Entente Florale Nederland

Transcriptie

1 Entente Florale Nederland Samenwerken aan een Vitale Groene Stad Nationale Groencompetitie 2013 Entente Florale Nederland 3

2 Inhoud Voorwoord 3 Entente Florale competitie 4 De Vitale Groene Stad 6 Jurering en jurycriteria 8 Nationale Groencompetitie 2013 Groningen 12 Dalfsen 14 Amstelveen 16 Zuidlaren (gemeente Tynaarlo) 18 Schiedam 20 Brunssum 22 Elsloo 24 Heukelum (gemeente Lingewaal) 26 Hilvarenbeek 28 Themacertificaten 30 Colofon 31 2 Nationale Groencompetitie 2013

3 Voorwoord Voor de nationale groencompetitie Entente Florale zijn in 2013 vier steden en vijf dorpen genomineerd. Het zijn in alfabetische volgorde bij de steden: Amstelveen, Brunssum, Groningen en Schiedam en in de categorie dorpen en kleine steden: Dalfsen, Hilvarenbeek, Lingewaal met de kern Heukelum, Stein met de kern Elsloo en Tynaarlo met de kern Zuidlaren. Gemeenten die elk op hun eigen specifieke wijze aandacht besteden aan het groen in het bebouwde gebied en daar buiten. Zij hebben hun groenvisie, beleid en de uitvoering daarvan voorgelegd aan een uitvoerige beoordeling van een onafhankelijke jury van Entente Florale. Dit jaar hebben we een nieuw systeem ingevoerd en voor elke categorie (steden en dorpen & kleine steden) een aparte commissie gevormd. In elke jury commissie zijn dezelfde disciplines vertegenwoordigd. In deze uitgave vindt u een beschrijving van de jureringsprocedure en natuurlijk ook van alle deelnemende gemeenten met daarbij een beknopte samenvatting van het juryrapport. De prijsuitreiking is dit jaar net zoals in 2012 een onderdeel van de Nationale Groendag, die wordt georganiseerd in samenwerking met onze partners het ministerie van Economische Zaken, Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Platform31. Groen heeft een grote economische en maatschappelijke waarde, hoe meer bestuurders, bedrijfsleven en bewoners zich daarvan bewust worden des te beter. Daarom heeft Entente Florale Nederland ook de zogenoemde maatschappelijke themacertificaten ingesteld om daarmee gemeenten maar zeker ook haar bewoners te stimuleren en inspireren. Evenals vorig jaar zijn dit de thema s Groen en Gezondheid en Groen en Economie en nu is er dit jaar ook het thema Groen en Bewonersparticipatie aan toegevoegd. Daarmee willen we het belang onderstrepen van het meer betrekken van de bewoners bij het groen in hun omgeving. Niet enkel om het groen aan te leggen en te onderhouden maar juist om de sociale contacten in de straten en wijken te bevorderen. Maar ook om mensen te stimuleren om in het groen te bewegen en hen daar van te laten genieten. De noodzaak van bewegen in een groene omgeving komt steeds meer onder de aandacht. Obesitas neemt toe, zeker ook bij kinderen. Dus het spelen en recreëren in het groen kan niet genoeg worden gestimuleerd. We moeten de bezuinigingen als mogelijkheden en kansen zien. De tijd dat gemeenten enkel verantwoordelijk waren voor de inrichting van de openbare ruimte ligt achter ons. Samen - overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en bewoners moeten we deze uitdaging aangaan. Vandaar dat TEEB Stad zo n goede ontwikkeling is, waarin ook de baathouders wordt gevraagd om een bijdrage te leveren. Via een handige web tool, die eind november klaar is, worden de baten en kosten van groen in beeld gebracht en wat blijkt: groen levert geld op. Nu deze baten inzichtelijk zijn, zijn er juist gemeenten die terecht blijven investeren in groen. Dit soort keiharde gegevens hebben we nodig om aan te tonen dat we in deze niet spreken over kosten maar juist over baten! Het uitdragen van dit soort activiteiten is een taak van Entente Florale Nederland in het kader van haar activiteiten voor de Vitale Groene Stad. Dit is een uitvloeisel van het convenant tussen Entente Florale Nederland en het ministerie van Economische Zaken. Een convenant waarbij zich eind 2011 ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het kenniscentrum Platform 31 hebben gevoegd. Entente Florale Nederland ziet het als een uitdaging om in het kader van de Vitale Groene Stad het belang van d goede toepassing van groen breed uit te dragen. En de gemeenten te stimuleren om het groen niet als kostenpost maar als baat te gaan zien. Het is goed om te constateren dat gemeenten die aan de Entente Florale competitie hebben deelgenomen, die als waardevol hebben ervaren. Ook dit jaar is het een en al bezuinigingen wat de klok slaat. Het groen wordt hierdoor ook geraakt. Daarom is het zo belangrijk dat beleidsmakers duidelijk wordt gemaakt dat groen helemaal geen kostenpost hoeft te zijn, maar wel degelijk oplevert. Drs Jaap J. Spros Voorzitter Entente Florale Nederland Entente Florale Nederland 3

4 Entente Florale Competitie Begeleiding Vanuit de Entente Florale krijgt elke gemeente aandachtspunten aangereikt in de vorm van criteria van deelname. Deze worden op pagina XXX uiteengezet. Daarnaast biedt Entente Florale Nederland de gemeente begeleiding van een deskundige. Deze persoon kan de gemeente helpen bij het geven van antwoord op vragen als: Waar wordt speciaal op gelet? Hoe denkt de jury over bepaalde zaken? Hoe kan de gemeente optimaal profijt trekken uit haar deelname? Het is dan ook belangrijk om die begeleiding goed te benutten. Elke gemeente wordt door de begeleider in principe drie keer bezocht. De deelname aan de nationale groencompetitie Entente Florale staat open voor elke Nederlandse gemeente. Er is sprake van twee categorieën. Een stad is een gemeente of stadsdeel, die meer dan inwoners telt. Het stadsdeel moet daarnaast ook nog over een eigen deelraad beschikken. Een gemeente met minder dan inwoners valt binnen de categorie dorpen & kleine steden. Een gemeente die is samengesteld uit een aantal kernen is gerechtigd een van deze kernen in te schrijven in de categorie dorpen & kleine steden. Voorwaarde is wel dat het aantal inwoners van de kern kleiner is dan Bij de jurering wordt alleen de betrokken kern en het buitengebied meegenomen in de beoordeling. Aanmelding Voor deelname aan de nationale groencompetitie wordt de gemeente genomineerd door de stichting Entente Florale Nederland en Vereniging Stadswerk. Als een gemeente vindt dat haar visie, beleid en uitvoering daarvan op een zeer hoog niveau staat dan kan deze zich ook zelf voor deelname aanmelden. Het aanmeldingsformulier is te downloaden op In overleg tussen het bestuur van de Entente Florale en de gemeente wordt bepaald in welk jaar de gemeente deel zal nemen. Internationaal De winnaars van Goud in beide categorieën kunnen deel nemen aan de internationale competitie van Entente Florale Europe. Om hen optimaal voor te bereiden, krijgen ook de deelnemers hier een begeleider toegewezen. Ervaring speelt een belangrijke rol. Deze begeleider heeft extra oog voor de details die tijdens de internationale competitie door de jury van belang worden geacht. Organisatie De organisatie van de Nederlandse competitie van Entente Florale is in handen van de stichting Entente Florale Nederland. Deze organisatie wordt gedragen door het ministerie van Economische Zaken, de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde (Groei & Bloei), de Vakgroep Groen, Natuur en Landschap van de Vereniging Stadswerk Nederland, de Nederlandse Vereniging van Tuin- en Landschapsarchitecten (NVTL), Natuurmonumenten, ANWB, Groenkeur, PPO (Praktijkonderzoek Plant & Omgeving), IVN, GGD Nederland, Bouwend Nederland, Productschap Tuinbouw, Elba Media, Vereniging Nederlandse Gemeenten en Platform31. Veel van deze organisaties zijn ook in het bestuur vertegenwoordigd. De jurering werd in 2013 verzorgd door twee jury commissies (één voor de categorie Steden en één voor de categorie Dorpen & kleine steden) die samen de onafhankelijke jury van Entente Florale Nederland vormen. Bij het uitdragen van de Vitale Groene Stad werkt Entente Florale Nederland op basis van een convenant, nauw samen met het ministerie van Economische Zaken, de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het kenniscentrum Platform31. 4 Nationale Groencompetitie 2013

