INLEIDING. 1 Gemeente Hengelo at al; (2004) Integraal veiligheidsbeleid

Transcriptie

1 INLEIDING Deze rapportage gaat nader in op de werkelijke aard, omvang en ontwikkeling van de winkelcriminaliteit en onveiligheid in het centrum van Hengelo. Het rapport is tot stand gekomen met de hulp van de Vereniging Stadserf Hengelo (VSH) namens de winkeliers, de gemeente Hengelo, de politie Twente, De Stichting Criminaliteitbeheersing Twente namens het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Twente (RPC Twente), het Hoofd Bedrijfschap Detailhandel (HBD) en Saxion Hogeschool Enschede. De winkeliers uit het centrum van Hengelo streven een veilige en attractieve binnenstad na voor zowel bewoners, bezoekers als mensen die er werken. Bij deze winkeliers, verenigd in de VSH, ligt sterk de wens om de veiligheid en attractiviteit van dit winkelgebied in overeenstemming te brengen met de normen van het Keurmerk Veilig Ondernemen en hiervoor inzicht te krijgen in de werkelijke aard en omvang van de criminaliteit en onveiligheid in dit centrumgebied. Criminaliteit en onveiligheid in het bedrijfsleven worden als een groot probleem beschouwd. Om Nederland veiliger te maken is dan ook veel inspanning van publieke en private partijen vereist. Partijen als de overheid, bedrijven en ook de burgers moeten hierbij betrokken zijn. De aanpak van winkelcriminaliteit staat erg in de belangstelling. Landelijk bedraagt de schade die winkelcriminaliteit met zich meebrengt circa 750 miljoen euro. Het gaat dan om directe schade, beveiligingskosten en verzekeringskosten. Ook blijken winkeliers, personeel en winkelend publiek zich vaak niet veilig te voelen. Winkelcriminaliteit leidt veelal tot emotionele schade voor slachtoffers en een daling van de veiligheidsbeleving onder consumenten. Doordat de overheid en het bedrijfsleven grote prioriteit hebben gelegd bij de aanpak van winkelcriminaliteit is het Actieplan Veilig Ondernemen in het leven geroepen. Dit actieplan bevat concrete maatregelen en acties om in vier jaar tijd de criminaliteit tegen het bedrijfsleven met 20% terug te dringen. Tevens benoemt het Actieplan Veilig Ondernemen de landelijke afspraken die zijn gemaakt tussen de overheid en de ondernemers op het gebied van Veilig Ondernemen. Brede invoering van het Keurmerk Veilig Ondernemen winkelgebieden (KVO-W) helpt hierbij. Het doel van KVO-W is: het bevorderen van een veilige omgeving voor ondernemers (en overige gebruikers van een min of meer afgebakend geografisch gebied) door de ontwikkeling van een instrument (het keurmerk) waarmee de kwaliteit van die veiligheid herkenbaar en gewaarborgd wordt en de continuïteit gegarandeerd. Wanneer we in dit verband spreken over het bevorderen van veiligheid, wordt hiermee zowel het tegengaan van criminaliteit en sociale onveiligheid bedoelt als het verkleinen van de kans op brand. KVO-W is derhalve gericht op het verhogen van de sociale én fysieke veiligheid in het winkelgebied. Concreet wordt derhalve beoogd de (directe en indirecte) schade die het bedrijfsleven lijdt door criminaliteit, sociale onveiligheid en brand terug te dringen In het huidige integrale veiligheidsbeleid 1 van de gemeente Hengelo wordt ingegaan op KVO. Zo blijkt, dat er eind 2004 twee projecten zijn opgestart, waaronder toepassing van het Keurmerk Veilig Ondernemen winkelgebied in het centrum van Hengelo. In het tweede geval gaat het hierbij om de herstructurering van het bedrijventerrein Twentekanaal. Bij deze herstructurering is de toepassing van het Keurmerk Veilig Ondernemen Bedrijventerreinen en de VeiligheidsEffectRapportage (VER) een vereiste. In samenwerking met de ondernemersvereniging van dit bedrijventerrein, de politie Twente, Stichting Criminaliteitsbeheersing Twente en gemeente Hengelo is het project begin 2005 gestart met een uitgebreide veiligheidsanalyse van het gebied. 1 Gemeente Hengelo at al; (2004) Integraal veiligheidsbeleid

2 Regionaal richt het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Twente (RPC Twente) zich specifiek op de aanpak van winkelcriminaliteit. In de Regionale Platforms Criminaliteitsbeheersing worden regionale en lokale veiligheidsproblemen door overheid en bedrijfsleven gezamenlijk aangepakt. RPC s richten zich op het ontwikkelen, stimuleren en uitvoeren van regionale projecten. Als zich in verschillende regio s hetzelfde criminaliteitsprobleem voordoet, kan dit een reden zijn om het landelijk aan te pakken. Landelijk ontwikkelde concepten worden op hun beurt weer via de regionale platforms verspreid en gestimuleerd. Zo spelen de RPC s bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de implementatie van het Keurmerk Veilig Ondernemen en de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan. Ook Twente beschikt over een RPC, waarbij de uitvoering van projecten is neergelegd bij de Stichting Criminaliteitsbeheersing Twente, zijnde het uitvoerend orgaan van het RPC Twente. Deelnemersschap door winkeliers aan KVO-W is essentieel. KVO-W richt zich immers op een brede ketengerichte aanpak van criminaliteit en onveiligheid in een winkelgebied. Om een optimaal deelnemersschap van winkeliers te bereiken wordt het Startpakket ontwikkeld. Het Startpakket is een deelnemersovereenkomst tussen individuele winkeliers en een lokaal KVO-W samenwerkingsverband. Winkeliers die deelnemen aan KVO-W verplichten zich hierbij tot uitvoering van 10 maatregelen en krijgen vervolgens exclusieve kortingen aangereikt op ondersteunende en aan de 10 maatregelen gerelateerde producten en diensten. Zo dienen winkeliers bijvoorbeeld voortaan altijd aangifte te doen en gebruik te maken van het standaard aangifteformulier. Ook dienen zij huisregels in te stellen, gedurende een afgesproken periode twee trainingen te volgen en veiligheid en beveiliging een plaats te geven in hun ondernemersbeleid. Eén van de organisatorische maatregelen die voortvloeien uit het Startpakket is de toepassing van het collectieve winkelverbod. Winkeldieven die gedurende een half jaar meermalen worden aangehouden ter zake winkeldiefstal of een ander ingrijpend delict dan een overval of gewelddadig optreden krijgen een collectief winkelverbod uitgereikt voor een periode van 6 maanden tot 2 jaar. Het collectieve winkelverbod geldt voor aan KVO W deelnemende winkels. KVO-W werd en wordt reeds op initiatief en met ondersteuning van de Stichting Criminaliteitsbeheersing Twente en het Hoofdbedrijfschap Detailhandel in een aantal winkelgebieden in Twente toegepast en zal, gezien de positieve resultaten hiervan, in de toekomst een verdere uitrol krijgen in Twentse gemeenten. Het wiel hoeft dan ook niet geheel opnieuw te worden uitgevonden. Partijen kunnen van elkaar leren en gebruik maken van de best pratices en ontwikkelingen die zijn voortgekomen uit deze eerdere projecten. Door KVO-W projecten aan elkaar te koppelen ontstaat er regionaal een herkenbare en toepasbare aanpak van winkelcriminaliteit in Twente. Naast een beschrijving van de aard en omvang van de geregistreerde criminaliteit gat de rapportage nader in op de mate waarin ondernemers en het kooppubliek zich onveilig voelen in het centrum van Hengelo. Dit wordt onderzocht aan de hand van twee verschillende enquêtes. Op basis van de onderzoeksresultaten worden ten slotte conclusies en aanbevelingen gedaan die moeten leiden tot een veiligheidscertificering van het centrum volgens de normen van het keurmerk..

