GEBRUIKERSPROTOCOL ASBEST

Transcriptie

1 GEBRUIKERSPROTOCOL ASBEST Opdrachtgever: Locatie: Vroom & Dreesmann BV Aalmarkt 22, 2311 ED Leiden Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden BV

2 GEBRUIKERSPROTOCOL Opdrachtgever: Locatie: Vroom & Dreesmann Warenhuizen B.V. Aalmarkt 22 te Leiden Documentgegevens Type document: Beschrijving beperkingen in relatie tot de gebruikers van het gebouw. Datum rapportage: Versie: 2 Status: concept Opdrachtgever Opdrachtgever: Vroom & Dreesmann BV Contactpersoon: Heer H.Lam Postadres: Postbus 276 Postcode en plaats: 1000 AG AMSTERDAM Telefoonnummer: Opdrachtnemer Opdrachtnemer: Search Ingenieursbureau B.V. Contactpersoon: De heer ing. Michel B.A. Baars Bezoekadres: Meerstraat 2 Postcode en plaats: 5473 AA Heeswijk Telefoonnummer: Faxnummer: Website: projecten@searchbv.nl

3 INHOUDSOPGAVE 1. ALGEMEEN ALGEMEEN DOEL EN STATUS VAN HET VOORLOPIG GEBRUIKERSPROTOCOL BIJ HET GEBRUIKERSPROTOCOL BEHORENDE STUKKEN ALS BIJLAGE VERANTWOORDELIJKHEID BEPERKINGEN NOODPLAN BESCHADIGING VAN HET ASBESTHOUDEND MATERIAAL BRAND...18 BIJLAGE I Contactpersonen BIJLAGE II Achtergrondinformatie BIJLAGE III Plattegrond(en)

4 1. ALGEMEEN 1.1 Algemeen In opdracht van Vroom & Dreesmann Warenhuizen B.V. is een gebruikersprotocol asbest opgesteld naar aanleiding van de tijdens de asbestinventarisatie aangetroffen asbesthoudende toepassingen in de V&D vestiging Aalmarkt 22 te Leiden. Een directe verwijdering van asbesthoudende materialen is niet altijd direct noodzakelijk of wenselijk. In alle situaties waarbij er na sanering asbesthoudende materialen in het gebouw achterblijven, wordt de aanbeveling gedaan om een asbest gebruikersprotocol te laten opstellen. Vanwege het achterblijven van asbesthoudende toepassingen in het gebouw gelden voor het gebruik van de ruimten van het gebouw een aantal strikte voorwaarden en beperkingen en is in opdracht van Vroom & Dreesmann Warenhuizen B.V. door Search Ingenieursbureau B.V. een gebruikersprotocol asbest opgesteld 1.2 Doel en status van het voorlopig gebruikersprotocol Het doel van dit gebruikersprotocol is, om voor éénieder die werkzaamheden in het gebouw moet verrichtten een veilige werksituatie te creëren, waarbij duidelijk is aangegeven waar er achtergebleven asbesttoepassingen aanwezig zijn en hoe hier mee om te gaan. De status van dit protocol is een concept status. Dit in verband met mogelijke wijzigingen die nog plaats kunnen vinden. Voor iedere betrokken partij is het verplicht om voor aanvang van de werkzaamheden kennis te nemen van dit gebruikersprotocol en zich aan de in het gebruikersprotocol genoemde beperkingen te houden. De meeste achtergebleven toepassingen zijn door middel van een zogenaamde asbeststicker gemarkeerd. Zie afbeelding. Indien er zich een sticker op een locatie bevindt houdt dit in dat er een beperking geldt voor de uit te voeren werkzaamheden op deze locatie en op mogelijke locaties in de directe nabijheid van deze sticker.

5 1.3 Bij het gebruikersprotocol behorende stukken als bijlage Bij dit gebruikersprotocol behoren de navolgende stukken: - Lijst met contactpersonen - Achtergrondinformatie - Plattegrond(en) 1.4 Verantwoordelijkheid De verantwoordelijkheid voor de uitvoering en naleving van de geadviseerde maatregelen ligt bij de verantwoordelijk eigenaar of beheerder van de V&D vestiging Aalmarkt 22 te Leiden. De opstellers van dit gebruikersprotocol kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele aanwezigheid van asbestvezels in de lucht als gevolg van ondeskundig handelen en de eventuele gevolgen daarvan.

