Signaal Rapport. Monitor IMAR 2006

Transcriptie

1 Signaal Rapport Monitor IMAR 2006 Plan van Aanpak Impuls Marokkaanse Risicojongeren

2 MONITOR IMAR 2006 INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 1 Demografie Aantal Marokkaanse Hagenaars van 12 tot en met 24 jaar Spreiding Marrokaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar over de stad 4 2 Onderwijs Aantal 12 tot en met 17-jarige leerplichtigen en schoolverzuim Voortijdig schoolverlaten 8 3 Werkloosheid 10 4 Criminaliteit 12 1

3 INLEIDING In 2006 is het Plan van Aanpak Impuls Marokkaanse Risicojongeren (IMAR) vastgesteld. Doel van dit plan is te voorkomen dat jongeren van Marokkaanse afkomst kiezen voor een criminele loopbaan. Het plan, uitgewerkt in een programma, loopt tot en met De gemeente Den Haag heeft zich ten doel gesteld om de oververtegenwoordiging van jongeren met een Marokkaanse achtergrond t.a.v. criminaliteit en schooluitval terug te dringen. Daarbij worden de volgende doelstellingen (in 4 jaar) gehanteerd: - terugdringen oververtegenwoordiging voortijdig schoolverlaten met 50% - idem voor wat betreft werkloosheid met 30% - idem criminaliteit met 30% In het kader van het Plan van Aanpak Impuls Marokkaanse Risicojongeren (IMAR) is een nulmeting verricht. De gehanteerde leeftijdscategorieën sluiten aan bij de monitor die is ontwikkeld in het kader van het programma voor de aanpak van Antilliaanse risicojongeren (Traha Brug). De nulmeting IMAR is uitgevoerd op de volgende indicatoren: verminderen van de oververtegenwoordiging van het aantal Marokkaanse voortijdige schoolverlaters van 12 tot en met 22 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep met 50%. verminderen van de oververtegenwoordiging van het aantal werkloze Marokkaanse jongeren van 15 tot en met 22 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep met 30%. verminderen van de oververtegenwoordiging van de criminele Marokkaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep met 30%. In deze monitor wordt de voortgang op deze indicatoren gevolgd. Naast de cijfers uit de nulmeting (2005) worden de cijfers uit 2006 en (deels) 2007 gegeven. Achtereenvolgens komen aan de orde cijfers over demografie, schooluitval en voortijdig schoolverlaten, werkloosheid en criminaliteit en overlast. 2

4 1 DEMOGRAFIE 1.1 Aantal Marokkaanse Hagenaars van 12 tot en met 24 jaar Op 1 januari 2007 zijn in het bevolkingsbestand van de gemeente Marokkanen in de leeftijd van 12 tot en met 24 jaar geregistreerd: mannen en vrouwen. Tabel 1 Aantal Hagenaars van 12 t/m 24 jaar naar etniciteit Etniciteit Nederland Turkije Marokko Suriname Antillen/ Aruba Zuid-Europees Geïndustrialiseerde landen Niet-geïndustrialiseerde landen Totaal Bron: bevolkingsbestand per 1 januari 2007 Tabel 2 Aantal Marokkanen van 12 t/m 24 jaar naar leeftijd Leeftijd jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar Totaal Bron: bevolkingsbestand per 1 januari

5 Binnen de groep jongeren van 12 tot en met 24 jaar kan onderscheid worden gemaakt tussen minderjarigen (12 tot en met 17 jaar) en jongvolwassenen (18 tot en met 24 jaar). Tabel 3 Aantal minderjarige- (12 t/m 17 jaar) en jongvolwassene (18 t/m 24 jaar) Marokkanen Leeftijd t/m 17 jaar t/m 24 jaar Totaal Bron: bevolkingsbestand per 1 januari Spreiding Marokkaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar over de stad De meeste Marokkaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar wonen in de stadsdelen Centrum (3.005), Escamp (1.675) en Laak (853). Tabel 4 geeft een overzicht van de 5 stadsdelen waar relatief veel Marokkaanse jongeren wonen. Het grootste aantal woont in de Schildersbuurt (1.939); Laakkwartier en Spoorwijk (848); Bouwlust/Vrederust (684); Transvaalkwartier (517) en Moerwijk (483). Tabel 4 Aantal Marokkanen van 12 t/m 24 jaar naar stadsdeel Stadsdelen Centrum Escamp Laak Segbroek Loosduinen Totaal Bron: bevolkingsbestand per 1 januari 2007 Figuur 1 Aantal Marokkanen van 12 t/m 24 jaar naar stadsdeel Centrum Escamp Laak Segbroek Loosduinen Bron: bevolkingsbestand per 1 januari

