Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 2013

Transcriptie

1 Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 213 Maart 214 Huib Silvis en Martien Voskuilen Landelijk overzicht De agrarische grondprijs in Nederland is in het vierde kwartaal van 213 gestegen tot 54. euro per hectare (figuur 1), ongeveer 5% hoger dan het gemiddelde over de eerste drie kwartalen van 213. De gewogen grondprijs over heel 213 komt uit op 52.1 euro, bijna 6% boven het prijsniveau in 212 (49.3 euro per hectare). In de periode is de agrarische grondprijs nominaal met circa 8% gestegen, van 29. tot 52. euro per hectare. De sterkste toename vond plaats in de jaren 27-28, van 29. naar ongeveer 45. euro per hectare (figuur 1). Figuur 1 Prijs (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland in Nederland, (4 e kwartaal) Gemiddelde per kwartaal 25 Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen Bron: Kadaster/DLG, bewerking LEI Wageningen UR.

2 Actuele situatie in de landbouw Het vertrouwen van ondernemers in de agrarische sector is in het vierde kwartaal van 213 gestegen ten opzichte van het derde kwartaal (figuur 2). Ook de verwachtingen voor de komende jaren zijn volgens de meting iets positiever. Dit blijkt uit de meting van de Agro Vertrouwensindex ( van half januari 214, die gebaseerd is op een respons van ruim 5 ondernemers. De index is een combinatie van de stemming onder ondernemers over de huidige situatie op hun bedrijf en de economische verwachtingen voor hun bedrijf in de komende twee à drie jaar. De stemming in de akkerbouw is in het afgelopen jaar vrij stabiel gebleven, maar de economische verwachtingen zijn in het vierde kwartaal gedaald. Het gecombineerde effect laat een daling van de vertrouwensindex in de akkerbouw zien (figuur 2). Figuur 2 Agro Vertrouwensindex per kwartaal, totaal akkerbouw melkvee 213-Q1 213-Q2 213-Q3 213-Q4 Bron: Ministerie van Economische Zaken, Flynth, LTO Nederland en LEI Wageningen UR. In de melkveehouderij stijgt het vertrouwen twee kwartalen op rij (figuur 2). Dat is te danken aan de stemming over de huidige situatie op de bedrijven, die voor de vijfde maal op rij groeide, terwijl de verwachtingen voor de komende twee à drie jaar in het vierde kwartaal gelijk bleven. Die goede stemming is vooral te danken aan de gunstige ontwikkeling van de melkprijs (figuur 3). In januari kwam de melkprijs uit op ruim 45,5 euro per 1 kg, bijna 4% hoger dan het langjarig gemiddelde. De melkprijs wordt gedragen door een sterke mondiale vraag naar zuivelproducten (China, India). De stijging van de melkprijs heeft geleid tot fors hogere melkopbrengsten in vergelijking met vorig jaar. Ook de dalende voerprijs heeft aan de positieve ontwikkeling van het saldo bijgedragen. De voerkosten lagen in januari % lager dan in dezelfde maand van 213. Wel kwam in januari 214 een einde aan de daling. Figuur 3 Ontwikkeling melkprijs (euro/1kg, exclusief btw), (2 e kwartaal) jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Bron: LEI Wageningen UR, Prijs-Informatie-Desk. 2 LEI Wageningen UR

