ORGANISATORISCHE POSITIE EN "GOOD PRACTICES"

Transcriptie

1 VERSLAG ONDERZOEK MEDISCH MANAGEMENT AMBULANCEZORG; ORGANISATORISCHE POSITIE EN "GOOD PRACTICES" Groningen, 7 september 2015 Ambulancezorg Nederland, Zwolle en Nederlandse Vereniging Medisch Managers Ambulancezorg, Groningen i.o.

2 Inleidend Voor dit onderzoek naar de positie van het medisch management golden de volgende hoofdvragen: * Op welke wijzen is het "functiegebied medisch management' organisatorisch in RAV's ingebed; waar is het functiegebied medisch management en/of onderdelen ervan terug te vinden in de structuur van RAV's; * Hoe zijn de verschillende onderdelen van het functiegebied medisch management over functionarissen gespreid en welke delen worden door wie uitgevoerd; * Hoe zijn de onderlinge verhoudingen geregeld tussen de functionarissen die (delen van) het functiegebied uitvoeren (taken en verantwoordelijkheden); * Wat zijn de voor- en nadelen, de 'mitsen en maren', de knelpunten, van de verschillende 'modellen' die als 'good practices' binnen de RAV's zijn te traceren; * Welke aanbevelingen kunnen worden geformuleerd die voor de RAV's zouden kunnen gelden? In de aanloop naar het onderzoek werd een opsomming gepresenteerd van "variabelen" betrekking hebbend op het medisch management en tevens een aantal organisatorische "modellen". Beide stuurden de selectie van interviewpartners, c.q. RAV's voor het onderhavige onderzoek. De interviews hebben helder gemaakt dat variabelen, waarmee positie en inbedding van het medisch management in RAV's kunnen worden geduid, uiteen vallen in een drietal clusters van aspecten: organisatorische, functionele en kwantitatieve. Organisatorische aspecten Essentiële verschillen in organisatorische positie van MMA's kunnen worden verduidelijkt aan de hand van vier vragen: 1. Is de MMA werkzaam op het niveau van de RAV, of is hij/zij gekoppeld aan de ambulanceorganisaties die de RAV vormen? 2. Heeft de MMA zowel de ambulancebedrijven als de meldkamer onder zijn/haar hoede of zijn er voor beide afzonderlijke medisch managers? 3. Is de MMA een solofunctionaris of maakt hij/zij onderdeel uit van een RAV-afdeling? 4. Als de MMA deel uitmaakt van een afdeling, is dat dan een brede stafafdeling kwaliteit (bijvoorbeeld medische zaken, scholing, kwaliteitszorg) of een afdeling medische zaken in engere zin (in casu de taken die tot het Functiegebied MMA behoren)? Een en ander resulteert in vier illustraties van wat men "basismodellen" zou kunnen noemen. -1-