5 Digitale nieuwsbrief De Vitale Groene Stad Wilt u tweewekelijks op de hoogte blijven van de actuele zaken rondom de economische en maatschappelijke waarden van het groene product in Nederland en daarbuiten? Meld u zich dan aan voor de digitale nieuwsbrief van De Vitale Groene Stad, via Deze digitale nieuwsbrief wordt breed verstuurd naar gemeenten, provincies, politici, waterschappen, projectontwikkelaars, architecten, landschapsarchitecten, hoveniers en grootgroenvoorzieners, boomkwekers, onderwijs- en kennisinstellingen, de bouwsector en gezondheidswereld. Entente Florale Nederland 5

6 De Vitale Groene Stad Kennisplatform over de waarde van groen in de openbare ruimte Duurzame, groene straten, wijken en steden; iedere gemeente is er in meer of mindere mate mee bezig. Er wordt veel onderzoek gedaan en in de praktijk vinden veel projecten plaats. Deze informatie ontsluit platform de Vitale Groene Stad op onafhankelijke wijze, met dit jaar als thema Groen, het kapitaal voor gemeenten en hun inwoners. Entente Florale Nederland stond voornamelijk bekend om de Nationale Groencompetitie, laat voorzitter Jaap Spros weten, maar sinds het convenant in 2011 getekend is met het ministerie van Economische Zaken en vervolgens met de Vereniging Nederlandse Gemeenten en Platform31 is het takenpakket uitgebreid. Naast de groencompetitie is Entente Florale verantwoordelijk voor het uitdragen van de Vitale Groene Stad. Activiteiten die hieraan zijn verbonden, zijn onder meer kennisuitwisseling via diverse communicatie kanalen om daarmee het groen te positioneren als een integraal product in de stedenbouwkundige ontwikkeling. Met de eerder genoemde partners wordt in gezamenlijkheid een jaarprogramma opgesteld waarin een ieder verantwoordelijk is voor haar eigen taken. De Nationale Groendag die elk najaar plaatsvindt wordt in gezamenlijkheid georganiseerd (zie kader). Het centrale thema voor dit jaar is Groen, het kapitaal voor gemeenten en hun inwoners. Spros: Dit thema laat zien dat naast de economische waarde van groen, ook de maatschappelijke en sociale voordelen van een groene omgeving belangrijk zijn. Dit betekent dat niet alleen de overheid de verantwoordelijkheid moet dragen voor een leef- en werkbare openbare ruimte, ook de burger kan daar een hele belangrijke rol in spelen, zoals bijvoorbeeld het project Groen Dichterbij laat zien of de boomplantactie van Weert. Enthousiasmeren en inspireren In de Vitale Groene Stad ligt het accent op de realisatie van duurzame, groene steden en dorpen. Concreet houdt dit in dat gemeenten die aan de groencompetitie deelnemen, uitgedaagd worden om hiermee aan de slag te gaan met als stimulans belangrijke themacertificaten, aldus de voorzitter van Stichting Entente Florale Nederland. Er zijn inmiddels drie themacertificaten ingesteld: Groen en Gezondheid; Groen en Economie; en Groen en Burgerparticipatie. Voorbeelden uit de deelnemende gemeenten worden op deze manier gebruikt om andere gemeenten te enthousiasmeren en te inspireren. Voor de beoordeling van deze aspecten is de jury van Entente Florale Nederland uitgebreid met deskundigen vanuit de vakgebieden gezondheid, economie en burgerparticipatie. Naast het winnen van de prijs en een geldbedrag krijgen de deelnemers na afloop van de groencompetitie een uitvoerig juryrapport, waarin ook tips en adviezen zijn opgenomen, wat aan de gemeenten uitstekende handvatten biedt om de komende jaren mee aan de slag gaan. Gemeenteraadsverkiezingen Stichting Entente Florale Nederland gaat dit jaar daarnaast politieke partijen informeren over het belang van groen voor de partijprogramma s voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dit doet zij in opdracht van het ministerie van Economische Zaken in het programma De Vitale Groene Stad. Deze activiteit sluit aan op het jaarprogramma Groen, het kapitaal voor de gemeenten en hun inwoners van het ministerie van Economische Zaken, Platform 31, Vereniging Nederlandse Gemeenten en Entente Florale Nederland. De verkiezingen vinden in maart 2014 plaats en tot die tijd worden de politieke partijen op lokaal niveau van informatie voorzien over de economische en maatschappelijke waarde van groen. Het doel is dat de partijen geïnspireerd raken om deze kennis onder meer te verwerken in hun partijprogramma s. Vier jaar geleden was het groen goed vertegenwoordigd in de partijprogramma s. Uit onderzoek van Alterra bleek namelijk dat 85 procent van alle programma s een hoofdstuk over groen hadden opgenomen. 6 Nationale Groencompetitie 2013

7 Ook de burger Naast de lokale politieke partijen wordt ook de kiezer geïnformeerd over het belang van groen voor zijn woon- en werkomgeving. Met als doel dat hij zijn stem uitbrengt op een partij die de groene verduurzaming van zijn omgeving van groot belang vindt. TEEB Stad Actuele informatie over het onderzoek The Economics of Ecosystems and Biodiversity (TEEB) zal leidend zijn in de kennisverspreiding. De communicatiekanalen van de Vitale Groene Stad worden hiervoor ingezet, bestaande uit de website met actuele berichten en een dossier met achtergrondinformatie, een digitale nieuwsbrief, twitter, het magazine Vitale Groene Stad en de publicatie TEEB Stad. Daarnaast is er een aansprekende poster gemaakt die breed verspreid wordt en waar zowel de politiek als de kiezer door geïnspireerd moet raken. Dit artikel is eerder gepubliceerd in het magazine de Vitale Groene Stad, nummer Entente Florale Nederland 7