6 2. BEPERKINGEN In het algemeen geldt dat het bewerken of beschadigen van asbesthoudende materialen, anders dan beschreven in de sloopparagraaf van het Asbestverwijderingsbesluit en het Productenbesluit asbest, niet is toegestaan. Dit houdt in dat o.a. boren, zagen, schroeven, nagelen, slijpen, schuren of anderszins mechanisch bewerken van asbesthoudende materialen niet mogelijk is. Het is niet toegestaan technische installaties, kabels, leidingen, overige installaties en onderdelen te bevestigen aan asbesthoudende materialen. Het schilderen of coaten van hechtgebonden asbesthoudende materialen mag enkel worden uitgevoerd conform de voorschriften zoals deze zijn vastgelegd in de Leidraad voorbehandelen en schilderen van asbestcementmaterialen welke is opgesteld door Arbouw en de Schildersvakbonden. Naar aanleiding van de risicobeoordeling conform NEN 2991 zijn de volgende ruimten afgesloten: 2 e verdieping magazijn; vloer is afgeplakt. (bij beschadigingen aan de folie contact opnemen met H. Lam (Service Center V&D) 3 e verdieping magazijn Dixons; gedeeltelijk afgesloten. Het betreden van het afgesloten deel van het magazijn is enkel met gebruikmaking van persoonlijke beschermingsmiddelen toegestaan. Op de navolgende bladzijden staan per toepassing de gebruikersbeperkingen genoemd. De vindplaatsnummers komen overeen met de nummers uit het asbestinventarisatierapport.

7 Nummer vindplaats: 1 Ruimte(s): Cv-ruimte / berging Etage(s): Begane grond, tweede, entresol etage en de vierde etage Fotonummer Toepassing 1 en 2 Plaatmateriaal tegen deuren Toelichting: Op 5 deuren in de Cv-ruimte en Beperking: Bewerkingen van, aan of op de bergingen op de begane grond, tweede etage, deuren zijn niet toegestaan (denk ook aan hangentresol en de vierde etage zijn asbestplaten en sluitwerk). Werkzaamheden aan de deuren bevestigd. Deze platen bevatten 30-60% CHR mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA (wit asbest) en zijn niet hechtgebonden. 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij. werkzaamheden in de directe nabijheid van de deuren er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken.

8 Nummer vindplaats: 2 Ruimte(s): Magazijn langs de gevelzijden tevens in de cv-ruimte en boven het systeemplafond van de winkel. Etage(s): Begane grond, eerste verdieping t/m vierde verdieping. Fotonummer Toepassing 3 en 4 Asbestkoord tussen klempakking luchtkanalen Toelichting: Tussen de klempakkingen van de Beperking: Bewerking aan/ van de luchtkanalen luchtkanalen bevindt zich asbestkoord. De lucht en het asbestkoord zijn niet toegestaan. kanalen bevinden zich in het magazijn langs de Werkzaamheden aan de luchtkanalen mogen gevels, in de cv-ruimte en boven het enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 systeemplafond van de winkel op de begane gecertificeerd bedrijf. grond, eerste verdieping t/m vierde verdieping. Tevens moeten werkaamheden in de directe Het asbestkoord bevat 2-5% AMO (bruin nabijheid van de luchtkanalen zoveel als mogelijk asbest), >60% CHR (wit asbest) en is niet vermeden worden. hechtgebonden. In de cv-ruimte op de vierde etage en langs de gevel in het magazijn op de 1 e en 2 e verdieping is het asbestkoord zichtbaar. Boven het systeemplafond van de winkel zijn de luchtkanelen geïsoleerd met glaswol en aluminiumfolie en is het asbestkoord niet zichtbaar.

9 Nummer vindplaats: 3 Ruimte(s): Cv-ruimte Etage(s): Vierde etage Fotonummer Toepassing 5 en 6 Leidingisolatie om leidingen Toelichting: In de Cv-ruimte op de vierde etage zijn leidingen aangetroffen met daaromheen asbesthoudende leidingisolatie. De isolatie bevat >60% CHR (wit asbest) en is niet hechtgebonden. Beperking: Bewerkingen aan de leidingen en de leidingisolatie zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan de leidingen en het isolatiemateriaal mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij werkzaamheden in de directe nabijheid van de leidingen en het isolatiemateriaal er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken.

