RENDEMENT ZET IN OP STABILITEIT. Nr.1/juni Wij beheren uw vermogen

Transcriptie

1 DIT IS EEN BIJLAGE BIJ HET AD. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. Nr.1/juni 2010 Risico beperken door expertise en transparantie RENDEMENT 3 DOSSIERS BELEGGEN VASTGOED VERMOGENSBEHEER Toekomst Frontier markets als Azië en Afrika bieden kansen voor beleggers Lijfrente Hoe haal je het meeste voordeel met een lijfrenteverzekering? Dividend Investeren in het buitenland blijft interessant dankzij verzachtend belastingverdrag WILBERT VAN VLIET, FISCALIST: Bijna alle Europese landen hebben een verdrag afgesloten en ook de grote landen buiten Europa. ZET IN OP STABILITEIT Hans Pars, CEO Wereldhave, geeft antwoord op de vraag hoe je in moeilijke tijden toch kunt renderen in vastgoedinvesteringen. FOTO: MARK NETTENBREIJERS Wij beheren uw vermogen (035) /

2 2 juni 2010 de uitdaging De consument die zich verdiept in beleggingsproducten kan meer dan hij zelf vermoedt. Echter, hij moet dan wel de juiste vragen stellen. Dat zegt Jan Maarten Slagter, directeur van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). Met Nederlandse aandelen profiteer je over de hele wereld Wij raden aan Pagina 7 Patrick Beijersbergen Hoofdeconoom van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) Wanneer we mensen aan de lijn krijgen die in de problemen zijn gekomen bij beleggingen, merken we vaak dat de basiskennis bij de financiële consument ontbreekt. Daar willen we iets aan doen. Test hier je financiële kennis 20 vragen over wat je allemaal moet weten Of er kansen zijn in dit investeringsklimaat? Er zijn altijd kansen. Wat we voor dit moment kunnen zeggen, is dat we op een kruispunt van wegen aankomen. De bedrijfswinsten van Nederlandse beursfondsen herstellen zich, net als de beurkoersen, en de macro-economie is weer uit het dal geklommen. Risico s zijn er echter nog steeds. De ontwikkelingen rond de noodleningen aan Griekenland zijn een bron van zorg en bezuinigingen zetten nu overal in Europa een rem op de groei. Horizon Zoals altijd is het ook in deze tijd verstandig om de basisprincipes van verstandig beleggen voor het oog te houden. Wat is je horizon? Waar beleg je voor? Je pensioen over twintig jaar? De studie van je kinderen over tien jaar? Een auto over twee jaar? Het spreiden van beleggingen, niet alleen over de activa, maar ook over de tijd, helpt daarbij de effecten van onverwachte pieken en dalen te dempen. Belangrijk om te weten is dat je kunt profiteren van ontwikkelingen in de hele wereld met Nederlandse aandelen. Nederlandse bedrijven zijn overal actief. Unilever bijvoorbeeld in India, met zeeppoeder en shampoo. Je hoeft dus niet op zoek naar een Indiaas bedrijf. De aandelen staan gewoon genoteerd in Amsterdam. De VEB is voor de financiële consument een betrouwbare, onafhankelijke infobron en vraagbaak met onder meer een website, een tijdschrift, boeken en een telefonische helpdesk. Er is ontzettend veel informatie beschikbaar over beleggen, maar bijna geen bron is onafhankelijk. Daarnaast is de VEB ook aanwezig op alle aandeelhoudersvergaderingen, bemoeit ze zich met wetgevingstrajecten en voert ze, waar nodig, rechtszaken. Het zijn de drie pijlers waarop de vereniging acteert: kennis, actie en service. VEB-rating De consument die een financieel product koopt, moet zich afvragen Jan Maarten Slagter Directeur Vereniging van Effectenbezitters Het spreiden van beleggingen, ook over de tijd, helpt de effecten van onverwachte pieken en dalen te dempen. wát hij eigenlijk koopt. Er zijn tegenwoordig tal van afgeleide instrumenten die in allerlei producten een rol spelen. Als de consument het niet begrijpt, moet hij het natuurlijk niet doen. Met de VEB-rating voor beursgenoteerde beleggingsfondsen willen we duidelijkheid geven in kosten, risico en rendement. Het kostenaspect is van groot belang. Dit geldt ook voor vermogensbeheerders. Individuele vermogensbeheerders hanteren bijvoorbeeld een ondergrens voor het vermogen van de klant en hebben hun kosten, maar je kunt er wel meer afspraken mee maken. Wij willen duidelijk maken: je kunt zelf meer dan je vermoedt. Maar het blijft van belang om de juiste vragen te stellen. Momenteel zijn grondstof en goud populaire beleggingen. Vastgoed is op de lange termijn een redelijk veilige manier van beleggen, maar veel vastgoedfondsen kwamen de laatste jaren in de problemen met hun financiering. Aandelen zijn minder populair dan ze tien jaar geleden waren. We hebben het leeglopen van de IT-bubble en de kredietcrisis We make our readers succeed! rendement eerste editie, juni 2010 Country Manager: Kristiina Kansen Editorial Manager: Birte van Ouwerkerk Business Development Manager: Marc Reineman Sub-editors: Amber van Delft Colin Wilson Project Manager: Stéphanie Haarsma Telefoon: stephanie.haarsma@mediaplanet.com Gedistribueerd met : AD, juni 2010 Drukkerij: Wegener NieuwsDruk Mediaplanet contact informatie: Telefoon: Fax: Dit is een bijlage bij het AD. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het AD. Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Belegt u al grensverleggend? Als specialist op het gebied van emerging markets en derivaten verleggen wij continu onze grenzen voor u. U kent ons waarschijnlijk al van de derivatenfondsen Intereffekt India Warrants, China Warrants en Japanse Warrants. Maar wist u dat wij naast deze fondsen ook twee aandelenfondsen beheren? Beleggen in Vietnam Vietnam biedt voor beleggers een aantal sterke uitgangspunten. Met 86 miljoen inwoners is het land één van de sterkst groeiende consumenten markten. Bovendien is Vietnam een favoriete plek voor buitenlandse investeerders door de lage loon kosten, jonge populatie en productieve beroepsbevolking. Intereffekt Frontier Vietnam belegt in aandelen met een notering aan de beurzen van Ho Chi Minh City en Hanoi. Maar ook in ondernemingen die het voornemen hebben naar de beurs te gaan. Tevens beleggen we in closed-end funds. Deze closed-end funds noteren momenteel met een forse korting ten opzichte van de actuele onderliggende waarde. Beleggen in Afrika Ook in 2010 zal de economische groei in Afrika hoger liggen dan in de VS, West-Europa, en vele andere regio s in de wereld. Het continent behoort tot de meest opwindende frontier markets ter wereld. Na de zware correcties in 2008 zijn deze markten in 2009 maar beperkt hersteld. Gezien de groeivooruitzichten zijn de frontier markets van Afrika aantrekkelijk gewaardeerd. Intereffekt Emerging Africa belegt in beursgenoteerde aandelen in de regio s Noord- Afrika en Sub-Sahara Afrika (de landen ten zuiden van de Sahara). Zuid-Afrika maakt geen onder deel uit van de portefeuille. Opname van het fonds kan zorgen voor een betere risico-rendementsverhouding van uw portefeuille, door de lage historische correlatie met andere regio s. Kijk voor meer informatie (laatste nieuws, actuele koersen etc.) op of bel ons: (0513) Intereffekt Investment Funds N.V. Sewei SP Joure (NL) Postbus AC Joure T (0513) F (0513) E info@intereffektfunds.nl I Voor de voorwaarden van de fondsen verwijzen wij u naar het prospectus en financiële bijsluiters. Deze documenten zijn onder andere verkrijgbaar via de website. De Beheerder van Intereffekt Investment Funds N.V. (IIF) heeft een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten in het kader van de Wet op het financieel toezicht. Bij aan- en verkopen worden kosten in rekening gebracht. De Total Expense Ratio van IIF is voor 2010 begroot op 2,38%.

3 INSPIRATIE JUNI ALS JE GOED WILT BELEGGEN, MOET JE ER BOVENOP ZITTEN DOSSIER 1 BELEGGEN Vr a a g : Het zijn roerige economische tijden. Durven mensen nog wel te investeren? Antwoord: Je moet echt goed nadenken waar je geld in stopt. NIENKE HOEK FOTO S: VALENTIJN BRANDT Tania Carvalho Ik investeer mijn geld niet. Gewoonweg omdat ik niet genoeg geld overhoud om te beleggen. Daarbij weet ik er te weinig van. Ik zou me er eerst beter in moeten verdiepen. Bovendien ben ik Portugese, daardoor weet ik niet zo goed wat je in Nederland het beste met je geld kunt doen. De financiële wereld vind ik nu te onzeker om te speculeren. Misschien dat ik over een jaar of tien wel ga beleggen. Als ik dat ga doen, dan is het in fondsen die oog hebben voor het milieu en duurzaamheid. Ik vind dat bedrij ven daar meer aandacht voor moeten hebben. Als ik aandelen ga kopen, is het van bedrij ven die zich daar al op de juiste manier mee bezighouden. Theo Miedema Ik mag zelf niet beleggen, want ik werk bij een beleggingsfonds. Wel mag ik mij n geld in een beleggingsfonds stoppen. Momenteel zit mij n geld in een fonds dat zich richt op de Amerikaanse economie, want die gaat weer omhoog. Maar als je geduld hebt, is China ook een goede markt om in te investeren. De welvaart van veel mensen zal daar de komende jaren flink toenemen. Verder kan je altij d investeren in grondstoffen zoals olie of goud. Een fonds dat zich richt op de ouderdomsvoorziening is momenteel met de vergrij zing een interessant beleggingsfonds in Nederland. Investeren in duurzaamheid kan ook, maar of dat nou veel rendement oplevert? Want met alle bezuinigingen verslapt de aandacht voor het milieu en worden subsidies weer stopgezet. Wellicht dat investeren in duurzaamheid op de lange termij n rendabel is, maar voor de korte termij n zie ik dat niet gebeuren. Jos Rouboos Ik ben fund accountant dus ik hou me voor mijn werk bezig met beleggen. Mij n eigen geld staat momenteel op een spaarrekening. Als je goed wilt beleggen, moet je er bovenop zitten en daar heb ik geen tij d voor. Bovendien vind ik het momenteel geen goede tij d om te beleggen. Je moet echt goed nadenken waar je geld in stopt. Nu is er bij - voorbeeld een goudhype aan de gang. Iedereen koopt goud, maar dan wordt dat ook weer een luchtbel. Als ik nu zou gaan beleggen, zou ik mij n geld investeren in schone energie. In China en Zuid-Oost-Azie, dat zij n echte groeimarkten als je bij voorbeeld kij kt naar mobiele telefonie. Je kan ook investeren in staatsobligaties, maar na alles wat er in Griekenland, Spanje en Italië is gebeurd, is dat misschien ook niet zo verstandig. Nederland en Duitsland staan bekend als degelij ke landen. Wel is het zo dat het rendement op staatsobligaties niet zo hoog is, maar er is ook minder risico aan verbonden. Paul Sluijter Ik heb ooit wel eens wat belegd, maar dat is zo lang geleden. Dat was in het Easy Blue Beleggingsfonds, volgens mij ben ik daarmee gestopt toen ik zestien was. Dus het mag geen naam hebben. Het geld dat ik overhoud, zet ik momenteel op een spaarrekening. Simpelweg omdat ik er dan geen omkij ken naar heb. Misschien dat ik over een paar jaar ga beleggen, maar ik ben promovendus aan de Universiteit van Tilburg en ik ben jurist. Waarschij nlij k ga ik in de advocatuur werken en dan zij n er nogal wat beperkingen in wat je wel en niet mag doen op beleggingsgebied. Het hangt van mij n toekomstige baan af op welke manier ik mij n geld in de toekomst ga investeren. velden waar ik ben geweest, vind ik Schiphol de meest ideale.

