Verslag Als je onderzoek doet, is het belangrijk om de gegevens goed op te schrijven. Zo kun je een goede conclusie trekken en die weer gebruiken voor verder onderzoek. Schrijf een verslag over een van je onderzoeken bij een onderdeel van de tentoonstelling Wonderlijke Wetenschap. Over welk deel van de tentoonstelling gaat dit verslag? Op verkenning Misschien wist je al iets over het onderwerp. Wat wist je al over het onderwerp? Vraag Wat is de vraag die je hebt onderzocht? Wat denk jij? Wat dacht jij dat het antwoord op de vraag was? Aan de slag! Wat heb je precies gedaan? Schrijf dit stap voor stap op. 05

6 Werkblad Verslag Wat gebeurt er? Wat waren de uitkomsten van je onderzoek? Beschrijf wat je zag, voelde of hoorde. Wat weet je nu? Wat is het antwoord op je vraag? Was dat wat je dacht? Zoek nog meer informatie over het onderwerp op. Je kunt de vragen gebruiken die de leerkracht heeft. Je kunt natuurlijk ook zelf vragen bedenken. Zet aan het einde ook erbij welke boeken en websites je gebruikt hebt. Heb je ideeën voor verder onderzoek? 06

7 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO Luisterschotels Als je fluistert of praat, maak je geluid. Geluid is een trilling. Je kunt dit zelf voelen. Leg je hand op je keel en zeg dan iets. Voel je je keel trillen? Het is niet alleen je keel die gaat trillen. De lucht eromheen gaat ook trillen. In de lucht ontstaan geluidsgolven. Deze geluidsgolven gaan alle kanten op. Via de lucht komen ze ook in je oor. Met de schotels kun je geluid naar de overkant brengen. Dat komt door de holle vorm van de geluidsschotels. Als je precies in het midden praat, wordt het geluid over de schotel verspreid en weerkaatst naar de andere schotel. De andere schotel vangt het geluid op en buigt het weer naar het midden toe. Diegene die daar staat, kan jou nu heel goed horen. Fluister Luister Je hebt misschien wel eens de grote witte schotels op huizen gezien. Dit zijn satellietschotels om televisiebeelden te kunnen ontvangen. Ze werken eigenlijk hetzelfde als de geluidsschotels in NEMO. Alleen vangen die witte schotels radiogolven op en geen geluidsgolven. Voor je verslag kun je antwoord proberen te vinden op de volgende vragen: Wat is geluid? Kun je geluid voelen? Je kunt in boeken en op internet antwoord op deze vragen zoeken. Hier staan een aantal websites waar je informatie over geluid vindt. (speel met techniek geluid) (proefjes geluid bijvoorbeeld kriebelend geluid uitleg) (zoek op geluid ) 07

8 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO Zeepbellen Je kunt geen vierkante of driehoekige bel blazen. Een zeepbel vormt een zo klein mogelijk oppervlak en dat is de bol. De bol is de meest ideale vorm voor een zeepbel. Een zeepbel kan alleen een andere vorm hebben, als er andere bellen omheen zitten. In het driehoekige frame bijvoorbeeld kun je een zeepbel maken die driehoekig is. Dat komt omdat de zeepbel door de zeepvliezen eromheen in een driehoekige vorm geduwd wordt. Een driehoekige bel lukt dus alleen als de bel nog in het frame zit. Als je de bel uit het frame blaast, is de bel weer rond. Water kan zonder zeep nooit een bel worden. De waterdeeltjes trekken daarvoor teveel aan elkaar. Maar als er zeep bij het water zit, gaan de zeepdeeltjes tussen de waterdeeltjes zitten. Hierdoor wordt de aantrekkingskracht minder en kun je bellen blazen. Zeepbellen zijn vooral leuk, maar ze worden in het dagelijks leven niet gebruikt. Toch zijn onderzoekers bezig om de natuurkunde achter zeepbellen te begrijpen. Zeep kom je natuurlijk wel overal tegen, bijvoorbeeld in afwasmiddel, shampoo en douchegel. Voor je verslag kun je antwoord proberen te vinden op de volgende vragen: Hoe kun je in een zeepbel prikken zonder dat de zeepbel kapot gaat? Waarom kun je beter schoonmaken met zeep dan zonder zeep? Je kunt in boeken en op internet antwoord op deze vragen zoeken. Hier staan een aantal websites waar je informatie over zeep vindt. (proefjes zoek op zeep ) 08

9 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO Hijsstoelen Als je iets laat vallen, gaat dat altijd naar beneden en nooit omhoog. Dit komt omdat de zwaartekracht van de aarde aan alles trekt. Hoe zwaarder je bent, hoe groter de kracht is die aan je trekt. Om jezelf op te tillen moet je dus heel sterk zijn. Een katrol kan je helpen om zware dingen omhoog te tillen. Een katrol is een wiel met een touw erom. Door katrollen heb je minder kracht nodig, want ze verdelen de krachten. Hoe meer katrollen, hoe minder kracht jij hoeft te gebruiken. De stoel met het groene touw heeft de meeste katrollen, dus hiermee hijs je jezelf het makkelijkst omhoog. Een hijskraan gebruikt hetzelfde principe. In een hijskraan zitten meerdere katrollen. Daarom kan een hijskraan hele zware dingen optillen. Voor je verslag kun je antwoord proberen te vinden op de volgende vragen: Hoe werkt een katrol? Waarvoor gebruiken we nog meer katrollen? Je kunt in boeken en op internet antwoord op deze vragen zoeken. Hier staan een aantal websites waar je informatie over katrollen vindt. (zoek op katrol ) (zoek op hijskraan ) 09