3 -2-

4 Uit deze vier opties is geen 'beste variant' te destilleren. In alle gevallen is het in principe mogelijk rol en positie van de MMA vorm te geven, op de wijze zoals de branche heeft neergelegd in het Professioneel Statuut en de Beschrijving van het Functiegebied. Vanzelfsprekend bestaan op deze vier basismodellen vele varianten en mengvormen. Deze worden complexer naarmate bijvoorbeeld 1) meerdere ambulancebedrijven deel uitmaken van de RAV, of 2) waar één organisatie zowel de meldkamer als één der ambulancebedrijven binnen de RAV voor zijn rekening neemt, of 3) waar een aanbieder ambulancezorg binnen uiteenlopende RAV's uitvoert, maar wel zelf het medisch management daarvoor regelt. Ook nu al komen organisatorische situaties voor die de positie van het medisch management ingewikkelder maken dan in omstandigheden waarin de RAV bestaat uit één of twee ambulancebedrijven en een meldkamer. Bovendien groeit de schaal van de meldkamer uit boven de schaal van de respectievelijke RAV's en kunnen ambulancebedrijven actief zijn in meerdere RAV's die niet noodzakelijkerwijs geografisch op elkaar aansluiten. Heldere verhoudingen tussen de ambulancezorg en het medisch management worden er dus niet gemakkelijker op; de toenemende complexiteit kan gevolgen hebben voor de transparantie in rol en positie van het medisch management en daarmee voor het adequaat functioneren daarvan. De positie van het medisch management dient daarom een belangrijk aandachtspunt te zijn, zowel in de huidige organisatorische constellaties als bij de totstandkoming van de meldkamerlocaties en in die gevallen waar een aanbieder in uiteenlopende RAV's actief is of wordt. In een bijlage zijn ter illustratie van ingewikkelder en daarmee diffuser wordende relaties tussen ambulancezorg en medisch management enkele voorbeelden ervan in schematische vorm opgenomen; de 'plaatjes' spreken voor zich. Eén van de vraagstukken waarvoor men zich gesteld ziet, is het waarborgen c.q. continueren van de relatieve autonomie van het medisch management. Alhoewel de MMA óf een dienstverband heeft met de RAV óf op een andere wijze met de RAV is verbonden, heeft de betreffende functionaris een eigen verantwoordelijkheid binnen de ambulancezorg, op grond van wet en regelgeving. Door enkele RAV's wordt overwogen het MMA-schap a) op dezelfde schaal te organiseren als die van hun gezamenlijke meldkamer en b) de onafhankelijkheid (en de kwaliteit) van het medisch management te borgen door een Service Level Agreement met een groot ziekenhuis in de regio. Als inspiratiebron voor de vormgeving van deze relatie dient het Canadese concept van 'basic hospital'. Het betreffende ziekenhuis zal het medisch management zowel voor de ambulancebedrijven als voor de meldkamer gaan invullen. De directe lijn van de medisch managers met de RAV's wordt daarmee organisatorisch en operationeel 'losser' of doorgesneden. Er is geen direct dienst- of ander zakelijk of hiërarchisch verband tussen de personen die het medisch management verzorgen en de RAV's, de ambulancebedrijven en de meldkamer. Deze relaties worden vervangen door een meerjarige dienstenovereenkomst met een andere zorginstelling uit de keten van acute zorg. -3-

5 Functionele aspecten Beziet men de functie van de MMA dan zijn de volgende variaties te traceren: 1. De MMA is in dienst van de RAV óf heeft een contract met één der onderdelen van de RAV; 2. Bij de aanstelling geeft de complete set van competenties (door de NVMMA langs de lijnen van het CanMeds-model en op grond van de Beschrijving van het Functiegebied geformuleerd) de doorslag óf leidend daarbij zijn de medisch instrumenteel-technisch competenties (die welke in relatie tussen arts en individuele patiënt binnen de acute zorg relevant zijn); 3. Het Functiegebied Medisch Management binnen de RAV wordt door één MMA bestreken, óf gedeeld met andere MMA's. Daarbij kiest men óf voor een opsplitsing naar ambulancebedrijf en meldkamer, óf taken worden verdeeld over de ambulancebedrijven die deel uitmaken van de RAV, óf er wordt een taakverdeling gemaakt die niet aan de organisatiestructuur is gekoppeld maar aan het Functiegebied; 4. Werkzaamheden binnen het Functiegebied Medisch Management worden door de MMA('s) uitgevoerd óf worden verdeeld over MMA('s) en andere functionarissen, zijnde niet-medici (nurse practitioners, verpleegkundig specialisten, opleidings- of kwaliteitszorgfunctionarissen; 5. 'Brede' of 'smalle' invulling van de functie. Volgens het Professioneel Statuut stelt de RAV een MMA aan en verder wordt voorgeschreven dat dit 'een BIG-geregistreerd arts' dient te zijn. Situaties waarin MMA's een contractuele relatie hebben met een ambulancebedrijf en/of met de meldkamerorganisatie die deel uitmaken van betreffende RAV, lijken daarmee bijvoorbeeld in strijd. Daarbij gaat het niet zozeer om de juridische binding, alswel om de vraag wie de mogelijkheid heeft sturing te geven aan beleid en werkzaamheden van het medisch management. Het Professioneel Statuut alsmede de inhoud van de Beschrijving van het Functiegebied dient naast de eigen arrangementen te worden gelegd en er moet worden geëvalueerd of en in hoeverre de situatie in de RAV daaraan volledig recht doet. Op de vraag hoe onderdelen van het functiegebied medisch management over functionarissen gespreid zijn en welke delen door wie worden uitgevoerd, is geen eenduidig antwoord te geven. Dat heeft onder meer te maken met de mate waarin RAV's een en ander hebben uitgewerkt, maar ook met de mogelijkheden om het vorm te geven (zonder dat 'objectief' is vast te stellen wat het beste alternatief is). RAV's hebben de werkzaamheden binnen het Functiegebied Medisch Management voor derden niet allemaal even inzichtelijk verdeeld over functionarissen (verpleegkundig specialisten, nurse practitioners en anderen), in die zin dat duidelijk is wie welke onderdelen van het functiegebied voor zijn rekening neemt (taakverdeling), wat de omvang van die werkzaamheden (formatie) is en hoe de onderlingen relaties of verhoudingen zijn (verantwoordelijkheden). Dat maakt het ook lastig tot onmogelijk om hier en nu een benchmark voor het medisch management te ontwikkelen. Voorzover het gaat om de verdeling van taken tussen meerdere MMA's binnen een RAV lopen de lijnen óf langs de indeling ambulancebedrijf-meldkamer óf is de taakverdeling gekoppeld aan de ambulancebedrijven die de RAV vormen. MMA's vervullen in dat geval dezelfde soort taken binnen de organisatorische eenheid waarvoor zij (medische) verantwoordelijkheid dragen. In de Beschrijving van het Functiegebied MMA komen twee dimensies voor: a) beleid, uitvoering en toezicht en b) patiëntenzorg, opleiding en onderzoek (zie bijlage: het samenvattende schema van het Functiegebied). Bij een taakverdeling tussen medisch managers en niet-medici die werkzaamheden verrichten binnen het Medisch management, loopt die soms langs de driedeling beleid, uitvoering en toezicht. In andere situaties loopt de werkverdeling langs de dimensie patiëntenzorg, opleiding en onderzoek. Vanzelfsprekend zijn ook mengvormen terug te vinden. Men ziet elementen van deze dimensies in een aantal gevallen eveneens terug in taakverdeling tussen MMA's onderling. -4-