8 Jurering en jurycriteria De jurering voor de nationale competitie 2013 is door de stichting Entente Florale Nederland opgedragen aan een onafhankelijke jury. Die bestaat uit twee commissies; één voor de beoordeling van de deelnemende gemeenten in de categorie Steden, de ander voor de categorie Dorpen & kleine steden. De jury is samengesteld uit deskundigen op het gebied van Visie en Ruimtelijke kwaliteit, Natuur en Landschap, Cultuurhistorie, Cultuurgroen en Buiteninrichting, Duurzaamheid en Milieu en Recreatie en Toerisme. Bij het beoordelen van de gemeentelijke inspanningen en de resultaten daarvan, werkt de jury met objectieve en openbare criteria die specifiek voor deze competitie zijn opgesteld. Elk onderdeel van de jurering wordt beoordeeld in haar samenhang met het geheel. Aan de puntenwaardering voor de verschillende onderdelen zijn wegingsfactoren verbonden, afhankelijk van het belang van het aspect voor de totale beoordeling. De basis voor de bekroning is het eindtotaal van de puntenwaardering van de deelnemende gemeenten. De beoordeling van de jury wordt vastgelegd in een waardevol juryrapport, dat zowel conclusies als aanbevelingen bevat en tijdens de prijsuitreiking aan elke deelnemende gemeente wordt overhandigd. Deelname aan de competitie Deelname aan de competitie houdt in grote lijnen in dat allereerst een beleidssamenvatting ter voorbereiding van de jurering wordt opgesteld en aan de jury ter beschikking gesteld. Ook worden er een serie vragen beantwoord en kaartmateriaal aangeleverd. Uiteraard wordt er een representatieve route uitgezet en een beoordelingsdag georganiseerd waarop de jury wordt ontvangen. Bij het begin en gedurende deze keuringsdag geeft de gemeente, eventueel in samenwerking met de bewoners(organisaties) een aanvullende presentatie. 8 Nationale Groencompetitie 2013

9 De beoordelingsthema s Om elke deelnemer aan de nationale competitie Entente Florale op gelijke wijze te kunnen beoordelen hanteert de jury een aantal vaste jurycriteria. Eén van de bronnen waarop de criteria zijn gebaseerd is het boek Groen Goed van de Vereniging Stadswerk Nederland. De aandacht van de jury gaat uit naar zes belangrijke thema s. Aan de beoordeling zijn wegingsfactoren verbonden. Het gaat om de volgende zeven thema s en wegingen: Visuele en ruimtelijke kwaliteit van de gehele gemeente 15% Cultuurhistorisch erfgoed 10% Cultuurgroen en buiteninrichting binnen bebouwde kom 30% Natuur en landschap 20% Recreatie en toerisme 10% Duurzaamheid en milieu 15% Communicatie en participatie: Het percentage hiervan is verwerkt in overige thema s De juryleden geven een oordeel over de belangrijkste aspecten van elk thema. Op pagina zijn die aspecten kort weergegeven. U kunt daarin zien wat de grondslag van de jurering is. De gemeente kan op basis daarvan de informatie of objecten langs de route op afstemmen. De bekroning en de certificaten De Bekroningen die worden toegekend in respectievelijk de categorie Steden en de categorie Dorpen &kleine steden zijn per categorie eenmaal Gouden bekroning en (eventueel) meerdere Zilveren en Bronzen bekroningen. Voor bijzondere prestaties zijn er verschillende Certificaten te behalen. Daarnaast kent Entente Florale de maatschappelijke thema s: Groen en Gezondheid, Goen en Economie en Groen en Bewonersparticipatie. Die als doel hebben de maatschappelijke economische waarde van het groen onder de aandacht te brengen. Voor de beoordeling van de prestaties op het gebied van deze thema s zijn naast de Entente Florale jury, voor elk thema een apart jurycomité ingesteld. Met deskundigen vanuit de GGD-werkgroep Groen en Gezondheid (voor het thema Groen en Gezondheid), vanuit het TEEB Stad project (The Economics of Ecosystems and Biodiversity), voor het thema Groen en Economie en voor het nieuwe themacertificaat Groen en Bewonersparticipatie, vanuit een werkgroep deskundigen op het gebied van bewonersparticipatie, met medewerking van Stadswerk. Groei&Bloei en IVN. Het staat een deelnemer vrij om een volgend jaar weer aan de competitie deel te nemen. Als een gemeente echter met Goud is bekroond, kan een volgende deelname pas weer na vijf jaar plaats vinden. Samenstelling Entente Florale Jury 2013 Steden Voorzitter: Henk Rampen Roel van Aalderen Visie en Ruimtelijke kwaliteit, Huib Baayen Natuur en Landschap, Patricia Debie Cultuurhistorie, Henk Hoppenbrouwers - Cultuurgroen en Buiteninrichting, Huub Keijzers - Duurzaamheid en Milieu, Marko van de Wetering - Recreatie en Toerisme. Dorpen & kleine steden Voorzitter: Ronald Mulder Eduard van Beusekom Natuur en Landschap, Marjan Dat Recreatie en Toerisme, Johan Meeus Visie en Ruimtelijke kwaliteit, Auke Prinsen Cultuurgroen en Buiteninrichting, Edwin Raap Cultuurhistorie, Jan de Vries Duurzaamheid en Milieu. Entente Florale Nederland 9

10 Toelichting op de aspecten van de thema s De jury richt zich op de eerder genoemde zes thema s. Communicatie en participatie worden daarnaast afzonderlijk beoordeeld, omdat ze voor alle categorieën gelden. In de tabel is aangegeven welke aspecten in het bijzonder aandacht krijgen. Ter toelichting wijzen wij u er op dat de aspecten gelden voor bovenaan de verticale kolom genoemde categorie VISUELE EN RUIMTELIJKE KWALITEIT (WEGING 15%) CULTUURHISTORISCH ERFGOED (WEGING 10%) CULTUURGROEN EN BUITENINRICHTING (BINNEN DE BEBOUWDE KOM) (WEGING 30%) Niveau van de ambitie en kwaliteit visie (na te streven beelden) Kwaliteit ambitieniveau en visies Kwaliteit en ambitie visies Integratie beeldende kunst VISIE EN BELEID (WEGING 15%) Waarborgen ruimtelijk karakter gehele gebied Integratie van ruimtelijke aspecten in openbare ruimte bijv. groen-roodblauw Aard en karakter van de plaats Integratie en herkenbaarheid van historische structuren Bestuurlijk draagvlak Beleidsplannen Bijzondere elementen, bijv. begraafplaatsen, bedrijfsterreinen, welzijnsinstellingen Samenhang ontwerp en beheer Samenhang openbare en private ruimten Identiteit van de gemeente Samenhang ontwerp met beleid Toepassing van een kwaliteitsborgingsysteem ONTWERP (WEGING 35%) Samenhang stedenbouwkundige en landschappelijke ontwerpen t.o.v. streefbeeld Esthetische en ruimtelijk kwaliteit ontwerpen (stedenbouwkundig en landschappelijk) Materiaalgebruik passend bij aard en karakter van de plaats Kwaliteit van restauratie of renovatieplannen Kwaliteit ontwerp buitenruimte (totaalbeeld) Kwaliteit ontwerp cultuurgroen Heel en veilig Kwaliteit ontwerp verhardingen Samenhang kern, wijken en buitengebied Daadwerkelijk beheer van lanen, historische tuinen of parken en bijzondere elementen Toepassing van een systeem voor borging van beheerkwaliteit Beheer levende materialen: totaalbeeld, parken, parkbossen bomen, bosplantsoen, heesters, hagen, bloemen, grasoppervlakten BEHEER (WEGING 35%) Zorg en beheer van kwaliteit en belevingswaarde - Toegevoegde kwaliteit particulier groen Beheer dode materialen: totaalbeeld, civieltechnische werken, verhardingen, stadsen parkmeubilair (in relatie met groen) Beheer water en oevers 10 Nationale Groencompetitie 2013

