Succesfactoren van data-geïnformeerd werken. Een analyse vanuit wetenschappelijke bronnen beschikbaar op het internet.

Transcriptie

1 Succesfactoren van data-geïnformeerd werken. Een analyse vanuit wetenschappelijke bronnen beschikbaar op het internet. Leeswijzer Het doel is om kort en bondig de belangrijkste succesfactoren te duiden vanuit de rol van leerkracht en de rol van schoolleider (tabel 3). De succesfactoren zijn onderverdeeld in een aantal subgroepen welke indicatoren genoemd zijn. Het werken met indicatoren is gedaan om structuur in de succesfactoren aan te brengen en om structuur te krijgen in de lijst succesfactoren. Deze succesfactoren worden onderverdeeld met betrekking tot het beleid, de datateams, de bewijs gestuurde visie, het Leerling- en Onderwijs Volgsysteem, de data en het educatief partnerschap. Geeft de definities, de overeenkomsten, de verschillen en de visie achter het werken met data in het onderwijs. Uitleg over de verschillende categorieën: - Beleid - Datateams - Bewijs gestuurde visie - Leerling- en Onderwijs Volgsysteem - Data - Educatief partnerschap. De lijst met succesfactoren onderverdeeld over de verschillende categorieën voor de leerkracht en de schoolleider. Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3

2 Tabel 1). Definities en uitgangspunten van OGW en DGW. Opbrengst gericht werken Data geïnformeerd werken Afkorting OGW 14) DGW 15) Definitie OGW is, volgens de inspectie 13), het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. DGW is het systematisch verzamelen, analyseren, interpreteren en gebruiken van data 11) over het functioneren van de school voor het behalen van de doelen van de school, maar ook voor een verbetering van het onderwijs op zowel schoolniveau als klasniveau. Hierbij gaat het niet alleen om de leerprestaties, maar bijvoorbeeld ook om de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Overeenkomsten Verschillen Voordelen Welke data kan worden gebruikt? OGW en DGW zijn evidence-based of evidence informed. Beslissingen in het onderwijs worden hierdoor steeds minder genomen op basis van intuïtie. Het werken vanuit data kan gebruikt worden om verantwoording af te kunnen leggen naar ouders en inspectie. Data geven inzicht in de zwakke en sterke punten van de lerende. DGW en OGW is geen activiteit het is een grondhouding. Tekstueel spreekt DGW meer tot de verbeelding dan OGW. Immers, welke school wil er niet OGW? Daarnaast gaat DGW niet uit van alleen de toetsresultaten, maar neemt deze ook data mee vanuit de sociale ontwikkeling van de lerende. Bij DGW wordt gebruik gemaakt van een breder scala aan data dan het OGW. Evidence-based of evidence informed zijn effectiever dan beslissingen op basis van intuïtie. Door het analyseren van data met collega s wordt onderwijs op de lerende afgestemd. DGW helpt bij het reflecteren op eigen handelen. Geeft inzicht in sterke en zwakke punten. Ook voor de lerende. DGW stimuleert professioneel handelen van de leerkracht. Dit omdat er gewerkt wordt vanuit vastgestelde data en niet (alleen) het persoonlijke gevoel van de leerkracht. Door beschikbare data in collegiaal te bespreken verhoogt dit het professioneel handelen en de effectiviteit. Gegevens zijn beter overdraagbaar, data kun je overbrengen. Intuïtie en gevoel wisselen per persoon. Het effect van het onderwijs (instructie, toets, etc.) kan inzichtelijk gemaakt worden. Inspectierapporten van eigen school en vergelijkbare scholen Evaluaties (leraar vragenlijsten) Data muur 21) Sociaal emotioneel verslagleggingen Psychologisch (intelligentie) onderzoek Ouders, de link naar educatief partnerschap Observatie

