Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 2012

Transcriptie

1 Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 2012 Februari 2013 Jan Luijt en Martien Voskuilen Landelijk Na een forse stijging handhaaft de agrarische grondprijs zich sinds 2009 op een hoog niveau. Er is de laatste paar jaar zelfs een verdere stijging: van euro/ha in 2009, naar in 2010 en 2011, en euro/ha in In het vierde kwartaal van 2012 is een prijs van euro/ha gemeten. De grondmobiliteit is in de afgelopen jaren iets toegenomen. Recente ontwikkelingen in de grondgebonden landbouw (zie kader) geven geen aanleiding voor een grondprijsdaling. De akkerbouw heeft een erg goed jaar achter de rug en in de melkveehouderij zorgt de afbraak van de melkquotumprijs voor meer ruimte om in grond te investeren. Actuele situatie melkveehouderij en akkerbouw De melkprijs in 2012 was ongeveer 7% lager dan in 2011 (figuur). De oorzaak van deze prijsdaling ligt in de grotere melkaanvoer in het begin van het jaar in de EU-27. Er kwam een kentering door de droogte in zowel de EU als de VS in combinatie met nog hogere voerprijzen. Per bedrijf werd in 2012 door schaalvergroting 2,6% meer melk geproduceerd dan in Dit was inclusief de verruiming van het quotum met 1% op 1 april Per saldo daalden de melkopbrengsten per bedrijf met euro. De omzet en aanwas nam toe. Dit resulteerde in een afname van de totale opbrengsten per bedrijf met euro tot circa euro. Ontwikkeling melkprijs (inclusief btw), euro/100 kg jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Bron: LEI Prijs-Informatie-Desk. Na het rampjaar dit geldt niet voor producenten van zetmeelaardappelen - rendeerden in 2012 alle belangrijke akkerbouwteelten erg goed hetgeen resulteerde in relatief hoge inkomens.

2 Het areaal wintertarwe is in 2012 sterk uitgebreid en de productie per hectare (9,4 ton) bleek 9% hoger dan het jaar ervoor. Hierdoor steeg de productie in Nederland met ongeveer 30%. Omdat in onder meer Rusland en de VS de productie tegenviel vanwege droogte had de tarweprijs niet te lijden van het grotere Nederlandse aanbod; integendeel, er werden recordprijzen geregistreerd. Ook de prijs van de consumptieaardappelen was in 2012 vrij hoog, bij een binnenlandse productie die ruim 10% lager lag dan vorig jaar. Ook de productie van pootaardappelen was lager dan in Verwacht wordt dat de prijzen daardoor beter zijn en de opbrengst per hectare iets boven het niveau van 2011 uitkomt. Producenten van zetmeelaardappelen hadden in 2012 evenals in 2011 een goed jaar. De productie per hectare van zetmeelaardappelen was, evenals het zetmeelgehalte, hoger dan vorig jaar. De verwachting is dat AVEBE over 2012 weer een hoge markttoeslag uitkeert. De suikerproductie per hectare was in 2012 een van de hoogste van de afgelopen jaren. Er wordt een suikerproductie verwacht van 13,6 ton suiker per hectare bij een suikergehalte van 17%. In 2011 is er per ton quotumbieten een recordbedrag aan ledentoeslag betaald. De verwachting is dat dit jaar opnieuw een forse toeslag betaald wordt. De uien zijn in 2012 (voor het merendeel) in een betere staat geoogst dan in De nationale productie is ruim 10% lager dan in Dit komt vooral doordat het areaal gekrompen is vanwege de slechte prijzen in Door dit kleinere aanbod is de prijs uit het dal gekropen. Een hectare uien bracht in 2012 fors meer op dan in Regionaal overzicht Noorden In het Noorden is de agrarische grondprijs van oudsher wat lager dan in de rest van Nederland. Echter, in met name de akkerbouwstreken is de grondprijs in 2012 flink gestegen. In Bouwhoek en Hogeland kwam de grondprijs uit op euro/ha (figuur 1) met de hoogste prijzen in De Marne Figuur 1 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland, Bouwhoek en Hogeland Veenkoloniën en Oldambt Noordelijk Weidegebied a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. 2 LEI Wageningen UR