4 4 juni 2010 inspiratie Vraag: Waarom zijn frontier markets interessant voor beleggers? Antwoord: De grootste winst en ontwikkeling ligt veelal in de fase voordat een frontier market een emerging market wordt. Ook is je portefeuille beter beschermd tegen wereldwijde schommelingen. Kansen in Azië en Afrika expertise In opkomende, buitenlandse economieën zijn veel kansen te vinden. India en China zijn hiervan natuurlijk bekende voorbeelden. Landen die aansluiting vinden bij de leidende economieën, ofwel de emerging markets. Daaronder bevindt zich nog een andere categorie, de zogenaamde frontier markets, economieën waarin men kansen ziet voor de toekomst. Een frontier market is een dynamisch begrip, zegt Wytze Riemersma, directeur van vermogensbeheerder Trustus Capital Management. Zijn bedrijf heeft een aantal fondsen die actief zijn op Aziatische en Afrikaanse markten. Twintig jaar geleden waren India en China frontier markets. Maar inmiddels zijn zij doorgegroeid tot emerging markets die dicht tegen de gevestigde orde aanliggen. Dat zie je bijvoorbeeld aan de politiek in die landen, die zich gaat mengen in de wereldpolitiek. World beating De Amerikaan Michael Harris, strategie-ontwikkelaar en managing director op het gebied opkomende economieën in Europa, het Midden-Oosten en Afrika voor Bank of America Securities-Merrill Lynch in Londen ziet frontier markets als pre-emerging markets, zo zegt hij. In vergelijking met emerging markets zijn ze vaak kleiner, minder liquide en minder gereguleerd. Vanuit het perspectief van buitenlandse investeerders zijn ze in ieder geval deels investeerbaar. Ze zijn interessant omdat ze minder bekend zijn en als ze groei bewerkstelligen zijn ze na verloop van tijd world beating. Dit wil nog niet zeggen dat ze investeringen in meer gevestigde markten kunnen vervangen. Je hoopt dat sommige frontier markets aansluiting vinden bij de emerging markets en uiteindelijk de developed markets. De frontier market-fase duurt zo n vijf tot tien jaar, voordat de economie een emerging market is. De landen kenmerken zich door een snelle economische groei, kleine beurzen en een klein aantal genoteerde bedrijven. Er zijn nog relatief weinig banken, in tegenstelling tot emerging markets, en vaak nog geen handelsverdragen. Dat brengt bepaalde risico s met zich mee. Daar tegenover staat dat er op het gebied van ontwikkeling veel mogelijk is. Je ogen moeten wel goed geopend blijven, zegt Riemersma. Harris Profiel Wytze Riemersma Wytze Riemersma is directeur van Trustus Capital Management en deskundige op het gebied van beleggen in frontier markets. Michael Harris Michael Harris (Bank of America Securities-Merrill Lynch) leidt strategische beleggingen in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. sluit zich hierbij aan: Deze landen zijn minder geïnstitutionaliseerd, waardoor er minder bescherming is van rechten van minderheden. De economieën zijn vaak ook meer volatiel dan in meer volwassen markten. Lagere waardering Riemersma geeft een voorbeeld: In een aantal Afrikaanse landen is het politieke risico hoog. Met name in de cyclus naar verkiezingen is er vaak onrust. Daarmee is men voorzichtig op de beurs. Je kunt het politieke risico echter diversificeren door een spreiding van investeringen over verschillende landen. De onrust heeft vrijwel altijd met lokale aangelegenheden te maken, die zich zelden in alle landen tegelijk voordoet. Daar kun je goed op inspelen. Een gevolg is wel dat de markt de frontier markets lager waardeert. Op basis van de winstcijfers in 2009 ligt de koerswinstverhouding voor frontier markets op 11, tegenover 19 voor emerging markets. Waarom dan toch investeren in frontier markets? Er spelen een aantal aspecten, stelt Riemersma. De waardering in relatie tot de groei is interessant. Wij zijn van mening dat beleggers in een aandelenportefeuille nieuwe opkomende landen zouden moeten opnemen. Vergelijk het met een goede voetbalclub die investeert in zijn jeugdopleiding en jonge talenten aantrekt. De meeste waardeontwikkeling vindt plaats in groeimarkten, zodra een markt volwassen is, zal het groeitempo afnemen. Een voorbeeld is Saoedi-Arabië. Het heeft een marktkapitalisatie die iets kleiner is dan Brazilië en is een land dat op de nominatie staat om van een frontier market naar een emerging market te gaan. Dan veranderen beleggingspatronen en geldstromen. Op de weg van frontier market naar emerging market zijn hierdoor winsten te behalen. Maar dat is niet de enige reden. Veel bewegingen op beurzen in frontier markets worden bepaald door lokale gebeurtenissen. Ze zijn minder ingeweven in het internationale systeem. Als die correlatie dus lager ligt, zijn deze fondsen interessant in de portefeuille. Wanneer niet al je fondsen reageren op wereldnieuws heb je ook minder uitslag. Koos Plegt

5 juni tips Verschillende markten in Azië en Afrika zijn veelbelovende economieën. Waar zijn ze te vinden en waar moet je op letten? Markten die interessant zijn als frontier markets zijn Vietnam, Kazachstan, de Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië. Experts verwachten dat deze landen op termijn de stap naar een status als emerging market kunnen maken en daarmee het voorbeeld van India en China gaan volgen. Wytze Riemersma Michael Harris gevestigde orde Een aantal aziatische landen is inmiddels doorgegroeid van frontier market naar emerging market. Beleggen in Afrikaanse landen is ook interessant, maar deze landen hebben als nadeel dat ze politiek instabiel zijn. Fondsen in deze landen spreiden daarom de risico s over elf landen op het continent. Een land als Nigeria kan uitgroeien tot het financiële centrum van Afrika en kan Zuid-Afrika overvleugelen in groei. De Frontier Index van Merrill Lynch volgt de vijftig grootste bedrijven in maar liefst zeventien verschillende frontier markets. In tijden dat de koersen op de aandelenmarkt naar beneden duikelen, zoeken beleggers naar non-correlated assets. Dit is een term voor beleggingen die niet sterk verweven zijn met de heersende tendensen op de markt. Goud is hiervan een klassiek voorbeeld, maar ook andere grondstoffen zijn redelijk ongevoelig voor trends. Er zijn echter veel meer mogelijkheden. Frontier Markets zijn relatief ongevoelig voor internationale trends, omdat het vooral lokale aangelegenheden zijn die deze beïnvloeden. Met gespreide beleggingen in je portefeuille ben je historisch gezien minder gevoelig voor de gevaarlijke schommelingen op de aandelenmarkt. (advertorial) Fintessa Vermogensbeheer: persoonlijk, onafhankelijk, actief én betrouwbaar Fintessa, een combinatie van financieel en certezza, wat Italiaans is voor betrouwbaar, is een zelfstandige, ambitieuze, gespecialiseerde en onafhankelijke vermogensbeheerder. Algemeen directeur Martine Hafkamp spreekt over de personal touch die Fintessa haar klanten biedt. De cliënt staat centraal bij Fintessa. Wij behandelen niemand gelijk, geen leven is immers hetzelfde, zegt Hafkamp. Daarom bepaalt de klant de kaders waarbinnen wij onze kennis en expertise inzetten om voor een langere periode een optimaal rendement te realiseren. Wij komen tot een persoonlijk beleggingsprofiel dat aansluit op de doelstellingen van de klant door een grondige analyse te doen van de totale financiële situatie. Veilig Dankzij haar zelfstandigheid en onafhankelijkheid heeft Fintessa Vermogensbeheer de vrijheid om de beste beleggingsbeslissingen te nemen om het vermogen van de cliënt te beschermen of juist te laten groeien. Wij zorgen ervoor dat het vergaarde vermogen van onze cliënt, wat ook vaak een aanvulling moet zijn op het pensioen, geen last wordt. Het moet meegroeien of behouden worden, precies zoals wij dat met de klant hebben afgesproken. Fintessa neemt de zorgen van de cliënt uit handen en werkt hard om het vermogen in stand te houden en voor hem te laten werken. Als klant moet je je veilig voelen en vertrouwen hebben in de partij waar je je vermogen onderbrengt. Wij zijn actief en richten ons daarbij nadrukkelijk ook op optiestrategieën. Dat doen wij omdat de veel gehanteerde buy and hold strategie in het huidige beursklimaat onvoldoende soelaas biedt om op de sterk veranderende marktomstandigheden te kunnen inspelen. Daardoor creëren wij rust voor onze klanten, zodat zij rustig kunnen slapen. Transparant Actief beheer is noodzakelijk, omdat risico door de tijd heen verandert. Fintessa volgt daarom de ontwikkelingen op de Nederlandse, Europese, Amerikaanse en andere internationale aandelen- en obligatiemarkten op de voet. Hafkamp: Wij zijn als specialist in staat om voor onze klanten aandelen te selecteren en hoogwaardige obligaties te vinden die grootbanken doorgaans niet bij hun beleid betrekken. Ook opties en andere derivaten zetten wij zo in dat wij een optimaal rendement nastreven, waarbij natuurlijk de veiligheid van de portefeuille van onze klant niet in gevaar komt. En wat mede het succes van Fintessa verklaart, ook in moeilijke tijden: Ons beleggingsbeleid is altijd volledig transparant.

6 (advertorial) Ohpen Eerlijk vermogensbeheer, zonder verborgen kosten Nederland is sinds kort een bijzondere instelling rijker: Ohpen. De prijsvechter onder de vermogensbeheerders biedt een volledig kostentransparante manier van vermogensbeheer. Geen verborgen kosten en provisies meer, maar een innovatieve manier van beleggen, waarmee de traditionele vermogensbeheerders er een geduchte concurrent bij hebben. Na banken en verzekeraars krijgen nu ook vermogensbeheerders te maken met een volledig kostentransparante concurrent. Ohpen bewijst dat beleggen bij een financiële instelling wél veilig en eerlijk kan zijn. De nieuwe prijsvechter is eerlijk, slim, veilig en goedkoop. Dat zijn de vier uitgangspunten van hét nieuwe beleggen. Eerlijk Ohpen belooft een volledig kostentransparante manier van vermogensbeheer. Het is afgelopen met verborgen kosten en provisies, zegt Chris Zadeh, een van de oprichters en directeur van Ohpen. We geloven dat het écht anders kan en anders moet. Wij zijn de enige partij in Nederland zonder verborgen kosten. Geen administratiekosten, geen instapkosten en geen verkoopkosten. Wij vinden dat verborgen kosten bij wet verboden moeten zijn. Slim De nieuwe financiële instelling wil de financiële wereld veranderen met een uitermate slim product. De afgelopen honderd jaar is er op het gebied van vermogensbeheer nauwelijks sprake geweest van innovatie, maar Ohpen is wél innovatief. Klanten van Ohpen maken gebruik van software die tot voor kort alleen beschikbaar was voor grote professionele beleggers zoals pensioenfondsen. In samenwerking met de Technische Universiteit Delft hebben we software ontwikkeld, waarmee het mogelijk is om voortdurend de meest optimale allocatie van de beleggingen van onze klanten te bepalen, zegt Zadeh. Veilig Ohpen belegt niet op basis van het nemen van risico s, gokken, emoties en het voorspellen van de markt. Integendeel. De nieuwe financiële instelling laat zich leiden door de bewezen, slimme beleggingsstrategie van Markowitz en Sharpe. Deze strategie kenmerkt zich door het zo efficiënt mogelijk volgen van de financiële markten, waarbij een zo hoog mogelijk rendement wordt gerealiseerd tegen een zo laag mogelijk risico, vertelt Zadeh. De veiligheid is gegarandeerd, omdat Ohpen een maximale, wereldwijde spreiding van risico s biedt. Wij monitoren continu de ontwikkeling van het belegde vermogen en helpen klanten hun beleggingsplan te realiseren. Goedkoop Beleggen via Ohpen werkt heel eenvoudig. Met de software van Ohpen bepaal je je beleggingsplan. Daarbij beleg je in het Ohpen Groei Fonds en het Ohpen Bescherm Fonds. Onze software bepaalt de ideale verdeling tussen deze twee fondsen, voor nu en in de toekomst. Met de methodiek die Ohpen hanteert, en waaraan ook de Technische Universiteit Delft een bijdrage heeft geleverd, scoren klanten van Ohpen beter dan 95 procent van de beleggers. Ohpen is bovendien ruim de helft goedkoper dan de meeste vermogensbeheerders. Ohpen rekent namelijk slechts 1 procent (inclusief BTW) van het belegde vermogen als kosten per jaar. Daarmee zijn we zelfs tot 80 procent goedkoper dan de concurrentie, zegt Zadeh. Dat levert per definitie meer rendement op. Het verschil levert klanten al snel 30 procent meer rendement na tien jaar. Voor wie? Ohpen hanteert geen instapminimum, zoals veel vermogensbeheerders en private banks wel doen. Waarom zou een goed financieel product alleen voor mensen met veel geld toegankelijk moeten zijn? Zadeh verwacht met name mensen te trekken die slecht worden bediend bij de grootbanken, bijvoorbeeld omdat ze niet heel vermogend zijn. Iedereen die verstandig met zijn geld om wil gaan, is welkom bij Ohpen, zowel mensen met kleinere vermogens als zeer vermogende mensen. Iedereen is bij ons goedkoper uit.