6 2 ONDERWIJS 2.1. Aantal 12 tot en met 17-jarige leerplichtigen en schoolverzuim Het Plan van Aanpak Impuls Marokkaanse Risicojongeren (IMAR) heeft betrekking op de leeftijdsgroep 12 tot en met 24 jaar. Daarom wordt de groep leerplichtigen van 5 tot en met 11 jaar in dit hoofdstuk buiten beschouwing gelaten. De volgende definities worden gebruikt. Leerplichtigen: 12 t/m 17 jarigen op de peildatum einde schooljaar. Behandeld: door een leerplichtambtenaar in behandeling genomen. Bepaling etniciteit: volgens GBA. Tabel 5 Haagse leerplichtigen (12 t/m 17 jaar) naar etniciteit 2005/2006 Etniciteit aantal aandeel Nederland ,2% Suriname ,8% Antillen ,2% Kaapverdië 29 0,1% Turkije ,5% Marokko ,9% Zuid-Europa 563 1,7% Overig niet-geïndustr. landen ,7% Overig geïndustr. landen ,6% Onbekend 405 1,3% Totaal % Bron: Civision Tabel 6 laat zien dat 7,1% van alle leerplichtigen in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar in het schooljaar 2005/2006 is behandeld door een leerplichtambtenaar. Het percentage Marokkaanse leerplichtigen dat is behandeld bedraagt 10,4%. Dat is boven het Haagse gemiddelde maar bijna 2% lager dan in het vorige schooljaar. In het schooljaar 2004/2005 bedroeg het percentage Marokkaanse leerplichtigen dat is behandeld namelijk 12,3%. Tabel 6 Behandelde Haagse leerplichtigen (12 t/m 17 jaar) naar etniciteit 2005/2006 Etniciteit aantal aandeel % behandelde leerplichtigen* Nederland ,5% 4,9% Suriname ,7% 8,1% Antillen 133 5,8% 13,0% Kaapverdië 2 0,1% 6,9% Turkije ,5% 10,2% Marokko ,1% 10,4% Zuid-Europa 48 2,1% 8,5% Overig niet-geïndustr. landen ,1% 7,8% Overig geïndustr. landen 56 2,5% 3,8% Onbekend 13 0,6% 3,2% Totaal % 7,1% Bron: Civision *percenteerbasis is het totaal aantal Haagse leerplichtigen 12 t/m 17 jaar naar etniciteit 5

7 Relatief verzuim Bij relatief verzuim staat de leerplichtige wel ingeschreven bij een onderwijsinstelling, maar is daar langdurig of veelvuldig ongeoorloofd afwezig. In het schooljaar 2005/2006 is 8,1% van de Marokkaanse leerplichtigen voor relatief verzuim in behandeling geweest bij een leerplichtambtenaar. Dat is een flinke daling ten opzichte van het vorige schooljaar (10,7%), maar nog steeds ruim boven het Haagse gemiddelde van 4,9%. Het Haagse gemiddelde is ten opzichte van vorig jaar met 2,3% afgenomen; het aandeel Marokkanen met 2,6%. Tabel 7 Behandelde Haagse leerplichtigen (12 t/m 17 jaar) relatief verzuim naar etniciteit 2005/2006 (2004/2005) Etniciteit aantal aandeel % relatief verzuim* % relatief verzuim* 2005/ / / /2006 Nederland ,6% 5,3% 3,1% Suriname ,6% 8,3% 5,9% Antillen 83 5,3% 15,6% 8,1% Kaapverdië 2 0,1% 0% 6,9% Turkije ,2% 8,9% 8,1% Marokko ,8% 10,7% 8,1% Zuid-Europa 23 1,5% 7,3% 4,1% Overige niet-geïndustr. landen ,9% 8,0% 4,9% Overig geïndustr. landen 25 1,6% 3,0% 1,7% Onbekend 5 0,3% 0% 1,2% Totaal % 7,2% 4,9% Bron: Civision *percenteerbasis is het totaal aantal Haagse leerplichtigen 12 t/m 17 jaar naar etniciteit 6

