handhavingsbeleid bouw- en woningtoezicht gemeente Gouda

Transcriptie

1 handhavingsbeleid bouw- en woningtoezicht gemeente Gouda handhavingsbeleid

2 voorwoord De gemeente Gouda verbetert de handhaving van de bouwregelgeving! Met de onderhavige Nota Handhavingsbeleid wordt de uitvoering van handhaving volgens een vastgesteld programma mogelijk. Deze beleidsnota stelt de normkaders voor alle aspecten van handhaving vast. Deze meer abstracte beleiduitgangspunten worden in een uitvoeringsprogramma vertaald naar concrete handhavingstaken en projecten. Daarbij moeten keuzes worden gemaakt. Alles handhaven is immers niet mogelijk. Met het stellen van prioriteiten worden de knelpunten, de na te streven doelen en de methoden om die doelen te bereiken met de daarbij behorende kosten inzichtelijk gemaakt. Het college weegt jaarlijks de diverse belangen die bij handhaven spelen af en stelt prioriteiten van handhaving vast. Deze belangenafweging en prioriteitenstelling wordt vastgelegd in een jaarlijks Uitvoeringsprogramma handhaving. De vaststelling van prioriteiten is gebaseerd op een landelijk gehanteerde risico-analyse model. Het uitvoeringsprogramma maakt transparant op welke wijze het college van burgemeester en wethouders, en meer in het bijzonder de afdeling Bouw- en Woningtoezicht, de wettelijke taken uitvoert. Het college verantwoordt het gevoerde handhavingsbeleid en de resultaten van handhaving in het Jaarverslag handhaving. Dit maakt inzichtelijk of de doelen, die gesteld zijn in het Uitvoeringsprogramma handhaving, gehaald zijn en maakt helder waar bijstelling en eventueel verbeteringen voor komende jaren doorgevoerd kunnen worden. Arnout Menkveld wethouder voorwoord pagina 2

3 inhoudsopgave voorwoord inleiding aanleiding definitie en doelstellingen handhavingskader beleiduitgangspunten van beleid naar praktijk prioritering handhavingstaken concretisering prioriteiten overige Nalevingsstrategie toezicht- en controlestrategie sanctiestrategie sanctiemiddelen relatie hoogte dwangsom en overtreding begunstigingstermijn: termijn voor beëindiging soorten dwangsom vaststelling maximum bedrag verbeuren en invordering dwangsom gedeeltelijke inning dwangsom legalisatietoets opbouw van een sanctietraject nadere uitwerking in uitvoeringsprogramma handhaving gedogen gedogen in het algemeen situaties die voor gedogen in aanmerking kunnen komen voorwaarden aan gedogen inzet overige instrumenten: samenwerking pagina 3

4 4 Communicatie met de burger Registratie, rapportage en evaluatie...24 pagina 4

5 1 inleiding Sinds de Woningwet 1900 is de gemeente meer in het bijzonder het college van burgemeester en wethouders - belast met het toezicht en handhaving van de bouw- en woningregelgeving. Van oudsher werden de handhaving- en toezichttaken uitgeoefend door de afdeling Bouw- en Woningtoezicht. Sinds 1 april 2007 is de Woningwet ingrijpend aangepast. De normstellingen voor handhaving en toezicht zijn aangescherpt en de gemeenten hebben meer armslag gekregen om overtredingen van de bouwregelgeving (onder andere Woningwet, Bouwbesluit, bouwverordening) daadwerkelijk te kunnen aanpakken. Negentig procent van alle overtredingen kan na een betrekkelijk korte zienswijzeprocedure op grond van de Algemene wet bestuursrecht - direct bestuurlijk worden gehandhaafd, zonder dat een aanschrijving op grond van de Woningwet vooraf is vereist. Met de wijziging van de Woningwet heeft de wetgever twee duidelijke boodschappen overgebracht: 1. de burger is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de naleving van de (bouw)regelgeving; en 2. de gemeente dient zelf een actieve invulling te geven aan de uitvoering van de handhavingstaken. Zowel naleving van de regelgeving en de uitvoering van de handhavingstaken zijn niet meer vrijblijvend. De gemeente heeft immers de wettelijke plicht om jaarlijks aan de gemeenteraad en de VROM-inspectie verslag te doen van de handhavingstaak. 1.1 aanleiding Uit een rapport van de VROM-inspectie van 2004 bleken ten aanzien van handhaving op het gebied van bouw- en woningtoezicht onder andere de volgende knelpunten: - handhavingsbeleid en handhavingprogramma op het gebied van bouwen en ruimtelijke ordening ontbreken; - er is te weinig personele capaciteit voor het buitentoezicht. Mede naar aanleiding van het VROM-rapport is in 2005 het handhavingsbeleid vormgegeven. De aanpassingen van de Woningwet per april 2007 vormen aanleiding om het handhavingsbeleid hier op af te stemmen. 1.2 definitie en doelstellingen Ter definiëring van handhaving wordt gebruik gemaakt van de termen toezicht en controle. Hieruit kunnen de volgende definities worden gedestilleerd. 1. toezicht = tijdens de bouw (vergunninggebonden); 2. controle = zonder vergunning of in afwijking van de vergunning (niet-vergunninggebonden). Handhaving toezicht controle pagina 5

6 De afdeling Bouw- en Woningtoezicht is, zoals aangegeven, belast met de toezicht en controle op basis van normstellingen uit diverse wet- en regelgeving. Het is gelet op de omvang van het handhavingspectrum en de hoeveelheid bouwwerken een illusie om te denken dat al deze voorschriften en achterliggende normen te allen tijde actief en stringent kunnen worden gehandhaafd. Er is dan ook voor gekozen om per verslagperiode handhavingsprioriteiten te stellen en om daarnaast een aantal handhavingsprojecten aan te vangen. Per verslagperiode zullen de bakens verzet kunnen worden als het gaat om de handhavingsprioriteiten; de handhavingsprojecten zullen naar hun aard een meerjarenperiode beslaan. Voor de uitvoering van de handhaving wordt gestreefd naar een minimaal adequate handhaving. Deze term is ontleend aan VROM. Onder minimaal adequate handhaving wordt verstaan: - de meest noodzakelijke controles kunnen worden uitgevoerd; - er is tijd voor het uitvoeren van projecten; - systematische opsporing van illegale situaties vindt plaats; - geconstateerde overtredingen van recente datum worden in ieder geval geregistreerd; - passief gedogen wordt zoveel mogelijk vermeden; - klachten over bouwen of bouwwerken worden voortvarend afgedaan. De doelstellingen van handhaving van de regelgeving, uitgaande van handhaving op een minimaal adequaat niveau, zijn onder meer: - Tegengaan en voorkomen van onveilige, onverantwoorde, of ongewenste bouw (Woningwet); - Borgen van deugdelijke bouwkundige staat van bestaande en nieuwe bouwwerken (Bouwbesluit, bouwverordening); - Tegengaan en voorkomen van bouwactiviteiten/bouwwerken, gebruik van bouwwerken en terreinen in strijd met bestemmingsplan (Wet op de Ruimtelijke Ordening); - Beschermen van het historisch erfgoed van Gouda (Monumentenwet en -verordening). werkwijze Het vaststellen van het handhavingsbeleid is een eerste stap om tot een programmatische uitvoering van de handhavingstaken te komen. Hierbij wordt uitgegaan van het feit dat handhaving past binnen een beleidscyclus. Dit houdt in dat beleidsvorming (theorie) en uitvoering (praktijk) in elkaar over lopen en op elkaar afgestemd dienen zijn. Professioneel handhaven is binnen deze optiek te bereiken wanneer de verschillende processen goed op elkaar aansluiten. In onderstaande figuur wordt dit weergegeven. pagina 6