7 inspiratie Test je financiële kennis juni vraag & antwoord Omcirkel steeds het juiste antwoord Vraag 1. Uit hoeveel aandelen bestaat de AEX index, de belangrijkste graadmeter voor de Amsterdamse beurs? A. 15 B. 25 C. 50 D. 100 Vraag 2. Mats heeft 100 aandelen Heineken. Wat betekent dit? A. Mats bezit 100 procent van Heineken B. Mats heeft een bewijs dat hij een stukje heeft gekocht van de onderneming Heineken C. Mats krijgt korting op Heineken-bier bij de brouwerij D. Mats krijgt ieder jaar een vaste rente van Heineken Vraag 3. Op de lange duur leveren obligaties een lager rendement dan aandelen. Waarom is dit? A. Obligaties worden vooral uitgegeven door bedrijven die weinig geld verdienen B. Rente op obligaties is meestal lager dan dividend op aandelen C. Op obligaties kun je geen koerswinst maken D. Obligaties zijn minder riskant dan aandelen Vraag 4. Op de spaarrekening staat aan het begin van het jaar 1000 euro. De rente op de rekening is 3 procent. Na twee jaar staat er op de rekening: A. 1006,00 euro B. 1060,00 euro C. 1060,90 euro D. 1090,00 euro Vraag 5. Twee beleggers beleggen twee jaar met een startbedrag van 1000 euro. Belegger 1 haalt in het eerste jaar een winst van 280 procent, en in het tweede jaar een verlies van 100 procent. Belegger 2 verliest in het eerste jaar 50 procent en verliest in het tweede jaar nog eens 40 procent. Wie heeft er na twee jaar meer over? A. Belegger 1 B. Belegger 2 C. Beide even veel D. Dat is met deze informatie niet te zeggen Vraag 6. Op een beleggingsrekening staan aandelen met een waarde van 1000 euro. In het eerste jaar daalt de portefeuille met 50 procent, in het tweede jaar stijgt deze weer met 50 procent. Na deze twee jaar is de waarde van de aandelen op de beleggingsrekening: A. 500 euro B. 750 euro C euro D euro Vraag 7. Twee stellingen. I: De waarde van een optie kan nooit lager zijn dan 0. II: De waarde van een aandeel kan nooit lager zijn dan 0. A. I en II zijn beide juist foto: joecicak/istockphoto B. I is juist, II is onjuist C. I is onjuist, II is juist D. I en II zijn beide onjuist Vraag 8. Wat is dividend? A. Bonusrente op een spaarrekening B. Een uitkering aan aandeelhouders C. Rente op obligaties D. Bonusuitkeringen voor bestuurders van bedrijven Vraag 9. Twee stellingen. I: Als de rente stijgt, worden obligaties meer waard. II: Rente met een lange looptijd is meestal hoger dan rente met korte looptijden. A. I en II zijn beide juist B. I is juist, II is onjuist C. I is onjuist, II is juist D. I en II zijn beide onjuist Vraag 10. Wat is een converteerbare obligatie? A. Een lening die men kan omzetten in iets anders, bijvoorbeeld aandelen B. Een beleggingsproduct met een hefboom C. Een riskante obligatie met vaak een zeer hoge rente ( junkbond ) D. Een staatslening Vraag 11. Wat is een putoptie? A. Een recht om iets te kopen B. Een recht om iets te verkopen C. Een recht om iets te kopen of te verkopen, naar keuze D. Een recht om een lening om te zetten in aandelen Vraag 12. Wat is inflatie? A. Winstgevendheid verbeteren B. Stijging van de koopkracht C. Waardevermindering van geld D. Het (kunstmatig) opblazen van de waarde van beleggingen Vraag 13. Wanneer vond de Grote Depressie plaats? A. Voor de Eerste Wereldoorlog B. Tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog C. Tussen de Tweede Wereldoorlog en de Vietnamoorlog D. Na de Vietnamoorlog Vraag 14. Met welk van de volgende instrumenten kun je het meest verdienen aan een dalende koers? A. Turbo s B. Callopties C. Reverse converteerbare obligaties D. Beleggingsfondsen Vraag 15. Twee stellingen. I: Ieder bedrijf moet een pensioenregeling hebben voor zijn werknemers. II: Een bedrijf mag voor de pensioenregeling geen onderscheid maken tussen werknemers met vast contract en werknemers met een tijdelijk contract. A. I en II zijn beide juist B. I is juist, II is onjuist C. I is onjuist, II is juist D. I en II zijn beide onjuist Vraag 16. Wanneer is betaalde premie voor een lijfrenteverzekering aftrekbaar voor de inkomstenbelasting? A. Altijd B. Alleen voor een bepaald maximaal bedrag C. Alleen indien er sprake is van een pensioengat D. Dit mocht vroeger, nu niet meer Vraag 17. U wilt met pensioen op uw 62e, terwijl de vastgelegde pensioenleeftijd 65 is. Wat betekent dit? A. U verliest uw pensioenaanspraak volledig B. U krijgt tot aan uw overlijden een lager pensioen dan eerder voorzien C. U krijgt pas pensioen vanaf uw 65e D. De werkgever kan dit wettelijk niet toestaan Vraag 18. Rond het jaar 2000 was er de internethype. Aandelen van internetbedrijven stegen enorm, maar daalden daarna sterk. Het aandeel van de internetboekhandel Amazon.com was zo n aandeel. Het daalde in de jaren na 2000 pijlsnel maar liefst 94 procent in waarde. Daarna is het aandeel weer gaan stijgen. Hoeveel staat het aandeel Amazon.com nu (mei 2010) ten opzichte van zijn hoogste koers van het jaar 2000? A. 80 procent lager dan in 2000 B. 50 procent lager dan in 2000 C. 10 procent lager dan in 2000 D. Het aandeel staat nu hoger dan in 2000 Vraag 19. Twee stellingen. I: In een recessie loopt de werkloosheid meestal op. II: Grote verschillen in jaarlijks rendement gaan ten koste van het totaalrendement, ook als het rendement over de verschillende jaren gemiddeld hetzelfde is. A. I en II zijn beide juist B. I is juist, II is onjuist C. I is onjuist, II is juist D. I en II zijn beide onjuist Vraag 20. Katinka wil gaan beleggen in obligaties. Lage kosten zijn voor haar het meest belangrijk. Waar is zij het meest voordelig uit? A. Bij een vermogensbeheerder B. Bij een garantieproduct op een obligatie-index C. Bij een actief beheerd beleggingsfonds in obligaties D. Bij een tracker, een beleggingsfonds dat passief een obligatie-index volgt! Mail de antwoorden naar: Onder de beste inzenders worden tien door de auteur gesigneerde exemplaren verloot van het boek Nederlandse Aandelen van Patrick Beijersbergen. Patrick Beijersbergen Hoofdeconoom van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) Waarom is een Financiële Canon nodig? Zelfs mensen die op school uitstekende wiskundecijfers halen, lijken het rekenen te verleren als het om de beurs gaat. De Vereniging van Effectenbezitters maakt zich hard voor een grotere kennis van consumenten over financiële producten. Daarom ontwikkelde zij de Financiële Canon met tien essentiële onderwerpen die de basis moeten vormen van wat iedere Nederlander zou moeten weten over financiële zaken. Waaruit blijkt dat de kennis tekort schiet? Wanneer we mensen aan de lijn krijgen die in de problemen zijn gekomen bij beleggingen, merken we vaak dat de basiskennis bij de financiële consument ontbreekt. Daar willen we iets aan doen. Wat je ziet, is dat de consument continu verleidt wordt met mooie brochures. Zodra de nadelen zich manifesteren, blijkt dat mensen zich die nadelen nauwelijks hebben gerealiseerd. Een voorbeeld is het verhaal rond Legio Lease. Beloofde rendementen van 10 tot 20 procent, maar veel mensen hebben zich niet gerealiseerd dat je ook met verlies kon eindigen. Hadden we dit allemaal niet gewoon op school moeten leren? In het onderwijs is er te weinig aandacht geweest voor financiële producten. Dat kan ik me, gezien de snelle ontwikkelingen, voorstellen. De markt is de laatste tien jaar steeds ingewikkelder geworden. Vooral de opkomst van derivaten (opties, futures en turbo s) heeft veel veranderd. Tien jaar geleden had bijvoorbeeld niemand het over zaken als turbo s. Ook in hypotheken, bijvoorbeeld als er sprake is van een rentebedenktijd, zitten opties. Dat moet je weten. De komende tijd gaan we uitgebreid aandacht vragen voor de Financiële Canon. Behalve aan risico en rendement besteedt de Canon aandacht aan de recente economische geschiedenis en aan essentiële beleggingsinstrumenten als aandelen, obligaties en derivaten. De Canon is nu al vanaf onze website te downloaden en komt binnenkort ook in een uitgebreidere boekversie uit.! Meer info op:

8 Uw vermogen laten beheren? Kies de juiste vermogensbeheerder! De Beleggingsassistent biedt hulp. Het was allereerst even schrikken voor de oprichters van De Beleggingsassistent Daan Heslenfeld, Marvin Koster en Ralf op de Weegh. Vlak nadat ze, zoʼn anderhalf jaar geleden, hun baan opzegden als beleggingsadviseur bij een gerenommeerde vermogensbeheerder barste de kredietcrisis in alle hevigheid los. ʻWe hebben ons wel even achter de oren gekrabd inderdaadʼ zegt Heslenfeld. ʻMaar achteraf kunnen we stellen dat de timing nog helemaal niet zo verkeerd was. De Beleggingsassistent helpt beleggers die op zoek zijn naar een vermogensbeheerder. ʻWij helpen ze bij het vergelijken van vermogensbeheerders en het selecteren van juiste partijʼ vult Op de Weegh aan. ʻEn dat allemaal op onafhankelijke basis en kosteloos voor de beleggerʼ. Uniek Concept Het concept is ontstaan in de jaren dat de drie werkten voor een gerenommeerde vermogensbeheerder. Steeds vaker kregen ze van potentiële cliënten te horen: ʻGoed verhaal, maar dat zou ik ook wel eens van een onafhankelijke adviseur willen horenʼ. ʻiedere partij prijst natuurlijk bovenal zijn eigen diensten of producten aanʼ aldus Koster. ʻHierdoor is het idee ontstaan om op onafhankelijke basis allereerst te kijken wat de belegger wil en daar een geschikte dienstverlening bij te zoeken.ʼ De Beleggingsassistent heeft de gehele markt van vermogensbeheer in Nederland in kaart gebracht en toetst de vermogensbeheerders aan de hand van een groot aantal criteria. Heslenfeld: ʻNederland telt iets meer dan 200 vermogensbeheerders, dus voor beleggers die zelf op zoek gaan een lastige klus. We werken niet met alle partijen samen maar maken bewust een selectie waarbij we letten op belangrijke criteria zoals vergoedingstructuur, onafhankelijkheid, beleggingsbeleid, rendement en service.ʼ Ontevreden- en instromende beleggers Aan belangstelling heeft het bedrijf geen gebrek. Ralf op de Weegh: ʻIn het begin waren het voornamelijk nog teleurgestelde beleggers van de grootbanken die onze expertise inschakelden. Zij zochten naar een specialist die meer aandacht besteedde aan hun portefeuille en hun service verleende. Vooral als het slecht gaat op de beurs willen beleggers op de hoogte gehouden worden van de ontwikkelingen van hun portefeuille, je moet je dan niet stil houden als adviseur. Vandaag de dag merken we dat er ook steeds meer instromende beleggers gebruik gaan maken van onze dienstverlening. De spaarrente staat op een bedroevend laag niveau, en met de vermogens- rendementsheffing en inflatie worden beleggers als het ware bijna gedwongen om te gaan beleggenʼ aldus Op de Weegh. Quickscan Vermogensbeheer Wie op de website van De Beleggingsassistent komt ontdekt al snel de Quickscan vermogensbeheer, tien korte vragen over de beleggingssituatie van de belegger. ʻDe vragen dienen voor ons als leidraad en geeft ons een goed beeld van de beleggerʼ aldus Heslenfeld. Naar aanleiding van deze vragen neemt één van de drie contact op met de persoon die de vragen heeft ingevuld. ʻWe gaan dan dieper op de achtergrond van de vragen in, we komen zo achter de specifieke wensen en eisen die de belegger stelt aan het beheer van zijn vermogen.ʼ Na het telefonisch contact kan er een persoonlijk gesprek volgen op kantoor van De Beleggingsassistent of bij de beleggers op locatie. ʻWe leggen dan uit wat de voor- en nadelen zijn van de verschillende vormen van dienstverlening en doorlopen de kenmerken van de partijen uit ons netwerk. Veelal blijkt dan dat de belegger een voorkeur heeft voor één van de partijen en wij zorgen dan dat er een afspraak komtʼ. Het werk van De Beleggingsassistent stopt hier niet. Zij kunnen de beleggers assisteren in de oriënterende afspraak met de geselecteerde vermogensbeheerder. ʻWe treden dan op als kritisch gesprekspartner en kunnen onderhandelen over de voorwaardenʼ aldus Koster. Zelfs na de keuze van de vermogensbeheerder blijft De Beleggingsassistent betrokken. Periodiek evalueren ze met de belegger of de gemaakte keuze nog bevalt. ʻDit helpt ons ook de vermogensbeheerders scherp te houden, ze moeten laten zien dat ze doen wat ze beloven.ʼ Verdiensten De hele dienstverlening is geheel kosteloos en vrijblijvend voor de belegger. De Beleggingsassistent ontvangt voor haar bemiddeling een vergoeding van de vermogensbeheerders. ʻDeze vergoeding is bij iedere partij waar wij mee samen werken hetzelfde, zodat wij er geen financieel belang bij hebben welke vermogensbeheerder de cliënt uiteindelijk kiest. Ook is het niet zo dat door onze tussenkomst de dienstverlening van de desbetreffende vermogensbeheerder duurder wordt.ʼ aldus Heslenfeld. DOE NU DE QUICKSCAN VERMOGENSBEHEER OP De Beleggingsassistent, Koningslaan 26, 1075 AD AMSTERDAM T F E info@beleggingsassistent.nl

