Dienst SZW Olivier van der Vet Juni 2011 GEEN WIJ WAT NU?

Transcriptie

1 Dienst SZW Olivier van der Vet Juni 2011 GEEN WIJ WAT NU?

2 2

3 SAMENVATTING Dit onderzoek geeft antwoord op de vraag wat er met jongeren gebeurt die zich bij het UWV-Werkbedrijf (kort: UWV) hebben aangemeld voor de WIJ, maar die de aanvraag vervolgens niet hebben doorgezet of van wie de aanvraag bij de gemeente Den Haag is afgewezen of ingetrokken. Hoeveel van deze jongeren vonden na de afwijzing of het intrekken van de aanvraag werk, deden een opleiding, verlieten Nederland of zijn in een andere uitkering terechtgekomen? En van hoeveel jongeren weten we niet wat hun situatie is? Jongeren die de aanvraag na het UWV niet hebben doorgezet, worden in dit onderzoek de niet-melders genoemd. Jongeren die wel bij de gemeente terechtkwamen, maar geen WIJ hebben ontvangen (omdat de aanvraag door de gemeente werd afgewezen of omdat de aanvrager zelf de aanvraag introk) worden de afhakers genoemd. Hoeveel jongeren en welke jongeren deden een aanvraag? Tussen 1 oktober 2009 en 1 december 2010 deden.980 jongeren een aanvraag voor de WIJ. Hiervan zijn 8 personen na de melding bij het UWV niet bij de gemeente terecht gekomen. personen deden wel bij de DSZW een aanvraag maar werden niet toegelaten of haakten zelf af en 2.82 personen stroomden na de melding bij het UWV in de WIJ of WWB. Kenmerken van alle jongeren die zich bij het UWV en gemeente meldden zijn: procent is man; procent is tussen 20 en 2 jaar oud; 7 procent van de jongeren is geboren in Nederland; 2 procent van de jongeren woont in een van de krachtwijken en achttien procent van alle jongeren is ouder van één of meer kinderen onder de achttien jaar. Wat doen jongeren na het niet doorzetten van de aanvraag bij het UWV of na het afhaken bij de gemeente? Via een steekproef van 20 personen is in Suwinet nagegaan wat de situatie van deze jongeren is na het bezoek aan het UWV en de gemeente. Er is hierbij alleen gekeken naar de situatie waarin jongeren verkeren direct na het niet doorzetten van de aanvraag of het niet toekennen van de WIJ aanvraag. Na het raadplegen van Suwinet bleek dat: 8 procent van de jongeren werk heeft gevonden; veertien procent een opleiding volgt; zeven procent een andere uitkering had; drie procent is geëmigreerd en

4 van achttien procent van de jongeren op het moment van onderzoek via Suwinet niet te achterhalen was wat zij deden. Niet-melders en afhakers verschillen niet significant van elkaar in de situatie waarin zij zich bevinden na het niet doorzetten van de aanvragen of na het afhaken bij de gemeente. Werkende jongeren Als een jongere werkt, dan doet hij of zij dat in de meeste gevallen via een uitzendbureau. Het gaat dan vooral om parttime werk, waarmee de meeste jongeren gestart zijn binnen drie maanden na de melding bij het UWV of de gemeente. De meeste jongeren hebben, ondanks dat zij via het uitzendbureau werken, duurzaam werk (baan behouden gedurende zes of meer maanden). Dit geldt voor procent van de niet-melders en voor 9 procent van de afhakers. Opleiding en uitkering Jongeren die een opleiding volgen na de aanvraag voor de WIJ, doen dit vooral op MBO-niveau. procent volgt een opleiding op MBO-1 niveau en procent doet een opleiding waarmee na afronding de startkwalificatie wordt behaald. Dertig jongeren hadden na de aanvraag voor de WIJ een uitkering. In 2 gevallen ging het om een WW/ZW of een Wajong uitkering. Zes jongeren stroomden bij een andere gemeente in de WIJ of WWB. Geëmigreerd Van jongeren die geëmigreerd zijn, is de situatie onbekend. In dit onderzoek gaan we ervan uit dat deze jongeren buiten Nederland in onderhoud kunnen voorzien. Onbekend? Van achttien procent van de jongeren was in Suwinet ten tijde van het onderzoek niets bekend over de periode na de aanvraag voor de WIJ. Van deze jongeren is wel bekend dat: o 0 procent van hen nog bij hun ouders woont en zeventien procent samenwoont met een partner met inkomsten. o Elf procent van de jongeren heeft een geheim adres of had geen vast adres en van 2 procent van de aanvragers was geen aanvullende informatie beschikbaar. Voor deze groep jongeren (geheim adres, zonder vast adres en onbekend) is in het bijzonder nagaan of zij bij financiële dienstverlening van Den Haag OpMaat bekend zijn. Dat bleek voor 7 procent van deze jongeren het geval. In vrijwel alle gevallen hadden zij het pandhuis bezocht. Van deelname aan een schuldhulpverleningstraject was bij geen van hen sprake.