7 Door op een programmatische wijze te gaan handhaven, wil de gemeente voorkomen dat belangrijke zaken en speerpunten uit het beleid niet opgepakt worden. Het handhavingsbeleid is een document op hoofdlijnen. Het document dient door middel van een uitvoeringsprogramma (werkplanning), afdelingsplan en ondersteunende stukken (protocollen, werkinstructies en checklisten) vertaald te worden naar een praktische toepassing. Zie onderstaand schema voor de relatie tussen beleidstukken en uitvoering. afdelingsplan onderwerpen t.a.v. productiemiddelen uitvoeringsprogramma handhavingsbeleidsplan werkplanning, urenindeling uitvoeren werkzaamheden onderste u-nende stukken protocollen, werkinstructies en dergelijke samenvatting De uitvoering van de handhavingstaken op de in deze paragraaf geschetste wijze, leidt ertoe dat op een programmatische en minimaal adequate wijze de handhavingstaken worden uitgevoerd. Lang niet alles kan direct worden opgepakt, maar door duidelijke, bewuste keuzes te maken in de besteding van de beschikbare tijd, wordt voorkomen dat handhaving louter plaatsvindt op basis van het piepsysteem. 1.3 handhavingskader De reikwijdte van het handhavingsbeleid bouw- en woningtoezicht wordt op meerdere niveaus begrensd: begrenzing op grond van regelgeving Kort gezegd is dit handhavingsbeleid gericht op de handhaving van: de Woningwet, de Wet op de Ruimtelijke Ordening, de Monumentenwet, de Verordening inzake Monumenten en Archeologie en de Algemene Plaatselijke Verordening voor wat betreft reclames en bouwplaatsinrichtingen. normhandhaving versus normstelling Het handhavingsbeleid is gericht op normhandhaving. Normhandhaving (o.a. toezicht en sanctionering) onderscheidt zich van normstelling (o.a. opstellen van wetten, bestemmingsplannen en gemeentelijke verordeningen). pagina 7

8 bevoegdheid gemeente versus bevoegdheid andere overheden Het college is niet altijd het bevoegde bestuursorgaan om handhavend op te treden. Deels zal deze taak liggen bij de provincie, waterschappen of bijvoorbeeld de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. De handhavingstaken van het gemeentebestuur kunnen worden herleid uit (formele) wetten. Dit handhavingsbeleid gaat niet over handhavingstaken die vallen buiten de bevoegdheid van het college, noch over handhaving buiten de gemeentegrenzen. handhavingsbeleid versus andere organisatiedocumenten In het handhavingsbeleid bouw- en woningtoezicht ligt de nadruk op het handhavingsproces. Noodzakelijke randvoorwaarden (geld, scholing, werkplanningen) zijn niet in het handhavingsbeleid uitgewerkt. Deze onderwerpen komen in andere (beleids)stukken -zoals bijvoorbeeld het afdelingsplan of uitvoeringsprogramma- aan de orde. bestuursrecht versus privaatrecht en strafrecht Dit handhavingsbeleid richt zich primair op bestuursrechtelijke handhaving. Privaatrechtelijke handhaving vindt slechts plaats indien bestuurlijke handhaving niet mogelijk is. De bevoegdheid om strafrechtelijk te handhaven is voorbehouden aan het OM. In de toekomst zal onderzocht worden of het inzetten van buitengewoon opsporingsambtenaren op het gebied van bouw- en woningtoezicht mogelijk en wenselijk is. juridische context In de Woningwet is een zorgplicht voor het college van burgemeester en wethouders opgenomen voor de bestuursrechtelijke handhaving van de Woningwet. Ondanks deze zorgplicht blijft handhaving een discretionaire (=vrije) bevoegdheid van het college. Er is dus ruimte voor eigen beleid, maar deze beleidsruimte is wel begrensd. Uit vaste jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State komt naar voren dat er een beginselplicht tot handhaving bestaat. Van handhaving kan worden afgezien indien bijzondere omstandigheden zich tegen handhaving verzetten, bijvoorbeeld omdat er een concreet zicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen, dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien. Door het vaststellen van handhavingbeleid wordt helderheid verschaft: wanneer wordt er handhavend opgetreden, op welke wijze krijgt de handhaving vorm, hoe is de inzet van middelen en wat zijn de te volgen procedures. bestuurlijk/politieke context Sinds april 2007 legt de Woningwet de verantwoordelijkheid voor de naleving van de regelgeving nadrukkelijk bij de burger en bedrijven. Aan de gemeente is een zorgplicht tot handhaving opgelegd. In extreme gevallen kan de VROM-inspectie van het college vorderen dat het college in een concrete situatie een handhavingsbesluit neemt. Om toezicht op de uitvoering van de gemeentelijke handhavingstaken te houden is de wettelijke verplichting opgenomen om jaarlijks aan de gemeenteraad en de VROM-inspectie te rapporteren over het gevoerde en het te voeren handhavingsbeleid. pagina 8