9 nieuws juni sectoren Bas-Jan Blom Directeur ASN Beleggingsfondsen Goede organisatie Volgens Giuseppe van der Helm, directeur VBDO, is een duurzaam bedrijf voor een groot deel afhankelijk van zijn reputatie. Duurzaam beleggen: mens en mileu centraal Vraag: Wat is het verschil in rendement tussen normaal en duurzaam beleggen? Antwoord: Het rendement ligt bij duurzaam beleggen minimaal gelijk aan gewoon beleggen en heeft een lager risico. Steeds meer investeerders beleggen duurzaam. En dat is slim, want een groeiend aantal industrieën en branches ontwikkelt zich steeds duurzamer. Bas-Jan Blom, deskundige op het gebied van duurzaam beleggen, vertelt: Tegenwoordig kunnen we zeggen dat al dan niet onder dwang van de overheid alle Duurzaam beleggen klinkt voor sommigen alsof het alleen betrekking heeft op het milieu, maar dat is niet juist. Giuseppe van der Helm, directeur van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO), legt uit: Bij duurzaam beleggen staat zowel het milieu als de mens en maatschappij centraal. Duurzaam betekent ook wel: op langere termijn. En dat is op dit moment heel erg belangrijk. Kijk bijvoorbeeld naar de verandering van de planeet, de enorme toename van het aantal mensen. Het is krankzinnig. We moeten nu iets doen, anders zal het ook financiële consequenties hebben. Loyaal Volgens Van der Helm beschouwen beleggers die aandelen hebben in een duurzaam bedrijf hun aandelen niet als slechts een papiertje. Deze beleggers zien hun aandeel als een stukje bedrijf. Zij zien zichzelf als een stukje eigenaar. Vaak zijn zij veel loyaler naar het bedrijf toe en zij proberen het bedrijf ook te stimuleren in het duurzaam ondernemen. Als het bedrijf iets doet wat niet past binnen het duurzame aspect, dan blijven zij niet aan de kant staan. Duurzaam beleggen is wat dat betreft een heel ander soort aandeelhouderschap. Als voorbeeld waaruit de betrokkenheid blijkt, noemt Van der Helm de opkomst wanneer er gestemd moet branches iets duurzamer worden. Al geldt dat voor de ene branche meer dan voor de andere. De vastgoedsector en de bosbouwsector springen er wel uit. worden. Veel aandeelhouders zijn helemaal niet aanwezig. Soms laten zij nog wel eens een vertegenwoordiger gaan. Het is voor een bedrijf ook erg jammer als zij hun aandeelhouders niet zien. Criteria Als je duurzaam wilt beleggen, dan is het belangrijk om te weten of een bedrijf wel echt duurzaam is. Voor een particulier is dat best lastig. Het kost veel tijd en veel research om zeker te weten of een bedrijf ook echt duurzaam is. Daarbij komen veel aspecten kijken. Misschien houdt een bedrijf bijvoorbeeld wel rekening met het milieu, maar vinden zij gebruik van kinderarbeid geen probleem. Om daar zeker van te zijn, kun je beleggen via een duurzame fondsbeheerder. Die selecteert de bedrijven, overheden en instellingen waarin de fondsen beleggen, op basis van strenge criteria. Rendement Volgens Van der Helm rendeert duurzaam beleggen minimaal zoveel als regulier beleggen. Diverse academische onderzoeken hebben uitgewezen dat dit niet waar is. Het is bovendien zo dat wanneer je duurzaam belegt, je te maken hebt met een bedrijf dat goed georganiseerd is. Zij hebben nagedacht over dingen die ze doen, daarom ligt het beleggingsrisico lager. Bovendien is een duurzaam bedrijf voor een groot deel afhankelijk van zijn reputatie. Daarom zullen zij zich bijvoorbeeld ook niet inlaten met kinderarbeid. Daarnaast zien we dat de markt verspringt. Er is steeds meer vraag naar duurzame producten en diensten. dennis mensink Investeren om een positieve bijdrage te leveren Duurzaam beleggen is dat je met het investeren niet alleen rekening houdt met het financiële aspect, maar ook wat de impact is op het milieu en de mens. Bas-Jan Blom, directeur ASN Beleggingsfondsen: Je kunt ook een stap verder gaan door te investeren om juist een positieve bijdrage te leveren aan het milieu. waarom? De markt verspringt, er is steeds meer vraag naar duurzame producten en diensten. Beleggen in duurzame bedrijven levert minstens gelijke rendementen op als normaal beleggen. Aan duurzaam beleggen kleven minder risico s dan aan normaal beleggen. Duurzame beleggers zijn loyaler aan het bedrijf waarin zij investeren. Een duurzaam bedrijf is afhankelijk van haar reputatie. Water Water is op dit moment een hot item. De beschikbaarheid van goed water is steeds meer een probleem door de klimaatverandering. Blom: Goed drinkwater, beschikbaar voor iedereen, is in mijn ogen een mensenrecht. Door te investeren in milieu- en watertechnologie, zoals waterzuiveringsbedrijven, investeer je dus in een schoner milieu. Marion van Hooren Watertechnologie Wil je duurzaam beleggen? Dan is de watertechnologie een goede sector om in te investeren. Bas-Jan Blom, directeur ASN Beleggingsfondsen: Voldoende beschikbaar en goed drinkwater is steeds meer een probleem. Dat komt met name door de klimaatverandering en vooral in warme landen is het een probleem. Door te investeren in milieu- en watertechnologie, zoals waterzuiveringsbedrijven, investeer je dus in een schoner milieu. Bij het transport van water gaat er veel water verloren, soms tot wel 80 procent. Er zijn bedrijven die lekkages opsporen zonder de wegen open te hoeven breken. Daardoor gaat er minder water verloren en maakt het water juist beter beschikbaar. Bosbouw Ook bij de bosbouwsector is duurzaamheid steeds hoger in het vaandel komen te staan. Blom: Er is natuurlijk veel te winnen in deze sector. Hout en papierpulp worden steeds schaarser doordat de bossen opraken. Met name voor de oerbossen is bescherming nodig. Het FSC stimuleert al verantwoord bosbeheer en in Nederland zien we al veel hout en papierpulp met dit keurmerk. Door druk van buitenaf zijn steeds meer bedrijven de bossen verantwoord gaan beheren, maar dat betreft de hele keten. Zo moeten uitgevers zich bijvoorbeeld ook bewust worden van welk papier zij gebruiken en hun inkoopbeleid daarop aanpassen. Dat maakt het verschil, daarmee blijven oerbossen behouden. Vooral in deze sector zie je heel direct het verschil. Micro-financieringen Volgens Blom zijn microfinancieringen in hun algemeenheid al duurzaam. Is het in Nederland vaak al lastig (door)startkapitaal te vergaren, in veel delen van de wereld is het zelfs onmogelijk. Althans, via het reguliere circuit. Microfinanciering probeert daarom zelfstandigen met microkrediet op weg te helpen. Als je daarin actief bent, dan ben je vaak al duurzaam bezig. Om in microfinancieringen te beleggen, kun je beleggen in fondsen. Van daaruit worden de aangeboden middelen gebruikt voor projecten in ontwikkelingslanden. Van al die fondsen kan ik wel zeggen dat ze een goede duurzame insteek hebben en dat ze ook allemaal rekening houden met mensenrechten. Bovendien heb je fiscaal voordeel als je belegt in fondsen van microfinancieringen in ontwikkelingslanden.