5 Inkomenswaarborg onder druk? Als van jongeren niet vastgesteld kan worden waar zij van rondkomen na de WIJ-aanvraag dan staat de inkomenswaarborg onder druk. Naarmate er meer jongeren zijn waarvan de situatie onbekend is, neemt deze druk toe. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat van de meeste jongeren wel duidelijk is waarvan zij van rondkomen, hetzij met werk, opleiding (studiefinanciering) of uitkering, hetzij door familie of partner. Een klein deel van de jongeren verliet Nederland. Van uiteindelijk 2 jongeren kon deze situatie niet worden achterhaald. Op het totaal van 20 jongeren gaat het om acht procent van de jongeren die zich voor de WIJ hebben gemeld. In de totale populatie zou het dan gaan om 120 jongeren 1 1 (betrouwbaarheidsinterval ligt tussen, procent en 10, procent. Vertaald naar aantal jongeren is dat tussen 8 tot 17 jongeren)

6

7 Inhoudsopgave SAMENVATTING... 1 INLEIDING DE WEG TOT DE WIJ GEEN WIJ WAT NU?... 1 WERK... 1 OPLEIDING... 1 UITKERING ONBEKEND BIJLAGE LITERATUUR

8 8

9 1 INLEIDING Dit onderzoek gaat over Haagse jongeren die zich tussen 1 oktober 2009 en 1 december 2010 bij het UWV hebben aangemeld voor de WIJ, maar die de aanvraag vervolgens niet hebben doorgezet of van wie de aanvraag door de gemeente Den Haag is afgewezen. Waarom jongeren de aanvraag niet doorzetten is niet bekend. Misschien is de WIJ voor hen niet langer noodzakelijk omdat zij werk hebben gevonden, een opleiding volgen waarvoor zij studiefinanciering ontvangen of omdat zij van een andere uitkering gebruik kunnen maken. Maar het is eveneens mogelijk dat jongeren niet instromen omdat ze niet kunnen of willen voldoen aan de verplichtingen die de WIJ aan hen stelt. De gemeente heeft als taak het inkomen van haar burgers te waarborgen. Jongeren die niet instromen, verdwijnen uit zicht van de dienst SZW waardoor niet vastgesteld kan worden of de inkomenswaarborg onder druk is komen te staan 2. Voor jongeren met werk, een andere uitkering of studiefinanciering is dit (waarschijnlijk) niet het geval. Doel van dit onderzoek is inzicht verschaffen in de situatie van deze jongeren na de WIJ-aanvraag en vaststellen in hoeverre de inkomenswaarborg onder druk is komen te staan. Aanleiding Aanleiding voor dit onderzoek is een vraag die de commissie Samenleving (17 februari 2011) heeft gesteld over wat er met Haagse jongeren gebeurt die aanvankelijk wel WIJ aanvragen, maar vervolgens niet doorstromen. De commissie spreekt hierbij over niet-melders. Dat zijn jongeren die zich wel bij het UWV hebben aangemeld voor de WIJ, maar vervolgens deze aanvraag niet doorzetten. Naast de niet-melders wordt in dit onderzoek aandacht besteed aan jongeren die wel bij de gemeente terechtkwamen, maar van wie de aanvraag werd afgewezen of die zelf de aanvraag introkken. Deze groep jongeren worden in dit onderzoek de afhakers genoemd. Aanvraagprocedure Jongeren die een WIJ uitkering aanvragen, komen in eerste instantie terecht bij het UWV. Deze stelt vast of een aanvrager voldoet aan de voorwaarden voor de WIJ. Als dit het geval is dan wordt een jongere ingeschreven en overgedragen aan de gemeente. Meestal gebeurt dit binnen enkele dagen. Als een jongere nog recht heeft op WW, dan blijft hij of zij onder de hoede van het UWV. Na de overdracht worden jongeren in eerste instantie opgevangen door de piketdienst. Zij voeren een kort gesprek met iedere aanvrager. Hierin staat de achtergrond van de aanvrager centraal en wordt vastgesteld wat de vervolgstap voor hem of haar zou kunnen zijn. Na de piketdienst volgt een groepsbijeenkomst en vindt een indeling plaats in een workshop over werk, school, re-integratie of participatie. Als laatste stap in het proces wordt het 2 De gemeente heeft de taak om het inkomen van haar burgers (tijdelijk) te waarborgen. Door de WWB en de inkomensondersteuning in de WIJ is dat mogelijk.op het moment dat burgers wel recht hebben op de WWB of de WIJ, maar er geen gebruik van maken, kan de inkomenswaarborgfunctie onder druk komen te staan. Dit onderzoek zegt dus alleen iets over jongeren die zich daadwerkelijk bij het UWV-WB en de gemeente hebben gemeld. Volgens de FNV-Jong wist zestig procent van de jongeren in Nederland in 2010 de weg naar de gemeente of het UWV-WB niet te vinden (FNV-Jong 2010). 9