3 1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN HET ONDERZOEKSGEBIED INLEIDING HET ONDERZOEKSGEBIED DE VERENIGING STADSERF HENGELO AARD EN OMVANG CRIMINALITEIT INLEIDING AANGIFTEBEREIDHEID OMVANG EN ONTWIKKELINGEN ONTWIKKELINGEN PER MAAND WAAR? AARD EN ONTWIKKELING GEREGISTREERDE CRIMINALITEIT ONTWIKKELINGEN VEELVOORKOMENDE DELICTEN Regionale vs lokale ontwikkelingen GEOGRAFISCHE SPREIDING SLACHTOFFERSCHAP RESPONDENTEN ALGEMENE ONVEILIGHEIDSGEVOELENS EN SLACHTOFFERSCHAP Ontwikkeling slachtofferkans Onveilige situaties in het bedrijf Onveilige situaties in de directe omgeving van het bedrijf SLACHTOFFERSCHAP EN AANGIFTEBEREIDHEID OVERLAST ONTWIKKELINGEN EN AARD TIJDSTIPPEN VEROORZAKERS VERNIELINGEN EN GRAFFITI SLACHTOFFER VERNIELING OF GRAFFITI ONTWIKKELINGEN EN SLACHTOFFERSCHAP VERNIELINGEN/ GRAFFITI AANGIFTE VERNIELING EN GRAFFITI Totale schade MATE OVERLAST WINKELDIEFSTAL SLACHTOFFERSCHAP ONTWIKKELINGEN EN SLACHTOFFERSCHAP WINKELDIEFSTAL AANGIFTE WINKELDIEFSTAL TOTALE SCHADE DADERS GEWELD TIJDSTIPPEN

4 10 INBRAKEN SLACHTOFFERSCHAP INBRAAK ONTWIKKELINGEN SLACHTOFFERKANS INBRAAK AANGIFTE INBRAAK TOTALE SCHADE BRANDVEILIGHEID ONTRUIMINGSPLAN EN NOODUITGANG BRANDPREVENTIEVE MAATREGELEN VEILIGHEIDSMAATREGELEN GEMIDDELDE INVESTERINGEN IN VEILIGHEID VEILIGHEIDSMAATREGELEN ALGEMENE VRAGEN FUNCTIE BINNEN HET BEDRIJF PERSONEELSBESTAND LIDMAATSCHAP ALGEMENE OPMERKINGEN KLANTEN/BEZOEKERS GESLACHT EN LEEFTIJD RESPONDENTEN BELANGRIJKSTE DOEL ONVEILIGHEIDSGEVOELENS PLAATSEN TIJDSTIPPEN VEROORZAKERS DELICTEN MAATREGELEN

5 2 SAMENVATTING Winkelcriminaliteit is een groot probleem. Landelijk bedraagt de jaarlijkse schade als gevolg van deze vorm van criminaliteit circa 750 miljoen euro. Het gaat dan om directe en indirecte misdaadschade, beveiligingskosten en verzekeringskosten. Ook blijken winkeliers, personeel en winkelend publiek zich steeds vaker niet veilig te voelen en leidt winkelcriminaliteit tot grote emotionele schade bij slachtoffers en een verslechtering van de veiligheidsbeleving onder consumenten. Daarom kiezen steeds meer ondernemers ervoor, om de handen in één te slaan. Een gezamenlijk aanpak van criminaliteit en onveiligheid door publieke en private partijen leidt tot een daling van deze criminaliteit en een verhoging van de veiligheidsgevoelens. De urgentie van de overheid en het bedrijfsleven om de toenemende criminaliteit en onveiligheid aan te pakken uit zich in het Actieplan Veilig Ondernemen. Het Actieplan Veilig Ondernemen benoemt de landelijke afspraken die zijn gemaakt tussen de overheid en de ondernemers op het gebied van Veilig Ondernemen. Brede invoering van het Keurmerk Veilig Ondernemen Winkelgebieden (KVO-W) wordt daarin gestimuleerd. KVO - W is gericht op het verhogen van de sociale én fysieke veiligheid in het winkelgebied. Veiligheid in en attractiviteit van het centrumgebied van de gemeente Hengelo staan hoog in het vaandel van zowel de gemeente als de ondernemers uit dit centrumgebied. Een en ander komt tot uitdrukking in het integrale veiligheidsplan van de gemeente, die de toepassing van KVO-W benadrukt en de beleidsuitgangspunten van de Vereniging Stadserf Hengelo, welke streeft naar een optimaal ondernemersklimaat in Hengelo. Partijen wensen de handen in een te slaan in hun toekomstig streven naar een economisch gezond en veilig (winkel)centrum, waar het goed toeven is. Hiervoor dient er echter eerst inzicht te zijn in de werkelijke aard, omvang en ontwikkeling van de criminaliteit en onveiligheid in het centrumgebied van de gemeente Hengelo. De aard, ernst, omvang en ontwikkelingen van de gepleegde criminaliteit werd gemeten aan de hand van de bij de politie Twente geregistreerde processen verbaal van aangifte Landelijke en regionale cijfers tonen aan, dat de gemiddelde aangiftebereidheid onder winkeliers circa 30% bedraagt, zodat het geschetste criminaliteitsbeeld slechts een beperkt beeld is. De veiligheidswaardering van de centrumondernemers en het kooppubliek werd gemeten aan de hand van een ondernemersenquête en een klantenonderzoek. Enquête 54 ondernemers, die reageerden op de enquête gaven aan eigenaar/directeur te zijn en 42 waren bedrijfsleider of filiaalhouder. 50 respondenten hadden een personeelsbestand van één tot vijf personen en 35 respondenten hadden een personeelsbestand tussen de 5 en 10 personen. Slechts 40 van de 107 ondernemers zijn lid van de Vereniging Stadserf Hengelo en 44 ondernemers van een andere lokale winkeliersvereniging. Kos Ontwikkelingen Op basis van de geregistreerde criminaliteit bleek, dat in de onderzoeksperiode in het centrum van Hengelo in totaal 6712 keer aangifte werd gedaan van een strafbaar feit. Gezien de beperkte aangiftebereidheid onder ondernemers (circa 30 %) is de omvang van de werkelijk gepleegde criminaliteit echter hoger. De geregistreerde criminaliteit daalde vanaf 2001 structureel en in 2004 zelfs met 18% ten opzichte van Iets meer dan de helft van deze delicten vond plaats op de openbare weg en slechts 17% van deze delicten werd gepleegd in een winkel. 5

