Wie doet Wat? tekst MIrIaM MEIEr-BOscHaart

Transcriptie

1 BELEID/DEcEntraLIsatIE Provincie versus gemeente Wie doet Wat? tekst MIrIaM MEIEr-BOscHaart Provincie én gemeente krijgen steeds meer verantwoordelijkheden als het gaat om natuur en landschap. Het Rijk delegeert aan de provincie, de provincie aan de gemeente. Maar wie gaat nu wat doen? Op het provinciehuis in Assen gaan gedeputeerde Rein Munniksma (provincie Drenthe) en wethouder Harm Assies (gemeente Tynaarlo) met elkaar in gesprek. Om tafel met de twee groene mannen van verschillende overheden levert naar goed Drents gebruik geen knetterend vuurwerk op. Wij hebben elkaar hier altijd al nodig gehad, we weten hoe het is om ons te verplaatsen in de problemen van de ander, aldus wethouder assies. We doen het uitdrukkelijk samen, beaamt gedeputeerde Munniksma. En eigenlijk heeft de hogere bestuurslaag de provincie niet per definitie méér te zeggen dan de gemeenten, want dáár worden de bestemmingsplannen gemaakt. Het is niet zo dat we hier nooit een discussie hebben. Het kan ook wel eens flink tekeer gaan. Maar we benoemen de problemen. gaan op zoek naar oplossingen, aldus Munniksma. pagina 12 vitale groene stad jaargang 02 nummer 01

2 En dat moet ook wel. Twaalf gemeenten zijn nog over in de Drentse provincie. En daaronder vallen een paar steden en een heleboel kleinere plaatsen. Voor de school, de supermarkt of het theater moet je al snel op de fiets of met de auto naar een andere plaats. Samenwerken en letterlijk de grenzen overschrijden zit dus in het bloed. Evenals een voorliefde voor de natuur, overigens. Munniksma: Uit onderzoek blijkt dat inwoners als belangrijkste taak voor de provincie de zorg voor het landschap noemen, nog boven zaken als werkgelegenheid en cultuur. Ja, wij zijn gelukkig met de ontwikkeling waarbij de brede verantwoordelijkheid voor het platteland van Rijk naar provincie wordt overgeheveld. Wij staan dichter bij de praktijk dan het Rijk en hebben nauwe banden met de gemeenten. Nu ik geen gemeentebestuurder meer ben maar op het provinciale niveau werk, realiseer ik me nog sterker in wat een lastig vaarwater gemeenten verkeren. Ze worden vooral aangesproken op wat er speelt rond de dorpsbrink of in de binnenstad, op de maatschappelijke zorgtaken en op» vitale groene stad jaargang 02 nummer 01 pagina 13

3 BELEID/Decentralisatie Foto: provincie Drenthe Foto: provincie Tyaarnlo Rein Munniksma is lid van de PvdA en sinds april 2007 lid van het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe. Zijn portefeuille bestaat onder meer uit ruimtelijke ontwikkeling; wonen, natuur en landschap; vitaal platteland, landbouw, krimp, windenergie en cultuur. Harm Assies is lid van GroenLinks en is vanaf 2002 wethouder in de gemeente Tynaarlo. Zijn portefeuille bestaat onder meer uit milieu, duurzaam inkopen, landschapsontwikkeling, plattelandsbeleid, water, groen en landbouw. zaken als de krimpproblematiek. Daarna komt de natuur en het landschap in het buitengebied pas in beeld. Wij willen daar als provincie een regisserende rol spelen. Onder curatele Betekent dat dat de provincie haar regionale taken het liefst bij zich houdt en gemeenten met verordeningen en geboden het natuurbeleid oplegt? Allerminst, benadrukt wethouder Assies. Natuurlijk is het een zoektocht. We zitten in een overgangsfase en je zou de bemoeienis van de provincie als een gevoel van curatele kunnen ervaren. Maar ik meen dat bij Drentse gemeenten weinig weerstand is in ieder geval geen weerstand binnen onze gemeente om met de provincie samen te werken aan ons landschap. De provincie heeft naar mijn ervaring veel meer gevoel voor gebiedsprocessen, voor lokale wensen, belangen en problemen dan voorheen het Rijk. En dus stelde de provincie onder meer samen met de gemeenten de Omgevingsvisie op. De visie is het strategische kader voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van Drenthe en formuleert de belangen, ambities, rollen, verantwoordelijkheden en sturing van de provincie in het ruimtelijke domein: Uit de omgevingsvisie Drenthe Ruimtelijke kwaliteit is een begrip waarvoor geen scherpe definitie bestaat. Voor ons is ruimtelijke kwaliteit een optelsom van de gebruikswaarde, de belevingswaarde en de toekomstwaarde. Wij vinden dat een omgeving een goede ruimtelijke kwaliteit heeft wanneer deze geschikt is voor mens, plant en dier. We bedoelen een omgeving die mooi is, waar mensen zich thuis voelen, waar de historie van de streek kan worden beleefd, waar lucht, bodem en water schoon zijn, waar huizen, bedrijven en wegen een logische plek kennen. Kortom: een omgeving die mede door deze kenmerken aantrekkelijk is voor vestiging en verblijf. De ruimtelijke kwaliteit van Drenthe is hoog. Het tot dusver gevoerde ruimtelijk beleid heeft ertoe geleid dat ontwikkelingen nauwelijks los van de ondergrond en los van de cultuurhistorische basis hebben plaatsgevonden. Er is evenwicht tussen stad en platteland, tussen rust en dynamiek, tussen historie en het heden. Ons landschap is rijk aan herinneringen aan vroegere bewoning, pagina 14 vitale groene stad jaargang 02 nummer 01