10 werkleeraanbod door een jongere ondertekend en wordt eventueel een inkomensondersteuning toegekend. Niet ingestroomd Tijdens de aanvraagprocedure kunnen jongeren op verschillende momenten afhaken of uitvallen. Op zijn vroegst nadat zij zich bij het UWV hebben gemeld. Vervolgens haken jongeren af of is er uitval voor of na het gesprek met de piketdienst en ten slotte kunnen jongeren afvallen of afhaken voor of na de aanvraag bij de gemeente. In dit onderzoek blijft het bezoek aan de piketdienst buiten beschouwing en wordt voor deze twee groepen jongeren alleen gekeken naar de situatie van hen direct na de melding bij het UWV en na de aanvraag bij de gemeente. Vragen In dit onderzoek staan de volgende vragen centraal: 1. Wat is de omvang en samenstelling van jongeren die tussen 1 oktober 2009 en 1 december 2010 een aanvraag voor de WIJ deden bij het UWV en hoeveel en welke jongeren zetten de aanvraag niet door of haakten af (doordat de aanvraag werd ingetrokken of werd afgewezen door de gemeente) en hoeveel en welke jongeren stroomden in de WIJ of WWB? 2. Wat doen jongeren na het niet doorzetten van de aanvraag bij het UWV of het afhaken bij de gemeente? En, zijn er verschillen tussen niet-melders en afhakers in de situatie waarin zij zich bevinden na de aanvraag?. Wat is er bekend van jongeren die niet aan de slag zijn, geen opleiding volgen, geen uitkering hebben of niet zijn geëmigreerd? Gegevenskoppeling Deze vragen worden beantwoord aan de hand van gegevens die door het UWV zijn verstrekt van alle jongeren die zich in Den Haag voor de WIJ hebben gemeld tussen 1 oktober 2009 en 1 december Door het koppelen van deze gegevens aan het uitkeringssysteem van de DSZW (Socrates) kan worden vastgesteld wie wel en wie niet instroomden in de WIJ. Voor jongeren die niet zijn ingestroomd is in Suwinet opgezocht wat er over hen bekend is. Suwinet is een internetsite waaraan verschillende bronsystemen zijn gekoppeld. Op persoonsniveau is daardoor informatie beschikbaar over: werk, uitkering, opleiding en verblijf in Nederland. Als er sprake is van een arbeidsverhouding en van arbeidsinkomsten na de datum waarop een jongere afzag van de WIJ, dan kunnen we daarmee vaststellen of iemand werkt, hoe snel hij of zij een baan vond en hoe duurzaam deze baan is. Van jongeren die een opleiding volgen of een uitkering hebben, kan vastgesteld worden om welke opleiding of uitkering het gaat en wat de start- en einddata zijn. Heeft iemand Nederland verlaten dan wordt dat in de GBA vastgelegd. Van jongeren die Nederland hebben verlaten is de situatie O.a. UWV, GSD, GBA en DUO Er wordt dan in de GBA aangegeven dat er vanaf een bepaalde datum van een persoon geen gegevens meer worden bijgehouden vanwege emigratie. 10

