VBBM & NFW VERENIGING TOT BEHOUD VAN BOER EN MILIEU & NOORDELIJKE FRIESE WOUDEN. Wehl, donderdag 20 september Geachte mevrouw Veerbeek,

Transcriptie

1 VERENIGING TOT BEHOUD VAN BOER EN MILIEU & NOORDELIJKE FRIESE WOUDEN Contactadres: Diana Saaman, projectcoördinator Ringweg 4, 7031 GW WEHL T: VBBM & NFW Aan het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie T.a.v. mevrouw Veerbeek Postbus 20101, 2500 EC DEN HAAG Wehl, donderdag 20 september 2012 Betreft: reactie van NFW en VBBM over vervolg Praktijkproef en/of structurele voorziening bovengronds aanwenden van dierlijke mest n.a.v. overleg met ministerie van EL&I op 30 augustus 2012 Geachte mevrouw Veerbeek, Hierbij geven wij als verenigingen onze reactie naar aanleiding van de bijeenkomst op donderdag 30 augustus. Het onderwerp toekomst bovengronds aanwenden van mest stond centraal tijdens dit gesprek. U stelde richtingen voor om toe te werken naar een structurele voorziening: het aanzuren van mest en het toedienen van mest en water tegelijk (bijvoorbeeld de Duo Spray of sleepslang met sleepvoet). Naast deze door u geschetste opties stelden wij allen vast: er ligt een aangenomen Kamermotie op tafel. De derde optie. Reactie op uw optie: het aanzuren van mest Het aanzuren van mest voor aanwending lijkt ons een optie, die het onderzoeken in de praktijk waard is. Echter, onze voorkeur zou dan uitgaan naar het toepassen van biologische of organische middelen. Dit past bij onze wijze van kringloopboeren. Aangezien er nog geen of weinig praktijk ervaring is met de inzet van organische middelen om mest aan te zuren, zijn er wellicht onder ons deelnemers die bereid zijn daar ervaring mee te willen opdoen in een pilotproject. Concreet denken wij dan het toepassen en testen van verschillende organische zuren; het toevoegen van organisch materiaal of micro-organismen; inbedding in het online systeem (voor borging en handhaving) en een indruk te krijgen van de arbeid en kosten om aanzuren in te zetten. Een en ander leent zich volgens ons goed voor een pilotproject. Wij hebben echter geen middelen om een project (mede) te financieren. 1

2 Reactie op uw optie: inzet Duo Spray of vergelijkbare techniek Het inzetten van de Duospray of het verdunnen van drijfmest met water zien wij vooral als mogelijkheid voor gangbare bedrijven die op grond zitten waar de drijfmest niet in de grond gebracht kan worden. Duospray is beperkt in Nederland inzetbaar: in veel gebieden is geen oppervlaktewater aanwezig. Daarnaast is het minder wenselijk voor de structuur van de bodem om met zwaardere machines land te bewerken. Daarom zien wij deze wijze niet als de oplossing als structurele voorziening voor kringloopboeren. Wel willen wij opmerken dat wij de inzet en doorontwikkeling van de Duospray of aanverwante technieken met belangstelling volgen. Eén van de VBBM deelnemers aan de Praktijkproef beproeft de Green Duo. Door WUR zijn gedurende het afgelopen mestseizoen veldmetingen uitgevoerd om ammoniakemissie bij het gebruik van de Green Duo (Duo Spray) te bepalen. Wij nemen aan dat u op de hoogte bent van de eerste, positieve onderzoeksresultaten, gezien uw overweging om de Duo Spray groen licht te geven. Interessant is daarbij, dat er ook metingen zijn verricht om onder andere stalemissie en emissie bij bovengronds aanwenden van mest zonder water te bepalen. Wij hebben begrepen dat de publicatie van dit veldonderzoek medio oktober 2012 openbaar wordt. Uit de eerste reacties