10 Nummer vindplaats: 5 Ruimte(s): Vloer Etage(s): Tweede etage, derde etage en vijfde etage. Fotonummer Toepassing 7 en 8 Vloerzeil Toelichting: Op de vloer van de tweede, derde en vijfde etage is vloerzeil aanwezig. Het vloerzeil bevat 15-30% CHR (wit asbest) en is niet hechtgebonden. Deze asbesthoudende vloerbedekking kan onder niet asbesthoudende vloerbedekking verscholen zitten. Dit was tijdens de asbest inventarisatie niet te achterhalen omdat de winkel nog in gebruik is. Op enkele plaatsen is de vloer afgedekt met folie. Beperking: Bewerkingen van het vloerzeil zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan het vloerzeil mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Bij het uitvoeren van werkzaamheden en het opslaan van goederen en materialen op de vloer moet men opletten dat het vloerzeil niet beschadigd wordt. Voordat men in de omgeving van asbesthoudende vloerbedekking aanvangt met werkzaamheden aan niet asbesthoudende vloerbedekking, dient men zich er van te vergewissen dat er zich geen asbesthoudende vloerbedekking op de werklocatie bevindt. De afdekkende folie op de vloeren mag niet worden beschadigd. Beschadigingen aan de folie dienen direct gemeld en gerepareerd te worden.

11 Nummer vindplaats: 6 Ruimte(s): Liftmachine kamer Etage(s): Kelder en de vijfde etage Fotonummer Toepassing 9 en10 Plafondbeplating tegen plafond Toelichting: Er is plafondbeplating aangetroffen in de liftmachinekamer in de kelder en de vijfde etage. De plafondbeplating bevat 30-60% AMO (bruin asbest) en is niet hechtgebonden. Er zijn geen beschadigingen aanwezig. Beperking: Bewerkingen van, aan of op de plafondbeplating en hieraan bevestigde installaties zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan de plafondbeplating mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij werkzaamheden in de directe nabijheid van de plafondbeplating er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken. Het demonteren van aan de plafondbeplating bevestigde installaties of onderdelen hiervan zoals afgaande bekabeling en leidingen, mag enkel worden uitgevoerd door een SCA gecertificeerd bedrijf.

12 Nummer vindplaats: 7 Ruimte(s): Vliering, berging Etage(s): Kelder, begane grond, eerste etage, derde etage en vijfde etage Fotonummer Toepassing 11 en 12 Plaatmateriaal tegen luik, wand, plafond Toelichting: Op de vliering en in bergingen van de Beperking: Bewerking van het plaatmateriaal zijn niet kelder, begane grond, eerste etage, derde etage en toegestaan. Werkzaamheden aan het plaatmateriaal vijfde etage is plaatmateriaal aangetroffen tegen mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 een luik, wanden en plafonds. Dit plaatmateriaal gecertificeerd bedrijf. bevat 30-60% AMO (bruin asbest) en is niet Ook moet men bij werkzaamheden in de directe hechtgebonden. nabijheid van het plaatmateriaal er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken.

13 Nummer vindplaats: 8 Ruimte(s): Boven het systeemplafond in de winkel. Etage(s): Derde verdieping Fotonummer Toepassing 13 en 14 Plaatmateriaal tegen de muur Toelichting: Boven het systeemplafond in de winkel op de 3 e verdieping bevindt zich plaatmateriaal tegen de muur. Dit plaatmateriaal bevat 30-60% CHR (wit asbest) en is niet hechtgebonden. Beperking: Bewerkingen van het plaatmateriaal zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan het plaatmateriaal mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij werkzaamheden in de directe nabijheid van het plaatmateriaal er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken. Het demonteren van aan de beplating bevestigde (voorzet)wanden, verlaagde plafonds, installaties inclusief afgaande bekabeling/leidingen en overige materialen, mag enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf.

14 Nummer vindplaats: 9 Ruimte(s): Winkel Etage(s): Begane grond, eerste t/m derde etage Fotonummer Toepassing 15 en 16 Plaatmateriaal tegen roltrap Toelichting: In de winkel op de begane grond t/m de 3 e verdieping zijn tegen de roltrap asbesthoudende platen gemonteerd. Het plaatmateriaal bevat 10-15% CHR (wit asbest) en is hechtgebonden. Er zijn geen beschadigingen aan het materiaal aanwezig. Beperking: Bewerkingen van het plaatmateriaal zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan het plaatmateriaal mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij werkzaamheden in de directe nabijheid van het plaatmateriaal er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken.