9 2 beleiduitgangspunten 2.1 van beleid naar praktijk Voor de uitvoering van de handhavingstaken zijn beperkte financiële middelen en personele capaciteit beschikbaar. Het is niet mogelijk om alle handhavingstaken volledig uit te voeren. Dit leidt tot een prioriteitenstelling in de uitvoering van handhavingstaken. Op bestuurlijk niveau zullen hiervoor keuzen moeten worden gemaakt. Om dit te bewerkstelligen is de volgende indeling in abstractieniveaus van toepassing: a. handhavingsvisie; b. handhavingsthema s; c. handhavingstaken. Deze drie aspecten zijn als volgt toe te lichten. a. handhavingsvisie Een handhavingsvisie betreft het hoogste abstractieniveau. Het gaat hierbij om een bestuurlijke visie op handhavingsbeleid. Deze visie is richtinggevend en dient als toetsingskader voor de prioritering en uitvoering van handhavingstaken. De handhavingsvisie van de gemeente Gouda is: de gemeente Gouda wil op een gestructureerde wijze de handhavingstaken op het gebied van bouw- en woningtoezicht uitvoeren. Het gekozen handhavingsniveau is het zogenaamde minimaal adequate handhavingsniveau. Dit beleidskader wordt doorvertaald in een jaarlijks uitvoeringsprogramma handhaving. b. hoofdthema s handhaving Het gaat hierbij om een bepaalde accentuering binnen de vastgestelde uitgangspunten. Handhavingsthema s vormen de schakel tussen de abstracte bestuurlijke visie en de concrete handhavingstaken en zijn het uitgangspunt voor werkafspraken tussen het bestuur en de ambtelijke organisatie. Handhavingsthema s zijn niet universeel te benoemen en verschillen per gemeente. Dit komt omdat er lokale verschillen bestaan in bijvoorbeeld problematiek of specifieke omstandigheden. Verschillen zoals wel of geen industrie, veel of weinig recreatiegebieden, fungeren als centrumgemeente of niet, stedelijk of landelijk gebied en dergelijke. Er moeten specifieke handhavingsthema s worden benoemd, afgestemd op de actuele lokale situatie. Deze situatie is door de afdeling Bouw-en Woningtoezicht bepaald en heeft 10 thema s opgeleverd. Deze thema s zijn hieronder in willekeurige volgorde weergegeven: pagina 9

10 1. Legale verbouw/nieuwbouw 2. Illegale bouwactiviteiten 3. Monumenten 4. Slopen 5. Legale bestaande bouw 6. Tijdelijke bouwvergunning 7. Algemene Plaatselijke Verordening (bijvoorbeeld reclamevergunningen) 8. Bestemmingsplan 9. Voldaan aan subsidievoorwaarden 10. Woonwagens c. handhavingstaken Op ambtelijk niveau zijn per thema de bijbehorende handhavingstaken aangegeven. Het is voor te stellen als een 'checklist' met alle handhavingstaken die per thema kunnen voorkomen. Door het gewenste handhavingsniveau en de daarvoor benodigde middelen te vergelijken met de beschikbare middelen is periodiek een uitvoeringsprogramma vast te stellen. Zo is er een beslisstructuur die leidt tot het maken van keuzen voor het leggen van accenten in de uitvoering van handhavingstaken. Overigens moet voor ogen worden gehouden dat voor alle taken een minimaal adequaat handhavingsniveau geldt. Eén en ander is als volgt schematisch voor te stellen. Bestuurlijke visie op handhaving leidt tot Periodieke invulling van visie leidt tot selectie van handhavingsthema s Ambtelijke concretisering van thema s beslisstructuur prioriteitenstelling Handhavingsvisie Handhavingsthema s Handhavingstaken 2.2 prioritering handhavingstaken Om de beschikbare personele capaciteit en financiële middelen zo goed mogelijk te benutten en een goede prioriteitenstelling mogelijk te maken is het van belang om inzicht te hebben in welke overtredingen de grootste risico s met zich meebrengen. Om deze risico s in kaart te brengen, wordt een landelijk gebruikt risico-afwegingsmodel toegepast. In dat model is een methode ontwikkeld om een benadering te kunnen geven van de risico s die zich kunnen voordoen bij niet handhaven. Het model geeft de mogelijke calamiteit weer die zich kan voordoen indien iemand zich niet aan de voorschriften houdt. Denk daarbij aan de impact van de overtreding en de omvang van de overtreding. Bij de afweging gelden de volgende beoordelingscriteria: 1. maatschappelijk gevolg 2. bestuurlijk gevolg 3. financieel-economisch gevolg 4. fysiek gevolg pagina 10

11 Toelichting bij de gehanteerde criteria: 1. Maatschappelijk gevolg De te verwachten schade aan de kwaliteit van het leefmilieu en/of de leefomgeving als gevolg van de calamiteit, VOLGEND uit het niet en/of onvoldoende realiseren van de desbetreffende gemeentelijke taak. Het gaat om de beleving van de overlast in de omgeving. 2. Bestuurlijk gevolg De te verwachten optredende afbreuk en/of schade aan het imago, beeld, geloofwaardigheid en vertrouwen in het gemeentelijk bestuurlijk apparaat en haar besluitvorming als gevolg van het optreden van een calamiteit VOLGEND uit het niet en/of onvoldoende realiseren van de desbetreffende gemeentelijke taak. 3. Financieel-economisch gevolg De te verwachten directe financiële / economische schade (< 5 jaar) voor burgers, bedrijven en de economie van Gouda als geheel, als gevolg van het optreden van een calamiteit VOLGEND uit het niet en/ onvoldoende realiseren van de desbetreffende gemeentelijke taak. 4. Fysiek gevolg De te verwachten optredende schade in de vorm van lichamelijk letsel en/of gezondheidsklachten op korte (< 1 jaar) en middellange termijn (< 5 à 10 jaar) als gevolg van het optreden van een calamiteit VOLGEND uit het niet en/of onvoldoende realiseren van de desbetreffende gemeentelijke taak. In het risico-afwegingsmodel zijn tevens definities en schaalverdelingen vastgesteld voor de variabelen frequentie, impact en omvang. Voor ieder van de variabelen is gekozen voor een 5-puntsschaal. Hieronder zijn de definities opgenomen: Frequentie: Omvang: Impact: Het aantal keer dat de aanleiding voor een mogelijke calamiteit voorkomt in de tijd. Gebied waarbinnen het te beschouwen negatieve effect van een calamiteit merkbaar is. Hierbij gelden twee aspecten: de omvang van de calamiteit zelf en het gebied waarbinnen het negatieve effect merkbaar is. Bij het bepalen van de waarde dient de omvang van de calamiteit als minimale waarde aangehouden te worden. De grootte van het negatief effect van een calamiteit naar aard en omvang. Voor ieder afwegingscriterium wordt een andere schaalverdeling gebruikt. In de definities wordt onderscheid gemaakt tussen een negatief effect dat slechts optreedt gedurende het optreden van de calamiteit en negatieve effecten die ook na het herstellen van de calamiteit een blijvende schade veroorzaken. De laatste categorie scoort op de 5 puntsschaal hoger. De beoordelingscriteria in combinatie met de bovengenoemde variabelen geven een bepaalde score (laag, gemiddeld of hoog). Wat een score laag, gemiddeld of hoog inhoudt en wat een dergelijke score betekent voor de invulling van handhavingstaken wordt in het navolgende nader toegelicht. 2.3 concretisering prioriteiten Bij het prioriteren is het van groot belang te bepalen wat gedaan moet worden bij een hoge, een gemiddelde of een lage prioriteit. Hierbij is onderscheid gemaakt in toezichts- en controletaken. Toezichtstaken -> vergunninggebonden Dit is de belangrijkste taak en daarom neemt dit de meeste personele capaciteit in beslag. Het is noodzakelijk om waar mogelijk de toezichtmomenten te definiëren in een toezichtsprotocol en vast te leggen met welke gemiddelde frequentie dat toezicht zal worden uitgeoefend en ten slotte hoeveel tijd gemiddeld aan elk toezichtmoment zal worden besteed. pagina 11