van betrokkenen bij dit recente veldonderzoek kunnen wij opmaken dat de geldende kwantificering van ammoniakemissie bij bovengronds aanwenden zonder water wellicht tot aanpassingen gaat leiden, gelet op (herhaaldelijk) gemeten lagere emissiewaarden tijdens dit recente veldonderzoek. Wij kunnen ons dan ook voorstellen, dat de publicatie van dit veldonderzoek een ander licht werpt op de nu gehanteerde emissieaannames bij bovengrondse aanwending zonder water. Uw opties, het aanzuren van mest en de Duospray, zijn in feite voor ons end of pipe oplossingen, die niet gerelateerd zijn aan gericht stikstofmanagement van de bedrijfscyclus. Bij kringloopboeren staat juist voorop: kwalitatief zo goed mogelijke mest produceren die aanzienlijk minder ammoniakale stikstof bevat. Wij streven naar het aanpakken van de emissie bij de bron. Reactie op de aangenomen motie Onze reactie op de motie (aangenomen op 5 juli 2012; motie: , nr. 28 Van Gerven) is in eerste instantie het doen van een verzoek: wij roepen de demissionaire staatssecretaris Bleker op, of zijn mogelijke opvolger gelet op de politieke ontwikkelingen, de motie tot uitvoering te brengen, zodat doorgang van de praktijkproef kan plaatsvinden. Daarbij opgemerkt. Wij herkennen als verenigingen het draagvlak in de Tweede Kamer (tijdens de stemming over de motie) in het publieke domein. Diverse wetenschappelijke en maatschappelijke organisaties spreken hun steun uit voor verlenging van de Praktijkproef en opperen ideeën om de modellering van de stikstofcyclus en andere aspecten te optimaliseren. Dat is wat de motie ook beoogd. Dit leidt concreet tot de volgende voorstellen, die een verlenging en op termijn een structurele voorziening voor kringloopboeren rechtvaardigt: pagina 3 t/m 5. 2

3 1 Onderwerp: KringloopWijzer Status: het Productschap voor Zuivel, uw ministerie en het ministerie van I&M hebben groen licht gegeven om de KringloopWijzer door te ontwikkelen als de standaard voor het bedrijfsspecifiek uitrekenen van de fosfor-, stikstof- en koolstofstromen op het melkveebedrijf, waardoor milieuprestaties per bedrijf inzichtelijk worden. Doel: om de KringloopWijzer in de praktijk tot een succes te maken, zijn Europees geaccepteerde rekenprocedures nodig. Tot nu toe beschrijft de bedrijfsspecifieke excretie (BEX) slechts een deel van de fosfor- en stikstofkringloop. Het uitbreiden van de BEX naar de hele fosfor-, stikstof- en koolstofkringloop maakt het bedrijfsspecifieke spoor completer en sterker en daarmee het fosfaat- en stikstofbodemoverschot, de ammoniakemissie en de opbrengst van het eigen land. Ons voorstel: bij verlenging van de Praktijkproef draaien de deelnemende kringloopboeren mee binnen het project rondom het doorontwikkelen van de KringloopWijzer. Op die manier dragen de deelnemers bij aan het streven naar geaccepteerde rekenmodules en draagt het anderzijds bij aan het zo juist mogelijk in kaart brengen van een complexiteit. Want: lukt het de wetenschappers van de KringloopWijzer de afwijkende processen bij kringlooplandbouw in de berekening te vatten?. 