11 onbekend, maar gaan we ervan uit dat zij buiten Nederland in hun onderhoud kunnen voorzien. Is er in het geheel niets geregistreerd in Suwinet na de aanvraag, dan is de situatie van een jongere onbekend. Om toch zoveel mogelijk over deze groep jongeren te weten te komen, wordt via de GBA van Den Haag en Socrates onderzocht wat er wel over hen bekend is. Zijn zij bijvoorbeeld nog thuiswonend of hebben zij misschien een partner met inkomsten? Voor jongeren van wie ook deze informatie niet beschikbaar is, wordt in het systeem van de financiële dienstverlening van Den Haag OpMaat achterhaald of zij daar misschien bekend zijn en wellicht financiële problemen hebben. Beperkingen van administratieve data Met Suwinet is het mogelijk om op een eenvoudige en systematische wijze te achterhalen of een persoon werkt, een uitkering heeft of een opleiding volgt. Nadeel van deze methode is dat de beschikbaarheid van informatie afhankelijk is van de snelheid waarmee gegevens aan Suwinet worden toegevoegd. Werkgevers hebben bijvoorbeeld langer de tijd om gegevens met terugwerkende kracht toe te voegen. Jongeren van wie op een bepaald moment niets bekend is, kunnen op dat moment dus wel degelijk aan de slag zijn. Dit betekent dat van jongeren die zich eind 2009 en begin 2010 bij het UWV meldden voor de WIJ waarschijnlijk meer informatie beschikbaar is dan van jongeren die zich eind 2010 hebben gemeld. Daarnaast kan met de administratieve data niet worden achterhaald of jongeren door het niet doorzetten van de aanvraag of door de afwijzing in problematische situaties terecht zijn gekomen. We gaan ervan uit dat als iemand werk heeft gevonden hiervan waarschijnlijk geen sprake zal zijn. Als we dit willen onderzoeken, dan kan dat alleen via jongeren achterhaald worden. Opzet van dit rapport In dit rapport wordt eerst beschreven hoeveel jongeren zich bij het UWV werkbedrijf hebben gemeld en wat de kenmerken van deze jongeren zijn. Vervolgens wordt vastgesteld wat niet-melders en afhakers doen na hun bezoek aan het UWV of gemeente. Ten slotte wordt er voor jongeren van wie de situatie via Suwinet niet vastgesteld kon worden, onderzocht wat er wel bekend is over hen. Voor het beantwoorden van de vraag zijn twee steekproeven getrokken van 20 niet-melders en 190 melders. Dit betekent dat de percentages die gevonden worden in de populatie waaruit de steekproef afkomstig is, iets hoger of iets lager kunnen liggen. Voor zowel de niet-melders als melders zijn deze verschillen maximaal, procent. 11

12 2 MELDINGEN BIJ HET UWV Hoeveel jongeren hebben zich aangemeld bij het UWV in Den Haag voor de WIJ? In de periode van 1 oktober 2009 en 1 december 2010 ging het om. jongeren. Van deze groep zijn personen door het UWV als niet uitkeringsgerechtigde (NUG) geregistreerd. Deze jongeren vallen hierdoor buiten het bestek van het onderzoek. In dit onderzoek wordt daarom uitgegaan van.980 aanmeldingen voor de WIJ. 7 Bekend of niet bekend bij de gemeente. De gegevens van deze.980 jongeren zijn gekoppeld aan het uitkeringssysteem van de DSZW (Socrates). Hierdoor kan vastgesteld worden wie wel en wie niet bekend is bij de gemeente Den Haag en welke jongere wel of niet is ingestroomd in de WIJ of de WWB 8. Dat levert de volgende verdeling op: Tabel 1: overzicht van niet-melders, afhakers en instromers Niet bekend bij de gemeente Wel bekend, maar niet ingestroomd Wel bekend en ingestroomd Totaal.980 Bron: UWV-WB en Socrates 2.82 personen zijn nadat zij bij het UWV zijn geweest bij de gemeente Den Haag terecht gekomen en kregen WIJ of WWB. Van personen is bekend dat zij wel een aanvraag deden, maar vervolgens niet zijn toegelaten tot de uitkering. In de meeste gevallen omdat zij niet voldeden aan de informatieverplichting. Een klein deel trok de aanvraag zelf in. 8 personen zijn niet bekend (dat wil zeggen niet bekend na de datum die in het bestand van het UWV wordt genoemd). Sommige van hen hebben voor de melding wel een lopende uitkering gehad, of hebben al eerder een aanvraag voor de WIJ of WWB gedaan, maar zonder resultaat. Wie deden een aanvraag? De meerderheid van alle aanvragers is man. Daarnaast zijn de meeste jongeren geboren in Nederland. Ongeveer procent van alle jongeren is in de leeftijd tussen 20 jaar en 2 jaar. Niet-melders zijn in verhouding iets jonger dan jongeren die wel bij de gemeente bekend zijn. Bijna een vijfde van alle jongeren heeft een of meer kinderen onder de achttien jaar. Het aandeel jongeren met kinderen is onder de groep die is ingestroomd in de WIJ het grootst (21 procent) en voor jongeren die zich niet hebben gemeld bij de gemeente, bedraagt het aandeel twaalf procent. Ten slotte is nagegaan of jongeren die zich voor de WIJ melden afkomstig zijn uit de krachtwijken of juist in andere wijken woonachtig zijn. Uit de tabel (2) blijkt dat 2 procent 7 Voor hen is nagegaan of zij alsnog een aanvraag deden voor de WIJ of zijn ingestroomd in de WIJ, omdat de situatie van een nugger kan veranderen waardoor er wel recht is op de WIJ. Dat bleek voor al deze personen niet het geval. 8 Bijvoorbeeld omdat een jongere de leeftijd van 27 jaar bereikt tijdens de aanvraagprocedure en geen recht meer heeft op de WIJ, maar wel op de WWB. 12