6 Belangrijk, zowel in situaties waarin een taakverdeling bestaat tussen MMA's onderling als waar het werk wordt verdeeld over medisch manager(s) en andere functionarissen, is de vraag wie verantwoordelijk is voor zowel de integratie van 'beleid, uitvoering en toezicht', als voor coördinatie tussen 'patiëntenzorg, opleiding en onderzoek'. Zowel uit het Professioneel Statuut als uit de Beschrijving van het Functiegebied blijkt dat deze taken toebedeeld horen te worden aan de medisch manager(s). Er zijn ook andere 'coördinerende en integrerende' taken te vervullen. Als binnen RAV's gekozen wordt voor MMA's per ambulancebedrijf, dan dient het medische beleid op RAV-niveau door meerdere functionarissen vorm te worden gegeven. Ook bij een verdeling van medisch management naar ambulancebedrijf en meldkamer moeten de respectievelijke MMA's zich onderling verstaan met het oog op medisch beleid voor de RAV als geheel. Het is de vraag of een MMA in de praktijk altijd in staat is de genoemde coördinatie en integratie tot stand te brengen binnen de omvang van de aanstelling. En als er meer dan één MMA binnen een RAV werkzaam is onstaat de vraag hoe de integrerende en coördinerende taken en verantwoordelijkheden worden verdeeld over de MMA's en/of wie daarvan de primus interparis is. Aan de Beschrijving van het Functiegebied uit 2009 is een bijlage gekoppeld waarin onder meer de medisch instrumenteel-technisch competenties beschreven staan die in relatie tussen arts en individuele patiënt binnen de acute zorg relevant zijn (Medische vereisten binnen het functiegebied medisch management ambulancezorg, dat is hoofdstuk 3 van Relevante competenties & medische vereisten, Thymos, 2009). De functie van MMA vereist echter meer en andere competenties dan die welke gerekend worden tot de arts die werkzaam is binnen de individuele acute of spoedeisende patiëntenzorg. De NVMMA heeft inmiddels de benodigde kennis en kunde die voortvloeien uit Statuut en Functiegebied, ingedeeld aan de hand van CanMeds-rollen en vervolgens de competenties per afzonderlijke rol beschreven (Medisch Manager Ambulancezorg: CanMeds-rollen en Competenties, NVMMA, maart 2014). Bij de personele invulling van het functiegebied medisch management zou zowel rekening moeten worden gehouden met de eerstgenoemde acute-zorg-competenties als met de meer algemene. De MMA moet een arts zijn vanwege (a) wettelijke vereisten en branchevoorschriften en (b) de kennis en kunde die vereist is om de diverse coördinerende en integrerende taken op niveau te kunnen uitvoeren. (zie hiervoor De Essentie van het Functiegebied Medisch Management Ambulancezorg, NVMMA, juni 2015). In die gevallen waarin een MMA niet beschikt over de medisch instrumenteel-technische competenties verbonden met individuele acute zorg, moet daarin langs een andere weg worden voorzien. Het is in ieder geval geen vereiste dat één persoon over al die competenties beschikt; wel dat de personen die taken binnen het functiegebied vervullen, tesamen aantoonbaar beschikken over zowel de meer algemene competenties, als de specifieke medisch instrumentele kennis en kunde. Ook hier geldt dat er niet één 'best practice' is. Men kan het uitgangspunt dat binnen de RAV beide groepen competenties beschikbaar moeten zijn namelijk uiteenlopend vormgeven. De medisch manager/arts kent een brede of een smalle functieinvulling. De keus voor 'smal' of 'breed' heeft onder meer te maken met een oordeel over wat de kern van de functie is, of zou moeten zijn. 'Smal': de nadruk ligt op activiteiten waarin de individuele (medische) relatie tussen de verpleegkundige en de inviduele patiënt aan de orde is; het gaat dan om activiteiten als bekwaamheidsbeleid, protocollen, opleidings- en scholingsactiviteiten. 'Breed': De kern van het werk van de MMA/arts ligt met name bij de coördinatie van patiëntenzorg, onderzoek en opleiding, de integratie van beleid, toezicht en uitvoering, de extern organisatorische afstemming (ketenpartners) en landelijke activiteiten (branche, NVMMA, deskundigheidsbevordering medisch managers, onderzoek en dergelijke). Daarnaast besteedt de MMA-arts vanzelfsprekend aandacht aan de meer individuele aspecten (vaststellen bekwaamheid, ontwikkelen en implementeren van protocollen, regionale opleidings- en scholingsactiviteiten). -5-