12 Controletaken -> niet-vergunninggebonden Bij deze handhavingstaken ligt het initiatief bij de gemeente. Afhankelijk van de prioriteit worden taken wel of niet opgepakt. Prioriteit Hoog Methode Toezicht: Het toezien dat gebouwd wordt overeenkomstig de verleende vergunning, waarbij actief wordt gezocht naar afwijkingen van die vergunning. Het bouwwerk wordt meerdere malen bezocht. Controle: Elk bekend geworden overtreding wordt volgens vaste procedure gehandhaafd. Een eenmaal verbeurde dwangsom wordt altijd geïnd. Indien tussen verbeuring en inning de overtreding ongedaan gemaakt wordt, wordt 50% van de verbeurde dwangsom(men) geïnd. Gemiddeld Laag Toezicht: Het toezien dat gebouwd wordt overeenkomstig de verleende vergunning. Geconstateerde afwijkingen met betrekking tot fysieke veiligheid en beschadiging bestuurlijke imago worden actief opgezocht. Het bouwwerk wordt tenminste eenmaal bezocht. Controle: Handhaving in projectvorm en steekproefsgewijs. Situaties met grote veiligheidsrisico s krijgen prioriteit. Een eenmaal verbeurde dwangsom wordt altijd geïnd. Indien tussen verbeuring en inning de overtreding ongedaan gemaakt wordt, wordt 50% van de verbeurde dwangsom(men) geïnd. Toezicht: Het registreren van klachten waaruit een rechtstreeks vermoeden van regelovertreding blijkt. Controle vindt steekproefsgewijs en in projectvorm plaats. Controle: Handhaving in projectvorm en steekproefsgewijs. Omvang van de steekproef hangt af van de beschikbare capaciteit. Een verbeurde dwangsom wordt alleen geïnd als op het moment van inning nog geen einde is gemaakt aan de illegale situatie. Naast de toezichtsprioriteit speelt de toezichtsstrategie voor de betreffende taak een rol. In de op te stellen Toezichtsprotocollen wordt deze toezichtstrategie beschreven zodat duidelijk wordt op welke kwalitatieve wijze de handhavingstaak wordt uitgevoerd. Ingeval van een gemiddelde prioriteit voor toezicht en/of controle wordt het risico-afwegingsmodel toegepast: wanneer fysiek gevolg en bestuurlijk gevolg uit het risico-afwegingsmodel tezamen een 7 of meer scoren, dan wordt in elk geval handhavend opgetreden. In het uitvoeringsprogramma zijn de diverse toezichts- en controletaken geprioriteerd. De categorie gemmiddeld is voorzien van scores voor fysiek gevolg en bestuurlijk gevolg. pagina 12

13 2.4 overige bijzondere handhavingsprojecten Bepaalde handhavingsprojecten moeten willekeurig, dus niet gekoppeld aan de gegeven prioriteiten, worden uitgevoerd. Voor bijzondere handhavingsprojecten (zoals de gebiedsgerichte projecten), waarop gedurende kortere of langere tijd georganiseerd toezicht wordt gehouden, moeten personele capaciteit, financiële middelen en tijd worden gereserveerd. Bijvoorbeeld voor onderwerpen die bestuurlijk de aandacht hebben of onderwerpen die (weer) beheersbaar moeten worden gemaakt. Handhavingstaken die als laag geprioriteerd uit de risico-analyse naar voren komen, zullen de komende jaren via een roulatiesysteem in een zeer lage frequentie in projectvorm worden aangepakt. klachten en handhavingsverzoeken Voor het reageren op klachten en formele handhavingsverzoeken dient ook tijd ingeruimd te worden. Het betreft veelal handhavingstaken met een laag risicoprofiel. De afwikkeling van een klacht of verzoek kost vanzelfsprekend tijd. De klager/verzoeker moet immers altijd uitsluitsel krijgen hoe de gemeente met zijn/haar klacht/verzoek zal omgaan. Bovendien leidt een formeel weigeringsbesluit om een handhavingsbesluit te nemen, tot een appelabel besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. pagina 13

14 3 Nalevingsstrategie In de ideale situatie vindt spontane naleving van de regelgeving plaats. Dit houdt in dat de burger de normen uit de regelgeving uit zichzelf naleeft. Het enkele feit dat de normen langs democratische weg zijn vastgesteld en het algemeen belang behartigen moet voor de burger een voldoende stimulans bieden om deze normen na te leven. Handhaving zou in deze ideaalsituatie overbodig zijn en slechts het doel hebben om normvervaging te voorkomen. De praktijk wijst helaas anders uit. Financieel gewin, ontbreken van kennis van de regelgeving of gemakzucht kunnen redenen zijn om de regelgeving niet na te leven. Naleving van de regelgeving en daarmee het nastreven van de achterliggende motieven van de regelgeving is het uiteindelijk doel van handhaving. De nalevingsstrategie zegt iets over hoe er gehandhaafd wordt en met de inzet van welke middelen. Naast de algemene handhavingsaspecten zoals toezicht en sanctionering, wordt aandacht besteed aan het gedoogbeleid en de inzet van overige instrumenten (inzet communicatie- en registratiemiddelen). nalevingsstrategie toezicht- en controlestrategie sanctiestrategie gedogen inzet overige instrumenten Schema toezicht- en controlestrategie Door het houden van toezicht en controle komen overtredingen aan het licht. Tevens gaat er een preventieve werking vanuit, wat het naleefgedrag ten goede komt. Het toezicht en de controle op de naleving van de wet- en regelgeving op het vlak van bouw- en woningtoezicht vinden plaats op basis van een rayonindeling. Door het werken met een rayonindeling zijn de medewerkers eerder op de hoogte van veranderingen binnen hun rayon, wordt er voorkomen dat gebieden uitgezonderd worden van toezicht en controle en wordt de werkdruk verdeeld. Binnen deze rayons vindt toezicht en controle plaats: op de naleving van de bouw- of sloopvergunning en andere verleende vergunningen (reactief); naar aanleiding van klachten (reactief); steekproefsgewijs (surveillance) op de naleving van bouw- en RO-regelgeving (actief); projectmatig (actief). Overtredingen van de Woningwet verjaren niet. Het bestuursrecht kent in tegenstelling tot het strafrecht en het privaatrecht geen expliciete verjaringstermijn. Ook indien er geruime tijd is verstreken na het begaan van de overtreding kan er in de meeste gevallen nog tegen de overtreding worden opgetreden. Veel is afhankelijk van de concrete situatie. Naarmate de overtreding moeilijker te constateren valt, zal er minder snel sprake zijn van rechtsverwerking: de gemeente zal minder snel verweten worden niet eerder te hebben gehandhaafd. Uitgangspunt is daarom dat elke geconstateerde overtreding, ongeacht de datum van overtreding, geregistreerd wordt. Slechts in zeer spaarzame gevallen en bij zeer gedateerde overtredingen kan rapportering achterwege blijven. pagina 14