3 Kaart 1 Prijs (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland naar groep van landbouwgebieden, 2012 Bron: Kadaster, bewerking LEI. en Oostelijk Hogeland; in de Veenkoloniën en Oldambt ging de prijs naar euro/ha (kaart 1). Dit laatste na twee goede zetmeelaardappelen jaren. Ook was er ten opzichte van 2011 een substantiële stijging van de grondmobiliteit in Bouwhoek en Hogeland en vooral in Veenkoloniën en Oldambt. De grondprijs in het Noordelijk weidegebied blijft met euro/ha wat achter, met name in het Groninger Zuidelijk Westerkwartier (kaart 2). De grondmobiliteit bleef in het Noordelijk weidegebied op het lage niveau van Oosten In het Oostelijk Veehouderijgebied blijft de prijs nu al enige tijd rond de euro/ha hangen (figuur 2), overigens bij een oplopende grondmobiliteit. De verschillen zijn echter groot. Uitschieters zijn Twente met euro/ha en het Zuidelijke Zandgebied in Drenthe met euro/ha (kaart 2). De grondprijs in het Centraal Veehouderijgebied stijgt licht en kwam in 2012 op bijna euro/ha. Ook de grondmobiliteit nam er toe. De hoogste prijzen in het Centraal veehouderijgebied komen voor in het Zandgebied van Utrecht ( euro/ha) en de Westelijke Veluwe ( euro/ha). In het Rivierengebied ( euro/ha) laat de grondprijs de laatste jaren een lichte stijging zien en loopt de mobiliteit een beetje op. De hoogste grondprijs ( euro/ha) werd de afgelopen jaren in de Kromme-Rijnstreek en Heuvelrug gemeten. Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 2012 Februari

4 Figuur 2 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland, IJsselmeerpolders Rivierengebied Centraal Veehouderijgebied Oostelijk Veehouderijgebied a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. De IJsselmeerpolders laten in 2012 met bijna euro/ha het hoogste grondprijsniveau van Nederland zien: in Flevoland de laatste drie jaren gemiddeld euro/ha. De Noordoostpolder blijft daar met euro/ha bij achter. Wieringen en de Wieringermeer blijven er met euro/ha ver bij achter. De grondmobiliteit in de IJsselmeerpolders was de laatste 2 jaar lager dan in 2009 en Westen Westelijk Holland kent in 2012 een gemiddelde grondprijs van bijna euro/ha (figuur 3). Dit is een lichte stijging ten opzichte van de jaren daarvoor. De grondmobiliteit is laag en verandert de Figuur 3 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland, Westelijk Holland Hollands/Utrechts Weidegebied Waterland en Droogmakerijen a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. 4 LEI Wageningen UR

5 laatste jaren weinig. Binnen Westelijk Holland zijn er substantiële verschillen voor wat betreft de grondprijs (kaart 2). Grofweg stijgt de grondprijs van Noord-Holland naar Zuid-Holland. Van euro/ha in Texel en land van Zijpe, euro/ha in Westelijk Rijnland, euro/ha in de Haarlemmermeer tot euro/ha in het Westland en Zuid-Hollandse Droogmakerijen. De gemiddelde grondprijs in het Hollands/Utrechts Weidegebied is met ruim euro/ha wat lager dan de gemiddelde grondprijs van Westelijk Holland. Ook de grondmobiliteit is in het Hollands/Utrechts Weidegebied relatief laag en verandert weinig. Er zijn minder forse prijsverschillen binnen het Hollands/Utrechts Weidegebied; alleen Eemland springt er met euro/ha flink uit. Ten slotte werd in Waterland en Droogmakerijen in 2012 bij een lage iets stijgende grondmobiliteit, een grondprijs gemeten van bijna euro/ha. Zuiden Het Zuiden wordt gedomineerd door het Zuidelijk Veehouderijgebied. De grondprijs in dit gebied stijgt al enkele jaren: van euro/ha in 2009 tot bijna euro/ha in 2012 (figuur 4). De grondmobiliteit is laag maar de laatste 2 jaar wat toegenomen. De grondprijsverschillen in de diverse landbouwgebieden van het Zuidelijk Veehouderijgebied zijn klein, alleen in Noord-Limburg ligt de grondprijs wat lager (kaart 2). In Noord-Limburg is de grondprijs met gemiddeld euro/ha net wat hoger dan de euro/ha van Zuid-Limburg. De grondprijs in het Zuidwestelijk Akkerbouwgebied kwam in 2012 op euro/ha. De grondmobiliteit is er laag en veranderde de afgelopen 4 jaar nauwelijks. In Goeree-Overflakkee werd de hoogste grondprijs gemeten ( euro/ha) en in Zeeuws-Vlaanderen de laagste ( euro/ha). De gemiddelde grondprijs van Zuidwest-Brabant was in euro/ha en daarmee min of meer vergelijkbaar met die van het Zuidwestelijk Akkerbouwgebied. De grondprijs van het Land van Breda bleek hoger dan die van de Westelijke Zandgronden. De grondmobiliteit is in Zuidwest-Brabant evenals in het Zuidwestelijk Akkerbouwgebied de laatste 2 jaar wat gestegen. Figuur 4 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland, Zuidelijk Veehouderijgebied Zuidwest-Brabant Zuidwestelijk Akkerbouwgebied Zuid-Limburg a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 2012 Februari