10 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO Kleurenmenger Licht zorgt ervoor dat we de dingen om ons heen goed kunnen zien. Overdag zie je het licht van de zon. s Nachts is het donker, je doet dan de lampen aan. De zon, lampen en lantaarnpalen geven licht. Dingen die licht geven heten lichtbronnen. Je ogen geven zelf geen licht, maar kunnen het licht wel waarnemen. Als het licht van een lichtbron op een boek valt, dan weerkaatst het licht naar je ogen. Licht van de zon of van een lamp lijkt wit, maar bestaat eigenlijk uit een mengsel van kleuren. Omdat ze door elkaar zitten, zien we het als wit licht en niet als verschillende kleuren. In een regenboog kun je wel zien dat zonlicht uit verschillende kleuren bestaat. Het zonlicht valt dan door regendruppels in de lucht. De druppels breken het licht. Daardoor nemen alle kleuren in het licht dan ieder net een ander weggetje. En zo zie je ze precies naast elkaar, van violet naar rood. Als je alle kleuren licht mengt, krijg je weer wit licht. Door de manier waarop je ogen werken, zie je al wit licht als je alleen de kleuren rood, groen en blauw mengt. Voor je verslag kun je antwoord proberen te vinden op de volgende vragen: Wat zijn de kleuren van een regenboog? Wat zijn primaire kleuren? Je kunt in boeken en op internet antwoord op deze vragen zoeken. Hier staan een aantal websites waar je informatie over licht en kleuren vindt. (werkstukken natuurverschijnselen licht en kleur) (speel met techniek licht) (experimenteer online licht lichtmenging) (breinbank wetenswaardigheid Zien-Ontstaan van een regenboog) 10

11 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO Schaduwmuur Dit is een bijzondere muur. De muur kan het licht van de lamp een tijdje opslaan. Dit komt omdat de muur bedekt is met een speciale stof. De deeltjes van deze stof bewaren de energie van het licht een tijdje. Daarna geven de deeltjes die energie weer af in de vorm van licht. De muur geeft dan zelf ook even licht. Behalve op de plek waar jij stond, daar kon geen licht op schijnen. Zonder licht kan de muur zelf ook geen licht geven. Daarom zie je je eigen schaduw op de muur. Als je dichtbij de lamp staat is je schaduw vaag. Sta je dichtbij de muur, dan is je schaduw duidelijk. Dat een stof energie kan bewaren en later licht kan uitstralen heet fosforescentie. Sommige horloges hebben een wijzerplaat die s nachts oplicht. Zo kun je ook in het donker zien hoe laat het is. Op de wijzerplaat zit dezelfde stof als op deze muur bij NEMO. De deeltjes slaan het daglicht op wat erop schijnt. Daarna stralen ze heel langzaam hun opgeslagen licht weer uit. Overdag zie je dit bijna niet, omdat het licht om je heen veel sterker is. De stickers van sterren en planeten die je op het plafond van je slaapkamer kunt plakken, werken op dezelfde manier. Voor je verslag kun je antwoord proberen te vinden op de volgende vragen: Uit welke kleuren bestaat zonlicht? Hoe ontstaat schaduw? Je kunt in boeken en op internet antwoord op deze vragen zoeken. Hier staan een aantal websites waar je informatie over licht en schaduw vindt. (speel met techniek licht) (werkstukken natuurverschijnselen licht en kleur) (zoek op bevries je schaduw ) 11

12 Bijlage Extra uitleg over de tentoonstelling in NEMO Spijkerstoel Misschien vind je het een beetje gek dat je lekkerder zit op de stoel met de spijkers dan op de stoel met bollen. Spijkers zijn toch best scherp! De spijkers zijn dan wel scherp, maar het zijn er ook heel veel. Jouw gewicht wordt verdeeld over alle spijkers. Omdat er zoveel spijkers zijn draagt elke spijker maar een klein beetje van jouw gewicht. De bolletjesstoel heeft veel minder bollen. Elke bol draagt een groot deel van jouw gewicht. Dat zit niet zo lekker. Ditzelfde principe gebruiken mensen die op sneeuwschoenen lopen. Stel je loopt met je gewone schoenen over een dikke laag sneeuw. Dan zak je door de sneeuw. Dat komt omdat jouw gewicht wordt gedragen door een klein stukje sneeuw. Dat kan de sneeuw niet dragen en je zakt erdoor heen. Als je op sneeuwschoenen over een dikke laag sneeuw loopt, zak je niet door de sneeuw. Dat komt omdat een sneeuwschoen een groot oppervlak heeft. Jouw gewicht wordt gedragen door een groot stuk sneeuw. Zo zak je er niet doorheen. Voor je verslag kun je antwoord proberen te vinden op de volgende vragen: Waarom is een uiteinde van een spijker puntig? Waarom doet het veel meer pijn als iemand met een naaldhak op je voet gaat staan dan met blote voeten? Je kunt in boeken en op internet antwoord op deze vragen zoeken. Hier staan een aantal websites waar je informatie over licht en schaduw vindt. (zoek op spijkerbed ) (leerkrachten opstelling mechanica Waarop slaap je het liefst?) 12