15 Indien voor deze categorie echter later blijkt dat de overtreding geïntensiveerd wordt, zal er alsnog een rapport van worden opgemaakt en zal er worden overwogen om alsnog sanctionerend op te treden. Op grond van de huidige stand van de rechtspraak is het alsnog handhaven van overtredingen die al enkele jaren zijn begaan in beginsel mogelijk. 3.2 sanctiestrategie Het doel van bestuursrechtelijke handhaving is om de situatie (weer) in overeenstemming te brengen met de geldende wet- en regelgeving. Handhaving heeft dus in tegenstelling tot het strafrecht geen punitief, bestraffend of leedtoevoegend, karakter. Handhaving op het gebied van bouw- en woningtoezicht richt zich in eerste instantie op bestuursrechtelijke handhaving. Voor privaatrechtelijke handhaving is slechts plaats indien via de bestuursrechtelijke weg niet het gewenste resultaat kan worden bereikt. De overweging om strafrechtelijk te handhaven is voorbehouden aan het Openbaar Ministerie/Politie sanctiemiddelen De volgende bestuurlijke sanctiemiddelen kunnen worden toegepast: 1. Bestuursdwang; 2. Geheel of gedeeltelijk intrekken van een vergunning; 3. Opleggen van een last onder dwangsom. bestuursdwang Bestuursdwang, dat wil zeggen het feitelijk beëindigen van een overtreding door het bevoegd gezag, kan bij uitstek worden toegepast in de volgende situaties: - Bij acuut dreigende calamiteiten. Met name indien de overtreder in dergelijke situaties niet bereikbaar is; - Indien de overtreder niet genegen of (financieel) niet in staat is om de overtreding ongedaan te maken, kan bestuursdwang een adequaat instrument zijn; - Het opleggen van dwangsom heeft niet het gewenste effect gehad of legalisering is niet mogelijk (bijvoorbeeld bij een dreigend faillissement van de overtreder). Na de toepassing van bestuursdwang kan worden overgegaan tot het verhaal van de kosten van de bestuursdwang op de overtreder. intrekken van een vergunning Een verleende vergunning kan geheel of gedeeltelijk worden ingetrokken, indien niet overeenkomstig die vergunning is of wordt gehandeld, dan wel indien aan de vergunning verbonden voorschriften of regels niet worden nageleefd. Tot intrekking van de vergunning kan niet eerder worden overgaandan nadat de betrokkene de gelegenheid heeft gekregen zijn handelen alsnog in overeenstemming te brengen met de vergunning. Zodra de vergunning is ingetrokken, is de betrokkene direct in overtreding van de Woningwet en kunnen andere maatregelen worden toegepast, zoals bestuursdwang of een last onder dwangsom. last onder dwangsom Een dwangsom is de sanctie waarbij de overtreder per tijdseenheid, per overtreding of ineens een geldbedrag verbeurt indien of zolang de overtreding voortduurt. Met het opleggen van een last onder dwangsom wordt, naast de plicht zich conform de voorschriften te gedragen, een voorwaardelijke plicht toegevoegd, namelijk die tot het betalen van een bedrag wanneer de dwangsom wordt verbeurd. De beschikking bevat een last om de overtreding te beëindigen en voortzetting en herhaling te voorkomen. Veelal zal daartoe een zogenaamde begunstigingstermijn worden gegeven. Een begunstigingstermijn is niet noodzakelijk indien de overtreder onmiddellijk tot naleving van de voor hem geldende verplichtingen in staat is. Het toepassen van bestuursdwang of het geheel of gedeeltelijk intrekken van een vergunning als bestuurlijk sanctiemiddel is zeer specifiek. In het merendeel van de gevallen waarin gebruik moet worden gemaakt van een bestuurlijk sanctiemiddel, wordt gekozen voor een last onder dwangsom. pagina 15

16 Niet altijd kan een overtreding worden bestreden met een last onder dwangsom. Het bestuursorgaan kan voor een last onder dwangsom kiezen indien het belang dat het betrokken voorschrift beoogt te beschermen, zich daartegen niet verzet. Kortom: de dwangsom mag NIET worden gekozen als vaststaat of redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de overtreding ondanks de last onder dwangsom nog zou worden voortgezet of herhaald. Gelijktijdige toepassing van bestuursdwang en een last onder dwangsom ter zake van één en dezelfde overtreding is niet mogelijk. Hierop geldt één uitzondering, te weten het toepassen van bestuursdwang op een ernstige overtreding, waarbij het gevaar bestaat dat de overtreding zal worden herhaald. Daarbij kan bestuursdwang gecombineerd worden met het opleggen van een preventieve last onder dwangsom. De last onder dwangsom kan alleen worden opgelegd aan de overtreder. Dat wil zeggen, diegene die het in zijn macht heeft de last uit te voeren of na te komen en daarmee de overtreding te beëindigen. Van geval tot geval moet worden beoordeeld wie als overtreder kan worden aangemerkt relatie hoogte dwangsom en overtreding De hoogte van de dwangsom moet in relatie staan tot de overtreding en moet als effect hebben dat de overtreding wordt beëindigd. Per geval zal de hoogte van een dwangsom moeten worden bepaald. De hoogte van een dwangsom moet hoger zijn dan het (geschatte) financiële voordeel dat een overtreding oplevert, de dwangsom moet voldoende dwang tot gevolg hebben om de overtreding te beëindigen. Tevens dient de hoogte van de dwangsom de voorkoming van herhaling, de beperking van schade en het herstel in de oorspronkelijke toestand. Andere effecten van een dwangsom zijn het wegnemen van ongerechtvaardigd voordeel dat de overtreder heeft genoten, de bevestiging van normen gesteld in het belang van de ruimtelijke ordening, herstel van de geloofwaardigheid van de (normerende) overheid, eerlijke concurrentieverhoudingen en rechtsgelijkheid begunstigingstermijn: termijn voor beëindiging De toepassing en het verbeuren van de dwangsom kan slechts plaatshebben nadat de overtreder de gelegenheid heeft gehad zelf de geëigende maatregelen te treffen om de overtreding ongedaan te maken. De termijn moet zo worden gekozen dat de overtreder voldoende tijd heeft om de overtreding ongedaan te maken of ongedaan te laten maken. Van geval tot geval moet dit beoordeeld worden. Een begunstigingstermijn is niet noodzakelijk indien de overtreder onmiddellijk tot naleving van de voor hem geldende verplichtingen in staat is. Bij spoedshalve bestuursdwang hoeft geen begunstigingstermijn te worden gegund soorten dwangsom Dwangsommen kunnen op drie manieren worden vastgelegd. Te weten een bedrag ineens, een bedrag per tijdseenheid of een bedrag voor iedere overtreding. bedrag ineens Een bedrag ineens komt in aanmerking indien de overtreder éénmaal voor een bepaalde datum een bepaalde handeling moet verrichten. dwangsom per overtreding Indien regelmatig voorschriften worden overtreden ligt het voor de hand om de dwangsom te bepalen per overtreding. Worden meerdere voorschriften overtreden dan kan per overtreden voorschrift een dwangsom worden opgelegd. Als het gaat om overtredingen die een continu karakter hebben dan kan uit het oogpunt van rechtszekerheid geen dwangsom worden opgelegd per overtreding. In die gevallen moet een dwangsom per tijdseenheid worden opgelegd. dwangsom per tijdseenheid Een dwangsom per tijdseenheid komt aan de orde als er sprake is van een continue overtreding van voorschriften en bij overtredingen die niet afzonderlijk zijn te constateren, omdat de overtreder constant in overtreding is. pagina 16