10 10 JUNI 2010 JUNI DOSSIER NIEUWS 2 MARKT VRAAGT OM VASTGOED- PROSPECTUS Vraag: Wat is het belang van een goede vastgoedprospectus? Antwoord: De investeerder weet zo precies wat hij koopt, inclusief de bij behorende risico s. Om de professionaliteit, de transparantie en het vertrouwen in de markt van beleggen in vastgoedfondsen te vergroten, moet je als aanbieder een prospectus opstellen van je product. Vastgoeddeskundige Robert Weisz zegt daarover: Aan de hand van een prospectus kan de investeerder precies zien wat hij koopt. Je laat als aanbieder zien wat de risico s van het product zijn en waar de winstgevendheid zit. Het prospectus is in feite een stuk marktstudie, vaak wel vijftig tot zestig pagina s dik. Weisz: Je vermeldt zoveel mogelijk informatie over het project, ten behoeve van de investeerder. Het gaat hier om zowel object- als marktgerelateerde informatie. De Stichting Transparantie Vastgoedfondsen (STV) ontwikkelt en onderhoudt een gedragscode en standaarden voor informatieverstrekking over een beleggingspropositie. Fondsaanbieders die aangesloten zijn bij de STV laten de toepassing van deze standaarden in hun prospectus onafhankelijk beoordelen door de STV. Robert Weisz Stichting Transparantie Vastgoedfondsen Standaarden De standaarden zijn uitgewerkt rondom verschillende thema s. Weisz: Per thema zijn principes en normen vastgesteld waaraan de informatieverstrekking in een prospectus naar best practices moet voldoen. Enkele voorbeelden van thema s zijn: relevante markten en activiteiten, risicofactoren, juridische aspecten, fiscale aspecten, de aanbieder en de verbonden partijen. Het is dus niet alleen het onroerend goed wat je in de prospectus beschrijft. Door ook de fiscale structuur te beschrijven, maak je duidelijk wat je verkoopt. Tendens Er is volgens Weisz steeds meer behoefte aan duidelijke prospecti. Wettelijk hoef je bij een investering van boven de euro geen prospectus te laten toetsen door een onafhankelijke instantie. Maar ondanks dat een prospectus niet getoetst hoeft te worden, is de tendens dat veel aanbieders tegenwoordig wel kiezen om een prospectus te laten controleren door een onafhankelijke instantie. Het opstellen kost wel enige inspanning en geld. Weisz: Het opstellen van een prospectus is een kostbare affaire die bovendien maanden in beslag neemt. De meeste prospecti zijn namelijk voorzien van een taxatie, waarvoor dus een taxateur nodig is, dan kijkt een accountant er nog naar en er is ook een notaris bij betrokken. Je bent al snel tot euro verder voordat het klaar is. Op die basis ben je dus een hoop geld kwijt, maar het is wat de markt vraagt, dus je kunt bijna niet meer anders. Doordat er meerdere mensen bij het prospectus betrokken zijn, is de kans dat er belangrijke informatie wordt achtergehouden aanzienlijk kleiner. De risicofactoren staan uitgebreid omschreven. Maar soms maak je mee dat bepaalde risico s weggelaten worden, zodat het object beter te verkopen is. Door de diverse partijen die betrokken zijn bij het opstellen van het prospectus, voorkom je dit voor een groot deel. Wanneer een consument wil investeren in vastgoed, doet hij dat vaak via de bank. De bank analiseert de prospecti en helpt de belegger bij het inzichtelijk maken hiervan door per onderdeel een cijfer te geven. Het prospectus geeft zo ook voor de beginnende investeerder een compleet en transparant beeld van het object. DENNIS MENSINK TRANSPARANTIE Door middel van een prospectus laat je als aanbieder zien wat de risico s van het product zijn en waar de winstgegevenheid zit. Zo kun je het vertrouwen in de markt vergroten. FOTO: LYA CATTEL/ISTOCKPHOTO VASTGOED Azië place to be voor investeringen in vastgoed Wie in vastgoed wil investeren, komt al gauw de mogelijkheid tegen om via fondsen in buitenlands vastgoed te investeren. Beleggingsdeskundige Gerdo de Jager spreekt over de mogelijkheden en huidige ontwikkelingen in de mondiale vastgoedmarkt. VERDIEPING De drie meest gangbare vormen van investeren in vastgoed zijn: direct via de aankoop van een beleggingspand of indirect via een beursgenoteerd of niet-genoteerd vastgoedfonds. Met een directe investering kan een relatief hoog rendement worden behaald, zeker indien het pand nog in aanbouw is. De risico s zijn echter ook groot, zodat spreiding over meerdere panden gewenst is, vertelt De Jager. Direct beleggen in vastgoed vergt daarom een grote financiële armslag. Een ander nadeel is dat onderhoud en verhuur veel tijd in beslag kunnen nemen. Direct investeren in het buitenland is nog lastiger en daardoor vaak niet handig. Intrinsieke waarde Indirect beleggen in vastgoed via beursgenoteerde fondsen is populair bij zowel grote als kleine beleggers. Portefeuilles van grote fondsen bieden dankzij hun miljardenomvang een uitstekende risicospreiding. Door de beursnotering kunnen beleggers Gerdo de Jager Beleggingsdeskundige bovendien snel in- en uitstappen. De Jager: Een nadeel is dat beursgenoteerde fondsen zich veelal gedragen als aandelen en grote koersuitslagen kunnen laten zien. Momenteel noteren veel fondsen onder de intrinsieke waarde van het vastgoed. Een alternatief is om te investeren in een nietbeursgenoteerd fonds. De waarde is één op één gekoppeld aan de intrinsieke waarde, dus je hebt het altijd over de reële waarde. Tussentijdse verkoop is echter lastig, waardoor een langere beleggingshorizon gehanteerd moet worden. Aangezien deze fondsen vaak met veel vreemd vermogen werken en in een beperkt aantal objecten investeren, valt een hoog rendement te behalen. Niet alle fondsen zitten echter even goed in elkaar. De Jager: Lees de prospectus goed door en maak gebruik van fondsanalyses. The place to be Azië wordt de place to be, stelt De Jager. Denk niet alleen aan China, maar ook Vietnam. De waarderingen in Azië liggen alweer op het niveau van voor de financiële crisis, maar de langetermijnvooruitzichten zijn uitstekend. In Europa en de Verenigde Staten zijn volgens De Jager kantoorgebouwen en winkelcentra van hoge kwaliteit weer in trek bij beleggers. Er staat nog veel geld aan de zijlijn. Zo verwacht de internationale makelaarsorganisatie DTZ dat het beleggingsvolume dit jaar zal verdubbelen tot 315 miljard dollar. De Jager: De helft van dit bedrag heeft betrekking op Europa. NIELS ACHTEREEKTE 5 TIPS Informatie 1 Verdiep je in de materie. Zorg dat je zoveel mogelijk informatie verzamelt. Dat kan bijvoorbeeld door fondsanalyses te downloaden en te vergelijken. Op websites als Propertyweek. com en Morningstar.com vind je veel verhelderende informatie. Visie 2 Bedenk waarin je wilt investeren en zorg dat je een visie ontwikkelt. Daardoor weeg je keuzes beter af en bouw je een evenwichtige portefeuille van vastgoedbeleggingen op. Risicospreiding 3 Risicospreiding is altijd belangrijk. Als je belegt in één pand of in één gebied ben je vrij kwetsbaar. Ook bij relatief kleine investeringen is het mogelijk om het risico te beperken door te beleggen in een goed gespreid fonds. Portefeuille 4 Bedenk dat je in veel gevallen al in vastgoed geïnvesteerd hebt door het bezit van een eigen woning. Houd daarmee rekening bij de opbouw van een beleggingsportefeuille. Risico s 5 Overtuig je van de risico s van een investering en bepaal of je deze wilt nemen. Dat heeft ook te maken met de rendementseis die je hebt. Tegenover een hoog rendement staat vaak een hoog risico. Let bij kleinere vastgoedbeleggingen op zaken als: de locatie van de objecten, het type huurders, de looptijd van de huurcontracten, de verhouding eigen vermogen en vreemd vermogen en de gemiddelde looptijd van de leningen. Second opinion een rustig idee Fiduce Vermogensbeheer BV Herenweg MH Heemstede Postbus AA Heemstede T F info@fiduce.nl FIDUCE vermogensbeheer is een onafhankelijke, financiële onderneming die is gespecialiseerd in ondersteuning van beleggers bij het doelgericht omgaan met hun vermogen. Bij ons staat persoonlijke aandacht voorop. Alleen al omdat wij volledig zelfstandig en volstrekt onafhankelijk zijn, kunnen wij ons zonder reserve richten op het beleggen van de vermogens van onze cliënten en het dienen van hun belangen. Ook voor een second opinion van uw portefeuille bent u van harte welkom. Onze missie is dan ook dat u zich altijd comfortabel voelt bij uw vermogenssituatie.

11 12 mei 2010 nieuws Beleggingsproducten in opkomst: speeders en goud Aandelen en obligaties kennen we allemaal, maar de keuze aan beleggingsproducten is natuurlijk veel breder. Steeds meer beleggers vallen bijvoorbeeld voor de eigenschappen van Speeders. Ook goud is om een heel andere reden populair. Waar het bij Speeders eigenlijk allemaal om draait: de zogenoemde hefboomwerking, die beleggers in staat stelt om met relatief kleine inleg grote winsten (en verliezen) te behalen. Ideaal voor korte termijn winsten dus, of om andere posities tijdelijk af te dekken. Inmiddels zijn ook verschillende varianten verkrijgbaar die minder weg hebben van wat we al kenden onder de naam Turbo, Speeder of Sprinter. Bij de klassieke variant, zoals de Turbo s, Speeders of Sprinters, is naast het financieringsniveau ook een stoploss-niveau ingebouwd om te voorkomen dat je meer verliest dan je ingelegde bedrag. Als de Turbo/Speeder/Sprinter dit niveau bereikt, wordt hij beëindigd en automatisch van de beurs gehaald. Je ontvangt dan eventueel een restwaarde. Dankzij het enorme succes van Speeders, zijn enkele jaren geleden ook meer innovatieve varianten gelanceerd. Denk aan Limited Speeders (waarbij de uitoefenprijs gelijk staat aan het Knock Out-niveau/barrière met een afloopdatum) en Best Speeders (waarbij de uitoefenprijs gelijk staat aan het Knock Out-niveau/barrière zonder afloopdatum). investeren. Goud blijkt in deze tijd meer dan een veilige haven en is een beleggingsproduct geworden. Het investeren in goud is dan ook zeker het overwegen waard. foto: patrickvg/istockphoto Grotere beloning Het risico bij de Limited Speeders is dat wanneer zij het Knock Out-niveau of de barrière raken, het product wordt gedeactiveerd, waardoor je je gehele inleg verliest. Er bestaat dus geen restwaarde. Met een hoger risico, komt echter ook een grotere beloning, vandaar dat Limited Speeders van een hogere hefboom genieten dan Speeders. Daarom is het bij (Limited) Speeders van belang dat je altijd een vinger aan de pols houdt. Toch gaat het om producten die met name vanwege hun relatieve eenvoud en transparantie in korte tijd populair zijn geworden in Nederland. De hefboomwerking van Limited Speeders vindt plaats doordat je in feite een veel grotere positie in de onderliggende waarde inneemt die als onderdeel van het product wordt gefinancierd. Zo kun je met een Limited Speeder Long op goud tussen 5.5 en 60 (!) keer zo sterk profiteren van een stijging van de koers van de goud. En dat toch met een gering bedrag aan inleg. Goud Door te beleggen in goud hebben beleggers de laatste tijd overigens behoorlijke rendementen behaald. Dat verklaart mede waarom beleggen in goud momenteel in trek is, maar beleggers zien goud momenteel ook als een veilige belegging te midden van de aanhoudende onrust over onder meer de Europese schuldencrisis. De prijs van het edelmetaal steeg daarom recent naar een nieuw recordniveau van bijna dollar (1.001 euro) per troy ounce (31,1 gram). In euro s leverde fysiek goud de laatste negen jaar gemiddeld 12 procent rendement op, in dollars gerekend zelfs 18 procent. Op dit moment nemen zowel de vraag als de rendementen toe. Optimisten verwachten dat de rendementen nog toe kunnen nemen, zowel door genoemde stijgende vraag als door de dalende wereldwijde goudproductie. Behalve in goud kun je ook beleggen in zilver. Het witte edelmetaal is nu circa zeventig keer goedkoper dan goud. Historisch was dit altijd vijftien keer, dus hier liggen kansen. In tegenstelling tot goud dat vrijwel altijd wordt gerecycled wordt zilver in de industrie als grondstof gebruikt en opgemaakt. Kortom: met Speeders en edelmetalen hebben beleggers de keuze uit twee interessante beleggingsproducten, met allebei unieke kwaliteiten die beleggen interessant kunnen maken. kees wensink SPEEDERS LIMITED SPEEDERS Limited Speeders op Goud: verguld uw portefeuille Bij uitstek een veilige haven, het edelmetaal wordt ook gebruikt als hedge-instrument of belegging. Met Limited Speeders van CitiFirst, hebt u toegang tot de goudmarkt waar u kunt genieten van een hefboomeffect door te investeren in een stijging (Limited Speeder long) of een daling (Limited Speeder short) van de goudprijs. Specifieke risico's voor de belegger: Hoge hefboom. Valutarisico: Limited Speeders noteren in euro, goud in US dollar waardoor deze op een ongecorreleerde manier zouden kunnen evolueren. Beëindiging: een Limited Speeder bevat een Knock Out-niveau dat kan leiden tot een vroegtijdige beëindiging, d.w.z. vóór de afloopdatum. De goudmarkt noteert buiten de markturen van de Beurs van Amsterdam. Het is mogelijk dat de Limited Speeders op goud beëindigd worden en hun waarde buiten de handelsuren van NYSE-Euronext Amsterdam verliezen. Meer informatie op of op De waarde van de Limited Speeders kan sterk variëren en ze kunnen gedeeltelijk of geheel hun waarde verliezen, ze hebben geen kapitaalgarantie.voor elke investering door personen die niet bekend zijn met Limited Speeders is een overleg met een professionele adviseur nodig. De (Limited) Speeders zijn uitgegeven door Citi Global Markets Deutschland AG & Co KGaA en onderworpen aan een basisprospectus en de daarbij behorende aantekening(en) en definitieve voorwaarden. Het prospectus, de aanvullende aantekening(en) en definitieve voorwaarden zijn verkrijgbaar bij: Citigroup Global Markets Deutschland AG & Co, KGaA, New Issues and Structuring, Frankfurter Welle Reuterweg Frankfurt am Main, Germany en zijn tevens te raadplegen via Citigroup Global Markets Limited. All rights reserved. Citi and Arc Design is a trademark and service mark of Citigroup Inc., used and registered throughout the world. 10_CIT_AZ_GOLD_266X195_NL_ C.indd :43:57 Uhr