7 In beide gevallen kan de de MMA zich laten bijstaan door anderen in de organisatie, die hem/haar uitvoerende taken uit handen nemen, zonder dat diens verantwoordelijkheid in het geding is. In het geval van een smalle invulling van de functie zal de coördinatie van patiëntenzorg, onderzoek en opleiding en de integratie van beleid, toezicht en uitvoering óf door anderen moeten worden gedaan (wat niet helemaal strookt met het Professioneel Statuut en de Beschrijving van het Functiegebied), óf het gebeurt niet of in onvoldoende mate (dan is sprake van een hiaat in het medisch management binnen de betreffende RAV). Het vraagstuk fulltime versus parttime, wel of niet ook direct in de acute patiëntenzorg actief, smal of brede functieinvulling kent ook nog een andere dimensie. In 2016 vindt de herregistratie van artsen in het register plaats. Aan die herregistratie zullen bepaalde eisen worden gesteld, die nu nog niet precies bekend zijn. Het is voorstelbaar dat één van die registratie-eisen kan zijn dat iedere arts zelf (ook) voor een bepaald deel van zijn werkzame bestaan in de patiëntenzorg werkzaam is wil hij/zij zich in het register kunnen laten registreren. De herregistratie is daarmee de komende tijd een punt van aandacht, zowel voor de individuele MMA als voor de RAV's. IN het Professioneel Statuut staat namelijk expliciet dat de MMA een BIG-geregistreerde arts dient te zijn. Kwantitatieve aspecten De omvang van de aanstelling van een MMA is veelal ingegeven door historische ervaringen; zij is niet gebaseerd op een kwantitatieve analyse (hoeveel is het en hoeveel zou het moeten zijn) van de omvang van de taken uit de Beschrijving van het Functiegebied. Dat maakt het tevens lastiger taken te verdelen over diverse functionarissen. In een aantal gevallen is de formatieruimte van anderen dan MMA-artsen binnen het Functiegebied werkzaamheden niet vastgelegd. En daarmee is ook de totale formatie actief binnen het Functiegebied niet bekend. RAV's laten zich dus kwantitatief onderling moeilijk vergelijken. En als vergelijkingen al mogelijk zijn, gaan deze vooralsnog mank aan onvolledigheid (zoals die welke in de verslaglegging van het eerdere verkennend onderzoek voorkomt). Eén van de mogelijkheden om tot een (voorlopige) maat te komen voor de omvang van het functiegebied per RAV is die welke onderdeel uitmaakte van de zogeheten 'rekenstaat': in het budget waarover RAV's konden beschikken, was een deel gelabeld ten behoeve van het medisch management. Maar om tot een echt goede maat -en daarmee benchmark- te komen is het wenselijk onderzoek te doen naar de daadwerkelijke tijdsbesteding van de diverse functionarissen binnen RAV's die zich bezig houden met taken binnen het medisch management. Vervolgens kan men op basis van objectieve gegevens en beleidsmatige inzichten c.q. wensen een omvang vaststellen. Daarbij zou de wijze waarop een afzonderlijke RAV dat in organisatorische, functionele en personele zin precies invult, niet moeten worden vastgelegd. In een aantal RAV's wordt het medisch management door fulltime artsen ingevuld (al dan niet ondersteund door verpleegkundig specialisten, nurse practitioners en dergelijke); in andere betreft het parttimers, die in de meeste gevallen eveneens een beroep kunnen doen op anderen voor het uitvoeren van taken binnen het functiegebied. Eén van de belangrijkste overwegingen die aan de keus voor parttimers ten grondslag ligt, is de wens een arts aan te stellen die daarnaast zelf in de acute individuele patiëntenzorg actief is. Eerder is al aan de orde geweest dat het functiegebied ook vele andere competenties vraagt die niet specifiek aan acute zorg zijn gebonden en waarover niet iedere arts bij voorbaat beschikt. -6-