11 Toelichting op de aspecten van de thema s NATUUR EN LANDSCHAP (WEGING 20%) RECREATIE EN TOERISME (WEGING 10%) DUURZAAMHEID EN MILIEU (WEGING 15%) Natuurvisie en beleid binnen de bebouwde kom Ambitieniveau en kwaliteit uitgebrachte visies Ambitieniveau en kwaliteit uitgebrachte visie milieu (in relatie tot groen en openbare ruimte) Natuur- en landschapsvisie en beleid buiten de bebouwde kom (ook in relatie met andere partijen) Stimuleringsbeleid bewegen Integrale benadering water, bodem en lucht Visie en beleid t.o.v. de stadsrand Samenhang ontwerp met beleid Beleid en borging t.a.v. duurzaamheid Samenhang ontwerp met beleid Evenwichtige keuzen in ontwerp Samenhang ontwerp met beleid en integratie met andere beleidsaspecten Kwaliteit natuurontwikkeling Kwaliteit voorzieningen t.b.v. bewegen/sport en spel Evenwichtige en milieubewuste keuzen in de ontwerpen Kwaliteit landschapsontwikkeling Kwaliteit netwerken en toeristische voorzieningen, m.n. bijzondere elementen Processen als streven naar klimaatbestendigheid en temperatuurbuffering Kwaliteit natuur- en landschapsbeheer in relatie tot ontwerp Inspanningen vergroten van biodiversiteit Kwaliteit beheer recreatieve en toeristische voorzieningen Kwaliteit elementen: waterberging, groene daken en gevels Monitoring natuurontwikkeling Monitoring gebruik van de voorzieningen Aandacht en borging duurzaam terreinbeheer Beheer landschapselementen en samenwerking met andere partijen Monitoring veiligheid (attractiebesluit) Gebruik chemische middelen dan wel niet-chemische methoden Schone gemeente Verwerking groenafval Entente Florale Nederland 11

12 Groningen Provincie Groningen WINNAAR GOUD IN DE CATEGORIE STEDEN Groningen natuurlijk! Compacte stad Groningen is een compacte stad met een enorme variatie aan voorzieningen op korte afstand van elkaar. Een grote diversiteit aan woonen werkmilieus, veel karakteristieke oude en nieuwe gebouwen en verrassend veel water en groene open ruimten en kenmerken de stad. Dankzij een sterke stedenbouwkundige traditie is er een goed uitgebalanceerd evenwicht tussen rood, blauw en groen, dat bijdraagt aan een duurzame stedelijke kwaliteit. Zo is de compacte stad ook energiebesparend en goed voor het leefmilieu. Waardevolle omgeving Omdat de stad compact en intens blijft, is het landschap nooit ver weg. De historische en natuurlijke kwaliteiten van de landschappen rond de stad zijn goed bewaard gebleven. Groningen is hierdoor nog steeds verbonden met zijn historie en met zijn natuurlijke omgeving. De natuur wordt in de stad uitgenodigd via groene en blauwe aders, die reiken tot aan de binnenstad. Die verbindingen worden ecologisch beheerd en de knelpunten zijn in de afgelopen jaren opgelost met de aanleg van vijftien faunapassages. Daarnaast hebben we ook veel zorg besteed aan de fysieke bereikbaarheid van de omringende landschappen en natuurontwikkelingsgebieden in de stadsranden. Goede recreatieve fiets- en wandelontsluitingen maken de Koningslaagte in het Reitdiepdal, de waterberging van de Onlanden en het stadsbos in Kardinge goed bereikbaar. Stedelijk groen De inzet van de gemeente in het groenbeheer is vooral gericht op het versterken van de historische en ecologische kwaliteiten met behoud van de stedelijke gebruikswaarde. In acht binnenstedelijke groengebieden is de unieke meerwaarde die hiermee is ontstaan, bevestigd door de aanwijzing als kroonjuweel. Het zijn de groene monumenten van de Groningen. De thematisering van vier grote stadsparken heeft richting gegeven aan een herinrichting, die in de negentiger jaren is ingezet. Voor het Noorderplantsoen en Kardinge is die inmiddels afgerond; in het Stadspark en het Westpark is de uitwerking van de plannen nog gaande. Stadsecologie De ligging op het kruispunt van vier landschappen geeft de Groningse stadsbiotoop een grote meerwaarde, die leidt tot unieke kansen voor de natuur. Al meer dan 15 jaar wordt daarvan gebruik gemaakt door de toepassing van stadsecologische principes bij de inrichting en het beheer van groen en de uitvoering van plannen in de stad. De specifieke doelsoorten geven daarbij de richting aan. Bijna een derde van het stadsgroen wordt ecologisch beheerd, waarbij regelmatige monitoring van de ecologische waarde het beheer stuurt. Omdat het stedelijk water sinds tien jaar ook op ecologische basis wordt beheerd, draagt het bij aan de natuurbeleving en de kwaliteit van de leefomgeving in de stad. Het herstel van samenhangende stroomgebieden, die gebaseerd zijn op het natuurlijk functioneren van watersystemen en de verbinding met de natuur in het buitengebied, heeft de waterkwaliteit in de stad aanzienlijk verbeterd. De ecologische kwaliteit van de stad is verder versterkt met behulp van een subsidieregeling voor de aanleg van groene daken. Groningen was daarbij in 2008 de smaakmaker in Nederland. De gemeente heeft in 2010 het 12 Nationale Groencompetitie 2013