6 Aard criminaliteit Het merendeel van de gepleegde delicten (57%) zijn vermogensdelicten, waarbij vooral het grote aantal fietsdiefstallen opvalt. Met uitzondering van diefstallen af/uit bedrijf, daalde het merendeel van de delicten in 2004 fors tot zeer fors. Opvallend zijn in 2004 de sterke dalingen van het aantal autokraken (81%) en gevallen van zakkenrollen (39%). Iets meer dan de helft van de ondervraagde ondernemers werd in 2004 één of meermalen slachtoffer van winkeldiefstal en circa de helft van deze slachtoffers deed hiervan aangifte bij de politie. In een beperkt aantal gevallen gebruikte een aangehouden winkeldief geweld tegen de ondernemer of diens personeel. Slechts een gering aantal respondenten (12 ondernemers) ervaart winkeldiefstal als een probleem. Overlast Circa 1/3 deel van de ondervraagde ondernemers ervaart de overlast in 2004 enigszins toegenomen ten opzichte van Een vervuilde omgeving en overlast als gevolg van alcohol en drugsgebruik scoorden relatief hoog. Hotspots Hot spots werden geselecteerd aan de hand van het aantal geregistreerde processen verbaal van aangifte, welke werden opgemaakt aan de hand van op deze locaties gepleegde delicten. Hierbij werden enkel die locaties benoemd, waaraan gedurende de projectperiode 400 of meer geregistreerde processen verbaal van aangifte konden worden gekoppeld. Het Stationsplein werd op basis van vooral het grote aantal fietsdiefstallen aangemerkt als de hotspot van het centrumgebied. In 2004 vonden daar 252 geregistreerde delicten plaats. Ook steeg de criminaliteit rond het Stationsplein in 2004 met 35% ten opzichte van De criminaliteit op het Burgemeester Jansenplein is hoog. Wel daalde het aantal geregistreerde delicten in 2004 daar met zelfs 24% ten opzichte van Fietsdiefstal en diefstal van overige goederen komen hier het meest voor; Een andere hotspot is de Enschedesestraat. In 2004 daalde het aantal geregistreerde delicten daar wel met 16% ten opzichte van Winkeldiefstal, fietsdiefstal en zakkenrollen komen het meest voor op deze hotspot. In de Thiemsbrug daalde de geregistreerde criminaliteit in 2004 met 43% ten opzichte van Fietsdiefstallen en winkeldiefstallen komen hier veel voor; Ook de Beekstraat kan met 85 geregistreerde delicten in 2004 gezien worden als een hotspot. Ook hier komt fietsdiefstal het meeste voor; Het aantal geregistreerde delicten in de Brink verschilt erg in de onderzoeksperiode. Zo piekt dit aantal in In 2004 neemt het aantal geregistreerde delicten daar echter drastisch af met 51% Op de Markt ten slotte is het aantal geregistreerde delicten in 2004 drastisch gedaald met 35% ten opzichte van Zakkenrollen komt relatief vaak voor. Veiligheidsbeleving ondernemers Van de ondervraagde ondernemers ervaart circa 43% dat de onveiligheid in het centrum van Hengelo in 2004 ten opzichte van 2003 gelijk is gebleven. Daarnaast ervaart ruim 28% dat deze onveiligheid sterk tot enigszins is toegenomen. Ondernemers voelen zich in het bedrijf ongeveer even veilig als in de directe omgeving van het bedrijf. Ongeveer 37% van de ondernemers voelt zich vrijwel nooit onveilig in of in de directe omgeving van het bedrijf. Het percentage ondernemers dat zich vaak tot soms onveilig voelt in het bedrijf bedraagt 31%. In de directe omgeving van het bedrijf voelt 23% van de ondernemers zich soms onveilig. Uit de enquête blijkt tevens dat ruim 69% van de ondernemers vindt, dat de kans om slachtoffer te worden van een strafbaar feit in het centrum van Hengelo in 2004 ten opzichte van 2003 gelijk is gebleven. Daarnaast is ongeveer 28% van de ondernemers van mening dat deze kans sterk tot enigszins is toegenomen. 59% van de winkeliers werd in 2004 één of meermalen slachtoffer van een winkeldiefstal. In totaal weden 38 winkeliers 1287 keer slachtoffer van dit delict en leden hierbij gezamenlijk schade. Slechts circa 37% van de ondernemers doet hiervan aangifte. Aan de hand van de enquête uitkomsten bleek tevens dat de slachtofferkans voor diefstal groot is. Zo werden 50 ondernemers in 2004 circa 590 keer slachtoffer van een diefstal. Concreet werd in 2% van de gevallen aangifte gedaan. Opvallend is de hoge score fraude. Circa 11% van de respondenten werd in 2004 meervoudig slachtoffer van fraude. Hier is de aangiftebereidheid praktisch nihil. Gemiddeld investeerden respondenten jaarlijks circa aan het treffen van veiligheidsmaatregelen en met name aan hang- en sluitwerk. 6

7 Veiligheidsbeleving kooppubliek Voor dit onderzoek werden 248 klantenenquêtes afgenomen bij mensen die aan het winkelen waren in het centrum van Hengelo. Van de ondervraagden antwoordde ongeveer 88%, dat zij zich nooit onveilig voelen in het centrum van Hengelo. Ruim 10% van de ondervaagden voelt zich soms tof bijna nooit onveilig. Op de vraag of deze onveiligheidsgevoelens in de afgelopen 12 maanden veranderd zijn, antwoordde ruim 5% dat deze niet veranderd zijn. Ook werd gevraagd, of het winkelend publiek specifieke groepen kan aanwijzen die zorgen voor de onveiligheidsgevoelens. Ruim 4% geeft aan dat de onveiligheidsgevoelens worden veroorzaakt door hangjongeren. Ongeveer 2% geeft aan dat dit gevoel wordt veroorzaakt door junks en alcoholisten. De optie anders is door 4% van de ondervraagden ingevuld. Een veel voorkomend antwoord, bij de optie anders, zijn allochtonen. 5% van de ondervraagde bezoekers werd in 2004 slachtoffer van fietsdiefstal en 2% van hen van zakkenrollerij. Brandveiligheid Ondernemingen dienen in het bezit te zijn van een ontruimingsplan. Uit de enquête blijkt dat 33% van de ondernemers beschikt over een goedgekeurd ontruimingsplan. Ruim 41% beschikt hier niet over. Op de vraag of de nooduitgangen van het bedrijf altijd direct bereikbaar zijn, antwoord ongeveer 88% dit met een ja. Ongeveer 9% van de ondernemers beantwoord deze vraag met een nee. De voornaamste reden dat de nooduitgang niet altijd bereik baar is, is dat de deuren voorzien zijn van sloten. Van de 9% geeft ruim 6% dit als de voornaamste reden op. Van de ondernemers die het kopje anders heeft aangekruist geeft het merendeel aan dat er geen noodgang aanwezig is. 7

8 3 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN Winkelcriminaliteit is een groot probleem. Landelijk bedraagt de schade circa 750 miljoen euro. Ook blijken winkeliers, personeel en winkelend publiek zich vaak niet veilig te voelen. Het gaat dan om directe schade, beveiligingskosten en verzekeringskosten. Daarnaast leidt winkelcriminaliteit tot emotionele schade voor slachtoffers en een daling van de veiligheidsbeleving onder consumenten. AANPAK HOT SPOTS De analyse wees uit, dat het Stationsplein de absolute hot spot van het centrum van Hengelo is als het gaat om de omvang van de geregistreerde criminaliteit. Daarnaast kunnen locaties als de Beekstraat, Thiemsbrug, het Burgemeester Jansenplein en de Markt als hot spots worden aangemerkt. Ook bleek, dat de criminaliteit door politie en gemeente in de Beekstraat en op de Markt in 2004 met succes werd teruggebracht door een structurele aanpak van delicten als zakkenrollen en autokraken. AANBEVELINGEN: In deze wordt aanbevolen om: Hot spots te schouwen op fysieke inrichtingseisen die gerelateerd kunnen worden aan onveiligheid en naar aanleiding van de constateringen voorstellen te doen om de fysieke inrichting op dergelijke locaties aan te passen; KVO-W op hot spotniveau te organiseren en zodoende te komen tot een uitrol van KVO-W (via de diverse hot spots) over het gehele centrumgebied; Het collectieve winkelverbod op hot spotniveau in te stellen. DEELNAMESCHAP DOOR WINKELIERS Het succes van Veilig Ondernemen is sterk afhankelijk van een optimaal deelnemersschap door de in het centrum van Hengelo gevestigde winkeliers en ondernemers. Ondanks de belangen van meerdere publieke partijen bij een veilig en attractief centrumgebied is Veilig Ondernemen vooral bedoeld om winkelcriminaliteit te beperken en het winkelgebied positief te promoten. Om een zo maximaal mogelijke deelname door winkeliers te verkrijgen ontwikkelt de Stichting Criminaliteitsbeheersing Twente samen met andere partijen het zogenaamde Startpakket. Dit startpakket is een deelnemersovereenkomst tussen de winkelier en het lokale samenwerkingsverband KVO W. Het Startpakket geeft nauwkeurig aan wat van de winkelier wordt verwacht (10 concrete preventie maatregelen) en wat deelname hem oplevert. Het Startpakket wordt medio oktober 2005 in Twente geïntroduceerd. AANBEVELINGEN: In deze wordt aanbevolen om: Deelnameschap winkeliers aan KVO te organiseren via het nieuw te ontwikkelen Startpakket en winkeliers via bestaande informatie- en communicatielijnen te informeren over de te nemen maatregelen en voordelen hiervan; 8