8 In de Beschrijving van het Functiegebied MMA komen werkzaamheden voor die bovenregionaal of zelfs landelijk genoemd kunnen worden, zoals de afstemming met aangrenzende RAV's en binnen de keten van acute zorg, het ontwikkelen van protocollen, sectoraal bekwaamheidsbeleid voor ambulancezorg-verleners, activiteiten in het kader van landelijke opleiding en scholing en het leveren van bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek. In de aanstellingen lijkt onvoldoende rekening te worden gehouden met dergelijke activiteiten, terwijl deze volgens het Professioneel Statuut en de Beschrijving van het Functiegebied MMA nadrukkelijk tot de functie behoren. In de praktijk blijken die bijdragen, zowel door individuele MMA's als door de NVMMA als geheel, beperkt, zijn bijeenkomsten en andere activiteiten moeizaam te plannen en is de doorlooptijd 'aan de ruime kant'. Enerzijds heeft dat te maken met de beperkte omvang van aanstellingen van een deel van de functionarissen, anderzijds ontbeert de vereniging administratieve, organisatorische en beleidsvoorbereidende capaciteit; ook de NVMMA is vooral afhankelijk van de formatieruimte die individuele medisch managers al of niet hebben. Conform het Professioneel Statuut en de Beschrijving van het Functiegebied wordt van MMA's tevens verlangd dat zij de eigen bekwaamheid en deskundigheid op peil houden, bijvoorbeeld door deelname aan bij- en nascholingsactiviteiten en aan intervisie en intercollegiale toetsing binnen de eigen beroepsgroep. Ook hiervan moet worden geconstateerd dat deze activiteiten, behorend bij de professionalisering in de zorg, beperkt (kunnen) worden ondernomen. De wenselijkheid en noodzaak van professionele en landelijke activiteiten door het medisch management staan op zichzelf niet ter discussie; zij vloeien immers voort uit beleid dat voor de branche is uitgewerkt. Om tot een goede invulling van dit type activiteiten te komen, moeten twee vragen worden beantwoord: 1. welke onderdelen van het functiegebied lenen zich voor een aanpak op landelijk niveau en welke horen tot het regionale niveau; 2. hoe groot moet de formatie medisch management zijn om professionele en landelijke activiteiten tot volle wasdom te laten komen. Vanzelfsprekend wil men het medisch management direct gebonden houden aan de regionale uitvoering van de ambulancezorg en dus zo weinig mogelijk naar een centraal niveau 'trekken'. Voor een aantal onderwerpen zijn echter zeker (meer) mogelijkheden, zoals: - het stimuleren en initiëren van onderzoek conform de onderzoeksagenda van de sector als geheel, het mobiliseren van middelen en menskracht daarvoor, coördinatie van dergelijk onderzoek, de vertaling van resultaten naar een regionaal niveau; - het leveren van bijdragen aan beleid, uitvoering, evaluatie en bijsturing van landelijke opleidings- en scholingsactiviteiten; - het ontwikkelen en evalueren c.q toetsen van protocollen en andere richtlijnen op medisch gebied die voor de sector als geheel zouden moeten of kunnen gelden; - het ontwikkelen van uitgangspunten voor branchebreed bekwaamheidsbeleid voor ambulancezorgverleners en het uitwerken van bruikbare hulpmiddelen om dit daadwerkelijk regionaal vorm te kunnen geven; - het initiëren en organiseren van deskundigheidsbevordering en professionalisering van het medisch management (scholing, uitwisselen van kennis en ervaringen, intercollegiale toetsing). Voor de oplossing van het kwantitatieve vraagstuk, te weinig ruimte bij MMA's voor landelijke en professionele activiteiten, bestaan in principe drie oplossingen: 1. RAV's maken in de aanstelling van de MMA's expliciet, en dus kwantitatief en organisatorisch, ruimte voor activiteiten op professioneel, bovenregionaal en landelijk niveau; 2. AZN gaat (een deel van de) activiteiten op het terrein van het medisch beleid die om een landelijke aanpak vragen, een plek geven binnen de eigen organisatie; 3. AZN maakt het materieel en in personele zin mogelijk dat de NVMMA hierin zelf gaat voorzien. -7-