13 Convenant Biodiversiteit ondertekend en zich daarmee verplicht tot een blijvende inzet op het gebied van de stadsecologie. Participatie De stad kent een rijke traditie van bewonersbetrokkenheid bij de inrichting en het beheer van het groen. Al in de jaren zeventig van de vorige eeuw werd de ecologische pionier Louis Leroy uitgenodigd om te participeren bij de inrichting van het groen in Lewenborg. Het Leroy-gebied is sindsdien beheerd door de bewoners en de gemeente heeft recent in een contract vastgelegd, dat die situatie nog 100 jaar zo blijft. Groenparticipatie werd officieel beleid met de vaststelling van de Groenstructuurvisie in 2009 en dat leidde tot een stormachtige ontwikkeling. In het project de Eetbare Stad zijn op meer dan 50 lokaties tenminste 250 bewoners actief met fruitbomen, moestuinen en ander eetbaar groen. De natuurbeheerders van Natuurmonumenten en Het Gronings Landschap hebben daarbij ook een rol. Zij hebben een drietal waardevolle ecologische gebieden in de stadsrand; de Piccardthofplas, de Hunzezone en Kardinge, voor een symbolisch bedrag van de gemeente over genomen. Het beheer daarvan wordt ook met behulp van omwonenden en vrijwilligers georganiseerd. Beknopte samenvatting van de bevindingen van de jury een compacte stad in het karakteristieke landschap van de Hondsrug, het Reitdiepdal, de veengebieden en de kleigronden met een goede bereikbaarheid van voorzieningen. De jury adviseert de kwaliteit van de ruimtelijke ontwikkelingen goed te bewaken. De nieuwe wijken hebben het risico om uit te waaieren. De sterke landschappelijke onderlegger van Groningen wordt op het niveau van hoofdstructuren goed uitgewerkt. Op het lagere schaalniveau kan nog winst worden behaald door minder wisselingen in het ontwerp van deze hoofdstructuren toe te staan. De ecologische ambities van Groningen klinken door in zowel opzet als uitwerking. De jury heeft bijzondere waardering voor de wijze waarop Groningen omgaat met het cultuurhistorisch erfgoed. Voorafgaand historisch onderzoek en waardestelling zijn geëigende instrumenten waarop Groningen afwegingen maakt en keuzes doet. Echte Kroonjuwelen zijn daar het gevolg van. In sommige materialisaties komt dit echter nog onvoldoende tot uiting en kan Groningen zich verder verbeteren. De jury adviseert om structureel en ook professioneel aandacht te geven aan de groeiplaatsen van de belangrijke boomstructuren, zoals de Concourslaan en de boombeplanting langs de stadsgrachten in het Centrum. Het ecologisch beheer is in Groningen sterk ontwikkeld en van bijzondere kwaliteit. Het meer traditionele beheer blijft daarbij achter en vraagt om verbetering. De jury geeft hiertoe een aantal suggesties. De eigen organisatie en bewoners van Groningen zijn bijzonder gemotiveerd voor het natuurbeheer. De resultaten zijn in de praktijk goed waar te nemen. Er wordt doelgericht gewerkt volgens het plan do act principe (ambities, aandachtsoorten, gerichte monitoring, bijstellen beheer). Groningen heeft een zeer divers aanbod van hoogwaardige recreatieve voorzieningen en mogelijkheden. Volop kansen om eigen bewoners te dienen en om bezoekers naar stad en regio te trekken. Door een gerichte programmering en sturing lijkt hier (nog) meer uit te halen. Groningen is duidelijk op de goede weg als het gaat om duurzaamheid. Er zijn heldere visies op gezondheid, biodiversiteit, watergebruik, energie en schone lucht. Het blijft niet alleen bij abstracte visies; stimuleringsprogramma s zijn operationeel om het toepassen van groene daken, zonnepanelen en stadslandbouw te bevorderen. In communicatie en participatie wordt de visie Samen gezond in Stad door Groningen bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte waargemaakt. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling van de jury de gemeente Groningen Goud toe in de categorie steden. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling van het Themajurycomité Groen en Bewonersparticipatie de gemeente Groningen het Themacertificaat Groen en Bewonersparticipatie toe op grond van het jarenlange consistente beleid dat z n vruchten afwerpt en een inspiratiebron is voor andere gemeenten. Ook speelt de gemeente hier door gemakkelijk in op nieuwe ontwikkelingen als stadslandbouw en groene buurtprojecten. Entente Florale Nederland 13 13

14 Dalfsen Provincie Overijssel WINNAAR GOUD IN DE CATEGORIE dorpen en kleine steden Bij Uitstek Dalfsen Samen met de inwoners heeft de gemeente Dalfsen in het kader van de Missie en Visie 2020 de volgende missie opgesteld: Het ontwikkelen van vitale gemeenschappen in een onderscheidende woonplaats van groene signatuur Groenstructuurplan Recentelijk heeft de gemeenteraad het Groenstructuurplan gemeente Dalfsen vastgesteld. Met dit plan worden de visuele en ruimtelijke kwaliteiten van de (groene) openbare ruimte in de vijf kernen gewaarborgd en versterkt. Daarnaast is het boom-, snippergroen-, omvorming-, speelplaatsen- en hondenbeleid uitgewerkt. Tevens komen verschillende beheervormen en ontwerprichtlijnen voor groen en de bedrijfsvoering met duurzaamheid als belangrijk thema aan de orde. De groene hoofdstructuur in Dalfsen zorgt voor samenhang en continuïteit en ondersteunt andere structuren zoals stedenbouw, verkeer, historie, water/ecologie. Op een groot aantal plaatsen zijn oude, groene structuren (houtwallen, lanen) uitgangspunt geweest bij het ontwikkelen van de woonwijken. Mooie voorbeelden: houtwallen in de wijk De Leemcule en de verdiepte Vechtarm die als groenblauwe vingers de kern indringen. Kenmerkend voor onze nieuwbouwwijk Gerner Marke zijn de zichtlijnen. De nevenstructuur is het openbaar groen dat op wijkniveau structuurbepalend is en van belang is voor de oriëntatie en/of gebruik. De parels, zoals de rotondes en monumentale bomen in de historische kern, zijn speciale plekken die substantieel bijdragen aan de identiteit van een kern. Belangrijke uitgangspunten voor het groenstructuurplan zijn: Het duurzaam in stand houden van de hoofdstructuur, nevenstructuren en de parels; het herkenbaar maken van het historisch wegenpatroon en de historische gelegen groenplekken in stand houden of verbeteren; het herkenbaar maken van (historische) wateren en de waterstructuur in stand houden of herstellen. Dit is van belang voor de identiteit van de kern, maar ook voor de beleving en het gebruik van het groen aan het water; een goede overgang maken van bebouwd naar landelijk gebied met herkenbare randen waarbij groen in de kern of wijk wordt gebracht; het behoud van herkenbare landschapselementen; de duurzame groenstructuur door groen binnen en buiten de kom te verbinden voor ondermeer ecologie en recreatie. Grote eigen dienst Het onderhoud van de openbare ruimte wordt voor een groot deel verzorgd door de goed opgeleide eigen buitendienst (VCA, EVC). Ruim 40 collega s bij deze dienst zorgen ervoor dat de openbare ruimte in de gemeente Dalfsen er verzorgd bij ligt. Zij dragen het gemeentelijk beleid uit, ze zijn buiten onze ogen en oren en met hun vak- en gebiedskennis zijn zij in staat goede beslissingen te nemen op het gebied van aanleg, herstel en onderhoud van de openbare ruimte. Het bulkwerk, zoals schoffelen wordt uitgevoerd door de sociale werkvoorziening. Momenteel zijn er vergaande plannen om vanaf 2015 de sociale werkvoorziening te integreren binnen de gemeentelijke organisatie. Barometer duurzaam terreinbeheer Dalfsen is één van de drie gemeenten in Nederland die in het bezit is van het gouden certificaat voor duurzaam terrein beheer van Stichting Milieukeur. Sinds 1990 wordt er zo min mogelijk gebruik gemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen. Vorig jaar is voor het bestrijden van onkruid op bestrating van borstelen overgestapt naar heet water en hete lucht methode. Landschapsontwikkelingsplan De grote variatie in landschapstypen, de rijkdom aan landschapselementen, de aanwezigheid van kasteel Rechteren, het grote aantal landhuizen, fraaie boerderijen, hooimijten en bakhuisjes maakt ons landschap aantrekkelijk voor onze inwoners en bezoekers. Maar ook de rijke flora en fauna, met een groot aantal rode lijstsoorten, is van grote waarde en vraagt om zorgvuldig handelen. Het landschap van de gemeente Dalfsen staat door nieuwe ontwikkelingen behoorlijk onder druk. Om te voorkomen dat de kwaliteit van het landschap in het geding komt, zet de gemeente zich in voor behoud van natuur en 14 Nationale Groencompetitie 2013