3 Regionaal overzicht Noorden (kaart 1 en 2, figuur 4) In het Noorden - Bouwhoek en Hogeland, Veenkoloniën en Oldambt en Noordelijk Weidegebied - zijn de grondprijzen in 213 dicht naar elkaar toe gegroeid (figuur 4); in het vierde kwartaal van 213 lagen ze tussen 41. en 43. euro per hectare (kaart 1). Over heel 212 waren de verschillen nog aanzienlijk: circa 36. euro per hectare in het Noordelijk Weidegebied, 4. euro in Veenkoloniën en Oldambt en 46. euro per hectare in Bouwhoek en Hogeland. Binnen deze groepen van landbouwgebieden kunnen de prijzen aanzienlijk uiteenlopen. In het Noordelijk Weidegebied varieert die van 28. op de Eilanden tot 41. euro per hectare in het landbouwgebied Weidegebied in Overijssel. In de Bouwhoek en Hogeland loopt de prijs uiteen van 41. tot 48. euro per hectare, terwijl in de Veenkoloniën en Oldambt de verschillen beperkt blijven (kaart 2). Overigens zijn in verband met het aantal transacties de prijzen van de 66 landbouwgebieden in kaart 2 gebaseerd op een wat langere periode (gemiddelde van 12 kwartalen). Kaart 1 Agrarische grondprijs (euro/ha) naar 14 groepen landbouwgebieden, 4 e kwartaal 213 Bron: Kadaster, bewerking LEI. Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 213 Maart 214 3

4 Figuur 4 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland in het Noorden, (4 e kwartaal) Bouwhoek en Hogeland Veenkoloniën en Oldambt Noordelijk Weidegebied a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. Oosten (kaart 1 en 2, figuur 5) In het Oosten zijn de grondprijzen in 213 in de verschillende groepen van landbouwgebieden niet zo veel veranderd afgaand op het voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen (figuur 5). In de IJsselmeerpolders inclusief het landbouwgebied Wieringen en Wieringermeer ligt de grondprijs ruim boven de 7. euro. De prijzen in de andere groepen van landbouwgebieden blijven daar zo n 2% Rivierengebied en Centraal Veehouderijgebied tot 3% bij achter. Figuur 5 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland in het Oosten, (4 e kwartaal) IJsselmeerpolders Rivierengebied Centraal Veehouderijgebied Oostelijk Veehouderijgebied a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. 4 LEI Wageningen UR

5 In het Oosten zijn de verschillen in agrarische grondprijzen binnen de groepen van landbouwgebieden veel groter dan in het Noorden. Zo loopt in het Rivierengebied de hectareprijs uiteen van 44. euro in het Centraal Tuinbouwgebied in Utrecht tot 74. euro in de Kromme Rijnstreek en Heuvelrug (kaart 2). In het Oostelijk Veehouderijgebied varieert de prijs tussen 33. euro per hectare in het landbouwgebied Zuidelijk Zandgebied in Drenthe, en 58. euro per hectare in Twente. Westen (kaart 1 en 2, figuur 6) De agrarische grondprijs is zowel in Westelijk Holland als Waterland en Droogmakerijen in 213 met ongeveer 15% gestegen ten opzichte van de gemiddelde prijs in 212. In het Hollands/Utrechts Weidegebied bleef het bij een bescheiden toename van 5%. Figuur 6 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland in het Westen, (4 e kwartaal) Westelijk Holland 1 Hollands/Utrechts Weidegebied Waterland en Droogmakerijen a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. De grootste verschillen in agrarische grondprijzen binnen groepen van landbouwgebieden komen voor in Westelijk Holland, van 38. euro per hectare in Texel en Land van Zijpe tot meer dan 8. euro in sommige delen van de Randstad. In het Hollands/Utrechts Weidegebied loopt de prijs uiteen van 41. euro in de Krimpenerwaard/Oostelijk Rijnland tot 62. euro per hectare in Eemland (kaart 2). Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 213 Maart 214 5