15 Nummer vindplaats: 10 Ruimte(s): Berging Etage(s): Begane grond, eerste etage, entresol, tweede etage Fotonummer Toepassing 17 en 18 Plafondbeplating tegen plafond Toelichting: In de berging op de begane grond, eerste etage, entresol en tweede etage is asbesthoudende plafondbeplating aangetroffen. De plafondbeplating bevat 2-5% CHR (wit asbest) en is hechtgebonden. Beperking: Bewerkingen van de plafondbeplating zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan de plafondbeplating mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij werkzaamheden in de directe nabijheid van de plafondbeplating er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken. Het demonteren van aan de plafondbeplating bevestigde installaties of onderdelen hiervan zoals afgaande bekabeling en leidingen, mag enkel worden uitgevoerd door een SCA gecertificeerd bedrijf.

16 Nummer vindplaats: 11 Ruimte(s): Berging / kantoor Etage(s): Entresol en eerste etage Fotonummer Toepassing 19 en 20 Ontluchtingskanaal in de muur Toelichting: In de muren van de bergingen en kantoren op de entresol en de eerste etage bevinden zich ontluchtingskanalen. De ontluchtingskanalen bevatten 10-15% CHR (wit asbest) en zijn hechtgebonden. Beperking: Bewerkingen van, aan of op het luchtkanaal zijn niet toegestaan. Werkzaamheden aan het luchtkanaal mogen enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. Ook moet men bij werkzaamheden in de directe nabijheid van het luchtkanaal er voor zorgen dat deze niet beschadigd raken.

17 Nummer vindplaats: 12 Ruimte(s): Boven het magazijn op de eerste verdieping in de keuken Etage(s): Eerste verdieping Fotonummer Toepassing 21 en 22 Plaatmateriaal op het aanrecht Toelichting: In de keuken boven het magazijn op Beperking: Bewerking aan/ van het plaatmateriaal is de eerste verdieping ligt los plaatmateriaal. Dit niet toegestaan. Opruimen van het plaatmateriaal plaatmateriaal bevat 10-15% CHR (wit asbest) en mag enkel worden uitgevoerd door een SCA 530 is hechtgebonden. Het materiaal is sterk gecertificeerd bedrijf. beschadigd en er liggen losse restanten van het Tevens moeten werkaamheden in de directe plaatmateriaal in de ruimte. nabijheid van het plaatmateriaal vermeden worden.

18 Nummer vindplaats: 13 Ruimte(s): Magazijn. Etage(s): Begane grond Fotonummer Toepassing 23 en 24 Plaatmateriaal tegen wand en plafond Toelichting: In het magazijn op de begane Beperking: Bewerking aan/ van het grond is plaatmateriaal tegen de wand en plaatmateriaal is niet toegestaan. Opruimen van plafond aangetroffen. Het materiaal bevat 30- het plaatmateriaal mag enkel worden uitgevoerd 60% AMO (bruin asbest) en is niet door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf. hechtgebonden. Er zijn beschadigingen aan het Tevens moeten werkaamheden in de directe materiaal aanwezig. nabijheid van het plaatmateriaal vermeden worden. Het demonteren van aan het materiaal bevestigde installaties inclusief afgaande bekabeling en leidingen, plafondbeplating en overige materialen, mag enkel door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf worden uitgevoerd. Bij het opslaan van goederen in de ruimte dient men er zorg voor te dragen dat de beplating niet beroerd wordt of verder beschadigd raakt.

19 Nummer vindplaats: 14 Ruimte(s): Magazijn Etage(s): Tweede etage Fotonummer Toepassing 25 en 26 Dakleien op het dak Toelichting: Op het dak van het magazijn op de 2 e etage zijn asbestverdachte dakleien aangetroffen. Er is echter nog geen uitsluitsel of de dakleien daadwerkelijk asbest bevatten. Beperking: Bewerkingen van, aan of op de dakleien zijn niet toegestaan. Voordat men werkzaamheden aan de dakleien gaat uitvoeren dient men er zich te van te verzekeren dat de dakleien geen asbest bevatten. Indien wordt aangetoond dat de dakleien asbest bevatten mogen deze enkel worden bewerkt of vervangen door een SCA 530 gecertificeerd bedrijf.