3 Instructiemodellen Toets resultaten Leerprestaties Tabel 2). Indicatoren van DGW. Voorbeeld: Door het maken van een analyse van toets resultaten en observaties in een klas kan de leerkracht mogelijk de conclusie trekken dat leerlingen een bepaalde vaardigheid niet bezitten omdat er te weinig aandacht aan is besteed of omdat de instructiewijze niet aan is aangeslagen bij de leerlingen. Leerkrachten kunnen op basis van deze gegevens hun instructie aanpassen. Voor deze Edu-wiki is gekozen om de term data geïnformeerd werken (DGW) te hanteren. Data omvat meer dan alleen opbrengsten. Indicatoren Professionaliseren Beleid Datateam 11) 12) Bewijs gestuurd visie Leerling- en Onderwijs Volgsysteem (LOVS) Data Educatief Partnerschap Wat we in deze Eduwiki verstaan onder: Data leveren informatie over het docent handelen. De inzichten die data opleveren kunnen gebruikt worden om het onderwijs te professionaliseren. Leerkrachten die zitting hebben in het datateam professionaliseren zich. Het bewerkstelligen van de evaluatieve cyclus 20) is een belangrijk onderdeel van het beleid wat gevoerd wordt in het kader van DGW. Een datateam is een groep mensen die gezamenlijk data analyseren en interventies ontwikkelen en inzetten. Het doel is om de oorzaak van een probleem te achterhalen of om te achterhalen hoe een gesteld doel bereikt kan worden. Een datateam bestaat uit een combinatie van mensen die het onderwijs vertegenwoordigen (leerkrachten, IB er, directie). Het werken in een datateam wordt gedaan vanuit een gestructureerd stappenplan`. 12) Het vormgeven van onderwijs op bewijzen gebaseerd. Data worden gebruikt om het onderwijs op de lerende af te stemmen en kunnen het handelen verantwoorden. In een LOVS 22) worden prestaties gevolgd van leerlingen door de jaren heen. Het is essentieel om inzicht te krijgen in de opbrengsten die met het gezamenlijk onderwijs worden gerealiseerd. Alle gestructureerd verzamelde informatie over het functioneren van een school (dus leerprestaties, maar ook inspectierapporten en leraar vragenlijsten). 11) Een wederzijdse betrokkenheid van ouders en school met het doel om optimale omstandigheden te realiseren voor de ontwikkeling en het

4 leren van lerenden, thuis en op school. Ouders en school gaan met elkaar in gesprek en werken zoveel mogelijk samen. 19) Evaluatie Bekijken, analyseren en bespreken van de data en opbrengsten van de lerende. Het onderwijs zal na de evaluatie worden aangepast met de intentie het effect van het onderwijs te vergroten. Dit gebeurt volgens de evaluatieve cyclus. 20) Tabel 3). Indicatoren voor succesvol werken met DGW. Indicatoren Leerkracht Schoolleider Professionaliseren Waakt voor het aanleren van strategisch gedrag bij leerlingen, ouders en zichzelf. 18) Hieronder wordt verstaan het leren voor een toets in plaats van vaardigheden in meerdere situaties toe te passen (verbanden leggen). Krijgt door data informatie over het handelen van zichzelf, geeft inzicht in eigen functioneren en het functioneren van de school wat kan leiden tot beter onderwijs. 11) Onderkent de eigen rol bij het bereiken van resultaten. Analyseert, interpreteert en bediscussieert samen met collega s data. 11) Traint leerkrachten in het gebruik van data. Richt de visie op het leren van leerlingen en op het leren van leerkrachten Faciliteert en stimuleert collegiale consultaties voor het bevorderen van de samenwerking en het gesprek over onderwijs in de school. Faciliteert in de vorm van tijd en ruimte om leerkrachten zich de principes van DW eigen te maken. Geeft professionele ruimte aan de leerkracht. De mening van de leerkracht blijft een waardevolle bron van data. Intuïtie blijft een rol spelen. Is zicht bewust van het belang van effectieve instructie. 23) Houdt aandacht voor de sociale en creatieve ontwikkeling van Heeft een grondige kennis van alle leerlijnen en hoe deze door de leerkrachten en leerlingen. jaargroepen heen in de methode zijn uitgewerkt. Biedt een luisterend oor voor de ervaringen van leerkrachten en Weet wanneer zaken aan bod zijn gekomen of nog gaan komen. intern begeleiders met betrekking tot data. Is op de hoogte van de te beheersen vaardigheden aan het eind van Faciliteert extra aandacht bij zware groepen. de opleiding. 11) Maakt duidelijk dat toetsen het resultaat meten van het onderwijs en niet het resultaat van het trainen voor de toets. 11)