6 Zuiden (kaart 1 en 2, figuur 7) De meest opvallende ontwikkeling in het Zuiden is de sterke stijging van de gemiddelde grondprijs in Zuid-Limburg. In de eerste drie kwartalen van 213 is de prijs met ongeveer een kwart toegenomen tot 61. euro per hectare. In de andere drie groepen van landbouwgebieden is de grondprijs per saldo weinig veranderd. In het Zuidelijk Veehouderijgebied en Zuidwest-Brabant is de prijs ten opzichte van 212 licht gedaald (met ongeveer 2%), en in het Zuidwestelijk Akkerbouwgebied steeg de prijs licht (2,5%). Door deze ontwikkelingen zijn de grondprijzen in de verschillende gebieden dichter bij elkaar gekomen (rond de 6. euro per hectare). Figuur 7 Prijs a (euro/ha) onverpacht gras- en bouwland in het Zuiden, (4 e kwartaal) Zuidelijk Veehouderijgebied Zuidwest-Brabant Zuidwestelijk Akkerbouwgebied Zuid-Limburg a Voortschrijdend gemiddelde over vier kwartalen. In het Zuiden zijn de verschillen in agrarische grondprijzen binnen de groepen van landbouwgebieden wat minder groot dan in het Oosten en Westen. In het Zuidelijk Veehouderijgebied lopen de prijzen uiteen van 57. in Noord-Limburg tot 69. euro per hectare in het Westelijk Peelgebied, en in het Zuidwestelijk Akkerbouwgebied van 5. tot 74. euro per hectare (kaart 2). 6 LEI Wageningen UR

7 Kaart 2 Agrarische grondprijs (euro/ha) naar landbouwgebied a a Gemiddelde 12 kwartalen: Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 213 Maart 214 7

8 Regulier verpachte gronden De zittende pachters kochten in voor gemiddeld bijna 37. euro per hectare per jaar de door hen regulier gepachte grond aan (figuur 8). Dat is 73% van de gemiddelde prijs van onverpachte grond, die in deze twee jaar uitkwam op 5.7 euro per hectare. Naar landsdeel loopt de prijsverhouding tussen verpachte en onverpachte grond uiteen van 66% in het Zuiden tot 89% in het Westen (figuur 8). Figuur 8 Prijs (euro/ha) regulier verpachte en onverpachte grond naar landsdeel a, b Noorden Oosten Westen Zuiden Nederland verpacht onverpacht a In de figuren 4-7 is de indeling van groepen van landbouwgebieden naar landsdeel opgenomen. b Gemiddelde 212 en 213. Bron: Kadaster, bewerking LEI. 8 LEI Wageningen UR

9 Verantwoording methode Onverpachte gronden Aan de basis van elk kwartaalbericht liggen alle mutaties in het landelijk gebied in het eigendomsregister van het Kadaster. Daaruit zijn ten behoeve van de kwartaalberichten alle transacties geselecteerd van kopers die volgens de Landbouwtelling een landbouwbedrijf exploiteerden, exclusief tuinders. Voorts is geselecteerd op: - gras- of bouwland; - zakelijk recht is volle eigendom; - geen opstallen; - geen reguliere pachtovereenkomst; - geen familierelatie; - oppervlak perceel groter dan,5 ha; - prijs/ha tussen 1. en 5. euro/ha. Regulier verpachte gronden De selectiecriteria van overdrachten van regulier verpachte gronden zijn gelijk aan die van onverpachte grond, vanzelfsprekend met uitzondering van het criterium 'geen reguliere pachtovereenkomst'. Voor de selectie van overdrachten van regulier gepachte percelen aan de zittende pachter is voorts geëist dat de in de Landbouwtelling geregistreerde koper dezelfde persoon is als de reguliere pachter. Informatie over percelen waarop een reguliere pachtovereenkomst rust is ontleend aan de 'Basisregistratie Percelen (BRP)'. Dit kwartaalbericht geeft informatie over de prijzen van regulier verpachte gronden, voor zover de zittende pachter die aangekocht heeft. Over de prijs van aankopen van regulier verpachte gronden door een 'veilige verpachter' wordt in het bijbehorend thema bericht. Contact LEI Wageningen UR Postbus LS Den Haag H.J. Silvis T (7) E huib.silvis@wur.nl M.J. Voskuilen T (7) E martien.voskuilen@wur.nl Agrarische grondmarkt vierde kwartaal 213 Maart 214 9