4 nis. Wethouder Assies: Rond na Christus ontstond de landbouw die Zuidlaren voor een groot deel heeft gevormd met essen en brinken. De brinken lagen oorspronkelijk aan de rand van het dorp, maar door de uitbreidingen door de jaren heen zijn de brinken nu het middelpunt van het dorp geworden. Het karakter van het brinkdorp is in Zuidlaren goed bewaard gebleven en daar zijn we als gemeente zuinig op. De wethouder is goed ingevoerd in de historische, culturele en archeologische achtergronden van zijn gemeente. Niet alleen doordat hij zelf in de streek opgroeide, maar ook door de visies en beleidsdocumenten die de gemeente maakte om de eigenheid van het gebied in de toekomst te waarborgen. kent karakteristieke bebouwingspatronen en borgt hoge natuurwaarden. In Drenthe kan nog steeds openheid, rust, ruimte en duisternis worden ervaren. Deze aspecten worden in de rest van het land steeds zeldzamer en worden door onze samenleving steeds meer gewaardeerd. De kernkwaliteiten vormen voor ons de belangrijkste basis voor het begrip ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast zijn voor ons zorgvuldig ruimtegebruik en milieuen leefomgevingskwaliteit van belang. De provincie is formeel verantwoordelijk voor het ontwikkelen van natuur en landschap, voor de Natura 2000-doelen en de Ecologische Hoofdstructuur, voor biodiversiteit en de kernkwaliteiten. Die laatste heeft de provincie, samen met vertegenwoordigers van overheden, belangengroepen, marktpartijen en inwoners benoemd. Het gaat om: rust, ruimte, natuur en landschap; oorspronkelijkheid (authenticiteit, Drents eigen); naoberschap; menselijke maat; veiligheid; kleinschaligheid (Drentse schaal). De gemeente Tynaarlo kan zich perfect vinden in deze kernkwaliteiten en past een aantal ervan ook toe in haar eigen visie op natuur en landschap. Zuidlaren is een brinkdorp met een rijke geschiede- Lagenbenadering Zo zijn de overall visie, missie en ambitie van de gemeente beschreven in de structuurvisie gemeente Tynaarlo, waarin is gekozen voor een lagenbenadering. Uitgangspunt voor alles is de onderste laag : de natuurlijke ondergrond. De laag erboven is het infrastructurele netwerk en daarboven zit de occupatielaag. De onderliggende lagen hebben een sturende rol voor de bovenliggende lagen. De inrichting van het landschap en de dorpen komt dus direct en indirect voort uit de opbouw en de oorsprong van het gebied. Assies: In onze natuurrijke plattelandsgemeente zijn deze basisingrediënten nog altijd onderdeel van de visie. Een voorbeeld van een passende inrichting die eigenlijk in ieder dorp en ook zeker in Zuidlaren terugkomt, is gras met bomen. In Zuidlaren wordt dat beeld versterkt door de vele brinken» vitale groene stad jaargang 02 nummer 01 pagina 15