5 Beleid 15) Leerkracht Schoolleider Streeft gezamenlijke doelen na die betrekking hebben op de Speelt een belangrijke rol als voortrekker en in het faciliteren van dagelijkse lespraktijk. 11) het data team in de zin van tijd en ruimte. Lost onderwijskundige problemen samen met collega s op. Streeft een gezamenlijk doel na Heeft als beginnende leerkracht veel overleg en samenwerking met en vindt het gezamenlijk opstellen van ambitie van belang. 11) collega s en intern begeleiders. Zorgt ervoor dat de school in het bezit is van een beleidsplan Toetst en registreert op correcte wijze, het schoolbeleid op dit punt waarin de doelen en activiteiten staan beschreven. 11) wordt nageleefd. Werkt doelen uit volgens een vastgesteld stappenplan. 10) Legt contact binnen de schoolomgeving maar ook daarbuiten met andere scholen. 15) Zorgt voor het arrangeren en levend houden van het ambitieniveau. Bevordert een veilig schoolklimaat. Gebruikt opbrengstgegevens om te sturen op kwaliteit en het behoud ervan. 11) Toont onderwijskundig leiderschap op alle niveaus. Klas-, management-, en bovenschoolsniveau. Bepaalt samen met de leerkrachten waar prioriteiten van de school liggen wat betreft de basisvaardigheden. In geval van lesuitval de vakken welke behoren tot de basisvaardigheden zoveel mogelijk doorgang laten vinden. Investeert in doelgerichte professionele ontwikkeling van leerkrachten en schoolleiders. Zorgt voor extra aandacht voor de beginnende leerkracht en zorgt dat deze begeleiding gedurende de eerste jaren waarin de leerkracht met data geïnformeerd werken te maken krijgt voortduurt.

6 Datateam 12) Leerkracht Schoolleider Buigt zich over de wijze waarop de beschikbare data constructief Formeert datateams die een probleem of een bepaald doel ingezet kan worden in het onderwijs. uitwerken. Dit wordt gedaan vanuit een vastgesteld stappenplan 10) Weet dat data niet alleen iets zegt over de ontwikkeling van Meer over het stappenplan, zie introductiefilm. 21) leerlingen, maar ook over de effectiviteit en kwaliteit van het Zorgt voor vertrouwen en openheid in de datateams. 1) onderwijs. 11) Vergelijkt de opbrengsten van de eigen school met de opbrengsten Zorgt ervoor dat toetsgegevens de basis vormen het gesprek in de van een vergelijkbare school. school. 11) Zorgt dat toetsgegevens de basis vormen van het gesprek in de Zorgt ervoor dat het gesprek in eerste instantie zal gaan over school. 11) doelstellingen en opbrengstgegevens om vervolgens de vraag te Stimuleert datateams. bespreken hoe het onderwijs efficiënter kan worden ingericht. 12) Stelt coördinatoren per vakgebied aan. Zij geven inhoud aan het Let op de ontwikkeling op sociaal en creatief gebied. vakgebied en bewaken de inhoudelijke kwaliteit van het vakgebied. Bewijs gestuurde visie 2). 8). Leerling- en Onderwijs Volgsysteem (LOVS) 7) Leerkracht Zorgt voor een solide basis voor verbetermaatregelen. 9) Biesta : De doelen van het onderwijs zijn de basis voor het docent handelen. 2) Actief bezig zijn met de vragen: Wat willen we bereiken en wat is de beste manier om dat te bereiken? Maakt data impliciet. Behandelt een lerende nadat een diagnose is gesteld over wat het probleem is. Anders zou de lerende wel eens verkeerd kunnen worden behandeld. 8) Leerkracht Benut het LOVS in de organisatie goed. Dit blijkt te vaak onvoldoende gedaan te worden. 20) Verzamelt meer data dan alleen toets resultaten. Werkt met een data-muur, dit kan een toevoeging zijn op het verkrijgen van data. 6) Weet dat het leerlingvolgsysteem feedback biedt op het handelen van de leraar. 7) Schoolleider Maakt duidelijk dat het gevoel en de ervaring van de leerkracht belangrijk blijft. Als er alleen data-geïnformeerd wordt gewerkt kan de leerkracht ook weleens gaan stoppen met nadenken. 2) Schoolleider Benut het LOVS in de organisatie goed. Dit blijkt te vaak onvoldoende gedaan te worden. 20) Zorgt ervoor dat de LOVS-analyses op tijd beschikbaar zijn. 6) Maakt duidelijk dat het LOVS feedback biedt op het handelen van de school 6) 6).

7 Data 7) 6) Leerkracht Wordt deskundig in het analyseren, interpreteren en gebruiken van uit het onderwijs ingewonnen data. Het gaat hierbij om het afstemmen van de didactiek op de onderwijsbehoefte. 5) Werkt met de lerenden aan het verwerken van data. 6) Heeft een datamuur paraat met daarin alle data gegevens van de leerlingen waarmee in de klas wordt gewerkt. 6) Schoolleider Initieert een opleidingsprogramma om deskundigheid op het gebied van analyseren, interpreteren en gebruiken van uit het onderwijs ingewonnen data te bevorderen. 5) Kijkt naar de individuele resultaten, maar ook naar klasniveau en schoolniveau. Voert diepteanalyses uit wanneer dit nodig blijkt te zijn. Voert van gesprekken over de effectiviteit van het onderwijs op basis van de data. Educatief partnerschap 4) Leerkracht Optimaliseert het contact tussen ouders en leerkracht. 4) Erkent de rol die ouders kunnen hebben bij het verkrijgen van informatie over de leerling. Bespreekt data met ouders. Schoolleider Maakt duidelijk dat ouders en school samen werken. Erkent dat ouders een belangrijke rol spelen in verkrijgen van data maar ook bij de ondersteuning bij het leren. 3) 3) Evaluatie Leerkracht Evalueert na elke toets om hiaten te ontdekken en het onderwijs hier op aan te passen. Schoolleider Evalueert minimaal eens per schooljaar de resultaten van de leerlingen.