15 streekeigen landschap. Het LOP met concrete uitvoerbare projecten, dat in nauwe samenwerking met een klankbordgroep is opgesteld, vormt een belangrijk hulpmiddel voor het behouden en verbeteren van de kwaliteit van het (veranderende) landschap. Landschapsregelingen Twee belangrijke uitvoeringsprojecten van het LOP zijn de regelingen Groene en Blauwe Diensten (GBD) en Streekeigen Huis en Erf (SHE). In de afgelopen drie jaar zijn er ruim 70 GBD contracten afgesloten, waarbij er ruim 42 ha belangrijke landschapselementen voor 20 jaar wordt onderhouden, ruim 15 ha landschapselementen is hersteld en een 1 ha opnieuw is aangelegd (in totaal voor 2,2 miljoen). Vanuit de regeling SHE zijn ruim 100 erven van advies en erfbeplanting voorzien en Dalfsen verwacht dat aan het eind van dit jaar ruim 50 cultuurhistorische gebouwen of elementen opgeknapt zijn. Een groot deel van de opgeknapte cultuurhistorische elementen ligt op het terrein van de landgoederen! Beknopte samenvatting van de bevindingen van de jury De gemeente Dalfsen is een werkelijk groene parel aan de Overijsselse Vecht. Zij is zich bewust van wat haar aan groen en waardevolle natuur is geschonken, vanuit het verleden met prachtige landgoederen en een overeenkomstig rijke cultuur aan lanen met monumentale en waardevolle bomen. Groen, natuur en landschap komen in deze gemeente in een harmonieuze samenhang bij elkaar en vormen daardoor een compleet en evenwichtig beeld, waar het buitengewoon aangenaam wonen, werken en recreëren moet zijn. De gemeente Dalfsen is eveneens gezegend met prachtige particuliere tuinen, die in veel gevallen de dragers zijn van het totale groenbeeld in de openbare ruimte. De rol van de Overijsselse Vecht is ten opzichte van het dorp Dalfsen de afgelopen jaren veranderd van een negatieve achterkant naar een positieve voorkant, waardoor ambitieuze plannen en projecten worden ontwikkeld of al ter hand genomen zijn. De gemeente Dalfsen koestert haar kroonjuwelen en is daarop buitengewoon trots. Zij wil die door verder te ontwikkelen beleid en goed rentmeesterschap ook voor de toekomst veilig stellen. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling van de jury de gemeente Dalfsen Goud toe inde categorie dorpen en kleine steden. Entente Florale Nederland 1515

16 Amstelveen Provincie Noord Holland WINNAAR Zilver IN DE CATEGORIE STEDEN Ontdek Amstelveen Groene Stad Een heerlijke groene stad om in te wonen. In te werken. Of om te bezoeken. Steeds opnieuw. Want in Amstelveen ontdek je elk seizoen opnieuw verrassend mooie stukjes groen. De gekozen groene structuur maakt het voor mensen prettig om in Amstelveen te wonen, te werken en te recreëren. Maar ook dieren en planten voelen zich er thuis. Zo staat Amstelveen bekend om de vele soorten orchideeën in de bloemrijke bermen. Groen begint vaak bij de voordeur en maakt het daardoor aantrekkelijk om dicht bij huis te gaan spelen, te wandelen of de hond uit te laten. Verspreid door de stad liggen de vele parken: wijkparken met heemgroen of bijzondere heemparken, zoals de rijksmonumenten De Braak en het Dr. Jac. P. Thijssepark. Maar ook wandelen rond de Poel, fietsen tussen het groen van het Kazernepad en het vrije uitzicht over de Bovenkerkerpolder is meer dan de moeite waard. Geschiedenis Ruim 100 jaar geleden ontstaan. Op basis van de groene visie van Burgemeester Colijn. En het vakmanschap van tuinarchitect Broerse. Verrezen op afgegraven veengronden. Verrijkt met bos, heemparken en waterpartijen. Dankzij de unieke en consequente samenwerking van het stadsbestuur, groenbeheer, bedrijven en burgers. Langs een smalle route door het veenlandschap ontstaat in de middeleeuwen een kleine gemeenschap: Nieuwer-Amstel. Het omliggende veen wordt afgegraven en als turf verkocht aan het snel opkomende Amsterdam. Dat de gemeente Nieuwer-Amstel in 1896 en 1921 voor de helft annexeert. Kort na die annexatie kiest de oude dorpskern Amstelveen voor zelfstandige ontwikkeling. Voor een nieuw bestaansrecht. Gebaseerd op de moderne visie van toenmalig Burgemeester Colijn. Die Amstelveen als aantrekkelijke groene woonplaats wil profileren. Met oog op meer welvaart én welzijn. Die visie van Colijn en Broerse is de stad altijd trouw gebleven. In beleid- en nieuwbouwplannen. In onderlinge samenwerking. In consequent groenbeheer. Waardoor Amstelveen zich optimaal heeft kunnen ontwikkelen tot een weldadige en welvarende groene stad. Tot een van de groenste steden van Nederland met bijna inwoners. Verrijkt met unieke heemparken, karakteristieke waterpartijen, markante laanbeplanting, kleurrijke wilde bloemenbermen en de kruidenrijke onderlaag in de bosplantsoenen. Groen waarin Amstelveen blijft investeren. Groene principes Al snel, in 1926, wordt het eerste park aangelegd onder leiding van toen tuinbaas Chris Broerse. De grondlegger van de inmiddels wereldberoemde Amstelveense heemparken. En nog heel veel ander uniek Amstelveens groen. Ontwikkeld, aangelegd en onderhouden volgens zijn 3 groene principes voor Amstelveen: Dichtbij: groen altijd binnen handbereik. Een vertakking van water en wegen, voet- en fietspaden als een groene loper door de hele stad. Dienstbaar: geen groen om het groen. Maar in dienst van bewoners en bedrijven. Voor de beste balans tussen landelijk en stedelijk. Divers: bewust kiezen voor afwisseling. Voor maximale groenbeleving en optimaal welzijn. 16 Nationale Groencompetitie 2013