8 Absoluut verzuim Bij absoluut verzuim staat de leerplichtige niet ingeschreven bij een onderwijsinstelling. In het schooljaar 2005/2006 geldt dat voor 0,3% van de Marokkaanse leerplichtigen. Dat is een daling van 0,9% ten opzichte van vorig jaar. Aangezien in het schooljaar 2005/2006 gemiddeld 0,5% van alle Haagse leerplichtigen voor absoluut verzuim door een leerplichtambtenaar in behandeling genomen, ligt het percentage Marokkaanse leerplichtigen nu onder het Haagse gemiddelde. Het Haagse gemiddelde is ten opzichte van vorig jaar met 0,7% afgenomen; het aandeel Marokkanen met 0,9%. Tabel 8 Behandelde Haagse leerplichtigen (12 t/m 17 jaar) absoluut verzuim naar etniciteit 2005/2006 (2004/2005) Etniciteit aantal aandeel % absoluut verzuim * % absoluut verzuim * 2005/ / / /2006 Nederland 48 28,7% 0,8% 0,4% Suriname 17 10,2% 1,2% 0,4% Antillen 9 5,4% 2,2% 0,9% Kaapverdië 0 0,0% 0% 0,0% Turkije 16 9,6% 1,2% 0,4% Marokko 10 6,0% 1,2% 0,3% Zuid-Europa 9 5,4% 1,4% 1,6% Overig niet-geïndustr. landen 41 24,6% 1,8% 0,9% Overig geïndustr. landen 12 7,2% 1,0% 0,8% Onbekend 5 3,0% 0% 1,2% Totaal % 1,2% 0,5% Bron: Civision *percenteerbasis is het totaal aantal Haagse leerplichtigen 12 t/m 17 jaar naar etniciteit 7

9 2.2 Voortijdig schoolverlaten Bij voortijdig schoolverlaten zijn is de leeftijdscategorie een aandachtspunt. Het gemeentelijke registratiesysteem Civision sluit aan op de administratieve voorwaarden van het Ministerie van Onderwijs. Volgens de definitie van het ministerie kan een voortijdig schoolverlater niet ouder zijn dan 22 jaar. Daarom registreert Civision alleen voortijdig schoolverlaters tot en met 22 jaar. In deze monitor volgen we deze leeftijdsgrens. Doelstelling van het Plan van Aanpak IMAR : verminderen van de oververtegenwoordiging van het aantal Marokkaanse voortijdig schoolverlaters in de leeftijd van 12 t/m 22 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep met 50%. De volgende definities worden gebruikt. Voortijdig schoolverlater: heeft langer dan 1 maand geen inschrijving op een onderwijsinstelling en geen diploma met een startkwalificatie en nog geen 23 jaar én is aangemeld bij een casemanager van het RMC. Startkwalificatie: een HAVO -, VWO - of MBO diploma vanaf niveau 2 Tabel 9 laat zien dat het aantal voortijdig schoolverlaters van Marokkaanse afkomst is gestegen van 493 (in 2004/2005) naar 603 (in 2005/2006). Het totaal aantal voortijdig schoolverlaters in Den Haag is in die periode flink gestegen, namelijk van (in 2004/2005) naar (in 2005/2006). Als gevolg daarvan is hun aandeel ten opzichte van de gehele groep voortijdig schoolverlaters gedaald van 12,9% naar 11,2%. De stijging van het totaal aantal voortijdig schoolverlaters kan deels verklaard worden door een sterke verbetering van het registratiesysteem, zoals in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden. Tabel 9 Voortijdig schoolverlaten naar etniciteit 2005/2006 (2004/2005) Etniciteit 2004/ /2006 aantal aandeel aantal aandeel Nederland ,5% ,9% Suriname ,3% ,4% Antillen/Aruba 205 5,4% 285 5,3% Kaapverdië 7 0,2% 10 0,2% Turkije ,0% ,5% Marokko ,9% ,2% Zuid-Europa ,1% Overig niet-westers ,3% ,1% Overig westers 96 2,5% 96 1,8% Onbekend 73 1,9% 30 0,6% Totaal % % Bron: RMC-effectrapportage 2004/2005 en 2005/2006 Op de volgende pagina zien we in tabel 10 dat het percentage voortijdig schoolverlaters binnen de eigen groep bij Marokkaanse jongeren 2,4 procentpunten hoger ligt dan het Haagse gemiddelde (8,9%). Vorig jaar was het aandeel 3,1 procentpunten hoger dan het Haagse gemiddelde (6,3%). 8