12 inspiratie juni vraag & Antwoord Joost Harleman Werkzaam bij projectontwikkelaar Hallvard Zet in op stabiliteit Vraag: Hoe zorg je dat vastgoedinvesteringen in moeilijke tijden toch renderen? Antwoord: Kies voor kwaliteitsvastgoed, risicospreiding en solide financieringsverhoudingen. expertise Met alle ontwikkelingen in bijvoorbeeld Griekenland is de stemming bijgesteld, maar we geloven in een hobbelige weg naar herstel, zegt Hans Pars, CEO van vastgoedinvesteerder Wereldhave, over de ontwikkelingen in onze economie. In het begin van deze eeuw draaide de financiële sector de geldkraan flink open, waar ook de vastgoedsector sterk van heeft geprofiteerd. Investeringen werden echter veelal met vreemd vermogen gefinancierd, wat een gezonde balans tegengaat. Pars voorziet een lange nasleep: De overheid is na de val van de banken bijgesprongen, maar dat geld is in principe van ons allemaal. Beperken Wat we in de Europese economie zien, is dat verschillende Zuid-Europese landen bezuinigingen moeten gaan inzetten om een grotere economische val te voorkomen. De instabiliteit van deze markten is een reden voor Pars om er niet in te investeren. De focus ligt op West en Noord-Europa en de Verenigde Staten. We beperken het aantal gebieden waar we actief zijn. Een markt als Azië is opkomend, maar de economie is verre van stabiel, dus daar zul je ons niet vinden. Wij richten ons op stabiele groei en een stabiel direct rendement. De investeringen kennen ook een cultureel aspect. Volgens Pars is er een culturele klik nodig. De landen waar wij zitten, zitten op één lijn met Nederland. Die mindset is erg belangrijk. Kwalitatief vastgoed Om goede risicospreiding te bevorderen en te handhaven, investeert feiten Je moet goede professionals in huis hebben om eruit te halen wat er in zit. Hans Pars CEO Wereldhave Wereldhave in verschillende vastgoedmarkten: winkelcentra, kantoren en woningen. Daarmee beperk je de impact als één van je panden niet rendeert. Of als er iets gebeurt met één van de gebieden waar je opereert. Ondanks deze spreiding blijkt het lastig om goed vastgoed aan te kopen. Kwalitatief goed vastgoed is altijd schaars en komt relatief weinig te koop. Als dat wel gebeurt, dan is Wie halverwege de jaren 90 is ingestapt, heeft de gouden jaren in het vastgoed meegemaakt. Het is te betwijfelen of vastgoedinvesteringen in de nabije toekomst nog zulke geweldige rendementen zullen geven. Vastgoedbelegging is een tamelijk ambachtelijk beroep. Geen pand is hetzelfde: koop je het pand naast een succesvol pand, dan is dat geen garantie voor succes. Beursgenoteerde investeringsfondsen worden door analisten nauwlettend in de gaten gehouden en zijn zodoende zeer transparant voor investeerders. Zij herstellen zich relatief gemakkelijk in tijden van economische omslag. Of het nu om een redelijk kleine private investering gaat of om de schaalgrootte waarop een partij als Wereldhave opereert: risicospreiding blijft van groot belang. De vraag naar nieuwe panden verschuift langzaamaan naar behoud van bestaande panden. De vraag naar duurzaam vastgoed stijgt. vastgoed Hans Pars is van mening dat het moeilijker is geworden om rendement te halen uit vastgoed. Daarbij is kwalitatief goed vastgoed schaars en komt er relatief weinig te koop. foto s: mark nettenbreijers de animo onder investeerders altijd groot. Een gevolg van de genoemde ontwikkelingen is dat vastgoed niet meer zo hard rendeert als in de voorbije jaren. Het is moeilijker geworden. Je moet selectiever inkopen en goede professionals in huis hebben om eruit te halen wat er in zit. Waar je in investeert, ligt ook aan de rendementseisen die je stelt. Neem je geen genoegen met gemiddeld 8 procent totaalrendement, dan kun je het beter buiten de vastgoedsector zoeken. Scheiding Hoewel het dus niet de meest gunstige tijd is voor vastgoedinvesteerders, scheiden de winnaars zich volgens Pars nu juist van de verliezers. De verliezers zijn te expansief te werk gegaan en hebben mindere kwaliteit vastgoed aangekocht. Investeerders met een goede balans en een goede portefeuille kunnen nog acquisities plegen. Als beursgenoteerd bedrijf hebben wij het voordeel dat we niet alleen afhankelijk zijn van bankfinanciering. Want die is niet goedkoop meer. Een andere ontwikkeling komt volgens Pars voort uit de demografische veranderingen in Europa. Ze veranderen de vraag naar vastgoed. Er is meer vraag naar behoud van bestaande panden dan dat er vraag is naar nieuwe panden. Vervanging in plaats van uitbreiding. We moeten duurzamer ontwikkelen, inzetten op kwaliteit. Niels Achtereekte Hoe interessant is het om zelf een pand te kopen, op te knappen en weer te verkopen? Dat kan interessant zijn, mits je er verstand van en vooral tijd voor hebt. Je moet goede kennis van regelgeving hebben, bijvoorbeeld bij het splitsen van een appartement. Veel mensen doen dit er tegenwoordig bij in hun vrije tijd en die weten niet hoe de regelgeving is voor bijvoorbeeld vergunningen. Maar wanneer je wel enige kennis van zaken hebt en de juiste begeleiding inhuurt, dan is een gemiddelde winst van 10 à 15 procent zeker wel haalbaar. Wat zijn de risico s? Het moeilijkste is om het juiste pand te kopen op de juiste locatie. In de grote steden zijn tal van vastgoedondernemers en projectontwikkelaars werkzaam waardoor het moeilijk is een goed object te verwerven. Een ander risico is de aannemer die je in de arm neemt. Vaak werkt men voor de bouw met een kleine, goedkope aannemer. Maar dat hoeft niet per se een goede te zijn. Laat daarom een uitgebreid werkbestek maken en stel een betaalschema op. En vergeet ook de bijkomende kosten niet, zoals leges, architectkosten en rentekosten. Het grootste verlies wordt geleden in het overschrijden van de bouwtijd. Elk project vereist dagelijkse aansturing van een opdrachtgever. Waar liggen de kansen? Momenteel hebben kleine appartementen een redelijke opbrengst, vooral als het ook over een kleine buitenplaats beschikt. De grotere appartementen zijn interessanter voor de verhuur. Maar ook met de juiste aannemer kun je de slagingskansen vergroten. Vraag daarom referenties aan en ga langs om te kijken. Maak goede afspraken. Projectontwikkelaars rekenen over het algemeen met een rendement van 15 à 20 procent. Voor een onervaren particulier zal dit percentage aanzienlijk lager liggen, maar deze heeft dan ook niet de kosten voor overhead. Wanneer je op safe wil spelen of minder tijd hebt dan zijn er professionele partijen die graag samen met je ontwikkelen. Je kunt veilig investeren in afzonderlijke projecten waarbij een gezond rendement het uitgangspunt is.

13

14 JUNI NIEUWS VERDRAGEN VERZACHTEN EFFECT DIVIDENDBELASTING Wie aandelen heeft, heeft dividend. En daarover moet je als belegger dividendbelasting betalen. Maar hoe werkt dat eigenlijk? En wat gebeurt er bij investeringen in het buitenland? Wilbert van Vliet, fiscalist bij PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs, legt uit. Op dividend van aandelen van een Nederlandse nv of bv wordt 15 procent dividendbelasting ingehouden. Van Vliet: Het Nederlandse bedrijf dat het dividend uitkeert, moet dividendbelasting inhouden en aan de Belastingdienst betalen. Zelf betaal je inkomstenbelasting over je aandelen. Het inkomen dat je geniet in verband met deze aandelen komt terecht in box 3. Dit inkomen wordt fictief berekend op 4 procent van de marktwaarde van de aandelen. Het tarief in box 3 is 30 procent. Over de waarde van je aandelen betaal je dus normaal gesproken 1,2 procent inkomstenbelasting, met inachtneming van je heffingsvrij vermogen van euro. Er wordt dus in eerste instantie twee keer belasting betaald: dividendbelasting en inkomstenbelasting. De dividendbelasting is echter net als loonbelasting - een voorheffing die je kunt verrekenen met de totale belasting. Buitenland Beleggers in buitenlandse aandelen krijgen te maken met een buitenlands belastingsysteem. Wie dividend ontvangt uit het buitenland zal zien dat dit dividend wordt verminderd met buitenlandse dividendbelasting. Elk land hanteert hierbij in beginsel haar eigen nationale tarief. In de regel geldt dat de vennootschap deze dividendbelasting inhoudt en deze weer moet afdragen aan de locale belastingdienst dividend withholding tax. De (particuliere) beleggers moeten in veel landen ook inkomstenbelasting betalen over het dividend of de aandelen. Dus bij dividendbetalingen van over de grens vindt dubbele belasting plaats: een keer dividend withholding tax in het land waar de vennootschap is gevestigd en een keer inkomstenbelasting in het loon. Verdragen Om de gevolgen van dubbele belasting te verzachten, sluiten landen onderling vaak belastingverdragen, zo ook Nederland. Van Vliet: Daarin zijn meestal bepalingen opgenomen die de gevolgen van de dubbele belastingheffing over dividend geheel of gedeeltelijk wegnemen. En vaak kan het resterende bedrag aan buitenlandse dividendbelasting op basis van het verdrag in Nederland worden verrekend. Genoemde verdragen beperken het tarief van de ingehouden dividendbelasting in het buitenland op het dividend dat is uitbetaald aan een Nederlander. Voor Nederlandse particulieren wordt dit tarief meestal beperkt tot 15 procent. Wanneer er een verschil is tussen de in eerste instantie ingehouden dividendbelasting en het afgesproken verdragstarief, kun je dit terugvragen bij de Belastingdienst van het betreffende land. Al kan de uitkerende vennoot- Wilbert van Vliet Fiscalist bij PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs DIVIDENDBELASTING EN ETF S Eén van de snelst groeiende beleggingsvormen zijn trackers, ook wel ETF s (Exchange Traded Funds). De aanbieders hiervan zij n vaak buitenlands, waardoor het probleem met de dividendbelasting hier speelt. Oftewel: als je via een tracker van een buitenlandse partij dividend ontvangt van een bedrij f uit de AEX, dan kan noch deze partij noch de belegger dividendbelasting terugvorderen. Beleg je echter in AEX-trackers van een Nederlandse aanbieder, dan kun je wel dividendbelasting terugvorderen. Daardoor ontvang je simpelweg 15 procent meer dividend. Bij een dividendrendement van 3,5 procent komt dit neer op 0,5 procent extra rendement. schap of de lokale beleggingsmaatschappij deze vermindering soms ook al direct regelen bij de uitkering van het dividend. Papierwerk Volgens Van Vliet is hier wel wat papierwerk voor vereist. Je dient namelijk vaak één of meerdere formulieren in te vullen. Van Vliet: Daarbij moet je aantonen dat wie de teruggaaf claimt, ook echt de uiteindelijk rechthebbende ( benificial owner ) van het dividend is. Daarbij dient de Nederlandse Belastingdienst de formulieren af te stempelen, de woonplaatsverklaring. De buitenlandse fiscus controleert hiermee of degene die de teruggaaf vraagt ook wel echt in Nederland woont en of hij het verdrag kan toepassen. Vaak is in het verdrag een termijn afgesproken waarin een teruggaafverzoek moet worden gedaan. In veel gevallen gaat dit om twee of drie jaar na het kalenderjaar waarin het dividend is verkregen. Voor veel landen kun je de formulieren aanvragen bij de Belastingdienst ( adres: lrc.apeldoorn@belastingdienst.nl). Verrekening Een andere verzachtende maatregel is de tegemoetkoming die de Nederlandse Belastingdienst verleent op basis van het verdrag. Van Vliet: Die tegemoetkoming houdt in dat de buitenlandse dividendbelasting, die rekening houdend met de teruggaaf per saldo wordt betaald, kan worden verrekend met de verschuldigde inkomstenbelasting over dat jaar. Dit kan in de aangifte worden ingevuld bij vrijstellingen en verminderingen, onder aftrek ter voorkoming van dubbele belasting. Maar deze verrekening is beperkt tot de belasting in box 3. Wanneer je in box 3 niet genoeg belasting betaalt, kun je deze teruggaaf ook niet verrekenen. Deze buitenlandse belasting wordt dan doorgeschoven naar een later jaar. Iemand die permanent te weinig belasting betaalt in box 3, kan de buitenlandse dividendbelasting dus nooit volledig verrekenen. Voor particulieren die beleggen in een EUland zijn de verrekeningsmogelijkheden beperkter dan voor particulieren die beleggen in niet EU-landen. Dit kan wellicht een ongerechtvaardigde discriminatie inhouden op basis van EU-recht. Landen Inmiddels heeft Nederland met tientallen landen een belastingverdrag en er zijn met diverse landen onderhandelingen gaande over een verdrag. Bijna alle Europese landen hebben een verdrag afgesloten en ook de grote landen buiten Europa. Met de nodige Afrikaanse landen heeft Nederland nog geen verdrag. In landen waarmee nog geen verdrag is gesloten, zijn tot nu toe te weinig handelsbelangen. Beleg je in aangewezen ontwikkelingslanden waarmee Nederland geen verdrag heeft gesloten, dan kun je in de aangifte inkomstenbelasting verzoeken om een tegemoetkoming om dubbele heffing te voorkomen. De reden hiervoor is dat het zo aantrekkelijker wordt om in een dergelijk land te investeren. Kortom: belasting dien je wel te betalen, maar regelingen genoeg om beleggen over de grens interessant te maken. MARION VAN HOOREN Nederlandse trackers leveren miljoenen extra op Een bij velen onbekend, maar snelgroeiend beleggingsproduct is de zogeheten tracker. Een eenvoudige manier van beleggen met opvallende voordelen. Trackers gaan in de financiële wereld door onder de afkorting ETF s, wat staat voor Exchange Traded Funds. ETF s volgen een bepaalde index nauwkeurig, zonder deze te willen verslaan, wat traditionele beleggingsfondsen juist wel willen. Het verslaan van de markt lukt bijna nooit, zegt Martijn Rozemuller, Managing Director van beleggingsinstelling ThinkCapital. Toch betaal je daar wel een hoge vergoeding voor, aangezien je de fondsen actief laat beheren. ThinkCapital is de eerste en momenteel enige beleggingsinstelling in Nederland die trackers aanbiedt. Een AEX Tracker, een AMX Tracker en drie Total Market Trackers. Één transactie Met de beheervergoedingen die Rozemuller noemt, stipt hij meteen een groot voordeel van ETF s aan: de kosten. De beheerkosten die ThinkCapital voor de AEX Tracker in rekening brengt, zijn 0,3 procent, een flink verschil met de 1 à 2 procent die traditionele beleggingsfondsen doorgaands in rekening brengen. Een ander voordeel is dat trackers continu verhandelbaar zijn. Zolang de beurs geopend is, kun je in- of uitstappen. De spreiding die een Tracker biedt, heeft volgens Rozemuller een gunstige uitwerking op het risico. Je koopt de hele AEXindex in één transactie. Dat geeft een spreiding die je anders pas na 25 transacties krijgt. Groeimarkt Kijkend naar het buitenland, dan gelden ETF s als een flinke groeimarkt. Een half procent van Nederlandse beleggingen is passief. In het directe buitenland is dat ruim 5 procent, dus een tienvoud. In de VS wordt de helft van het vermogen passief belegd, een factor 100 verschil met Nederland dus. Belastingvoordeel Doordat ThinkCapital Trackers met een Nederlandse juridische en fiscale structuur aanbiedt, kun je als Nederlandse klant een dividendvoordeel behalen. Rozemuller: Op een dividenduitkering wordt 15 procent dividendbelasting ingehouden. Buitenlandse partijen kunnen deze dividendbelasting niet verrekenen, maar door onze FBI-status krijg je een dividendcoupon bij de uitkering, zodat je via de inkomstenbelasting die 15 procent kunt terugvragen. Dat is bij de AEX index met een dividendrendement van 3,5% dus 0,5 procent extra rendement. De Nederlandse belegger kan miljoenen besparen door in de Think AEX tracker te beleggen in plaats van een AEX tracker van een buitenlandse aanbieder.