9 Waar het gaat om formatie-ruimte voor individuele MMA's 'ligt de bal' bij de afzonderlijke RAV's. Na een kwantitatieve onderbouwing van de diverse werkzaamheden uit het functiegebied MMA kan een minimumnorm worden ingevoerd voor het aantal formatieuren dat per aangestelde MMA daadwerkelijk beschikbaar is voor professionele en landelijke activiteiten. Een eens-en-voor-altijd geldende verdeling van werkzaamheden die regionaal of landelijk moet worden opgepakt, is nauwelijks te omschrijven. De thema's en onderwerpen variëren in de tijd. De NVMMA en AZN zouden daarom voor periodes van 3 tot 5 jaar een deel-beleids- of activiteitenplannen kunnen opstellen waarin zij formuleren: - welke thema's en onderwerpen betrekking hebbend op medisch beleid de komende tijd prioriteit verdienen; - welke middelen en menskracht daarvoor nodig is; - hoe en door wie de middelen en menskracht worden ingebracht; - waar en hoe die wordt ingezet en ondergebracht; - alsmede een planning per afzonderlijke activiteit. Tot dergelijke afspraken behoren ook: - wie een dergelijk activiteitenplan daadwerkelijk voorbereidt; - hoe en door wie het overleg erover wordt georganiseerd; - wie een en ander aan het papier toevertrouwt; - wie er op toe ziet dat de activiteiten conform planning en binnen de beschikbare middelen worden uitgevoerd. -8-