13 van alle jongeren die zich voor WIJ hebben gemeld, in een van de krachtwijken woont. De verschillen tussen de groepen jongeren zijn hier klein. Tabel 2: Achtergrondkenmerken van jongeren die zich tussen 1 oktober 2009 en 1 december 2010 hebben gemeld bij het UWV werkbedrijf en al dan niet bekend zijn bij de gemeente (percentages) Sexe Man Vrouw Geboorteland Nederland Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Marokko Turkije Overige landen Leeftijd in drie categorieën 1-20 jaar 20-2 jaar 2-28 jaar Een of meer kinderen onder de 18 jaar Nee Ja Krachtwijk Schildersbuurt Stationsbuurt/ rivierenbuurt Transvaalkwartier Zuidwest Overige wijken Niet bekend bij gemeente (Niet-melders) Wel bekend bij gemeente Wel toegekend WIJ en WWB niet toegekend (Afhakers) Totaal Totaal UWV Totaal N Bron: UWV-WB en GBA

14 GEEN WIJ WAT NU? Dit hoofdstuk beschrijft de situatie waarin de niet-melders en afhakers zich bevinden na hun bezoek aan het UWV of de gemeente. Aan de hand van een steekproef van 20 jongeren (20 niet-melders en 190 afhakers) is in Suwinet nagegaan of er iets over hen bekend is op het terrein van werk, uitkering, opleiding of verblijfplaats. Het gaat hierbij om de eerste situatie na de aanvraag bij het UWV of de gemeente. Als iemand direct na de aanvraag van start is gegaan met een opleiding, dan is dat de situatie waarover wordt gerapporteerd. 9 Situatie van de niet-melders en melders na de WIJ aanvraag De meeste jongeren zijn na de aanvraag aan de slag of volgen een opleiding. Zeven procent heeft een uitkering en drie procent is volgens de GBA s geëmigreerd. Van achttien procent van de jongeren was in Suwinet geen informatie beschikbaar over de periode na de aanvraag voor de WIJ. Uit de tabel blijkt dat de niet-melders en afhakers op een aantal onderdelen van elkaar verschillen, maar de verschillen zijn statistisch niet significant 10. Tabel : Situatie jongeren na melding UWV of Gemeente (percentages) Niet-melders Afhakers Totaal Werk Opleiding Uitkering Geëmigreerd Onbekend Totaal N Bron: Suwinet peildatum mei WERK Voor jongeren die na de aanvraag aan de slag zijn gegaan of die op het moment van de aanvraag al aan de slag waren, is vastgesteld om wat voor een werk het gaat, wanneer zij hiermee van start zijn gegaan, hoe duurzaam dit werk is en wat zij met dit werk verdienen. Soort werk De meeste jongeren doen werk via een uitzendbureau. Hierbij kan niet altijd worden vastgesteld in welke sector deze jongeren werken. De detailhandel en horeca zijn na het uitzendbureau de belangrijkste werkgevers voor jongeren. 9 Een aantal jongeren (8 jongeren) combineert werk en uitkering of werk en opleiding. Aan deze combinaties wordt in dit onderzoek verder geen aandacht besteed. Doorslaggevend is de startdatum en bij activiteiten die gelijk voorkomen is de activiteit waaraan de meeste tijd wordt besteed doorsslaggevend. Evenmin wordt ingegaan op de opeenvolgende situaties waarin een jongere terecht is gekomen na de aanvraag. Om dit vast te stellen is een wat langere onderzoeksperiode met verschillende peilmomenten noodzakelijk. 10 Chi kwadraat toets (p=0,09). In het vervolg van het onderzoek wordt alleen bij een statistisch significant resultaat de uitkomst weergegeven. 1