6 Kaart 2 Prijs (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland naar landbouwgebied, gemiddelde LEI Wageningen UR

7 Regulier verpachte gronden In 2012 kochten zittende pachters voor gemiddeld euro/ha de door hen regulier gepachte grond aan. Dit is 63% van de prijs van onverpachte grond, die in hetzelfde jaar euro/ha bedroeg. In het 4e kwartaal van 2012 bedroeg de prijs die zittende pachters betaalden gemiddeld euro/ha. De spreiding van door de zittende pachter betaalde prijzen voor de door hem regulier gepachte gronden is aanzienlijk. Enerzijds tussen gebieden (tabel 1), waarbij de prijsverschillen van onverpachte grond tussen gebieden leidend zijn voor de prijsverschillen van regulier verpachte gronden. Anderzijds vanwege de door de verkoper ingeschatte resterende looptijd van de reguliere pachtovereenkomst. Is die looptijd onbepaald, dan is de prijs relatief laag. Betreft het een oudere zittende pachter zonder opvolger en mag er daarom een relatief korte resterende looptijd worden verwacht, dan loopt de prijs in verpachte staat op richting de prijs in onverpachte staat. Tabel 1 Verkoop regulier verpachte grond aan zittende pachter, 2012 Aantal Hectare Prijs (euro/ha) Bouwhoek en Hogeland Veenkoloniën en Oldambt Noordelijk Weidegebied Oostelijk Veehouderijgebied Centraal Veehouderijgebied IJsselmeerpolders Westelijk Holland Waterland en Droogmakerijen Hollands/Utrechts Weidegebied Rivierengebied Zuidwestelijk Akkerbouwgebied Zuidwest-Brabant Zuidelijk Veehouderijgebied Zuid-Limburg Nederland Bron: Kadaster, bewerking LEI. Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 2012 Februari

8 Verantwoording methode Onverpachte gronden Aan de basis van elk kwartaalbericht liggen alle mutaties in het landelijk gebied in het eigendomsregister van het Kadaster. Daaruit zijn ten behoeve van de kwartaalberichten alle transacties geselecteerd van kopers die in 2012 volgens de Landbouwtelling een landbouwbedrijf exploiteerden, exclusief tuinders. Voorts is geselecteerd op: - gras- of bouwland; - zakelijk recht is volle eigendom; - geen opstallen; - geen reguliere pachtovereenkomst; - geen familierelatie; - oppervlak perceel groter dan 0,5 ha; - prijs/ha tussen en euro/ha. Regulier verpachte gronden De selectiecriteria van overdrachten van regulier verpachte gronden zijn gelijk aan die van onverpachte grond, vanzelfsprekend met uitzondering van het criterium 'geen reguliere pachtovereenkomst'. Voor de selectie van overdrachten van regulier gepachte percelen aan de zittende pachter is voorts geëist dat de in de Landbouwtelling geregistreerde koper dezelfde persoon is als de reguliere pachter. Informatie over percelen waarop een reguliere pachtovereenkomst rust is ontleend aan de 'Basis Registratie Percelen (BRP)'. Dit kwartaalbericht geeft informatie over de prijzen van regulier verpachte gronden in Althans voor zover de zittende pachter die aangekocht heeft. Over de prijs van aankopen van regulier verpachte gronden door een 'veilige verpachter' wordt in een volgende editie bericht. Contact LEI Wageningen UR Postbus LS Den Haag J. Luijt T (070) E jan.luijt@wur.nl M.J. Voskuilen T (070) E martien.voskuilen@wur.nl 8 LEI Wageningen UR