20 3. NOODPLAN In dit hoofdstuk wordt beschreven welke maatregelen moeten worden genomen om verdere verspreiding van asbest zoveel mogelijk te voorkomen in geval van een calamiteit of ongeluk. Aandachtspunten zijn: wie voert welke acties uit en wie moet worden gewaarschuwd (bereikbaarheid)? communicatie met bezoekers/gebruikers van het gebouw, hoe en door wie gebeurt dit? afspraken met de eigen technische dienst, saneringsbedrijven en onderhoudsfirma s 3.1 Beschadiging van het asbesthoudend materiaal Stroomschema; wat te doen indien er ongewenste beschadigingen ontstaan of worden geconstateerd. Stap 1: Stap 2: Stap 3: Stap 4: Stap 5: Stap 6: Stap 7: Leg het werk stil in de directe omgeving (betreffende ruimte). Neem direct contact op met je leidinggevende. Leidinggevende meldt incident aan Vroom en Dreesmann B.V.. Leidinggevende neemt contact op met Search Ingenieursbureau B.V. (Martin Zunnebeld: ; b.g.g ) voor verdere afstemming en instructies. Search Ingenieursbureau B.V. geeft instructie. Indien noodzakelijk moet er een eventuele asbestverontreiniging in kaart worden gebracht door middel van monsterneming. Monsterneming: In de vorm van luchtmetingen en eventueel, indien noodzakelijk, kleefmonsters (dit moet per geval worden bekeken). Monsters worden onderzocht door Search Laboratorium B.V.. Analyse resultaten geen asbest aangetroffen: - Analyse resultaten worden bekend gemaakt naar de gebruikers. - Werkzaamheden in de betreffende ruimte kunnen worden hervat. Analyse resultaten asbest boven norm aangetroffen: - Werkzaamheden worden niet hervat. - De besmette ruimte moet door een gecertificeerd bedrijf worden gesaneerd. - Na sanering moet er een eindcontrole worden uitgevoerd door een onafhankelijk gecertificeerd laboratorium. Stap 8: De analyse resultaten worden bekend gemaakt naar de gebruikers. - Onder de norm: gebruikers kunnen hun werkzaamheden hervatten. - Boven de norm: gecertificeerd bedrijf moet alles opnieuw saneren en er moeten opnieuw monsters worden genomen (Zie stap 5)

21 Algemeen geldt dat de werkzaamheden die uitgevoerd worden door Search Ingenieursbureau B.V. en een gecertificeerd bedrijf voor rekening en risico van Vroom en Dreesmann Warenhuizen B.V. zijn. Er is sprake van nevenaanneming waarbij de coördinatie van de nevenaannemer(s) plaatsvindt door de hoofdaannemer. Search Ingenieursbureau B.V. rapporteert aan Vroom en Dreesmann Warenhuizen B.V.. Vroom en Dreesmann Warenhuizen B.V. B.V. rapporteert vervolgens aan de hoofdaannemer. 3.2 Brand Is het gebruikersprotocol beschikbaar voor de brandweer? Zo nee, dan afspraken maken met de brandweer of zij over deze gegevens willen beschikken en hoe deze aangeleverd dienen te worden.

22 Bijlage I Contactpersonen

23 Interne contactpersoon voor asbestcalamiteiten: Naam (1) Harold Lam Telefoonnummer (intern) Telefoonnummer (mobiel) adres Naam (2) Telefoonnummer (intern) Telefoonnummer (mobiel adres Contactpersonen extern Adviesbureau (gecertificeerd conform SC-540) Naam Search Ingenieursbureau B.V. Contactpersoon De heer ing. Michel B.A. Baars, bedrijfsdirecteur Adres Postbus 83 Postcode 5473 ZH Plaats Heeswijk Telefoon, kantooruren Fax Telefoon, mobiel Naam Search Ingenieursbureau B.V. Contactpersoon De heer M.A. Zunnebeld, projectmanager Adres Postbus 83 Postcode 5473 ZH Plaats Heeswijk Telefoon, kantooruren Fax Telefoon, mobiel Laboratorium (door RVA geaccrediteerd test-lab) Naam Search Laboratorium B.V. Contactpersoon De heer U. Waltman, bedrijfsdirecteur Adres Postbus 83 Postcode 5473 ZH Plaats Heeswijk Telefoon, kantooruren Fax Telefoon, mobiel

24 Asbestsaneerder (gecertificeerd conform SC-530) Naam Adres Postcode Plaats Telefoon, kantooruren Fax Telefoon, mobiel Naam Adres Postcode Plaats Telefoon, kantooruren Fax Telefoon, mobiel Naam Adres Postcode Plaats Telefoon, kantooruren Fax Telefoon, mobiel