15 Tabel : Soort werk van niet-melders en melders en totaal (percentages) Niet -melders Afhakers Totaal Uitzendwerk Detailhandel en winkelbedrijf Horeca en Hotel Zakelijke dienstverlening Zorg Reiniging Post en goederenvervoer Overige N Bron: Suwinet peildatum mei Parttime en inkomsten Jongeren met een baan hebben over het algemeen variabele werkuren. Perioden van fulltime werk (1 uur per maand of meer) worden afgewisseld met parttime werk. Daarom is er een indeling gemaakt in jongeren die volledig parttime werken en jongeren die naast parttime ook af en toe fulltime werken en omgekeerd. Uit tabel blijkt dat de meeste jongeren die werken een parttime baan hebben. Het aantal uren varieert hierbij van enkele uren per week tot 2 uur per week 11. Tabel : fulltime of parttime werk niet-melders en melders en totaal (percentages) Niet -melders Afhakers Totaal Volledig parttime Overwegend parttime Parttime en fulltime in balans Overwegend fulltime Volledig fulltime Totaal N Bron: Suwinet peildatum mei Inkomen Het inkomen varieert van zeer kleine bedragen tot een maximum van 2.12 euro bruto per maand. De meeste jongeren hebben een maandinkomen tot 00 euro bruto per maand. Dit geldt zowel voor de niet-melders als de afhakers. De start van de baan Hoe snel start een jongere met werk? Een deel van de jongeren had al voor de aanvraag van de WIJ een baan en heeft deze na de melding bij het UWV- WB of gemeente voortgezet. Dit geldt voor niet-melders en voor melders. Jongeren die na het bezoek aan het UWV of de gemeente aan de slag gingen, deden dit in de meeste gevallen binnen drie maanden. 11 Voor een jongere die 2 uur per week werkt, kan de vraag worden gesteld of dit nog parttime is. Er blijft naast het werk weinig 1

16 Tabel : start van de baan in vier categorieën (percentages) Niet- melders Afhakers Totaal Binnen een maand Tussen een en drie maanden Tussen drie en zes maanden Na zes maanden Totaal N 92 1 Bron: Suwinet peildatum mei Duurzaamheid van de baan De vraag is hoeveel jongeren duurzaam werken. Om dit te achterhalen wordt uitgegaan van de definitie die het CBS hanteert bij het vaststellen van de duurzaamheid van een baan. 12 Door de periode waarover uitspraken worden gedaan (1 oktober 2009 tot en met 1 december 2010) heeft niet iedere jongere de mogelijkheid om duurzaam aan de slag te zijn. Daarom wordt alleen gekeken naar niet-melders en afhakers die vóór 1 oktober 2010 WIJ aanvroegen. Dit geldt voor 211 jongeren. In totaal heeft 9 procent van de werkende jongeren in deze periode een duurzame baan. Niet-melders en afhakers verschillen hier van elkaar. Nietmelders hebben veel vaker een duurzame baan dan jongeren die afhaakten. procent van de niet-melders werkte meer dan zes maanden. Bij de afhakers bedraagt dit percentage 9 procent. Tabel 7: duurzaamheid van de baan voor niet-melders, melders en totaal Niet- melders Afhakers Totaal Nee Ja Totaal N Bron: Suwinet peildatum mei 2011 Verschillen tussen melders en niet-melders zijn significant P=0,01 (Chi-kwadraat toets) OPLEIDING Om een kans te maken op duurzaam werk is volgens de overheid een startkwalificatie noodzakelijk. 1 Deze startkwalificatie bestaat uit een havo of vwo diploma of een mbo-diploma vanaf niveau 2. Voor jongeren die een opleiding volgen, is nagegaan op welk niveau zij dit doen. procent van nietmelders en melders doet een opleiding onder het startkwalificatieniveau (vooral MBO-1 opleidingen). procent van hen volgt een opleiding waarmee na afronding de startkwalificatie wel wordt behaald. Het gaat dan in meerderheid om MBO-2 tot en MBO- opleidingen Volgens het CBS heeft een persoon een duurzame baan als hij of zij vanaf de start van deze baan minimaal zes opeenvolgende maanden een baan heeft, waarbij deze periode maximaal een maand onderbroken mag zijn. Hierbij geldt niet de voorwaarde dat het één en dezelfde baan bij dezelfde werkgever en voor hetzelfde aantal uur hoeft te zijn (CBS 2010b). 1 Uit onderzoek van het CBS blijkt dat jongeren ook zonder startkwalificatie werk vinden. 7 procent had een jaar na het verlaten van de school werk en na vier jaar nam dit percentage toe tot 72 procent. Voor jongeren met een diploma zijn deze percentages resp. 81 procent en 92 procent (CBS 2011) 1 Voor jongeren onder de 18 jaar bestaat de kwalificatieplicht. Deze houdt in dat zij tot hun 18 e verjaardag een volledig onderwijsprogramma moeten volgen gericht op het behalen van een startkwalificatie (ministerie SZW 2009). Jongeren onder de 18 zonder kwalificatie kunnen geen aanspraak maken op een WLA en kunnen op grond daarvan dus eigenlijk niet instromen in de WIJ. In de steekproef gaat het om twee jongeren. Deze zijn wel meegenomen in onderstaand overzicht. 1