15 16 juni 2010 nieuws Je vermogen professioneel in beheer Vraag: Hoe kies je een geschikte vermogensbeheerder? Antwoord: Doe enig speurwerk en kies voor een geregistreerd professional waar je een klik mee hebt. Cees Bijloos Voorzitter VV&C Vele duizenden Nederlanders laten hun vermogen beheren door iemand die er voor doorgeleerd heeft. Waar sommige vermogensbeheerders hun diensten pas aanbieden voor particulieren met of 1 miljoen euro, doen andere dat al bij een vrij belegbaar vermogen van euro. Het is logisch dat de dienstverlening daarop is afgestemd, zegt Cees Bijloos, voorzitter van de Vereniging van Vermogensbeheerders en Commissionairs (VV&C). Bij euro belegt de vermogensbeheerder in twee of drie beleggingsfondsen. Bij een miljoen gaat het om een veel grotere spreiding, inclusief beleggingen in individuele aandelen. Je kunt niet verwachten dat vermogensbeheerders dat al doen bij veel kleinere bedragen, want het is zeer arbeidsintensief. Bovendien is het duur, want elke transactie kost geld, vult Mea Hiskes-Willemse, directeur van de VV&C, aan. Hiskes benadrukt dat je alleen moet beleggen met geld dat je over hebt. Ga niet beleggen met geld dat je nodig hebt voor een nieuwe wasmachine. In de toekomst zul je het misschien nodig hebben, want veel mensen beleggen als pensioenvoorziening. Mea Hiskes- Willemse Directeur VV&C Zorg afkopen Waarom zou je je vermogen eigenlijk door een ander laten beheren? Voor een particuliere belegger is het heel moeilijk om ontwikkelingen op de beurzen te kunnen voorspellen, zegt Bijloos. Zij hebben vaak te weinig tijd om zich te verdiepen in de economische ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor de financiële wereld. Bovendien ontbreekt het de meeste particulieren aan de expertise om daar vervolgens op de juiste manier op in te spelen. Een vermogensbeheerder kan adequaat reageren op genoemde bewegingen. Bovendien blijft hij rustig, omdat hij kan vertrouwen op zijn professionaliteit, vult Hiskes aan. Met je vermogensbeheerder neem je je profiel door, je wensen, je fiscale situatie, je toekomstperspectief en je privésituatie. Daar pas je samen je beleggingsbeleid op af. Met een vermogensbeheerder koop je je zorg af. Chemie Omdat er zo veel vermogensbeheerders zijn, is het wellicht lastig een partij te vinden die bij je past. Je moet zelf wat speurwerk doen, zegt Hiskes. Zoek op internet, ga wat gesprekjes aan. Vaak zet mond-totmondreclame aan tot een eerste gesprek, maar geeft een persoonlijke klik de doorslag. Bijloos: Er moet wel een zekere chemie zijn. Je gaat toch geregeld met elkaar om. Je moet een goed gevoel bij de vermogensbeheerder hebben. Een auto koop je ook niet bij een garage waarvan je de eigenaar niet vertrouwt. Partijen die zijn aangesloten bij de VV&C voldoen in ieder geval aan de richtlijnen van de vereniging en bezitten daarom een zeker kwaliteitskeurmerk. Hiskes: Op de website van de AFM (Autoriteit Financiële Markten, red.) vind je het register met vermogensbeheerders met vergunning. Op de website van het DSI (Dutch Securities Institute, red.) zijn de individuele professionals geregistreerd. Daar kun je zien met wie je te maken hebt. Volgens Bijloos is een vermogensbeheerder overigens lang niet zo duur als veel mensen denken. In Nederland hebben we veel meer concurrentie, dus zijn de tarieven logischerwijs ook veel lager dan in het buitenland. Dennis Mensink Waarom een beheerder? Met je vermogensbeheerder neem je je profiel door, je wensen, je fiscale situatie, je toekomstperspectief en privésituatie. Op die manier stel je samen een beleggingsbeleid op en koop je je zorg af. foto: shironosov/istockphoto (advertorial) Waarom meer betalen voor minder rendement? Banken en vermogensbeheerders beleggen voor u het liefste in dure en intransparante beleggingsproducten. Het gevolg: hoge kosten, overbodige transacties en een rendement dat achterblijft. Indexbeleggen is de keuze van professionals zoals institutionele beleggers, vooral omdat in vrijwel alle gevallen de index niet door andere vormen van beleggen is te verslaan. Optimaal profiteren van alle beleggingskansen Index People biedt nu ook particuliere beleggers het alternatief. Wij beleggen als vermogensbeheerder uitsluitend in indextrackers. Zo profiteren onze klanten op de meest efficiënte wijze van alle relevante beleggingskansen. Uit meer dan 2000 verschillende trackers selecteren wij de beste wereldwijde beleggingsmix voor onze klanten, verdeeld over alle essentiële waarden zoals aandelen, obligaties, vastgoed en grondstoffen. Altijd afgestemd op uw persoonlijke doelstellingen en gewenste risico. Wij rekenen geen transactiekosten, wel een ongekend lage beheerfee. Zo is uw belang ons belang: de groei van uw vermogen. Meer rendement, lagere kosten en minder risico Onze aanpak bespaart u kosten en levert u extra rendement. Bovendien wordt uw risico verminderd door de wereldwijde spreiding binnen uw beleggingsportefeuille. En door in makkelijk te verhandelen indextrackers te beleggen zit uw geld nooit vast. Inleg vanaf ,- Wij bieden volwaardig vermogensbeheer vanaf , en dat is aanzienlijk lager dan andere vermogensbeheerders. Vanzelfsprekend heeft u 24 uur per dag online inzage in de ontwikkeling van uw beleggingsportefeuille. Bent u benieuwd wat onze aanpak voor u kan betekenen? Neemt u dan contact met ons op voor een persoonlijk gesprek of bezoek onze website: U rekent daar gemakkelijk het extra rendement uit wat beleggen bij Index People kan opleveren. Of vraag via onze website vrijblijvend een beleggingsvoorstel aan. Met daarin onze aanpak voor u en de rendementen van de afgelopen jaren. Marc Vijver DIRECTEUR René Frijters COMMISSARIS prof. dr. Jaap Koelewijn COMMISSARIS mr Reinder Kuperes DIRECTEUR info@indexpeople.nl

16 DOSSIER 3 VERMOGENS- BEHEER Realistisch over risico s Bij beleggen hebben we te maken met mensen die vandaag alles durven, maar morgen wakker worden en zich beseffen dat ze zich dat niet kunnen permitteren, vertelt Tjebbo Kessler. Hij noemt het ook wel collectieve dronkenschap. Een beleggingsplan heeft alles te maken met het risico dat een belegger kan nemen, in plaats van het risico dat hij durft te nemen. Kessler, wealth manager en financieel planner, legt uit: Als iemand een miljoen op de bank heeft, dan is het geen probleem om een ton te beleggen en daar risico s mee te nemen. Maar iemand die een huis heeft van een paar ton, een zieke vrouw heeft en zelf werkzaam is in de bouwsector kán niet enige vorm van risico nemen. Tjebbo Kessler Wealth manager en fi nancieel planner Het financiële beleggingsaspect en de daarbij behorende beleggingsstrategieën zijn totaal afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden. Onderscheid Het is volgens Kessler niet makkelijk om het onderscheid tussen het risico dat men kan nemen en durft te nemen in beeld te brengen. Er zijn profielen die dit verschil tussen kunnen en durven wel redelijk weer kunnen geven. En als dat in beeld is gebracht, kun je een strategie uitkiezen die daar op aansluit. Dat geeft bij grote banken soms grote problemen. Zij hebben een aantal standaardprofielen, waarin klanten ingedeeld worden aan de hand van een vragenlijst. Dat is veel te grof en veel mensen JUNI worden daarmee over dezelfde kam geschoren. Transparant Kessler vindt dat dit proces transparanter moet zijn voor de klant. Veel mensen weten niet wat er gebeurt en als de beurs dan ineens naar beneden gaat, dan gaan ze klagen. Je trouwt met de handschoen en komt er ineens achter dat er een gedrocht aan de wal staat. Daarin moet het publiek volwassener worden. Dat is lastig, omdat je te maken hebt met de twee moeilijkste dimensies. Beleggen is namelijk technisch moeilijk, maar mensen begrijpen ook de psychologische problemen niet. Daarom gaan ze problemen uit de weg en geven het uit handen. Met een goede zelfreflectie en een transparantere markt kunnen veel problemen opgelost worden. MARION VAN HOOREN Klantkennis allesbepalend Als vermogensbeheerder moet je je klant kennen, zodat je maatwerk kunt leveren. Dat vindt Martine Hafkamp, directrice van een zelfstandige vermogensbeheerder. Volgens haar is het kennen van je klant allesbepalend om succesvol te zijn in deze branche. Alleen dan kun je de klant het product aanbieden dat het beste bij hem past. Martine Hafkamp Directrice van een zelfstandige vermogensbeheerder Volgens Hafkamp heeft iedere klant die gaat beleggen andere doelstellingen. Het kan zijn omdat ze willen stoppen met werken, als aanvulling op het pensioen of puur om het rendement. Je moet als vermogensbeheerder dus van tevoren weten wat die doelen zijn en hoeveel risico de belegger zich kan permitteren. In het geval van een extra inkomen wanneer iemand stopt met werken, is het belangrijk dat het risico laag ligt met een houdbare kasstroom. Hafkamp geeft wel aan dat beleggen nooit 100 procent zeker is. Maar je kunt zo min mogelijk risico nastreven. Persoonlijke aandacht Voor Hafkamp betekent dit dat geen persoon gelijk is. En dat iedere klant persoonlijke aandacht krijgt. Het is belangrijk dat je als vermogensbeheerder contact onderhoudt met je klant. Door regelmatig bij te praten, houd je de klant op de hoogte omdat hij een helder beeld heeft van hoe het erbij staat. Verder vind ik het belangrijk dat de klant op ieder moment alles moet kunnen weten. Dat is mogelijk door inzage via internet. Bovendien kunnen persoonlijke situaties veranderen, waardoor je de portefeuille aan moet passen. Op het moment dat je je klant kent, kun je daarop inspringen en maatwerk leveren. Naast persoonlijke aandacht, vindt Hafkamp onafhankelijkheid erg belangrijk. Al komt dit wel weer met persoonlijke aandacht samen. Je bent niet onafhankelijk als je alleen maar eigen producten aanbiedt. Dat eigen product is namelijk niet per se het beste voor de klant. Als belegger zie je dat terug als een beheerder alleen eigen producten in de portefeuilles heeft. Vooral de grootbanken maken zich hier schuldig aan. MARION VAN HOOREN De juiste keuze, op het juiste moment... Fundix: Transparant, betrouwbaar en lage kosten Voor meer informatie: Een vast rendement van 8% per jaar. Uitbetaald in 2% per kwartaal. Een variabel rendement van 15% per jaar. Gemiddeld, gemeten vanaf 1 jan Een combinatie van beide. We horen graag uw keuze! Stuur een naar info@deveste.net of kijk op onze website Uiteraard staan wij u ook graag telefonisch te woord: De Veste Vermogensbeheer B.V. De minimale inleg van Da Vinci Diversified bedraagt ,-. Vanwege dit vereiste is het fonds op basis van de vrijstellingsregeling Wft (artikel 4, eerste lid, onderdeel a) vrijgesteld van vergunningsplicht in het kader van de Wet op het financieel toezicht. Da Vinci Diversified staat derhalve niet onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten. De waarde van uw belegging kan fluctueren. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. De Veste Vermogensbeheer B.V. beschikt over een vergunning voor het beheren van beleggingsinstellingen, afgegeven door de Autoriteit Financiële Markten. Beleggen is vandaag de dag voor veel beleggers geen eenvoudige opgave. Het valt niet mee een portefeuille samen te stellen die én groeipotentie heeft én bestendig is tegen tegenvallende economische ontwikkelingen. Fundix kan de belegger hierbij ondersteunen! De belegger kan bij Fundix kiezen voor laten beleggen met de Fundix Analist. Dit is een jarenlange beproefde methode om een verantwoord en goed beleggingsresultaat te halen. De Fundix Analist stelt een maatwerkportefeuille samen die het hoogst verwachte rendement heeft met het laagst verwachte risico. Bovendien wordt het regelmatig gecontroleerd. En dit alles afgestemd op de persoonlijke situatie van de belegger. Bij Fundix kan de belegger ook zijn eigen portefeuille samenstellen. Fundix is de grootste, niet gebonden aanbieder van beleggingsfondsen in Nederland. De beleggingsfondsen die Fundix heeft opgenomen worden al meerdere jaren gevolgd en gescreend. Fundix stelt al meerdere jaren portefeuilles samen. Voor iedere laten belegger op maat, en tegen een vast tarief van 15,- per maand. Fundix opereert transparant, betrouwbaar, tegen lage kosten en bovendien met een trackrecord sinds 2007 waarin betere resultaten werden behaald dan de AEX en de MSCI index. Kijk voor meer informatie op Disclaimer: Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.