17 In het algemeen wordt aan de last onder dwangsom een termijn van zes weken gekoppeld waarbinnen de dwangsom(men) verbeuren. Indien een dwangsom in deeltermijnen wordt opgelegd, zal dat telkens geschieden voor een aansluitende periode van twee weken. In de meeste gevallen geldt dan een herstelperiode van zes weken, onderverdeeld in drie perioden van twee weken. Het spreekt voor zich dat in spoedeisende gevallen andere termijnen worden vastgesteld vaststelling maximum bedrag Indien een dwangsom per tijdseenheid of per overtreding wordt opgelegd, dient het bestuursorgaan een bedrag te noemen waarboven geen dwangsom meer wordt verbeurd. Er is geen wettelijk maximum aan het op te leggen bedrag gesteld. In de wet is slechts bepaald dat het vastgestelde bedrag in redelijke verhouding moet staan tot de zwaarte van het geschonden belang en de beoogde werking van het opleggen van de dwangsom. Een en ander is in paragraaf aan de orde gesteld. De hoogte van gestelde dwangsommen wordt door de rechter terughoudend getoetst. De wet vereist voorts dat in de beschikking waarbij de last onder dwangsom wordt opgelegd een maximum te verbeuren eindbedrag wordt genoemd. Aan dit vereiste wordt in de rechtspraak strikt de hand gehouden. Dit geldt uiteraard alleen voor de dwangsom per overtreding en de dwangsom per tijdseenheid. Als de dwangsom op één bedrag ineens wordt bepaald, dan is daarmee impliciet het maximum vastgesteld verbeuren en invordering dwangsom Indien de overtreding na ommekomst van gemelde periode van veertien dagen (nog) niet is beëindigd, verbeurt de overtreder van rechtswege het dwangsombedrag zoals in de last onder dwangsom vermeld. Ingeval van drie perioden van veertien dagen kan de overtreder derhalve driemaal een dwangsombedrag verbeuren. Na het verbeuren van een dwangsom wordt aan de overtreder een acceptgiro gezonden waarmee de verbeurde dwangsom wordt geïnd. Indien de verbeurde dwangsommen niet vrijwillig worden betaald door de overtreder, kunnen deze via een dwangbevel worden ingevorderd. Artikel 5:35, eerste lid Awb bepaalt dat de bevoegdheid tot invordering van verbeurde bedragen verjaart door verloop van zes maanden na de dag waarop zij zijn verbeurd. Om die reden zal telkens kort na elk verbeuren een schriftelijk bericht van die strekking aan de overtreder worden gezonden. Zodoende wordt de verjaring gestuit gedeeltelijke inning dwangsom Ingeval de overtreding na het verbeuren van de dwangsom maar vóór de inning wordt beëindigd, zal - ingeval van een overtreding met een hoge of gemiddelde prioriteit - 50% van de verbeurde dwangsom(men) worden geïnd. Dit laat zich in het volgende schema vertalen: Verbeuring en inning dwangsommen. 1 e termijn 2 e termijn 3 e termijn Controle 1 e termijn Einde termijn Einde termijn Einde termijn Uitgevoerd Beëindiging Niet uitgevoerd 1 e verbeuring nog geen inning Controle 2 e termijn Uitgevoerd 1 e termijn voor 50% innen Niet uitgevoerd 1 e + 2e verbeuring nog geen inning Controle 3 e termijn Uitgevoerd 1 e en 2 e termijn voor 50% innen Niet uitgevoerd 1 e + 2e + 3 e verbeuring volledige inning pagina 17

18 Indien het een overtreding betreft met een lage prioriteit wordt in dit geval geheel afgezien van inning van de verbeurde dwangsom(men) legalisatietoets Alleen in bijzondere gevallen kan van het bestuursorgaan worden verlangd dat het afziet van optreden tegen een illegale situatie (zie ook Hoofdstuk 4 over gedogen). De aanwezigheid van een bijzonder geval kan onder meer worden aangenomen, indien er concreet zicht bestaat op legalisatie. Doel van bestuursrechtelijke handhaving is zoals gezegd dat de situatie in overeenstemming wordt gebracht met de huidige regelgeving. Vaak zal dit ertoe leiden dat er fysieke maatregelen moeten worden getroffen, zodat de situatie weer in overeenstemming komt met de regelgeving. In sommige gevallen kan door middel van het verlenen van een vergunning de situatie ook in overeenstemming worden gebracht met de wet- en regelgeving. Aangezien in het kader van de belangenafweging dit voor de overtreder de minst ingrijpende wijze van opheffen van de overtreding betreft, zal er -behoudens spoedeisende gevallen- voordat er over wordt gegaan tot bestuursrechtelijke handhaving eerst een legalisatietoets plaatsvinden. Twee scenario s zijn mogelijk: Overtreding is legaliseerbaar In de reactie op de overtreding wordt aangegeven dat (een gedeelte) van de overtreding legaliseerbaar is. Vervolgens wordt de overtreder een termijn gegund om mee te werken aan legalisatie. - Indien er niet meegewerkt wordt aan legalisatie kan er wegens het ontbreken van concreet zicht op legalisatie -met inachtneming van overige aspecten, zoals een zorgvuldige belangenafweging en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur- alsnog een sanctiebesluit genomen worden. - Indien er wel wordt meegewerkt aan legalisatie en er daardoor concreet zicht bestaat op legalisatie, kan het college afzien van optreden tegen de betreffende illegale situatie. Overtreding is niet legaliseerbaar In de reactie op de overtreding wordt aangegeven dat legalisatie niet mogelijk is. Hiermee wordt dan tevens bedoeld dat de gemeente geen medewerking wil verlenen aan een mogelijke vrijstelling. Dit wordt gemotiveerd aan de overtreder medegedeeld. Vervolgens kan er omdat er geen concreet zicht op legalisatie bestaat - met inachtneming van overige aspecten, zoals een zorgvuldige belangenafweging en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur- een sanctiebesluit genomen worden. Indien er toch een vergunningsaanvraag wordt ingediend en de aanvraag wordt geweigerd, wordt gelijktijdig met het besluit tot weigering van de vergunning een sanctiebesluit verstuurd, zodat de bezwaartermijnen van beide besluiten synchroon lopen opbouw van een sanctietraject Het opleggen van een sanctie wordt vaak in één adem met handhaving genoemd. Het daadwerkelijk opleggen van een sanctie is slechts een uiterste middel en is slechts een deel van het gehele handhavingsproces. Tussen het tijdstip van constatering van een overtreding en het tijdstip dat er daadwerkelijk een sanctiebesluit wordt genomen, ligt een periode waarin wordt gepoogd de overtreder zover te krijgen dat deze uit zichzelf de overtreding ongedaan maakt. pagina 18