17 Tabel 8: Soort opleiding (percentages) Laag onder niveau startkwalificatie Laag op het niveau startkwalificatie Midden Hoog Niet- melders Afhakers Totaal Totaal N UITKERING Een beperkt aantal jongeren heeft na het bezoek aan het UWV of de gemeente een uitkering. In de meeste gevallen gaat het om een WW of ZW uitkering of de Wajong. Ook hier geldt dat een aantal van hen al een uitkering had voorafgaand aan de aanvraag. Tabel 9: Soort uitkering (absolute aantallen) Niet- melders Afhakers Totaal WWB andere gemeente WIJ andere gemeente WWofZW WAJONGof WGA Totaal

18 ONBEKEND Van achttien procent van de jongeren kon via Suwinet niet worden vastgesteld wat hun situatie is na de aanvraag. Om toch zoveel mogelijk over deze groep te weten te komen is in de GBA van Den Haag en in Socrates nagegaan wat er wel over hen bekend is. Er is hierbij gekeken naar de woonsituatie en naar het voorkomen van een partner. De veronderstelling hierbij is dat jongeren die nog bij de ouders of familie wonen of die een partner hebben met inkomsten, niet direct in financiële problemen verkeren. Is ook deze situatie niet bekend, dan kan via het systeem van de financiële dienstverlening van Den Haag OpMaat (Allegro) worden vastgesteld of deze jongeren daar bekend zijn, zodat achterhaald kan worden of zij wellicht financiële problemen hebben en hiervoor professionele hulp hebben gezocht. Voorafgaand aan deze beschrijving wordt eerst onderzocht of de situatie waarin een jongere verkeert, samenhangt met het moment waarop hij of zij zijn aanvraag deed. Met andere woorden, is de situatie van jongeren die zich later in het kalenderjaar meldde voor de WIJ vaker onbekend dan de situatie van jongeren die eerder in het kalenderjaar WIJ aanvroegen? Als hiervan sprake is, dan is het voor een deel van deze jongeren een kwestie van tijd voordat zij starten met werk, opleiding of een uitkering krijgen. Tabel 10: moment waarop WIJ werd aangevraagd door niet-melders en afhakers per kwartaal in 2010 percentages) Niet-Melders Afhakers 1 e kwartaal 2 e kwartaal e kwartaal e kwartaal Situatie bekend Situatie niet bekend Situatie bekend Situatie niet bekend Totaal N Bron: Suwinet Verschillen tussen jongeren van wie de situatie wel bekend is en jongeren bij wie dit niet het geval zijn significant, respectievelijk p=0,008 voor Niet-melders en P=0,000 voor afhakers (Chi-kwadraat toets) Uit tabel 10 blijkt dat jongeren van wie de situatie na de WIJ-aanvraag onbekend is, over het algemeen later in het kalenderjaar WIJ aanvroegen dan jongeren van wie deze situatie wel bekend is. Dit geldt zowel voor nietmelders als voor afhakers. Er lijkt hierdoor inderdaad sprake van een tijdseffect. Ongeacht dit effect van de tijd is het zinvol om na te gaan of er meer over de situatie van deze onbekende jongeren bekend is

19 Woonsituatie De meeste jongeren wonen volgens de GBA van Den Haag nog op hetzelfde adres als de ouders of familie. Zeventien procent heeft een partner met inkomsten. Van zeven procent is bekend dat zij een geheim adres hebben en vier procent heeft volgens Socrates geen vast adres. Van 2 procent van de jongeren was geen aanvullende informatie beschikbaar. Hun situatie blijft onbekend (zie tabel elf). Tabel 11: situatie van onbekend gebleven jongeren (percentages) Niet-Melders Afhakers Totaal Partner met inkomen Familie Dakloos Geheim adres Onbekend Totaal N 9 7 Bron: GBA, Suwinet en Socrates Bekend bij schuldhulpverlening? Haagse burgers met problematische schulden kunnen bij Financiële dienstverlening van Den Haag OpMaat terecht voor schuldhulpverlening. Als jongeren door het niet doorzetten van de aanvraag of door het niet toekennen van de WIJ in financiële problemen zijn geraakt of voorafgaand aan de aanvraag al financiële problemen hadden, dan hebben zij wellicht hulp gezocht bij Den Haag OpMaat. Uit onderstaande tabel blijkt dat dit in totaal voor tien jongeren geldt, namelijk: vijf jongeren van wie de woonsituatie niet vastgesteld kon worden en vijf jongeren die thuiswonend zijn of een partner hebben. In de meeste gevallen gaat het om jongeren die het pandhuis hebben bezocht. Geen van deze tien jongeren heeft een lopend schuldhulpverleningstraject of hiervoor een aanvraag ingediend na het bezoek aan het UWV of de gemeente. Hoewel hiermee niet uitgesloten wordt dat jongeren financiële problemen hebben, zijn er vooralsnog geen aanwijzingen dat dit wel het geval is. Tabel 12: Aantal niet-melders en afhakers naar bekendheid bij FD van DHOM en naar woonsituatie (absolute aantallen) Niet-Melders Afhakers Zonder vast adres Geheim adres Onbekend Niet bekend Bij FD 0 1 Wel bekend Bij FD 0 0 Niet bekend Bij FD 1 Wel bekend Bij FD Totaal 2 Partner met inkomen Familie 1 Totaal Bron: Allegro