17 Amstelveen waar we samen voor kiezen en aan blijven werken. Waar we samen gaan voor meer duurzaamheid. En biodiversiteit. Samen met scholen, met organisaties, met groenpartners en bewoners. Zodat we samen kunnen blijven genieten van meer welzijn en welvaart. In de geest van onze stichters. Met het oog op een mooie toekomst. Meer genieten van Amstelveen Groene Stad Kijk op Heb je een iphone? Download dan gratis de Groene Stad app in de App Store. Vind de eigen Facebookpagina van Amstelveen Groene Stad leuk. De foto s zijn gemaakt in de gemeente Amstelveen en ter beschikking gesteld door leden van IVN Amstelveen en gemeente Amstelveen. Beknopte samenvatting van de bevindingen van de jury Amstelveen is een stad met een lange en rijke groentraditie die begonnen is in de twintiger jaren van de vorige eeuw en in gang is gezet door burgemeester Colijn en de toenmalige tuinbaas Broerse. De in die jaren ontwikkelde visie voor een groen Amstelveen, waar het goed toeven is met o.m. veel inheemse plantensoorten, is zeer consistent en met veel vakkennis in ere is gehouden. Het vakmanschap en de kennisontwikkeling worden intern in de beheerafdeling gekoesterd en gewaarborgd. Dit heeft geleid tot botanisch interessante, visueel aantrekkelijke en cultuurhistorisch waardevolle parken en een fijnmazig groenraster dat vaak doorloopt tot aan de voordeur van de bewoners. Het consistente beleid en beheer is duurzaam en geeft vanaf het vroege voorjaar tot in de herfst visueel mooie beelden van heel diverse en rijk bloeiende inheemse plantensoorten. Het vele groen draagt in hoge mate bij aan de ruimtelijke kwaliteit en daarmee aan de leefbaarheid van Amstelveen. De tevredenheid van haar bewoners, zo blijkt uit peilingen, is dan ook hoog te noemen. Ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid is Amstelveen vrij traditioneel. Participatie en communicatie staan hoog in het vaandel bij de gemeente en dat ondervond de jury ook bij gesprekken met bewoners. De educatie van de jeugd wordt belangrijk gevonden en de vier schooltuincomplexen voor jongeren werken met enthousiaste vrijwilligers en worden goed door de gemeente gefaciliteerd. De jury waardeert dat de gemeente de aanbevelingen van de vorige deelname (2005) heeft overgenomen. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling van de jury de gemeente Amstelveen Zilver toe inde categorie steden. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent, op aanbeveling van de jury, de gemeente Amstelveen tevens een Certificaat Bijzondere Waardering toe voor het Cultuurgroen,op grond van het consistente beleid en beheer. Entente Florale Nederland 1717

18 Zuidlaren (Gemeente Tynaarlo) Provincie Noord Holland WINNAAR ZILVER IN DE CATEGORIE kleine steden en dorpen Rijke Historie Zuidlaren is een brinkdorp op de Hondsrug met een rijke geschiedenis jaar geleden woonden er al mensen in Drenthe. In Midlaren, een dorp vlakbij Zuidlaren, zijn sporen gevonden van een nederzetting die vanaf de Bronstijd tot aan de vroege middeleeuwen bewoond is geweest. De eerste schriftelijke bronnen over het dorp Zuidlaren dateren uit Van oorsprong was Zuidlaren een nederzetting in een bosrijk gebied. Daaraan heeft het zijn naam te danken ( laar betekent open plek in het bos). De hoge vruchtbare gronden in combinatie met de naastgelegen beekdalen maakten het een gunstige plek voor bewoning. Rond voor Chr. ontstond de landbouw die Zuidlaren voor een groot deel heeft gevormd met essen en brinken. De brinken lagen oorspronkelijk aan de rand van het dorp, maar door de uitbreidingen door de jaren heen zijn de brinken nu het middelpunt van het dorp geworden. Het karakter van het brinkendorp is in Zuidlaren goed bewaard gebleven en daar zijn we als gemeente zuinig op. Visie op de toekomst Het behoud van de brinken en de visie voor de toekomst zijn daarom gewaarborgd in meerdere beleidsdocumenten. De overall visie, missie en ambitie zijn gemeentebreed beschreven in het Structuurplan gemeente Tynaarlo. Voor het maken van de keuzes die in dit plan worden genoemd, is bij het opstellen ervan gekozen voor een lagenbenadering. Uitgangspunt voor alles is de onderste laag : de natuurlijke ondergrond. De laag erboven is het infrastructurele netwerk en daarboven zit de occupatielaag. De onderliggende lagen hebben dus een sturende rol voor de bovenliggende lagen. Bomenstructuurplan De inrichting van het landschap en de dorpen komt dus direct en indirect voort uit de opbouw en de oorsprong van het gebied. In onze van oorsprong groene, eenvoudige en zeer natuurrijke plattelandsgemeente zijn deze basisingrediënten nog altijd onderdeel van de visie. Een voorbeeld van een passende inrichting die eigenlijk in ieder dorp en ook zeker in Zuidlaren terugkomt, is gras met bomen. In Zuidlaren wordt dat beeld versterkt door de vele brinken in het dorp. Bomen zijn daardoor dan ook een belangrijk onderdeel van het groen. De boomstructuren, de brinken en de monumentale bomen worden bewaakt en beschermd in het bomenstructuurplan, het beheerplan brinken en in de monumentale bomenlijst. Voor de bossen in eigendom van de gemeente die direct rondom Zuidlaren liggen is een bosbeheerplan geschreven. Daarin is de richting ingeslagen om de bossen te beheren volgens het principe geïntegreerd bosbeheer. Dat betekent dat wij streven naar een combinatie van houtproductie, natuurwaarde en belevingswaarde waarbij de houtproductie de laagste prioriteit heeft. Daarnaast zijn de bossen FSC gecertificeerd. Groene dorpenplan Voor de dorpskernen is er het Groene dorpenplan. Dit plan beschrijft de aard en functies van het gemeentelijk groen. Het doel is het bevorderen van de verwevenheid van bewoond gebied met het landschap, benoemen en verbinden van groene structuren in de kernen, benoemen en waarderen van cultuurhistorische aspecten en het bevorderen van de diversiteit in opbouw en assortiment van het groen. 18 Nationale Groencompetitie 2013