9 AANGIFTEBEREIDHEID Ondernemers doen in steeds mindere mate aangifte van een strafbaar feit, waardoor er een leemte ontstaat tussen de geregistreerde en werkelijk gepleegde criminaliteit en niet tijdig kan worden gereageerd op ongewenste criminaliteitsontwikkelingen als bijvoorbeeld diefstal en fraude. Om de werkelijke criminaliteit beter in kaart te kunnen brengen is het dan ook van groot belang dat de aangiftebereidheid van de ondernemers wordt verhoogd. Uit de resultaten van de enquête blijkt, dat ondernemers het aangeven van een delict vaak als omslachtig en nutteloos ervaren. AANBEVELING: In deze wordt aanbevolen om: De ondernemers van het centrum van Hengelo via de politie Hengelo te stimuleren om in alle gevallen aangifte te doen van een strafbaar feit en hiervoor de navolgende mogelijkheden benutten; Ondernemers maken via de VSH structurele afspraken met de politie over het doen van aangifte; De politie promoot via het Startpakket en de haar gebruikelijke communicatielijnen het gebruik van het landelijk aangifte formulier winkeldiefstal voor bekende daders. Winkeliers vullen na aanhouding van een dader het formulier met de hand in en overhandigen dit samen met de aangehouden winkeldief aan de politie; (Het aangifteformulier winkeldiefstal beschikbaar op Ondernemers worden geïnformeerd over de mogelijkheden van elektronisch aangifte voor onbekende dader. Ondernemers kunnen voor een (beperkt) aantal delicten, waaronder winkeldiefstal zonder daderindicatie elektronisch via aangifte doen op ieder gewenst moment van de dag. TOEZICHT OP STRAAT Uit de resultaten van de enquête blijkt, dat de ondernemers behoefte hebben aan toezicht op straat. Bij toezicht moet men denken aan de politie en de stadswachten die in het publieke domein surveilleren. Hierbij kan extra toezicht op de diverse hot spots effectief bijdragen aan de aanpak van de criminaliteit en onveiligheid ter plekke. AANBEVELING: De politie organiseert in samenwerking met stadswachten en het bike team van de politie een effectief en door de politie aangestuurd toezicht op de diverse hot spot locaties; Meer blauw op straat door meer surveillance. Vanuit deze gedachte worden initiatieven ontwikkeld om het bestaande bike team uit te breiden;. Per hot spot contactpersonen binnen de politie aanwijzen, die een relatie opbouwen met de lokale ondernemers op deze locaties. Op deze manier leren de ondernemers de mens kennen achter het uniform. Instellen van de winkeltelefoon; winkeliers krijgen de beschikking over een exclusief telefoonnummer en kunnen in gevallen van nood rechtstreeks contact opnemen met de lokale politie.. TOEZICHT IN WINKELS Uit de enquête blijkt dat de meeste ondernemers beschikken over goede sloten en ramen. Verder is een alarmsysteem of een inbraaksignaleringssysteem erg in trek bij de ondernemers. Van de 66% van de ondernemers die zich vrijwel nooit/soms onveilig voelden, voelde ruim 35% zich (38 respondenten) zich onveilig door de aanwezigheid van ongewenste personen in het bedrijf. Het percentage ondernemers dat zich onveilig voelt om deze reden kan zich door betere preventie maatregelen beter wapenen tegen eventuele onveilige situaties. Winkeliers dringen aan op meer toezicht in het openbaar gebied en in de winkel. Landelijk wordt reeds toezicht in winkels uitgeoefend door stadswachten of door commerciële beveiligingsbedrijven op basis van collectieve (prijs)afspraken. 9

10 Daar waar de overheid taken heeft in het openbaar gebied, zijn ondernemers zelf verantwoordelijk voor de veiligheid binnen de onderneming. Om de preventiepositie van de ondernemers te verhogen is het van belang dat de preventieve maatregelen geoptimaliseerd worden. Het Startpakket gaat nader in op de door deelnemende winkeliers uit te voeren maatregelen. AANBEVELING: In deze wordt aanbevolen om de veiligheid in winkels en de preventiepositie van individuele winkeliers te verhogen door: Een zo hoog mogelijk deelnemerschap aan KVO-W middels het Startpakket te bewerkstellingen. Minimaal 60% van de winkeliers doen mee; Toezicht in de winkel door stadswachten of commerciële beveiligingsorganisaties te organiseren en hierover via het samenwerkingsverband collectieve (prijs)afspraken te maken; Collectief een veiligheidsscan voor winkeliers te organiseren en hiervoor prijsafspraken te maken met de private beveiligingsindustrie; Ten behoeve van centrumondernemers zogenaamde HBD opstaptrainingen Hoe om te gaan met overvalcriminaliteit en agressieve klanten te organiseren in overleg met het Hoofd bedrijfschap Detailhandel; Ondernemers in samenwerking met het Openbaar Ministerie te informeren over hun rechten en plichten bij aanhouding van winkeldieven en overlastveroorzakende personen;. Inzichtelijk maken van de fysieke onveiligheid in de winkel en hiervoor afspraken te maken met de brandweer Hengelo. BELKETEN WINKELIERS BINNENSTAD De VSH heeft in samenwerking met stadsdeelcoördinator Midden gemeente Hengelo een belketen 2 voor winkeliers opgericht. Door middel van deze belketen kunnen winkeliers elkaar, de politie en stadswachten snel op de hoogte brengen van criminaliteit. Met behulp van deze belketen kunnen betrokkenen snel actie ondernemen en kan de schade beperkt blijven. Uit gesprekken met de politie blijkt dat er verschillende meningen bestaan over het effect van de belketen. AANBEVELING: In deze wordt aanbevolen om: De effectiviteit en efficiency van de belketen te meten en hierin desgewenst aanpassingen te doen FIETSDIEFSTAL Ondanks een regionale daling van het aantal fietsdiefstallen in 2004 blijkt, aan de hand van soortgelijke analyses in Twentse gemeenten, dat binnenstedelijke gebieden en bedrijventerreinen in Twente met een omvangrijk aantal fietsdiefstallen wordt geconfronteerd. Fietsdiefstal kan dan ook worden aangemerkt als een landelijk en regionaal probleem dat steeds meer aandacht krijgt. De analyse wees uit, dat het Stationsplein als de hot spot van het centrum van Hengelo kan worden getypeerd als gevolg van het grote aantal geregistreerde fietsdiefstallen dat daar plaats vond. 2 Bijlage 3: belketen 10