20 20

21 BIJLAGE: EXTRA TABELLEN Tabel: Verschil tussen populatie en steekproeven op drie kenmerken Sexe Man Vrouw Geboorteland Nederland Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Marokko Turkije Overige landen Leeftijd in drie categorieën 1-20 jaar 20-2 jaar 2-28 jaar Niet melders totaal Niet melders Steekproef Melders Totaal Melders steekproef Totaal Tabel: inkomen van jongeren. Bedragen per maand in euro s (bruto) Niet-Melders Afhakers Totaal Gemiddeld Mediaan Standaardafwijking Minimum Maximum N Bron: Suwinet peildatum mei De mediaan van beide groepen bedraagt 727 euro voor de niet-melders en 70 euro voor de melders. Dit komt neer op ongeveer resp. 0 euro en 12 euro netto per maand 1. De hoogte van dit bedrag is vergelijkbaar met een WIJ inkomensondersteuning van een alleenstaande (21-2 jaar) zonder kinderen. 1 berekend ahv van 21

22 Wanneer deden zij een aanvraag? Onderstaande tabel laat zien wanneer jongeren hun aanvraag bij het UWV of de gemeente deden. Tabel : maand en jaar waarin jongeren zich bij UWV en gemeenten meldden (absolute aantallen) 2009 oktober november december 2010 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december 2011 januari februari maart Niet bekend bij gemeente (Niet-melders) Wel bekend bij gemeente Wel toegekend WIJ en WWB niet toegekend (Afhakers) Totaal Totaal UWV Totaal Bron: UWV-WB en Socrates

23 ACHTERGRONDKENMERKEN NAAR SOORT SITUATIE Ten slotte wordt vastgesteld of jongeren van elkaar verschillen op een aantal achtergrondkenmerken naar soort situatie waarin zij zich bevinden. En daarnaast, gelden deze verschillen zowel voor niet-melders als voor melders? In onderstaande tabel wordt aandacht besteed aan verschillen tussen mannen en vrouwen, verschillen tussen drie leeftijdscategorieën, geboorteland en het al dan niet hebben van een startkwalificatie. Tabel 12: achtergrondkenmerken van aanvragers naar soort situatie Niet-melders Afhakers W U O G? N W U O G? N Geslacht Man Vrouw Leeftijdsgroepen geboorteland Nederland Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Turkije Marokko Overige Landen Startkwalificatie Ja Nee W= werk, U=uitkering, O=opleiding, G=geemigreerd en? =onbekend Voor zowel de niet-melders als de melders geldt dat mannen iets vaker aan de slag zijn en vaker zijn geëmigreerd dan vrouwen. Vrouwen hebben vaker na de afwijzing of het niet doorzetten van de aanvraag een uitkering. Jongeren van 20 tot 2 jaar zijn vaker aan de slag dan de jongeren uit de twee andere twee leeftijdscategorieën. Bij Niet-melders geldt dat voor driekwart van de jongeren, bij de melders om iets meer dan helft van de jongeren. Voor beide groepen geldt dat jongeren met een startkwalificatie vaker werk hebben dan jongeren zonder startkwalificatie. De verschillen tussen jongeren met en jongeren zonder startkwalificatie zijn binnen de groep melders groter (2 procentpunten) dan binnen de groep niet-melders (12 procentpunten). 2

24 LITERATUUR CBS, Landelijke jeugdmonitor, niet werkende jongeren in crisistijd (Den Haag, 2009) CBS, Opnieuw toename bijstandsgerechtigden, persbericht CBS (Den Haag, 2010a, PB10-02) CBS, Aan het werk met of zonder re-integratieondersteuning. Definitieve cijfers 2008 en 2009 (Den Haag, 2010b) CBS, Werkloosheid verder gedaald (Den Haag 2011, PB11-00) CBS, Drie kwart voortijdig schoolverlaters vindt op termijn een baan (Den Haag 2011,Webmagazine 1 mei 2011) Nas, M., Onderzoeksvoorstel evaluatie van de WIJ (DSZW 2010) Vet, O. van der, Geen bijstand en dan? Vooronderzoek naar afgewezen aanvragen WWB (DSZW 2007) Vos, de en Jansen, Jeugdwerkloosheid onderzoek In opdracht van FNV- Jong (Nijmegenof Amsterdam 2010). 2