5 BELEID/Decentralisatie in het dorp. Bomen zijn daardoor dan ook een belangrijk onderdeel van het groen. De boomstructuren, de brinken en de monumentale bomen worden bewaakt en beschermd in het bomenstructuurplan, het beheerplan brinken en in de monumentale bomenlijst. Voor de bossen in eigendom van de gemeente die direct rondom Zuidlaren liggen is een bosbeheerplan geschreven. De bossen worden beheerd volgens het principe geïntegreerd bosbeheer. Dat betekent dat wij streven naar een combinatie van houtproductie, natuurwaarde en belevingswaarde waarbij de houtproductie de laagste prioriteit heeft. Daarnaast zijn de bossen FSC-gecertificeerd. Landschap behouden Daarnaast is er voor de dorpskernen het Groene dorpenplan, dat de aard en functies van het gemeentelijke groen beschrijft, en is er een Landschapsontwikkelings plan met aandacht voor de twee beschermde landschappen rondom Zuid - laren: het Nationaal Beek en Esdorpenlandschap Drentsche Aa en het Zuidlaardermeergebied. We zetten ons in om het landschap met zijn kenmerken en landschapselementen te behouden, of ze nu in gemeentelijk bezit zijn of niet. Het Landschapsontwikkelingsplan is hierbij leidend. En dat bleef niet onopgemerkt: vorig jaar werd de gemeente Zuidlaren tweede in de categorie Dorpen van de Nationale Groencompetitie van Entente Florale Nederland én won ze het Certificaat Bijzondere Waardering voor de Cultuurhistorie. Uit het juryrapport De Grote Brink inclusief de dobbe als drinkplaats voor het vee in Zuidlaren is waarschijnlijk de bekendste brink van Nederland door de jaarlijkse paarden- en ponymarkt en is een van de vele, vrijwel ongeschonden brinken, waaraan het dorp de naam brinkendorp ontleent. Zuidlaren beschermt terecht haar erfgoed met een Cultuurhistorische en Archeologische Waardenkaart. Hunebedden, de middeleeuwse handelsroute Oude Coevorderweg, keuterboerderijtjes, landgoederen, de oorspronkelijke bosbouwkundige opzet van de brinken, maar ook de tijdgebonden woonwijken worden op waarde geschat en behouden voor de toekomst. De gemeente toont betrokkenheid bij de cultuurhistorie door het samenstellen van Cultuurhistorische en Archeologische Waardekaarten. Vijftig tinten groen zijn herkenbaar in het prachtige, met voet- en fietspaden ontsloten beekdal van de Drentsche Aa, welke geleidelijk aan overloopt in het Zuidlaardermeer. Via de Zuidlaardervaart en de groene enclave Dennenoord kan de route om de prachtig, onbebouwd bewaard gebleven es als middelpunt van het dorp worden vervolgd. Samen met de bewoners is het Groene Dorpenplan opgezet, toekomstbestendig en vitaal. Bijzonder zijn de vier beweegcoaches en de verkeerscoach om inwoners te stimuleren gezond te leven en vaker de fiets te pakken. De bestaande houtwallen als veekering staan loodrecht op de beekdalen en leiden tot een kleinschalig, bijzonder fraai dorp, waar het spelen op een pannaveld, een Johan Cruyff Court of tennisveld van de Richard Krajicek Foundation, fietsen door het Okkeveen of lopen over het Pieterpad bepaald geen straf is. Alles op een rij De provincie is erg blij dat haar gemeente Tynaarlo zilver won in de competitie. Het jaar daarvoor won de Drentse gemeente Dwingeloo bovendien goud. Het is mooie promotie voor het Drentse landschap en laat zien dat juist de historische brinkdorpen ook elders in het land bijzonder worden gewaardeerd. Voor de gemeente zelf was het een mooi moment om beleid en uitvoering onder de loep te nemen. Assies: Er is heel veel kennis binnen de gemeente, heel veel weten we en doen we, maar nu werden we gedwongen om het ook allemaal op een rij te zetten. Al jaren bestrijden we onkruid met stoom en borstelen, we gebruiken geen chemicaliën. Maar dat hadden we nog nooit vastgelegd of laten certificeren. Dit soort trajecten is om die reden leerzaam en we hebben gezien dat we al heel ver zijn qua beleid, maar dat er in de uitvoering nog stappen kunnen worden gezet. Bovendien heeft het de trots en het enthousiasme flink aangewakkerd. Twee jaar geleden was ik de stimulator om mee te doen aan de competitie en heb ik vaak het nut ervan moeten uitleggen. Nu ik heb aangegeven na de gemeenteraadsverkiezingen te stoppen, gaf de afdeling gemeentewerken aan graag mee te willen doen met de Europese verkiezing en die kar zelf te willen trekken. Slim combineren De provincie werkt niet alleen nauw samen met de gemeenten, maar zet in op samenwerking met álle stakeholders. Een goed voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van het Leekstermeer, legt gedeputeerde Munniksma uit. Het Leekstermeer is onderdeel van het project VIEP (Versnelde Inrichting Eelder- en Peizermaden), tegenwoordig pagina 16 vitale groene stad jaargang 02 nummer 01