11 AANBEVELINGEN: In deze wordt aanbevolen: Het probleem van fietsdiefstal via de politie Hengelo regionaal ter kennis te brengen van politie, justitie en lokale besturen, met als doel de regionale aanpak van fietsdiefstallen op de politieke agenda van deze partijen te krijgen en hiervoor regionaal beleid te ontwikkelen; Contacten te zoeken met de landelijke fietsersbond en andere relevante partijen, om gezamenlijk een plan van aanpak fietsdiefstal op ter stellen en uit te voeren; In deze aansluiting te zoeken bij de politie Zuid Twente, die ten behoeve van dit delict een dergelijk plan van aanpak 2006 opstelt voor de binnenstad van Enschede, waar dezelfde problematiek wordt geconstateerd; De fysieke omgeving van het Stationsplein te schouwen op inrichting en beheer, op basis waarvan concrete voorstellen kunnen worden geformuleerd om het aantal fietsdiefstallen en overige delicten daar structureel terug te brengen; Bij toekomstige ontwikkelingen rond Hart van Zuid, dat zich concentreert rondom het Station, veiligheid pro actief te integreren in de ontwikkelingsfase van dit project en de verschillende deelprojecten; AANPAK VEEL VOORKOMENDE DELICTEN Naast fietsdiefstal komen delicten als graffiti, vernieling, winkeldiefstal en fraude relatief vaak voor en is de schade als gevolg van deze delicten groot. Zo bedroeg de schade als gevolg van graffiti in 2004 voor de respondenten circa en die van winkeldiefstal zelfs circa AANBEVELINGEN: In deze wordt aanbevolen om binnen KVO-W de aanpak van één van deze genoemde delicten jaarlijks centraal te stellen en; Hierbij de keuze voor welk delict/ prioriteitstelling te leggen binnen het KVO-W samenwerkingsverband; Hiervoor gezamenlijk een plan van aanpak op te stellen, waarin naast repressie aandacht is voor pro actie, preventie en nazorg; PUBLIEK PRIVATE SAMENWERKING Om deze criminaliteit aan te pakken is het van belang, dat er een goede publiek private samenwerking ontstaat tussen overheden en ondernemers. Samenwerken aan veilig ondernemen is hier een voorbeeld van. Het Keurmerk Veilig Ondernemen wordt toegekend aan een winkelgebied, waar ondernemers samenwerken met gemeente, politie en brandweer om de veiligheid in het gebied structureel te waarborgen of indien nodig te verhogen. Om effectief en duurzaam te kunnen samenwerken is het nodig dat alle partijen daar voldoende belang bij hebben en dat zij ze voldoende mogelijkheden hebben om bij te dragen aan de samenwerking. Immers, de bijdrage van de ene partij definieert voor een niet onbelangrijk deel het belang dat de andere partijen bij samenwerking hebben. Als de belangen en bijdragen van de diverse partijen niet in evenwicht zijn, kan dit de effectiviteit en de continuïteit van de samenwerking schaden. Een veilige binnenstad van Hengelo is in ieders belang en is een positieve stimulans voor de verdere economische ontwikkeling van dit gebied. Het binnenstadsoverleg is de vervanger van de in 2001 opgeheven Stichting Centrum-management. De hoofddoelstelling is het bevorderen van de leefbaarheid en veiligheid in de binnenstad van Hengelo door het opstellen van een programma en het instandhouden van een structureel overleg met de belanghebbenden in de binnenstad. Het Binnenstadsoverleg bespreekt onder andere actuele zaken, nieuwe werken en overige fysieke zaken die zich afspelen in de binnenstad. Het binnenstadsoverleg wordt vertegenwoordigd door afvaardigingen van de volgende verenigingen en instanties; Gemeente Hengelo, VSH, VCOH, Horeca, Politie Twente, Afrikaanderbuurt en de Dichtersbuurt en komt een keer per maand bij elkaar. Als belangrijk spin in het web in deze organisatie is de binnenstadscoördinator. Hij zorgt ervoor dat elke vraag die het centrum aangaat bij de juiste instanties komt en volgt de voortgang. Hij vertegenwoordigt geen enkele partij waardoor een onafhankelijk standpunt van deze gewaarborgd is. 11

12 AANBEVELINGEN: In deze wordt aanbevolen om: Onder regie van de gemeente Hengelo te komen tot een structurele publiek private samenwerking over lange termijn tussen de gemeente, politie, centrumondernemers en andere belangenpartijen als het Hoofd Bedrijfschap Detailhandel, Kamer van Koophandel en de Stichting Criminaliteitsbeheersing Twente, met als doel te komen tot een volgens de normen van het Keurmerk Veilig Ondernemen Winkelgebieden als veilig gecertificeerd centrum en hierbij rekening houdend met de volgende randvoorwaarden: Samenwerking vorm te geven in het bestaande binnenstadsoverleg en dit overleg ten behoeve van KVO-W te versterken met nog niet vertegenwoordigde relevante publiek -private partijen; Na het afronden van de nulmeting gelijk door te gaan met de volgende stappen in het KVO W proces en hierbij geen rustpauze in te lassen waardoor het traject in de vergetelheid kan geraken; Een (praktisch) plan van aanpak op te stellen, waarin doelstellingen snel kunnen worden aangepast aan een eventueel veranderde omgeving of veranderde situaties. Hierin specifieke aandacht te hebben voor evaluatie en bijstelling en snel te realiseren concrete en duidelijk zichtbare veiligheidsproducten;. Een niveau van vertrouwen te creëren tussen publiek en private partijen. Dit bevordert de samenwerking. Wederzijds vertrouwen creëren tussen partijen kost tijd, maar werpt zijn vruchten af in de toekomst; De ondernemers goed te informeren over de lokale veiligheidsproblematiek. Dit verhoogt de participatie van ondernemers in het samenwerkingsverband; Hiervoor een communicatieplan te schrijven. 12

13 4 HET ONDERZOEKSGEBIED 4.1 INLEIDING In dit hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de geografische ligging van het projectgebied waarop het onderzoek betrekking heeft, het centrum van Hengelo. Ook wordt nader ingegaan op de Vereniging Stadserf Hengelo, waarin het grote merendeel van de ondernemers (waaronder winkeliers) uit dit centrum zijn aangesloten. 4.2 HET ONDERZOEKSGEBIED Het onderzoeksgebied is het centrum van Hengelo, wat bij de politie wordt aangeduid met wbs code 600. De binnenstad van Hengelo is het kernwinkelgebied van de stad. Hier is ca m² verkoopvloeroppervlak aan detailhandel gevestigd. In de afgelopen twee jaar is het centrum van Hengelo vernieuwd. Naast een herinrichting van straten heeft er tevens een uitbreiding van het winkelaanbod plaats gevonden. Het centrum heeft zowel een lokale als een regionale functie. Circa tweederde van de bezoekers komt uit Hengelo zelf en eenderde uit de regio. Dit is het winkelcentrum van de stad waar het publiek komt om recreatief te winkelen en met name de niet-dagelijkse aankopen te doen. Het onderzoeksgebied wordt globaal begrensd door de Deldenerstraat, Oldenzaalsestraat, Oude Molenweg, Wolter ten Catestraat, Stationsplein en de Marskant. Naast detailhandel biedt de binnenstad ruimte voor horeca, cultuur en dienstverlening. Hengelo staat bekend om haar grote aanbod aan modezaken. In september vindt jaarlijks het modespektakel plaats. Op Europa s langste catwalk tonen de Hengelose modezaken u hun nieuwe wintercollectie. Op woensdag en zaterdag is het marktdag in Hengelo. De Hengelose markt is modern en overzichtelijk. Niet voor niets werd de Hengelose markt in 2000 uitgeroepen tot Beste markt van Nederland. FOTO 1: CENTRUM HENGELO 3 Bron: locatus databank detailhandel 13