8 Tabel 4). Bronnenlijst Website Film(pje) Pdf-bestand Sterren geven de waardering van de bron aan. Drie sterren wil zeggen dat de kwaliteit van de bron als zeer waardevol (informatief, inspirerend) wordt gewaardeerd door de makers van deze Eduwiki.. Bron NR url type Beschrijving Waardering 1) Dit is de website van Kim Schildkamp. Zij is werkzaam op de universiteit Twente en oprichter en projectleider van het datateamproject. Op de site informatie over datateams. 2) 3) s.html Interview met Gert Biesta. I write about the theory and philosophy of education, the theory of educational research, about teaching, learning, curriculum and pedagogy, about teacher education and about education policy. I conduct research on such topics as lifelong learning, citizenship, democratic education, curriculum, and vocational education. Amerikaanse website met informatieve filmpjes over ouderbetrokkenheid en partnerschap in het onderwijs. 4) Nederlandse website met informatieve filmpjes over oudercontact in het onderwijs. 5) 0Focus-project_site.pdf Informatie over het Focus project. Het Focus project: opbrengstgericht werken op basis van prestatiefeedback 6) ge&nr=1 De leerkracht informeert over de wijze waarop je leerlingen kan betrekken in het verwerken en werken met data. 7) Informatie over het werken met een data-muur, gaat specifiek in op planning en feedback. 8) Inspirerende film van een school welke succesvol werkt aan data-geïnformeerd werken. 9) Informatie over het Focus project. Het Focus project: opbrengstgericht werken op basis van prestatiefeedback

9 10) data%20teams.pdf Datateams werken bij voorkeur volgens een vastgesteld stappenplan. Dit is het stappenplan welke daarbij gebruikt wordt. 11) hool_0.pdf Onderzoek van de universiteit Leiden met als titel: Het onderzoek in de school ter discussie: doelen, criteria en dilemma s. 12) De film laat een discussie zien in een data-team waarin een probleem wordt besproken, relaties worden gelegd met voorgaande jaren en oplossingen voor problemen worden bedacht. 13) Website met informatie over OGW opgesteld door de inspectie. 14) Uitleg over opbrengst gericht werken. 15) Film met uitleg over het werken met data in de onderwijspraktijk. 16) hren%2c%20m.%20(2011).&source=web&cd=1&ved=0ccyqfjaa&url= http%3a%2f%2fwww.rijksoverheid.nl%2fbestanden%2fdocumentenen-publicaties%2frapporten%2f2011%2f07%2f13%2fde-eenvoud-encomplexiteit-van-opbrengstgericht-werken%2fvisscher-ehreneenvoud-en-complexiteit-van-opbrengstgericht-werken-def pdf&ei=ykOmULSrKKSM0wXEsYG4AQ&usg=AFQjCNHIXmXrRD1l N70771-Fg0vvfv-Blw Analyse op het onderwijsrapport uit 2011, in opdracht van de Kenniskamer van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Titel: De eenvoud en complexiteit van Opbrengstgericht Werken. Geeft informatie over wat, hoe en waarom van DGW. 17) Ledoux, G., Blok, H., Boogaard, M. & Krüger, M (2009). Opbrengstgericht werken; over de waarde van meetgestuurd onderwijs 18) oratie%20monique%20volman.pdf Volman, M. (2011). Kennis van betekenis: Betrokkenheid als kwaliteit van leerprocessen en Leerresultaten. (Oratie, Universiteit van Amsterdam, 2011). 19) Een van de geselecteerde webpagina s over educatief partnerschap. 20) ublicaties/2010/opbrengstgericht+werken+in+het+basisonderwijs.p df%5b2%5d 21) 3/Handreiking_OGW_Datamuur_werken_met_groepsplannen_( ).pdf;jsessionid=179F FC37F30B7DB225B80 Een onderzoek naar opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde in het basisonderwijs. Geeft inzicht in de sterke en zwakke punten van het OGW op basisscholen. Uitleg over het begrip datamuur.

10 22) Informatie over het LOVS. 23) De negen schakels van effectief onderwijs.