10 Het gemiddelde aandeel binnen de eigen groep van alle Hagenaars is ten opzichte van vorig jaar met 2,6% toegenomen; het aandeel Marokkanen binnen de eigen groep met 1,9%. Tabel 10 Voortijdig Schoolverlaters naar etniciteit 2005/2006 (2004/2005) Etniciteit aantal aandeel 2004/ / / / 2006 aandeel binnen eigen groep* 2004/ /2006 Nederland ,5% 34,9% 5,1% 7,4% Suriname ,3% 14,4% 6,5% 9,4% Antillen/Aruba ,4% 5,3% 8,7% 12,5% Kaapverdië ,2% - - Turkije ,0% 16,5% 7,8% 13,0% Marokko ,9% 11,2% 9,4% 11,3% Zuid Europa ,1% - 6,0% Overig niet-westers ,5% 14,1% 6,8% 8,7% Overig westers ,5% 1,8% 2,5% 3,3% Onbekend ,9% 0,6% - - Totaal % 100% 6,3% 8,9% Bron: RMC-effectrapportage 2004/2005 en 2005/2006 * Percenteerbasis is het totale aantal jongeren per etnische groep van 12 tot en met 22 jaar Bij herplaatsing wordt een voortijdig schoolverlater in het betreffende schooljaar toegeleid naar onderwijs of werk. Tabel 11 laat zien dat het aandeel herplaatste voortijdig schoolverlaters onder Marokkaanse jongeren met 28,2% onder het Haagse gemiddelde van 39,2% ligt. Vorig jaar lag dit aandeel met 41,4% nog boven het toen geldende Haagse gemiddelde van 37,7%. Het Haagse gemiddelde is ten opzichte van vorig jaar met 1,5% toegenomen; het aandeel Marokkanen met 13,2% afgenomen. Tabel 11 Herplaatste Voortijdig Schoolverlaters naar etniciteit 2005/2006 (2004/2005) Etniciteit aantal aandeel % herplaatste VSV's naar etniciteit * 2004/ / / / / /2006 Nederland ,6% 39,7% 36,7% 44,7% Suriname ,8% 12,3% 47,2% 33,4% Antillen/Aruba ,9% 4,8% 41,5% 35,4% Kaapverdië 1 3 0,1% 0,1% 14,3% 30,0% Turkije ,5% 18,7% 31,0% 44,4% Marokko ,2% 8,0% 41,4% 28,2% Zuid Europa ,2% - 40,3% Overig niet-westers ,6% 12,6% 38,5% 35,2% Overig westers ,9% 2,2% 28,1% 47,9% Onbekend 6 7 0,4% 0,3% 8,2% 23,3% Totaal % 100% 37,7% 39,2% Bron: RMC-effectrapportage 2004/2005 en 2005/2006 * percenteerbasis is het totaal aantal VSV's naar etniciteit 9