14 FIGUUR 1 PLATTEGROND CENTRUM HENGELO 4.3 DE VERENIGING STADSERF HENGELO De Vereniging Stadserf Hengelo (VSH) is in 1990 opgericht door en voor binnenstadondernemers. Tot die binnenstadondernemers behoren niet alleen de winkeliers, maar ook de dienstverleners die hier hun kantoren hebben, de horecaondernemers en voorts nog alle andere ondernemers en exploitanten die gevestigd zijn in het centrum. Het is vooral voor hen van belang, dat Hengelo een goede uitstraling heeft, dat het prettig is om in Hengelo te vertoeven en dat de binnenstad goed bereikbaar is en voldoende parkeermogelijkheden biedt zowel voor (winkel)personeel als bezoekers. Alom moet het gevoel heersen, dat er in Hengelo tenminste wat gebeurt en dat er een behoorlijk aanbod is van een goede kwaliteit 4. De VSH acht het van groot belang dat de binnenstadsondernemers samen optrekken, eensgezind zijn en een grote en sterke organisatie in Hengelo vormen. De VSH wil graag de motor zijn om alles in beweging te zetten en aan de gang te houden. De VSH zorgt ervoor dat de krachten gebundeld worden en zorgt voor de noodzakelijke coördinatie en communicatie. De belangrijkste doelstelling van de vereniging is: een optimaal ondernemersklimaat te realiseren in het centrum van Hengelo. De door de VSH op te zetten activiteiten en te ontwikkelen plannen vergen investeringen. De daarvoor benodigde gelden worden voor een groot deel door de leden van de VSH door middel van contributie opgebracht. 4 Kosterink, H et al (2002). Promotiemap Vereniging Stadserf Hengelo 14

15 De VSH kent een algemeen bestuur van twaalf leden, waarin vertegenwoordigers van alle straten, een vertegenwoordiger van de horeca en het dagelijks bestuur zijn opgenomen. Het dagelijks bestuur bestaat uit een drietal onafhankelijke personen, te weten een voorzitter (belastingadviseur), een penningmeester (bankmedewerker) en een secretaris (jurist. Het dagelijks bestuur wordt ondersteund door een professioneel secretariaat waardoor de continuïteit en de slagvaardigheid gewaarborgd zijn. Het secretariaat verzorgt onder andere de notulen, ledenadministratie en de nieuwsbrief. De VSH is in verschillende organisaties vertegenwoordigd, zoals: Commissie Commerciële Voorzieningen (CCV) De CCV is in 1991 opgericht als overlegplatform tussen gemeente en bedrijfsleven. De taak van deze commissie omvat het uitbrengen van adviezen aan burgemeester en wethouders over alle onderwerpen van gemeentebeleid, waarbij de belangen van de detailhandel en ambacht zijn betrokken. De doelstelling van de CCV zijn dan ook: Benutting kansen en mogelijkheden tot verbetering van het economische functioneren van de commerciële voorzieningen in de gemeente Hengelo; Integratie van de specifieke kennis en de diverse inzichten die leven bij de gemeente en bedrijfsleven; Zoveel mogelijk vooraf overeenstemming over tegenstrijdige zaken proberen te bereiken waardoor medewerking van verschillende partijen zoveel mogelijke geoptimaliseerd is en tijdrovende bezwarenprocedures beperkt voorkomen kunnen worden. Binnenstadoverleg Het binnenstadsoverleg is de vervanger van de in 2001 opgeheven Stichting Centrum-management. De hoofddoelstelling is het bevorderen van de leefbaarheid en veiligheid in de binnenstad van Hengelo door het opstellen van een programma en het instandhouden van een structureel overleg met de belanghebbenden in de binnenstad. Het Binnenstadsoverleg bespreekt onder andere actuele zaken, nieuwe werken en overige fysieke zaken die zich afspelen in de binnenstad. Het binnenstadsoverleg wordt vertegenwoordigd door afvaardigingen van de volgende verenigingen en instanties; Gemeente Hengelo, VSH, VCOH, Horeca, Politie Twente, Afrikaanderbuurt en de Dichtersbuurt en komt een keer per maand bij elkaar. Als belangrijk spin in het web in deze organisatie is de binnenstadscoördinator. Hij zorgt ervoor dat elke vraag die het centrum aangaat bij de juiste instanties komt en volgt de voortgang. Hij vertegenwoordigt geen enkele partij waardoor een onafhankelijk standpunt van deze gewaarborgd is. Stichtings Stadsmarketing Stichting Stadsmarketing is de vervanger van Stichting Hengelo promotie. Een van de belangrijkste doelstellingen van de nieuwe stichting is heel Hengelo promoten, dus niet alleen het centrum. Hiervoor wordt de slogan Helemaal Hengelo gebruikt. Om de doelstelling te realiseren wordt gebruik gemaakt van een evenementenbureau, welke wordt ondergebracht bij het VVV-kantoor. De gemeente is de grootste sponsor, daarnaast is het de bedoeling door donateurs te werven meer gelden binnen te krijgen. Eerst werden de activiteiten rond de koopzondagen georganiseerd door een werkgroep cq commissie van de VSH. Daarna werden, door de herinrichting van de binnenstad, de activiteiten georganiseerd door stichting Hengelo Promotie. De VSH droeg een groot gedeelte van de contributie af aan deze stichting om van de koopzondagen kwaliteitszondagen te maken. Om die kwaliteitszondagen te garanderen zal het nieuwe evenementenbureau zich hierover buigen. De VSH heeft in samenwerking met stadsdeelcoördinator Midden van de gemeente Hengelo een belketen 5 opgericht. Deze belketen is bedoeld voor winkeliers van het centrum van Hengelo. Door middel van deze belketen brengen winkeliers elkaar, de politie en stadswachten snel op de hoogte van criminaliteitsincidenten. Met behulp van deze belketen kunnen betrokkenen snel actie ondernemen en kan de schade beperkt blijven. Uit gesprekken met de politie blijkt dat er verschillende meningen bestaan over de werking van de belketen. 5 Bijlage 3: belketen 15

16 5 AARD EN OMVANG CRIMINALITEIT 5.1 INLEIDING In hoofdstuk 5 wordt een beeld geschetst van de aard, omvang, ernst en ontwikkelingen van de geregistreerde criminaliteit in 2004 in het projectgebied op basis van de bij de politie geregistreerde processen verbaal van aangifte 2000 tot en met Tevens worden de geografische ontwikkelingen in kaart gebracht door de concentratiegebieden of hot spots in kaart te brengen en hoe de verschillende delicten zich daar in de loop der jaren hebben ontwikkeld. In alle gevallen wordt voor een nadere beschouwing van de cijfers verwezen naar het bijgaande tabellenboek. 5.2 AANGIFTEBEREIDHEID Het in dit hoofdstuk geschetste beeld werd verkregen aan de hand van de bij de politie Twente geregistreerde processen verbaal van aangifte 2000 tot en met Landelijke meldingscijfers en aangiftecijfers tonen aan, dat de gemiddelde meldingsbereidheid onder ondernemers circa 40% bedraagt en de gemiddelde aangiftebereidheid circa 20%. Van fraude, vernielingen en interne diefstallen wordt minder aangifte gedaan dan van inbraak en diefstal. Computer criminaliteit wordt praktisch in het geheel niet gemeld. Als reden worden onder andere genoemd politie doet er toch niks aan, verzekering dekt toch de schade of schade is te klein. Ook tijdgebrek wordt veelal als reden opgegeven om geen aangifte te doen. De geringe mate van aangiftebereidheid heeft onder andere tot gevolg, dat de politie onvoldoende zicht heeft op de omvang en de aard van de werkelijke gepleegde criminaliteit OMVANG EN ONTWIKKELINGEN Op basis van de processen verbaal van aangifte wordt in eerste instantie gekeken hoe de totale geregistreerde criminaliteit zich in de periode 2000 tot en met 2004 in het projectgebied ontwikkelde In deze periode werd in totaal 6712 keer aangifte gedaan van een strafbaar feit. GRAFIEK 1 - ONTWIKKELINGEN GEREGSITREERDE CRIMINALITEIT CENTRUM HENGELO Ontwikkelingen Uit grafiek 1 blijkt, dat de geregistreerde criminaliteit vanaf 2001 gestaag daalde. In 2004 daalde het aantal geregistreerde aangiftes met 11% ten opzichte van Ook blijkt aan de hand van grafiek 1 dat de criminaliteit in het jaar 2001 zijn hoogste punt bereikte met 1430 processen verbaal van aangifte. Na 2001 daalde het aantal aangiftes geleidelijk van 1430 naar 1212 in 2004, zijnde een daling van 8%.. 6 Monitor bedrijven en instellingen