17

18 deskundig advies Een niet toereikend pensioen, een financiële toelage voor de kinderen, of gewoon een appeltje voor de dorst. Het zijn enkele redenen waarom een lijfrenteverzekering interessant kan zijn. Maar hoe steekt het nu precies in elkaar? En welk voordeel kun je ermee behalen? Voordeel door goede planning Een lijfrenteverzekering geldt als een privéaanvulling op oudedagvoorzieningen als het bedrijfspensioen en de AOW. Je kunt het zien als een soort pensioen dat los staat van het werkende leven. Het is een vaste, periodieke uitkering die vrijkomt uit een koopsompolis of polis waarvoor jarenlang aftrekbare premies zijn betaald, vertelt Edwin Fransz, gecertificeerd financieel planner bij Robein Vermogensspecialisten. Het kent een opbouwfase waarna er een periode komt van uitkering. Het geld komt dus pas later vrij. Eenvoudig gezegd bepaal je zelf hoe lang en hoeveel je wilt sparen, mits je een pensioentekort kunt aantonen. Vanaf de einddatum start de uitkering van het gespaarde. Het is ook een verzekering om het risico af te kopen dat je ouder wordt dan de levensverzekeringstabellen, vult Hans Stubbé, hoogleraar notariële belastingen aan de Universiteit van Amsterdam, aan. Dan kom je aan het einde geen geld tekort. Schenken van lijfrente-uitkeringen Hoe je precies het meeste voordeel kunt behalen met een lijfrenteverzekering ligt met name aan de hoeveelheid belasting die je erover betaalt. Doorgaans is het inkomen in de uitkeringsfase (pensioen) lager. Hierdoor betaal je over de uitkering in een lagere schijf belasting, terwijl je destijds in een hogere schijf belastingaftrek hebt genoten. Het komt ook voor dat polishouders van de verzekering besluiten niet uit te laten betalen aan zichzelf, maar het te schenken aan een ander. Schenken kan bijvoorbeeld door periodieke lijfrentetermijnen, waarbij het gespaarde bedrag in delen wordt uitbetaald. De polis valt vrij en de polishouder ervan schenkt de gekochte lijfrente aan bijvoorbeeld zijn kind. De lijfrente wordt dan belast als inkomen van het meerderjarige kind, waardoor de schenkbelasting vervalt. Fransz: Een kind heeft veelal een veel lager inkomen dan zijn ouders, zodat de aanvulling op het inkomen in een lagere belastingschijf zal vallen, terwijl de ouder al vaak 52 procent moet afdragen. Een goede planning en deskundig advies kan veel voordeel opleveren. Een uitkering per jaar biedt een bodem voor het inkomen van iemand. Het kan dat je dat uit zorg voor iemand wilt regelen, vertelt Stubbé. Als mijn alimentatieplicht eindigt bij mijn overlijden, kan ik middels een lijfrente ervoor zorgen dat mijn ex-partner daarna financieel toch niet slechter af is. Schenken van het lijfrentekapitaal Een andere mogelijkheid is om het geld te schenken op einddatum. Op de einddatum van de verzekering gaat de lijfrentepolis over op bijvoorbeeld het kind. Daarbij hoeft het dus niet meteen uitbetaald te worden, maar blijft de regeling bestaan op Edwin Fransz Financieel planner bij Robein Vermogensspecialisten Hans Stubbé Hoogleraar notariële belastingen aan de Universiteit van Amsterdam naam van het kind. Fransz: Zo kan het zijn dat een lijfrentepolis van generatie op generatie gaat zonder dat het nodig is het geld uit te keren en daarover direct met de fiscus af te rekenen. Extra flexibiliteit en zekerheid voor later. Oud en nieuw regime Polissen die voor januari 1992 afgesloten zijn, vallen onder het oude regime. Een voordeel daarbij is dat het mogelijk is om een gespaard bedrag in één keer uit te keren. Bijvoorbeeld bij schenking aan derden. Bij latere regelingen (nieuw regime) is het niet mogelijk om een bedrag in één keer te laten uitkeren. Fransz: Doorgaans is in één keer uitkeren niet interessant, aangezien het zwaar belast wordt omdat het bovenop je reguliere inkomen komt. Maar als je een jaar minder inkomen hebt, is het interessant om het lijfrentekapitaal als aanvulling te gebruiken zonder dat je teveel belasting hoeft te betalen. Dat maakt een lijfrente ook interessant voor zzp ers en andere zelfstandige ondernemers. Met een vrijkomende nieuw regime lijfrentepolis is schenking en een uitkering ineens niet toegestaan. Onder het huidige fiscale regime kun je alleen nog gebruik maken van lijfrente-aftrek als je aantoont dat je pensioenopbouw ontoereikend is. Fransz: Daarbij geldt een jaarruimte en een reserveringsruimte om de hoogte van de lijfrentepremie te bepalen. Zo zorg je voor een (belasting)voordelige aanvulling van je pensioen. juni Lijfrenteverzekering Hoger belastingtarief Bij uitkering tel je de inkomsten uit de lijfrenteverzeke- 1 ring op bij je bestaande inkomen in belastingbox 1. De lijfrente-uitkering kan er dan voor zorgen dat je in een hoger belastingtarief terecht komt. Belastingvoordeel Een voordeel is dat je na je 65e 2 een belastingvoordeel krijgt in de eerste twee belastingschijven. Als je het zo plant dat je totale inkomen niet boven de tweede schijf uitkomt, dan scheelt dat in de te betalen belasting. Planning en overleg Het is belangrijk goed te plannen en te overleggen hoe een 3 lijfrenteverzekering zoveel mogelijk oplevert. Bijvoorbeeld met de familie. Een schenking aan kinderen kan ervoor zorgen dat er minder belasting over de uitbetaling wordt geheven. Periodieke uitkering Het schenken van lijfrente is 4 fiscaal niets anders dan het schenken van een gewoon bedrag. Je kunt er echter wel voor kiezen om niet de schenkbelasting te betalen, maar de periodieke uitkering mee te laten nemen in de inkomstenbelasting van de ontvanger. Schenking Je moet pas iets schenken als 5 je het zelf kunt missen. Ook voor de toekomst. Bij schenking van periodieke lijfrentes is het mogelijk om de begunstiging te herroepen. Edwin Fransz, gecertificeerd financieel planner: Dat kan als een stok achter de deur werken bij bijvoorbeeld kinderen die een toelage tijdens hun studie krijgen, maar de vaart er niet zo in hebben. Uw beleggingsverzekering inclusief indextracker vanaf 0,35%* *per jaar over beleggingswaarde Leidsche verzekeringen: Meer waar voor uw geld Eigentijdse, innovatieve verzekeringsconcepten vertaald in unieke, flexibele levens- en pensioenverzekeringen. Die biedt Leidsche verzekeringen, wellicht de meest moderne levensverzekeraar van dit moment. Alle fiscale varianten zijn mogelijk: pensioenverzekeringen, lijfrenteverzekeringen en hypotheekverzekeringen. Leidsche verzekeringen biedt uitgebreide keus aan beleggingsmogelijkheden binnen uw verzekering. Zo bieden wij u een groot assortiment voordelige indextrackers van vier aanbieders, maar ook spaarrekeningen, deposito s én onafhankelijk vermogensbeheer. En dat voor de laagste prijzen. Geheel open en transparant. De verzekering, waarde en kosten volgt u namelijk dagelijks via internet als u dat wilt. Ook benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen om uw oude dag zorgelozer te maken? Kom dan nu naar onze website:

19 Levensechte wedstrijden dankzij de prestaties van Bose. Maak kennis met het 321 GSX DVD home entertainment-systeem van Bose. Home cinema uit slechts twee zichtbare luidsprekers. Genieten van het krachtige geluid van een BOSE systeem wordt nu nog gemakkelij ker. Het GSX DVD home entertainment-systeem, gebaseerd op de exclusieve TrueSpace digitale signaalverwerking, brengt fi lms en muziek tot leven met geluid dat u lij kt te omringen. Twee krachtige GEMSTONE luidsprekerarrays en een uit het zicht te plaatsen ACOUSTIMASS - module produceren een vol, ruimtelij k geluid waarvan u zou verwachten dat alleen een systeem met vij f luidsprekers het kan produceren. Intelligente muziekweergave. Het systeem kan ook uw favoriete muziek opslaan (tot 200 uren cd- en MP3 muziek) en is uitgerust met het nieuwe en innovatieve umusic + intelligente weergavesysteem. Dit systeem ontwikkelt de vaardigheid om muziek voor u uit te zoeken, selecteert automatisch de muziek waarvan u het meest geniet en doet voorstellen voor andere nummers die u al lang niet meer hebt afgespeeld. Eenvoudig te installeren en te gebruiken. Dankzij de HDMIaansluiting is het makkelij k om uw HDTV aan te sluiten. Het GSX-systeem kan uw dvd s upscalen naar 1080p (full HD) voor een betere beeldkwaliteit. Het elegante media center is uitgerust met alle functies die u nodig hebt om te genieten van fi lms en muziek, inclusief een dvd/cd-speler en een am/fmontvanger. Met de universele afstandsbediening kunt u uw systeem en de meeste aangesloten apparatuur eenvoudig bedienen. Overtuig uzelf. Vraag om een demonstratie bij een geautoriseerde Bose dealer en hoor wat er gebeurt wanneer hightech en eenvoud samenkomen. VOOR FILMS. VOOR MUZIEK. VOOR SPORT. VAN BOSE GSX DVD home entertainment-systeem Voor dealer-adressen bel +31 (0) , consumenteninfo@bose.com of bezoek