2 Onderwerp: mestanalyses en ammoniakmeetlat Status: kringloopboeren laten twee maal per jaar mest bemonsteren en onderzoeken door een laboratorium. Een overzicht over zes jaar geeft aan, dat de TAN (ammoniakale deel van de stikstof in de mest) een aandeel heeft van gemiddeld 1/3. De TAN in mest van gangbare bedrijven heeft 2/3 aandeel, daarbij geldt laatstgenoemde als forfaitaire waarde. Doel: rekenen met de werkelijke TAN in plaats van forfaitaire TAN waarde. Op deze manier wordt een reële berekening van de ammoniakemissie gemaakt van kringloopbedrijven. Ons voorstel: het CLM rekent op basis van de werkelijke TAN de deelnemende kringloopbedrijven tijdens de verlenging door. CLM reactie: Recent is CLM Onderzoek & Advies door VBBM gevraagd te kijken naar bedrijfsresultaten van melkveebedrijven die hebben deelgenomen aan de pilot bovengronds mestaanwenden. Daartoe heeft CLM een overzicht ontvangen met de gemiddelden van de kwaliteit van de dierlijke mest van deze bedrijven. Uit dit overzicht blijkt dat VBBM-bedrijven die bovengronds mest hebben aangewend, dat gemiddeld hebben gedaan met mest met een relatief laag gehalte aan ammoniakale stikstof (TAN). Uit diverse onderzoeken is een duidelijke relatie gebleken tussen het TAN-gehalte en de (mogelijke) uitstoot van ammoniak. Dit betekent dat deze VBBM-bedrijven met relatief lage TAN-gehalten in de mest een lagere ammoniakuitstoot zullen hebben. Uit het CDM-advies blijkt niet dat deze kennis en informatie is meegenomen in het rapport. Daardoor ontstaat geen juist beeld van de uitstoot van ammoniak bij bemesting op deze melkveebedrijven. CLM Onderzoek & Advies heeft - deels in opdracht van ministerie EL&I - een ammoniakmeetlat opgesteld. Daarmee kan met bedrijfsspecifieke informatie en data de ammoniakuitstoot van melkveebedrijven worden doorgerekend. Bij die doorrekening wordt ook rekening gehouden met het TAN-gehalte van de mest. Met een korte vingeroefening is globaal het effect van het gemiddeld lagere TAN-gehalte in de mest over de afgelopen 3 jaar berekend. Uit die berekening blijkt dat de uitstoot van ammoniak bij bovengronds aanwenden van dierlijke mest op deze bedrijven, door het lagere TAN-gehalte, ongeveer 45% lager is dan bij bovengronds aanwenden volgens het gangbare TAN-gehalte. De variatie in het TAN- 3

4 gehalte binnen zowel gangbare als VBBM bedrijven is groot en daarmee zou het TANgehalte een interessante indicator zijn voor de ammoniakuitstoot bij mestaanwenden die melkveehouders in het management en de overheid in de regelgeving kunnen gebruiken. Naast de hiervoor genoemde vingeroefening is een veel preciezere berekening van de ammoniakuitstoot mogelijk op basis van de resultaten van individuele VBBM-bedrijven. Door de langjarige lopende projecten en activiteiten op deze bedrijven zijn de daarvoor benodigde data en resultaten beschikbaar vanaf ca Die database biedt, na een goede analyse met de ammoniaklat, een schat aan informatie die een breder en beter beeld geeft van de feitelijke ammoniakuitstoot van deze melkveebedrijven die de afgelopen jaren bovengronds hun mest (mochten) aanwenden. 3 Onderwerp: draagvlak vanuit de maatschappelijke organisaties Milieudefensie en Greenpeace voor bovengrondse aanwending door kringloopboeren Status: Milieudefensie en Greenpeace pleiten voor verlenging van het bovengronds aanwenden van mest door kringloopboeren. Motivatie van Milieudefensie en Greenpeace: Er is op dit moment geen wetenschappelijke overeenstemming over de milieueffecten van de mestaanwendingstechnieken en is de feitenbasis onvoldoende. Verlenging van de praktijkproef biedt de kans op een schat aan kennis over de wisselwerking tussen mestaanwendingstechnieken, mineralenefficiëntie en bodemvruchtbaarheid. Na bestudering van het momenteel beschikbare onderzoek (inclusief de evaluatie van de praktijkproef) en het bezoeken