17 5.4 ONTWIKKELINGEN PER MAAND Als gekeken wordt naar de ontwikkeling per maand, dan blijkt dat gedurende de onderzoeksperiode in de septembermaand de meeste aangiftes werden gedaan. Verder bleek dat; Na september de maanden januari en maart het meest aantal geregistreerde aangiftes kenden; In 2001 november een hoog aantal aangiftes kende. In de daarop volgende jaren daalde dit aantal drastisch. November was in 2004 zelfs bijna de maand met het minst aantal aangiftes; 5.5 WAAR? De geregistreerde processen verbaal van aangifte geven inzicht of het delict gepleegd werd in het openbaar gebied, in een woning, gebouw of instelling. Hierbij bleek, dat gedurende de hele onderzoeksperiode de meeste geregistreerde delicten, circa 57%, gepleegd werden in een openbaar gebied. Ongeveer 17% van de totale delicten werd gepleegd in een winkel en circa 12% in een horecabedrijf. 5.6 AARD EN ONTWIKKELING GEREGISTREERDE CRIMINALITEIT Criminaliteit uit zich in veel verschillende vormen. In tabel 1 worden in hoofdgroepen die geregistreerde delicten weergegeven, die hoofdzakelijk in het projectgebied in de onderzoeksperiode werden gepleegd en waarvan aangifte werd gedaan bij de politie. Vermogensdelicten vormden hierbij de hoofdmoot. In totaal werd er 3861 keer aangifte gedaan van een vermogensdelict, zoals allerhande vormen van diefstal en inbraak. Anders gezegd; circa 57% van de totale geregistreerde criminaliteit in het centrum van Hengelo zijn zogenaamde vermogensdelicten, waaronder allerhande vormen van diefstal. Van alle andere geregistreerde delicten valt 15% onder vernielingen en 11% onder geweldsdelicten. Uit tabel 1 blijkt verder, dat fietsendiefstal het meest voorkomende delict is dat wordt aangegeven. TABEL 1 SOORT DELICTEN CENTRUM HENGELO NO Hoofdcluster Aantal Delicten Totaal 1 Vermogensdelicten 3861 Dfst fiets 2400 Dfst overige goederen 798 Dfst a/u winkel 663 Zakkenrollen Vernielingen 991 Overige vernieling/beschadiging 256 Vernieling auto Geweldsdelicten 709 Geweld met letsel zonder wapen 322 Geweld z.l zonder wapen 199 Bedreiging

18 5.7 ONTWIKKELINGEN VEELVOORKOMENDE DELICTEN Kijken we vervolgens hoe een aantal van deze veelvoorkomende delicten zich in de projectperiode ontwikkelde, dan blijkt dat; De ontwikkeling van het aantal aangiften fietsdiefstallen met gemiddeld 480 aangiften jaarlijks redelijk constant bleef. In 2004 steeg het aantal aangiftes iets ten opzichte van het jaar daarvoor; Het aantal aangiften winkeldiefstallen in jaar 2004 met 23% daalde ten opzichte van 2000 naar 119 aangiften; Diefstal af/uit auto vanaf 2002 drastisch daalde van 132 aangiften naar 19 aangiften in 2004, zijnde een daling van circa 86%; Diefstal uit een bedrijf vanaf 2001 iets steeg van 43 aangiften naar 51 aangiften in 2004; Diefstal van overige goederen in 2004 van 188 aangiften daalde naar 153 aangiften in 2004, zijnde een daling van circa 19%; Het aantal aangifte zakkenrollen in 2004 met 38% daalde ten opzichte van Concreet daalde het aantal aangiften in 2004 van 125 naar Regionale vs lokale ontwikkelingen Ook werd de lokale ontwikkeling van een aantal veelvoorkomende delicten vergeleken met de regionale ontwikkelingen van deze delicten. Hierbij werden de ontwikkelingen beschreven. Hierbij bleek dat: Regionaal het aantal aangiften fietsendiefstallen in die periode daalde met 5%. In het centrum van Hengelo dit aantal slechts met 1% daalde van 483 aangiften in 2000 naar 478 aangiften in 2004; Regionaal het aantal aangiften winkeldiefstallen in die periode daalde met 8%. In het centrum van Hengelo dit aantal zelfs met 23% daalde van 146 aangiften in 2000 naar 113 aangiften in 2004; Regionaal het aantal aangiften autokraken in die periode daalde met 3%. Ook in het centrum van Hengelo het aantal aangiften autokraken daalde en zelfs met 81% van 101 aangiften in 2000 naar 19 aangiften in 2004; Regionaal het aantal aangiften diefstallen uit een bedrijf in die periode daalde met 1%. In het centrum van Hengelo dit aantal met 26% daalde, van 69 aangiften in 2000 naar 51 aangiften in 2004; Regionaal het aantal aangiften zakkenrollen in die periode daalde met 28%. In het centrum van Hengelo dit aantal met 16% daalde van 92 aangiften in 2000 naar 77 aangiften in Regionaal het aantal aangiften diefstallen van overige goederen in die periode daalde met 7%. In het centrum van Hengelo dit aantal met 18% steeg van 130 aangiften in 2000 naar 153 aangiften in GEOGRAFISCHE SPREIDING In deze paragraaf worden de verschillende hot spots beschreven. Een hot spot is een locatie waar criminaliteit zich concentreert. Door het inzichtelijk maken van dergelijke locaties wordt duidelijk hoe de criminaliteit zich spreid over het projectgebied. De criminaliteitsontwikkelingen op deze hot spots komen aan bod, alsmede het soort delicten dat daar wordt gepleegd. In deze paragraaf wordt enkel ingegaan op die locaties waaraan gedurende de projectperiode minimaal 400 geregistreerde aangiften konden worden gekoppeld. Ook wordt per hot spot ingegaan op ondernemingen die als gevolg van de vele aangiften kwetsbaar blijken te zijn voor criminaliteit. Stationsplein Het Stationsplein wordt met 1039 aangiften aangemerkt als de absolute hot spot van het centrum van Hengelo. Ook steeg de criminaliteit rond het Stationsplein in 2004 met 35% ten opzichte van Fietsendiefstal komt het meest voor. In de projectperiode werd er 743 keer aangifte gedaan van dit delict. Het aantal fietsendiefstallen bereikte hier aan het eind van de onderzoeksperiode een hoogtepunt met 179 aangiften. Diefstal van overige goederen en zakkenrollen komen tevens vaak, zij het in mindere mate voor. 18