11 3 WERKLOOSHEID Ook bij werkloosheid is de leeftijdscategorie een aandachtspunt. De gemeentelijke dienst SZW hanteert de leeftijdsgrenzen die zijn voorgeschreven in landelijke in wet- en regelgeving. Daarom gebruiken we in deze monitor werkloze jongeren in de leeftijd van 15 tot en met 22 jaar. Doelstelling van het Plan van Aanpak IMAR : verminderen van de oververtegenwoordiging van het aantal Marokkaanse werkloze jongeren in de leeftijd van 15 tot en met 22 jaar ten opzichte van de totale leeftijds groep met 30%. De leeftijdscategorie is niet het enige aandachtpunt bij deze doelstelling. Hetzelfde geldt voor het hanteren van definities en methoden. Om een betrouwbaar en actueel beeld te kunnen geven over het aandeel werkloze Marokkanen (15 t/m 24 jaar), en mogelijke oververtegenwoordiging van deze groep, zouden de CWI-cijfers afgezet moeten worden tegen de totale beroepsbevolking. Deze methode stuit op een aantal (onoverkomelijke) problemen, zoals - door verschil in registraties en definities kunnen CWI cijfers over niet -werkende werkzoekenden niet zomaar afgezet worden tegen de cijfers van het CBS over de beroepsbevolking; - het CBS-cijfer (omvang steekproef) voor het aantal allochtone werklozen in Den Haag is te klein om een opsplitsing naar leeftijd en etniciteit te maken; - het CWI registreert (als gevolg van aanpassingen in de wet- en regelgeving) niet meer op etniciteit. Algemene, landelijke informatie over de doelgroep Het SCP heeft in de periode november 2004-mei 2005 onderzoek gedaan naar de leefsituatie van allochtone stedelingen: het zogenoemde LAS-onderzoek. De enquête is afgenomen onder inwoners van de 50 grootste gemeenten in Nederland. Aangezien een groot deel (75-79%) van de Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen in die gemeenten woont, zijn de LAS-gegevens over hen redelijk representatief voor Nederland. Uit het onderzoek komt naar voren dat 40% van de allochtone jongeren werkloos is, dit is tweemaal zoveel als onder autochtone jongeren. In de concurrentie om banen leggen vooral allochtone jongeren en leden van de tweede generatie het af tegen werkzoekenden met een hogere opleiding en meer werkervaring. Maar zelfs wanneer rekening wordt gehouden met verschillen in opleiding en leeftijd hebben allochtonen meer kans op werkloosheid dan autochtonen. Dit geldt met name voor tweede generatie Marokkanen en eerste generatie Antillianen Uit het onderzoek komt verder naar voren dat de jeugdwerkloosheid onder de Marokkanen erg hoog is: 39% van de jongeren tussen de 15 en 24 jaar is werkloos. Hierbij moet bovendien nog worden bedacht dat het om jongeren gaat die deel uitmaken van de werkloze beroepsbevolking. Nietwerkende jongeren die geen actief zoekgedrag vertonen blijven uit deze cijfers. Het CBS heeft onlangs de jaarcijfers over 2006 uitgebracht. Uit het persbericht (van 30 januari 2007) blijkt dat de werkloosheid onder jonge allochtonen flink is gedaald. In 2006 waren er 20 duizend nietwesterse allochtonen van 15 t/m 24 jaar werkloos. Dat komt overeen met 22 procent van de jonge niet-westerse beroepsbevolking. Een jaar eerder was dat nog 26 procent. Binnen de groep Marokkanen is het aandeel in de werkloosheid onder de jarigen gezakt: van 19,9% in 2005 naar 17,2% in Daarmee blijft het werkloosheidspercentage onder de Marokkaanse jongeren het hoogst. Gemeentelijke informatie over de doelgroep Is er een manier om aan betrouwbare informatie over het aantal Marokkaanse werkloze jongeren ten opzichte van de totale groep werkloze jongeren in Den Haag komen? Het klantenbestand van de gemeentelijke dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten (SZW) kan uitkomst bieden. Het bestand, of registratiesysteem, van SZW geeft een beeld van de samenstelling van de groep personen die volgens de Wet Werk en Bijstand een uitkering ontvangen. Onder deze wet vallen de voormalige Algemene Bijstandswet (Abw), de Inkomensvoorziening oudere en/of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (Ioaw) en/of de Inkomensvoorziening oudere en/of gedeeltelijk arbeidsongeschikte zelfstandigen (Ioaz). 10