10 Conclusies, Aanbevelingen De organisatorische plek van de MMA kan uiteenlopend worden ingevuld; er bestaat niet één beste variant. Het is in alle gevallen mogelijk rollen en positie van de MMA vorm te geven conform de uitgangspunten uit het Professioneel Statuut en de Beschrijving van het Functiegebied MMA. Wel is het zaak dat RAV's expliciet nagaan of de wijze waarop zij een en ander nu hebben vormgegeven toetsing aan het Statuut kan doorstaan en of de werkzaamheden uit het Functiegebied ten volle zijn belegd. De actuele situatie van de MMA dient per RAV dus te worden vergeleken met de inhoud van het Professioneel Statuut: zijn alle regelingen en uitgangspunten zoals daarin beschreven ook consequent en transparant toegepast. Als gevolg van de vorming van meldkamerlocaties die het niveau van de RAV overstijgen en de ontwikkeling van ambulancebedrijven die in meerdere, niet per sé aangrenzende, RAV's actief zijn, wordt de organisatorische complexiteit waarin de MMA functioneert groter. Daarmee wordt ook diens positie diffuser. De positie van de MMA ten opzichte van RAV, meldkamer en ambulance-bedrijf dient nader te worden geanalyseerd, zodat ook dan voldaan kan worden aan het Professioneel Statuut en de Beschrijving van het Functiegebied. Daarbij kan men ook constructies als die van 'basic hospital', waarin het medisch management bij een ziekenhuis wordt belegd, in overweging nemen. Randvoorwaard is ook hier dat deze organisatorische oplossing voldoet aan strekking en inhoud van het Professioneel Statuut, het volledige Functiegebied wordt afgedekt en voldaan kan worden aan wet- en regelgeving ten aanzien van de positie van de medicus binnen de ambulancezorg RAV's en MMA's moeten dus anticiperen op genoemde ontwikkelingen; aandachtspunten zijn onder andere: - afstemming over gebruik meldkamersysteem als deze in de deelnemende RAV's verschillen; - relatie en afstemming tussen MMA van de meldkamer en de MMA's van de ambulancebedrijven; - inhoud en vorm bekwaamheidsbeleid centralisten uit de RAV's die in de meldkamer participeren; - taakverdeling en afstemming MMA's ambulancebedrijven, RAV's en meldkamer; - relaties tussen de aanbieder van ambulancezorg en de MMA('s) binnen de RAV('s). RAV's hebben de taken binnen het Functiegebied niet allemaal even inzichtelijk gespreid over MMA's en andere functionarissen. Het is niet overal in dezelfde mate duidelijk wie welk deel van het Functiegebied voor zijn rekening neemt, wat de omvang van die werkzaamheden is en in welke relatie de functionarissen staan tot de MMA. Daar waar anderen dan de MMA taken uit het functiegebied medisch management uitvoeren, dienen die taken zowel kwantitatief als kwalitatief te worden geëxpliciteerd en neergelegd in de respectievelijke functiebeschrijvingen. Daarmee wordt de volle breedte (en diepte) van het medisch management inzichtelijk, ook voor relatieve buitenstaanders zoals de Inspectie Gezondheidszorg. In het Functiegebied zijn twee essentiële processen terug te vinden die in het takenpakket van de MMA-arts zouden moeten zitten: a) integratie van beleid, uitvoering en toezicht en b) coördinatie van patiëntenzorg, opleiding en onderzoek. De functie van de MMA moet zowel kwalitatief als kwantitatief daarop zijn of worden ingericht. Het stuurt tegelijkertijd de relaties (verantwoordelijkheden) tussen diegenen die activiteiten binnen het medisch management vervullen. -9-

11 Als voor de functieinvulling van MMA wordt gekozen voor een arts met actuele kennis en kunde in de individuele acute patiëntenzorg, dan dient bij de aanstelling ook beoordeeld te worden in hoeverre de overige, meer algemene, competenties in voldoende mate binnen de RAV of bij de functionaris in kwestie aanwezig is. Valt de keus op een arts die beschikt over de meer algemene competenties, maar geen functie vervult in de individuele acute patiëntenzorg, dan dient binnen de RAV op een andere wijze te worden voorzien in de actuele kennis en kunde op dat vlak. Beide groepen competenties dienen dus aantoonbaar in het medisch management aanwezig te zijn. Voor de meer algemene competenties kan het eerder genoemde document van de NVMMA gelden en voor de acute-zorgcompetenties de bijlage die aan de Beschrijving van het Functiegebied was toegevoegd. Een kwantitatieve onderbouwing van de omvang van de formatie medisch management binnen een RAV ontbreekt; deze constatering is ook al in het eerdere verkennend onderzoek gedaan. Het maakt onderlinge vergelijkingen (kwantitatief en kwalitatief) of een benchmark, alsmede externe verantwoording van rollen en positie van de MMA binnen de ambulancezorg niet goed mogelijk. Er dient daarom onderzoek te worden gedaan naar de tijdsbesteding van MMA's en van een ieder die activiteiten in het kader van 'medisch management' in de RAV uitvoert. Vervolgens kan in overleg met alle betrokkenen mogelijk een normering worden ontwikkeld voor de grootte van de formatie voor medisch management bij een gegeven omvang van de RAV. In de aanstelling van MMA('s) dient door de RAV zoveel tijd te worden opgenomen dat de MMA ook landelijk activiteiten kan ontplooien en tevens aan diens professionalisering en deskundigheidsbevordering als medisch manager aandacht kan besteden. Landelijke activiteiten op het terrein van het medisch management dienen beter dan nu te worden gefaciliciteerd. Daarbij gaat het in zijn algemeenheid om: - voorbereiden en/of beoordelen van landelijke beleidsthema's die óf op initiatief vanuit de MMA's óf vanuit RAV's dan wel de brancheorganisatie worden geïnitieerd; - voorbereiden en organiseren van deskundigheidsbevordering (scholing, uitwisselen van kennis en ervaring, intercollegiale toetsing; - administratief en organisatorisch functioneren van de vereniging van MMA's. Groningen, , drs. K.Brouwer -10-