19 Landschapsontwikkelingsplan Ook de beschermde landschappen rondom Zuidlaren hebben onze aandacht. Zuidlaren ligt namelijk tussen twee Natura 2000 gebieden; het Nationaal Beek en Esdorpenlandschap Drentsche Aa en het Zuidlaardermeergebied. We zetten ons in om het landschap met zijn kenmerken en landschapselementen te behouden, of ze nu in gemeentelijk bezit zijn of niet. Het Landschapsontwikkelingsplan (het LOP) is hierbij leidend. Beheer Openbare Ruimte De visie en het beleid vertalen zich ook door naar het beheer. Beheer gebeurt aan de hand van het BOR-model (Beheer Openbare Ruimte). Dat is een praktijkgerichte visie, inclusief begrippenkader en werkstrategie. Het niveau dat wij hanteren is sober en degelijk (basis niveau). De dorpscentra en de begraafplaatsen worden op een hoger niveau onderhouden. Belangrijk onderdeel is biodiversiteit. Biodiversiteit speelt een rol van beleid tot beheer. Buiten de dorpskernen hanteren we een extensief en ecologisch bermbeheer. Daarnaast zijn we bezig met o.a. beheer met schapen, bloemrijke akkers, herstellen en bevorderen van biodiversiteit in houtwallen en bosjes en inzaaien van wilde flora in zowel het buitengebied als in de dorpskernen. Op alle verschillende niveaus die zijn genoemd worden inwoners, organisaties, verenigingen en ondernemers betrokken bij de keuzes. Communicatie en participatie zijn onderdeel van ieder project. Beknopte samenvatting van de bevindingen van de jury De Grote Brink inclusief de dobbe als drinkplaats voor het vee in Zuidlaren is waarschijnlijk de bekendste brink van Nederland door de jaarlijkse paarden- en ponymarkt en is één van de vele, vrijwel ongeschonden brinken, waaraan het dorp de naam brinkendorp ontleent. Zuidlaren beschermt terecht haar erfgoed met een Cultuurhistorische en Archeologische Waardenkaart. Hunebedden, de middeleeuwse handelsroute Oude Coevorderweg, keuterboerderijtjes, landgoederen, de oorspronkelijke bosbouwkundige opzet van de brinken, maar ook de tijdgebonden woonwijken worden op waarde geschat en behouden voor de toekomst. De gemeente toont betrokkenheid bij de cultuurhistorie door het samenstellen ven Cultuurhistorische en Archeologische Waardekaarten. Vijftig tinten groen zijn herkenbaar in het prachtige, met voet- en fietspaden ontsloten beekdal van de Drentsche Aa, welke geleidelijk aan overloopt in het Zuidlaardermeer. Via de Zuidlaardervaart en de groene enclave Dennenoord kan de route om de prachtig, onbebouwd bewaard gebleven es als middelpunt van het dorp worden vervolgd. Samen met de bewoners is het Groene Dorpenplan opgezet, toekomstbestendig en vitaal. Bijzonder zijn de vier beweegcoaches en de verkeerscoach om inwoners te stimuleren gezond te leven en vaker de fiets te pakken. De bestaande houtwallen als veekering staan loodrecht op de beekdalen en leiden tot een kleinschalig, bijzonder fraai dorp, waar het spelen op een pannaveld, een Johan Cruyff Court of tennisveld van de Richard Krajicek Foundation, fietsen door het Okkeveen of lopen over het Pieterpad bepaald geen straf is. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent op aanbeveling van de jury de gemeente Nunspeet Zilver toe in de categorie steden. Het bestuur van Entente Florale Nederland kent, op aanbeveling van de jury, de gemeente Tynaarlo, voor haar kern Zuidlaren een Certificaat Bijzondere Waardering toe voor de Cultuurhistorie op grond van de betrokkenheid bij het behoud en versterken van de Cultuurhistorische en Archeologische waarden Entente Florale Nederland 1919

20 Schiedam Provincie Zuid-Holland WINNAAR BRONS IN DE CATEGORIE STEDEN Schiedam ademt Groen! Sinds de komst van het Groenstructuurplan Schiedam in 1995 ligt in Schiedam de focus op een kwalitatief goede openbare ruimte met een prominente rol voor groen. De waarde van natuur, duurzaamheid en een positieve belevingswaarde zijn daarbij de hoofdthema s. Als belangrijke vervolgstap op het groenstructuurplan, is in 2007 de zogenaamde hoofdgroenstructuur voor heel Schiedam vastgelegd in een apart bestemmingsplan: Bestemmingsplan Groene Long. Dit unieke bestemmingsplan staat boven de bestaande bestemmingsplannen en waarborgt op deze manier de stedelijke groenstructuur. Regiegemeente De gemeente Schiedam is een regiegemeente: zij besteedt uitvoerend werk uit, terwijl beleid, planvorming en opdrachtgeving vanuit huis plaatsvinden. Als regiegemeente wordt burgerkracht en participatie aangemoedigd. Waar mogelijk faciliteert de gemeente particuliere initiatieven. De huidige stadslandbouw, natuurspeelplaatsen, paddenwerkgroep en knotploeg zijn daar goede voorbeelden van. Het dagelijks groenonderhoud is uitbesteed aan vaste partner Irado, die eveneens reiniging en afvalinzameling voor haar rekening neemt. De opdrachtgeving is vastgelegd in een doorlopend jaarcontract. Het geleverde werk wordt beoordeeld op basis van beeldkwaliteit in combinatie met een maandelijkse schouw. Grotere projecten zoals ophogingen en reconstructies worden op de markt gezet. De voorbereiding hiervan wordt integraal aangepakt zodat alle vakdisciplines hun inbreng hebben in de planvorming. Het meewerken van burgers aan de planvorming is geborgd dankzij het participatieprotocol. In de projecten wordt voor groen een afschrijftermijn van 15 jaar gehanteerd. Feiten op een rij De Databank Gemeentelijk Groenbeheer (Alterra Wageningen) concludeert dat in Schiedam ten opzichte van de landelijke benchmark: - per inwoner de hoeveelheid openbaar groen duidelijk hoger is; - de kosten per inwoner en per huishouden duidelijk lager zijn; - de kosten van 0,57 per vierkante meter sterk lager zijn; - het aandeel bomen en gazon sterk hoger is; - het aandeel struiken weinig lager is. De relatief lage kosten per m² zijn het gevolg van veel gras en bosplantsoen. Daarbij wordt het grote groenaandeel van de woonwijken contractueel op beeldkwaliteit C afgerekend. Door efficiënt te werken en dankzij de zelfwerkzaamheid van burgers, wordt een hoger streefniveau (B) vaak gehaald. Bomen worden minimaal op niveau B onderhouden, omdat ze de pijlers zijn van het openbaar groen en een omlooptijd van vele tientallen jaren hebben. De zogenaamde groene parels, waaronder het oudste stadspark van Nederland De Plantage, en de historische binnenstad worden onverminderd op beeldkwaliteit A onderhouden. Sinds 1983 gebeurt het groenonderhoud geheel gifvrij zonder bestrijdingsmiddelen, dit geldt ook voor onkruidbestrijding op verharding. 20 Nationale Groencompetitie 2013