19 Afhankelijk van de aard / prioriteit van de overtreding wordt een viertal situaties onderscheiden: 1 overtredingen (niet spoedeisend, lage prioriteit) 2 overtredingen (niet spoedeisend, hoge of gemiddelde prioriteit) 3 direct optreden gewenst (spoedeisend) 4 geen capaciteit om de overtreding op te pakken waarschuwing vooraankondiging vooraankondiging besluit besluit besluit Schriftelijke mededeling 1. overtredingen (niet spoedeisend, lage prioriteit) Bij niet-spoedeisende overtredingen met een lage prioriteit wordt in eerste instantie een waarschuwing en een termijn gegund om alsnog de overtreding ongedaan te maken/verdere overtreding te voorkomen. 2. overtredingen (niet spoedeisend, hoge of gemiddelde prioriteit) De standaardaanpak van overtredingen is handhaving in 2 stappen. In eerste instantie wordt aan de overtreder/rechthebbende een vooraankondiging verzonden. Naar aanleiding van deze vooraankondiging kunnen belanghebbenden hun zienswijze(n) kenbaar maken ten aanzien van het voorgenomen sanctiebesluit. De volgende stap in het handhavingstraject is de daadwerkelijke besluitvorming. 3. direct optreden gewenst (spoedeisend) Bij spoedeisende gevallen wordt er direct een besluit genomen. De mogelijkheid voor belanghebbenden om hun zienswijze te geven ten aanzien van het besluit zal in de bezwaarfase als nog aan de orde moeten komen. Eventueel kan indien de vereiste spoed zich hiertegen verzet een begunstigingstermijn achterwege blijven (artikel 5:24, vijfde lid, van de Algemene wet bestuursrecht). In zeer spoedeisende gevallen kan het college, gelet op artikel artikel 5:24, zesde lid, van de Algemene wet bestuursrecht, daadwerkelijk overgaan tot het toepassen van bestuursdwang en achteraf het besluit opstellen. In dit geval dient zo snel mogelijk na het toepassen van bestuursdwang het besluit alsnog op schrift te worden gezet. Spoedeisende gevallen kunnen zich onder meer voordoen als: - de concrete veiligheid direct in het geding is, of - geconstateerde overtredingen nog voortduren/niet zijn voltooid en een onomkeerbaar karakter hebben, of - er wordt gebouwd zonder/in afwijking van de bouwvergunning of sloopvergunning en van dusdanige omvang is dat stillegging van de bouw- of sloopvergunning niet onproportioneel is. 4. geen capaciteit om de overtreding op te pakken (lage prioriteit) Uitgangspunt is dat als een geconstateerde overtreding niet op korte termijn wegens capaciteitsgebrek kan worden opgepakt, de overtreder schriftelijk op de hoogte wordt gesteld van de geconstateerde overtreding. Door het versturen van een brief wordt voorkomen dat op grond van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in een later stadium niet meer sanctionerend kan worden opgetreden. pagina 19

20 nadere uitwerking in uitvoeringsprogramma handhaving In het Uitvoeringsprogramma volgt een nadere uitwerking van de begunstigingstermijn, de hoogte van de op te leggen dwangsommen en de tijdseenheden van de dwangsommen gerelateerd aan de voorkomende overtredingen, gekoppeld aan de mate van prioriteit. Bij hoge, gemiddelde en lage prioriteit is duidelijk sprake van verschil in handhavend optreden. Deze verschillen in handhavend optreden tussen overtredingen moeten ook resulteren in hogere en lagere opgelegde bedragen in dwangsommen. De algemene criteria om de hoogte van een dwangsom vast te stellen blijven daarbij van kracht. pagina 20

21 3.3 gedogen gedogen in het algemeen De mogelijkheid om niet handhavend op te treden en te gedogen moet voortvloeien uit een zorgvuldige belangenafweging en is een gevolg van het ontbreken van een algemene wettelijke handhavingsplicht. Onder gedogen wordt verstaan: het willens en wetens afzien van handhaving waar het bestuursorgaan bevoegd is en feitelijk in staat is om handhavend op te treden. Gedogen is in landelijke beleidsnota s (onder andere nota Grenzen aan gedogen en de nota Gedogen met beschikkingen ) sterk ingekaderd. Bij de bepaling of er sprake is van een gedoogwaardige situatie wordt aangesloten bij het landelijk gedoogbeleid. Uitgangspunt is dat overtredingen die vallen binnen het taakveld bouw- en woningtoezicht, slechts in zeer spaarzame gevallen gedoogd zullen worden. Handhaven is regel, gedogen is uitzondering situaties die voor gedogen in aanmerking kunnen komen Er zijn overeenkomstig de landelijke beleidsnota s Grenzen aan gedogen en Gedogen met beschikkingen en de huidige lijn van jurisprudentie een viertal situaties die voor gedogen in aanmerking kunnen komen: overmachtsituaties; overgangssituaties; situaties waarin het achterliggende belang evident beter is gediend met gedogen; situaties waarin een zwaarder wegend belang het gedogen rechtvaardigt. overmachtsituatie Overmachtsituaties zijn situaties waarin bepaalde activiteiten onvermijdelijk zijn door bijzondere omstandigheden die buiten de invloedssfeer van de betrokkene plaatsvinden. Voorbeelden van deze bijzondere omstandigheden zijn: een elektriciteitsstoring, of de gevolgen van een heftige storm. Indien er sprake is van een overmachtsituatie en hierdoor een overtreding wordt begaan kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn dat in het concrete geval van handhavend optreden (tijdelijk) kan worden afgezien. overgangssituatie Van een overgangssituatie wordt gesproken indien er concreet zicht op legalisatie bestaat. Drie situaties kunnen daarbij worden onderscheiden. Een eerste situatie doet zich voor wanneer er regelgeving in voorbereiding is waardoor de betreffende overtreding in de toekomst geen overtreding meer is. In dit geval wordt er vooruitlopend op de wijziging geanticipeerd op de nieuwe regelgeving (dit gebeurde massaal bij de wetswijziging van de Woningwet in 2003). Hier dient echter bedachtzaam gebruik van worden gemaakt, omdat tijdens de voorbereiding van nieuwe regelgeving tot in een laat stadium de definitieve normstelling gewijzigd kan worden. Een tweede situatie doet zich voor wanneer een illegale situatie binnen een korte termijn opgeheven wordt. Hier is bijvoorbeeld spraken van bij bedrijfsbeëindiging of sloop. Een derde situatie doet zich voor indien een illegale situatie door middel van een begunstigde beschikking op korte termijn gelegaliseerd kan worden en het bestuursorgaan -gelet op de beleidsuitgangspunten- in beginsel bereid is hieraan mee te werken. situaties waarin het achterliggende belang evident beter is gediend met gedogen Bij deze categorie van situaties wordt het te beschermen belang beter gediend met afspraken over de termijn waarbinnen en de wijze waarop de naleving zal plaatsvinden dan met strikte handhaving. Dit geldt als vanzelf alleen in uitzonderingsgevallen. Bijvoorbeeld indien er andere (betere) veiligheidsmaatregelen worden getroffen dan op basis van de regelgeving is vereist. pagina 21