12 FUNCTIEGEBIED MEDISCH MANAGEMENT < INTEGRATIE > Beleid Uitvoering Toezicht Patiëntenzorg Onderwijs Onderzoek implementatie protocollen beleid mhoo inzicht in proces van ambulancezorg en overdrachten medisch inhoudelijk beleid gerelateerd aan med.materiaal, apparatuur, opslag en distributie medicijnen en hulpmiddelen borgen medisch inhoudelijke ketenafspraken mede-bepalen functie- en bekwaamheidseisen zorgverleners maken van afspraken inzet gedifferentieerde zorgvormen verslaglegging terzake onderhouden contacten en maken werkafspraken met regionale ketenpartners, medisch inhoudelijke afstemming consultatie medisch-inhoudelijke of medisch-organisatorische vragen van zorgverleners en ketenpartners vaststellen bekwaamheid van zorgverleners bij uitvoering van handelingen anders dan ambulancezorg < CÖORDINATIE > beoordeling medische aspecten van klachten en meldingen, adviseren maatregelen afgeven van bekwaamheidsverklaringen op basis van bewezen bekwaamheid formele opdrachtverstrekking tot uitvoering protocollen door zorgverleners kennis van wet- en regelgeving en ontwikkelingen in ambulancezorg toezien op medische bekwaamheid tot verrichten van voorbehouden handelingen bewaken en toetsen protocollair handelen zorgverleners adhv beschikbare informatie zoals ritverslaglegging trainingen, toetsing, feedbackformulieren maatregelen nemen als materiaal en apparatuur niet aan eisen voldoet op de hoogte zijn van medisch gerelateerde incidenten en klachten binnen proces van ambulancezorg signaleren verschillen in medisch inzichten tussen ketenpartners en landelijke standaard, daarover in overleg treden en zo nodig melden mede bepalen medische inhoud van landelijke en regionale scholingen bepalen regionaal opleidingsbeleid t.a.v. onderhouden bekwaamheid zorgverleners bepalen niveau van scholing voor gedifferentieerde vormen van ambulancezorg actieve betrokkenheid bij uitvoering (regionale) onderwijs verslaglegging medisch inhoudelijke aspecten van onderwijs mede toetsen en evalueren van medische inhoud van scholingen en trainingen, landelijk en regionaal bijdragen aan totstandkoming afspraken tav. onderzoeken die bijdrage vragen van RAV bevorderen onderzoek binnen ambulancezorg en delen van resultaten ervan bijdragen aan totstandkoming, bijstelling en actualisatie van landelijke protocollen verslaglegging medisch inhoudelijke aspecten van onderzoek toezien dat voldaan wordt aan vereisten van goed onderzoek

13 Bijlage: illustratie van enkele complexer wordende situaties 1. Hier is de meldkamer van één van de RAV-regios (te weten RAV 1) al met andere regios samengevoegd (RAV 3 en 4) in de meldkamer van een Veiligheidsregio, terwijl de meldkameractiviteiten van RAV 2 nog zijn gekoppeld aan betrokken RAV-regio. 2. Na definitieve formering van de locatie van de landelijke meldkamer in betreffende vier regio's:

14 3. In deze variant is het streven het medisch management boven het niveau van de afzonderlijke RAVregio's te organiseren, op dezelfde schaal als de locatie van de landelijke meldkamer en tegelijkertijd de onafhankelijkheid van het medisch management te versterken en los te koppelen van de operationele ambulancezorg en -organisaties. In de overgangssituatie is al wel sprake van a) samenwerking en afstemming van de MMA's van de verschillende RAV-regio's -één medisch beleid- en b) heeft één der MMA's als taak het medisch management te verzorgen van de meldkamer die voor alle drie de RAV-regio's werkzaamheden verricht. In dit geval is namelijk de meldkamerlocatie die past in de landelijke meldkamerorganisatie al geformeerd én nemen alle RAV's daarin al deel. 4. Deze situatie wordt nog complexer en ondoorzichtiger als men er de vorming van de locaties van de landelijke meldkamer in betrekt.