van een aantal bedrijven leven bij ons als milieuorganisaties een aantal vragen. Als Milieudefensie en Greenpeace verwachten wij dat deze vragen waar mogelijk verwerkt kunnen worden in het vervolg van de praktijkproef. Het huidige onderzoek concentreert zich op bepaalde stoffen (stikstof) en bepaalde compartimenten (lucht), waardoor de samenhang van mineralenbalans en lekverliezen in de cyclus onderbelicht blijft. Er is gebrek aan empirisch bewijs (metingen, praktijkonderzoek, veldgegevens, bodemonderzoek) en er is geen wetenschappelijke bevestiging van gepubliceerde onderzoeksresultaten. Doel: wat Milieudefensie en Greenpeace betreft kan het voortzetten van de praktijkproef bijdragen aan het opvullen van deze lacunes in kennis over de merites van verplichte mestinjectie versus bovengronds aanwenden. Voorstel: Milieudefensie heeft bij de WUR de volgende onderzoeksvraag neergelegd: Is het gunstig voor het optimaal sluiten van voer-grond-mestkringloop op eigen perceel (melkveehouderij) om bovengronds uit te rijden? Het gaat in eerste instantie om N-cyclus en lekverliezen in breder kader te bekijken dan alleen de ammoniakemissies, en in tweede instantie om andere nutriënten (P maar ook K, C, andere micronutriënten) ook in de beschouwing mee te nemen. 4 Onderwerp: het verbeteren van de beschikbaarheid van de micronutriënten in de bodem. Status: Recent rapport t.a.v. het ministerie van EL&I: Schaarste van micronutriënten in bodem, voedsel en minerale voorraden. Urgentie en opties voor beleid. Door het Platform Landbouw, Innovatie & Samenleving, Utrecht, juni Doel: antwoord zoeken op een van de vragen: Is er een effect van onderwerken van mest op de bodemkwaliteit en de beschikbaarheid van micronutriënten ten opzichte van 4

5 bovengrondse aanwending, eventueel te onderzoeken door de bodems van twee groepen van ondernemers te onderzoeken (gangbaar en kringloop).. Ons voorstel: gelet op de urgentie van dit thema door de stijgende schaarste van micronutriënten in de bodem en daarmee een overstijgend algemeen belang, stellen wij voor dat een dergelijk onderzoek wordt uitgezet door het ministerie van EL&I. Wij stellen daarbij uiteraard percelen van deelnemers beschikbaar voor bodemonderzoek Naast deze vier beknopt beschreven voorstellen verwijzen wij u naar het eerder door ons ingediende verzoek (januari 2012) waarin gedetailleerder onderzoeksvragen zijn beschreven om tot verlenging van de proef en structurele inbedding in de wetgeving te komen. De evaluatie van de CDM heeft vragen opgeroepen. En dat is toch feitelijk wat wetenschap beoogt en drijft. De evaluatie is in die zin een balans opmaken op basis van de beschikbare wetenswaardigheden. Vervolgens roept het vragen waar leemtes ontstaan of vragen onbeantwoord blijven. Dat verdient navolging. Dat doet recht aan het verwerven van meer inzicht. Inzicht in complexe processen. Wij willen graag met u invulling geven, zodat de Praktijkproef 2 of meerdere jaren kan worden verlengd. De voorstellen in deze brief zijn naar ons inzien gefundeerde argumenten voor verlenging en geven daarbij invulling voor uitvoering van de motie. Ons doel is om een onderbouwing te realiseren voor een structurele voorziening van het bovengronds uitrijden van mest voor kringloopboeren in de toekomst. Wij zien uw reactie graag tegemoet, Met vriendelijke groet, Diana Saaman namens Kors den Hartog (melkveehouder te Eesveen en voorzitter VBBM) Douwe Hoogland (te Bergum en voorzitter NFW) 5