22 situatie waarin een zwaarder wegend belang het gedogen rechtvaardigt Bij deze categorie van situaties is er sprake van een rechtsbeginsel waar het bestuur meer gewicht aan moet toekennen dan aan bescherming van de overtreden rechtsnorm. Als voorbeeld wordt genoemd een situatie waarin een beroep op het vertrouwensbeginsel (in verband met inlichtingen of toezeggingen van de overheid) zwaarder weegt dan het belang dat bij handhaving is gediend. Uitgangspunt is dat er slechts in zeer bijzondere gevallen ruimte is om op basis van het beginsel van onevenredigheid niet tot handhaving over te gaan. Voor de bepaling of handhavend optreden onevenredig is wordt gekeken naar de concrete situatie. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij de algemene beginselen van behoorlijk bestuur voorwaarden aan gedogen Indien een overtreding voor gedogen in aanmerking komt, worden de volgende uitgangspunten in acht genomen: Het gedogen geschiedt schriftelijk door het nemen van een gedoogbesluit dat voldoet aan alle relevante vereisten uit de Algemene wet bestuursrecht. Het Openbaar Ministerie en/of de politie worden op de hoogte gebracht van de ontstane gedoogsituatie. Desgewenst (op instigatie van het Openbaar Ministerie) dient over de te nemen gedoogbeslissing te worden overlegd. In het gedoogbesluit wordt aangegeven dat de gedoogde activiteit geheel voor eigen risico van de overtreder/rechthebbende plaatsvindt. Waar nodig dient de gedoogbeschikking te worden voorzien van beschermende/beperkende voorwaarden. Er dient regelmatig toezicht worden gehouden op de te gedogen activiteit en de naleving van de beschermende/beperkende voorwaarden uit het gedoogbesluit. Indien van toepassing (met name bij overgangssituaties) dient aan het gedogen een ontvankelijke vergunningaanvraag ten grondslag te liggen, of dient in de gedoogbeschikking voor het indienen van een ontvankelijke aanvraag een termijn te zijn gegeven. De situatie wordt in beginsel slechts tijdelijk gedoogd. In het gedoogbesluit wordt daarom een concrete eindtermijn genoemd. De totale tijdspanne waarbinnen wordt gedoogd, moet zo kort mogelijk zijn. Bij gewijzigde feiten of omstandigheden wordt een genomen gedoogbesluit heroverwogen. Niet naleving van de gedoogvoorwaarden vormt aanleiding om alsnog handhavend op te treden. 3.4 inzet overige instrumenten: samenwerking De handhaving van de bouw- en woningregelgeving geschiedt mede in samenwerking met de brandweer, de Regionale Milieudienst Midden-Holland (Milieudienst) en overige handhavingspartners. Met de brandweer en de Milieudienst moet periodiek overleg plaatsvinden over de afstemming van taken en de wijze van handhaving. Met name om te voorkomen dat zich situaties voordoen waarbij de ene instantie een vergunning verleent en de andere tot handhaving wil overgaan. Om tot afstemming van beleid te komen binnen de gemeentelijke organisatie dient zowel bestuurlijk als ambtelijk structureel overleg plaats te vinden tussen de afdeling Bouw- en Woningtoezicht en de andere organisatie-onderdelen. Ook met externe handhavingspartners, zoals de provincie, de politie, waterschappen en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg dient contact te worden onderhouden. Afstemming en wederzijdse informatieverstrekking dragen bij aan een betere uitvoering van de handhavingstaken. pagina 22

23 4 Communicatie met de burger Communicatie met de burger heeft een preventief en informatief karakter. Door goede en heldere communicatie kunnen overtredingen voorkomen worden en kan het naleefgedrag van de burger positief beïnvloed worden. Communicatie zal met name betrekking hebben op: kennis van regels: door het verstrekken van informatie over de regelgeving kan worden voorkomen dat er overtredingen worden begaan op basis van onwetendheid. Alhoewel een ieder wordt geacht de wet te kennen, rust er op de schouders van de overheid de morele plicht om de burger te informeren over de regelgeving. Het initiatief en de verantwoordelijkheid blijft echter bij de burger liggen. Informatie over handhaving en bouwregelgeving zal in de toekomst een zichtbare plaats op de gemeentelijke internetsite moeten krijgen. Hiernaast kan het verstrekken van VROM-folders over diverse onderwerpen die te maken hebben met de bouwregelgeving de kennis van de regels vergroten. acceptatie van de regelgeving: veel voorschriften worden door de burger als lastig en onbegrijpelijk ervaren. Deze gedachte stimuleert overtredingen. Wat de meeste burgers echter vergeten is dat veel voorschriften waarborgen scheppen ten aanzien van de veiligheid van bouwwerken en de kwaliteit van de leefomgeving. Thema s die direct het belang van diezelfde burger raken. Door te motiveren waarom er gehandhaafd wordt en wat de risico s van overtreding zijn, wordt er meer draagvlak voor naleving gecreëerd. ruchtbaarheid geven aan handhavingsacties: door het publiceren van persberichten, wordt de burger geattendeerd op de speerpunten van het handhavingsbeleid en behaalde handhavingsresultaten. Hierdoor ziet de burger dat de gemeente daadwerkelijk uitvoering geeft aan haar handhavingstaken. In het tweede geval zal over het algemeen communicatie erop gericht zijn een overtreding op te heffen. Communicatie maakt in deze situatie deel uit van het handhavingstraject en zal in een aantal gevallen moeizaam verlopen omdat de belangen van de gemeente en de belangen van de overtreder vaak tegenover elkaar staan. In deze situatie is het belangrijk dat de burger duidelijk te horen krijgt waar het op staat. Op een duidelijke, voor één uitleg vatbare wijze, dient de burger op de hoogte worden gesteld van het standpunt van de gemeente.