6 bekend als De Onlanden. Daarvan maken het Leekstermeer, de Eeldermaden en de Peizermaden deel uit. Het project beslaat een gebied van zo n hectare. Ter vergelijk: dat is twee keer de Tweede Maasvlakte. Het hele proces waaronder waterberging, landbouwstructuurversterking, natuurontwikkeling en recreatieve ontwikkeling is in acht jaar tijd gerealiseerd. Dat kun je uniek noemen. De ontwikkeling van de Maasvlakte, om terug te komen op de vergelijking, beslaat bijna een generatie. Hoewel waterberging de aanleiding was voor de ontwikkeling, die in totaal ruim 40 miljoen euro kost, is het project in de kop van Drenthe hét schoolvoorbeeld van slim combineren, zegt Munniksma. Met alle betrokkenen hebben we in korte tijd voor landbouw, natuur en veiligheid een grote slag geslagen. Niet alleen de provincie heeft bijgedragen, maar ook de Regio Groningen- Assen en de partijen binnen de Bestuurscommissie Peize: het waterschap Noorderzijlvest, gemeente Noordenveld, gemeente Tynaarloo, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Als je samenwerkt in een open planproces kun je inschieten op actualiteit en kansen. Uit de gemeentelijke praktijk wijst Assies het onderwijs als belangrijke partner aan. Samen met het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid, IVN, hebben wij programma s voor op de basisscholen ontwikkeld. Alle scholen binnen onze gemeente doen eraan mee en groepen leerlingen adopteren natuurgebieden. IVN is een geweldige intermediair tussen bewoners en gemeente. Beschermen versus beleven Zowel provincie als gemeente beseffen zich steeds meer dat de zorg voor natuur niet alleen een ecologisch vraagstuk is, stelt Munniksma. Tot voor kort lag de nadruk op het beschermen van de natuur. Maar als provincie hebben wij geleerd dat gemeenten te maken hebben met inwoners én bezoekers die de natuur willen beléven, die willen recreëren. Op die manier verbind je meerdere doelen aan de natuur, naast het klassieke beschermen en mogelijk maken van landbouw. Met het Planbureau voor de Leefomgeving hebben wij verschillende kijkrichtingen voor de toekomst geformuleerd, waarin dit aspect een belangrijke rol speelt. Voor gemeenten betekent dat dat zij de natuur in hun gebied toegankelijk moeten maken. Assies: Dat hoeft niet altijd voor de auto te zijn, maar wél voor wandelaars en fietsers. En wil je die echt graag in de natuur zien, dan moet je zorgen voor een goede toegankelijkheid, bijvoorbeeld met robuuste fietspaden. De meeste paden zijn van beton, dat biedt veel comfort en heeft als voordeel dat je er niet al te veel de ondergrond mee beroert. Burgerparticipatie Een ander stokpaardje van Munniksma en dat is in Drenthe niet anders dan in de rest van ons land is het zoeken van samenwerking met de gebruiker. Want in moeilijke tijden kan het enthousiasme van de burger de natuur in stand houden. Hij noemt het dorp Zeijen, vlak bij Assen en onderdeel van de gemeente Tynaarlo. Al vijfentwintig jaar is in deze gemeente een werkgroep actief, die ieder jaar een eigen uitvoeringsplan voor het onderhoud van het groen maakt. Dit soort initiatieven ondersteunen we van harte en is zeker in economisch lastige tijden heel belangrijk. vitale groene stad jaargang 02 nummer 01 pagina 17