12 Bij de registratie van klanten laat SZW het geboorteland van de ouders buiten beschouwing. Voor het CBS is dit nu juist een belangrijk criterium bij de bepaling van het begrip allochtoon. Ook hier kunnen de groepen dus niet zonder meer met elkaar vergeleken worden. SZW registreert wel gegevens van klanten uit klassieke migrantenlanden : Suriname, Turkije, Marokko en de Antillen. In tabel 12 zijn overzichten van het klantenbestand van SZW opgenomen. De stand van zaken in december 2006 wordt vergeleken met de situatie in december In de tabel wordt het aantal Marokkanen afgezet tegen het totaal aantal klanten. Allen ontvangen ze een uitkering voor levensonderhoud, Ioaw of Ioaz. In de tabel zijn jongeren van 15 tot en met 22 jaar opgenomen. Zoals al eerder vermeld volgen we hiermee de landelijke wet- en regelgeving, zoals toegepast door SZW. Tabel 12 Marokkanen in vergelijking totaal aantal klanten SZW (leeftijd 15 t/m 22 jaar) 2005/2006 Marokkanen Totale groep jaar jaar jaar Totaal Marokkanen Totale groep verschil 2005 t.o.v verschil 2005 t.o.v aantal (n) aantal (n) jaar jaar jaar Totaal Bron: SZW maart 1997 In tabel 12 kunnen we zien dat het aantal Marokkanen (leeftijd 15 t/m 22 jaar) dat een uitkering voor levensonderhoud ontvangt (SZW) in de periode december 2005 december 2006 gelijk is gebleven. Het totale aantal leeftijdsgenoten dat in die periode een uitkering voor levensonderhoud ontving is afgenomen. Concluderend kunnen we stellen dat op grond van de verzamelde gegevens in deze paragraaf, landelijk en gemeentelijk, geen harde uitspraken worden gedaan. Er zijn tal van onzekerheden, waardoor we op dit moment weinig kunnen zeggen over het realiseren van de doelstelling. Deze doestelling laat zich lastig meten. Er ontbreekt aan eenduidige definities en betrouwbare indicatoren. 11

13 4 CRIMINALITEIT Doelstelling van het Plan van Aanpak IMAR : verminderen van de oververtegenwoordiging van het aantal criminele Marokkaanse jongeren in de leeftijd van 12 t/m 24 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep met 30%. Het gaat hier om verdachten die in het peiljaar eenmaal of vaker vanwege misdrijf met de politie in aanraking kwamen. In tabel 13 zien we dat het percentage criminele Marokkaanse jongeren is afgenomen: van 10,8% in 2005 naar 10,4% in Dit komt doordat het aantal Marokkaanse jongeren is toegenomen, terwijl het aantal verdachten uit deze groep is afgenomen. Daarbij zien we dat het percentage Haagse criminele jongeren in 2006 gelijk is gebleven aan 2005, namelijk 4,9%. Als gevolg daarvan daalt het percentage oververtegenwoordiging van Marokkaanse jongeren van 5,9% in 2005 naar 5,5% in Uit de criminaliteitskaart van de Politie Haaglanden blijkt dat deze afname is toe te schrijven aan de minderjarigen (12 t/m 17 jaar) binnen deze groep. Tabel 13 Oververtegenwoordiging van criminele Marokkaanse jongeren van 12 t/m 24 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep per jaar. Etniciteit Het aantal criminele Marokkaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar Het totaal aantal Marokkanen van 12 tot en met 24 jaar Het percentage criminele Marokkaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar 10,8% 10,4% Het totaal aantal criminele jongeren van 12 tot en met 24 jaar Het totaal aantal jongeren van 12 tot en met 24 jaar Het percentage criminele jongeren van 12 tot en met 24 jaar 4,9% 4,9% Het percentage oververtegenwoordiging van criminele Marokkaanse jongeren van 12 tot en met 24 jaar ten opzichte van de totale leeftijdsgroep Bron: Politie Haaglanden, juni ,9 5,5 12

14 COLOFOON Uitgave Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Postbus DP Den Haag Productie Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Productgroep Onderzoek & Integrale Vraagstukken Ron Kamerling Den Haag, september 2007 Informatie Contactpersoon onderzoek: Ron Kamerling Contactpersoon Impuls Marokkaanse Risicojongeren IMAR: Inge Camfferman