19 De geregistreerde criminaliteit kan op het Stationsplein vooral aan twee percelen/bedrijven worden gekoppeld. De daar gevestigde ondernemingen kennen door de jaren heen niet alleen een hoge score van geregistreerde delicten, maar ook een grote variatie daarvan. Daar waar bij het ene pand zich fietsendiefstal, diefstal van overige goederen en vernielingen concentreren, concentreren zich bij het andere pand vooral delicten dan winkeldiefstal en fietsendiefstal. Burgemeester Jansenplein De 609 aangiften op het Burgemeester Jansenplein zorgen ervoor, dat deze locatie tevens als hot spot wordt aangemerkt. Wel daalde daar de geregistreerde criminaliteit in 2004 met 24% ten opzichte van Veelvoorkomende delicten zijn fietsdiefstallen. Dit delict ontwikkelde zich daar met circa 43 aangiften jaarlijks redelijk constant. Diefstal van overige goederen steeg op deze locatie in 2004 met 40% ten opzichte van Ook geweld met letsel zonder wapen komt hier met jaarlijks gemiddeld 10 aangiften redelijk constant voor. Ook op deze locatie kunnen een groot deel van de aangiften worden gekoppeld aan met name één perceel/ onderneming. Vooral diefstal van overige goederen en geweldsdelicten komen daar vaak en regelmatig voor. Enschedesestraat Deze locatie wordt met totaal 578 aangiften ook als hot spot aangemerkt. Wel daalde in 2004 het aantal aangiften met 16% ten opzichte van Veelvoorkomende delicten zijn onder andere diefstal van fietsen. Dit delict zorgt op deze hot spot voor het grootste aantal geregistreerde delicten. In 2004 daalde het aantal aangiften fietsendiefstallen daar wel met 42% ten opzichte van Het aantal geregistreerde winkeldiefstallen steeg vanaf 2003 en zakkenrollen daalde na 2002 fors. Enkele andere opmerkelijk geconstateerde ontwikkelingen zijn een geleidelijke daling van het aantal aangiften van diefstal van overige goederen en een daling in 2004 met 67% van het aantal aangiften diefstal uit een bedrijf ten opzichte van De geregistreerde criminaliteit concentreert zich op de Enschedesestraat vooral rond twee percelen/ondernemingen. Zo kwam in het ene pand winkeldiefstal veel voor en in het andere pand diefstal van overige goederen. Thiemsbrug In totaal kunnen 424 processen verbaal worden gekoppeld aan de Thiemsbrug. Het aantal aangiften daalde hier in 2004 met 43% fors ten opzichte van Veel voorkomende delicten zijn onder andere fietsendiefstallen en winkeldiefstallen. Het aantal aangiften fietsendiefstallen en autokraken daalde daar in 2004 ten opzichte van het voorgaande jaren. Het aantal aangiften zakkenrollen daalde in 2004 zelfs tot 1 aangifte. Beekstraat De Beekstraat kan met 469 processen verbaal tevens gezien worden als een hot spot. Veel voorkomende delicten zijn daar fietsendiefstallen. Wel daalde het aantal aangiften in 2004 ten opzichte van Diefstal van overige goederen steeg daar vanaf In 2004 steeg het aantal aangiften diefstallen van overige goederen met 144% ten opzichte van Andere opmerkelijke ontwikkelingen zijn onder andere de daling van autokraken en bedreigingen tot ieders 1 aangifte in 2004 en de daling van 67% in 2004 van het aantal aangiften zakkenrollen ten opzichte van het jaar daarvoor. Diefstal van goederen concentreerde zich op deze Hot Spot rond twee percelen. Brink In totaal konden 398 aangiften worden gekoppeld aan de Brink. De geregistreerde criminaliteit ontwikkelde zich hier in 2004 positief met een daling van 51% ten opzichte van Veel voorkomende delicten zijn diefstal uit winkel, zakkenrollen, diefstal fietsen. Op deze hot spot concentreert de geregistreerde criminaliteit zich rond twee percelen.. Markt Met 433 aangiften voldoet de Markt ten slotte net aan de gestelde criteria voor hot spots. Op de Markt daalde in 2004 het aantal aangiften ten opzichte van het voorgaande jaren fors. Vergeleken met 2000 werd een daling van 35% geconstateerd. Zakkenrollen zorgt op de Markt voor het grootste aantal geregistreerde delicten. Zakkenrollen, diefstal overige goederen en fietsdiefstallen komen veelvuldig voor doch daalden in 2004 allen ten opzichte van het voorgaande jaren één pand. Bij deze locatie gaat het vooral om bedreiging en diefstal van overige goederen. 19

20 6 SLACHTOFFERSCHAP In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op veiligheidsgevoelens van de ondernemers in het centrum van Hengelo en wordt er gekeken naar het slachtofferschap. Door middel van een enquête werden naast winkeliers ook andere ondernemers gevraagd naar hun veiligheidsgevoel en naar het slachtofferschap 2004 van een aantal delicten. In alle gevallen wordt verwezen naar het bijgaande tabellenboek. 6.1 RESPONDENTEN In totaal werden 270 enquêtes verzonden naar ondernemers, met uitzondering van horecaondernemers die niet zijn meegenomen in dit onderzoek. Hiervan kwamen 107 ingevulde enquêtes terug zijnde een respons van 42%, wat als voldoende representatief wordt gezien. Respondenten vervullen de volgende functies binnen hun bedrijf: Eigenaar/directeur 54x Bedrijfsleider 27x Filiaalhouder 15 Anders 10x (ass.filiaalhouder, ass. Bedrijfleider, manager, intercedent) Circa 15 enquêtes werden ingevuld door medewerkers uit een reisbureau en/of bank. De resterende enquêtes door winkeliers. In alle gevallen wordt voor een nadere beschouwing van de uitkomsten verwezen naar het bijgaande tabellenboek. 6.2 ALGEMENE ONVEILIGHEIDSGEVOELENS EN SLACHTOFFERSCHAP Aan de ondernemers werd gevraagd, of de veiligheid in het centrum van Hengelo in 2004 is gestegen of gedaald. Ruim 42% van de respondenten (46 ondernemers) ervaart dat de onveiligheid in 2004 ten opzichte van 2003 gelijk is gebleven en 30 ervaren deze onveiligheid als sterk tot enigszins toegenomen Ontwikkeling slachtofferkans 66% van de ondernemers ervaart dat de kans om slachtoffer te worden van een strafbaar feit in het centrum van Hengelo in 2004 ten opzichte van 2003 gelijk is gebleven en 25% van hen is van mening, dat deze kans enigszins is toegenomen. Drie ondernemen ervaart deze kans als sterk toegenomen Onveilige situaties in het bedrijf In de enquête werd tevens de vraag gesteld of zich in 2004 in het bedrijf wel eens situaties voordeden waarin het personeel of de ondernemer zich onveilig voelde. Hierbij bleek dat; Circa 31% van de ondernemers (33 ) zich vaak/soms onveilig voelt in of om zijn bedrijf; Circa 38% zich daar vrijwel tot nooit onveilig voelt; Circa 32% van de ondernemers zich daar nooit onveilig voelt. 38 respondenten voelden zich onveilig in het bedrijf door de aanwezigheid van ongewenste personen in het bedrijf, 29 respondenten door de aanwezigheid van personen in het bedrijf waarvan dreiging uitging en 21 ondernemers als gevolg van het betrappen van een winkeldief. Enkele ondernemers hadden de categorie anders ingevuld. Zij gaven de volgende situaties aan; Jongeren bij de deur bij het verlaten van het pand donderdag avond; Vrijdagmiddagen een verzameling van groepen buitenlanders in de marktstraat en marktsteeg; Laden en lossen van de auto. 20