25 Bijlage II Achtergrondinformatie

26 ACHTERGRONDINFORMATIE Definities Achtergrondconcentratie Concentratie in de omgevingslucht waarvan verondersteld mag worden dat deze uitsluitend afkomstig is van diffuse bronnen buiten het te beoordelen gebouw, constructie of situatie (bijvoorbeeld buitenlucht) Actuele blootstelling Blootstelling aan asbest die direct wordt afgeleid uit de in de omgevingslucht gemeten asbestconcentratie onder normale omstandigheden, waarbij aangenomen wordt dat de blootstelling recht evenredig is met de gemeten asbestconcentratie en de duur van de blootstelling. Potentiële blootstelling Bij het bepalen van de potentiële blootstelling moet een schatting gemaakt worden van de kans dat asbestvezels onder bepaalde omstandigheden vanuit een materiaal of oppervlak in de lucht terechtkomen, en tot normoverschrijdende concentraties leiden. Asbestveilige situatie Situatie waarbij alle asbesthoudende bronnen zodanig uit de ruimte zijn verwijderd dan wel duurzaam zijn afgeschermd of geïmpregneerd dat er tijdens metingen, uitgevoerd onder worst-case scenario geen asbestconcentratie ontstaan in de lucht die de Streefwaarde (uitgedrukt als 8-uurs gemiddelde) significant overschrijden. Hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest Een inmiddels historisch (artikel 4, Warenwetbesluit asbest, 1985) onderdeel van het overheidsbeleid ter terugdringing van het gebruik van asbest was het verbieden van de toepassing van zogenaamd niet-hechtgebonden asbesthoudende producten. De test was erop gebaseerd op de hoeveelheid asbestvezels die bij een bepaalde mechanische belasting (stralen met glasparels) uit een asbesthoudend materiaal kan worden vrijgemaakt. Het resultaat van de test werd uitgedrukt in een kwaliteitsfactor. Een product met een kwaliteitsfactor van 0,35 of meer werd beschouwd als hechtgebonden, terwijl producten met een score < 0,35 als niet-hechtgebonden werden benoemd. De achtergrond bij deze onderscheiding was dat hechtgebonden materialen bij normaal gebruik vrijwel nooit tot normoverschrijdende concentraties in de lucht leiden. Deze methode wordt al jaren niet meer toegepast. Tegenwoordig wordt de hechtgebondenheid niet meer experimenteel bepaald maar geschat ten opzichte van materialen welke in het verleden met bovengenoemde methode zijn getest.

27 Monitoringsonderzoeken en metingen Doel van deze monitoringsonderzoeken is het vaststellen van de asbestvezelconcentratie in de lucht en toetsing daarvan aan de wettelijke grenswaarden (VR en MTR), om zodanig het actuele blootstellingsrisico voor gebruikers van het gebouw te bepalen. Het risico dat aan de aanwezigheid van asbesthoudende materialen in de werk- en leefomgeving is verbonden, wordt bepaald door de eventuele vezelemissie van losse asbestvezels vanuit het materiaal in de omgevingslucht. Immers, alleen blootstelling aan asbest door inademing vormt een risico voor de gezondheid. Wettelijk is derhalve bepaald dat een saneringsplicht en urgentie, wordt bepaald aan de hand van opgestelde normstellingen, uitgedrukt in (asbest)vezels per eenheid lucht. Om de actuele blootstellingsrisico s aan asbest te bepalen dient derhalve luchtonderzoek plaats te vinden. Dit onderzoek bestaat uit het aanzuigen van een bekende hoeveelheid lucht over een filter. Hierbij wordt gebruik gemaakt van hoogvolumepompen die op representatieve (strategische) plaatsen worden geplaatst. Het blootstellingsonderzoek heeft plaatsgevonden gedurende de werktijden, waardoor de feitelijke situatie in het pand bij verblijf van de gebruikers werd vastgesteld. De op deze wijze verkregen monsters (met stof en mogelijk asbest beladen filters) zijn vervolgens geanalyseerd. Hiervoor zijn een tweetal analysetechnieken beschikbaar. De keuze voor een analysetechniek wordt bepaald door onder andere de volgende aspecten: - aan welke wettelijke normen dient getoetst te worden - wat is de gewenste betrouwbaarheid van het onderzoek (gekoppeld aan de hypothese voor wat betreft asbestsoort en omvang van de vezels) Analysetechnieken Analyse middels Scanning Elektronen Microscopie (SEM) met EDX Met een electronenmicroscoop is het mogelijk materialen tot een vergroting van maal te bekijken. Met het röntgenmicroanalysesysteem is het mogelijk chemische elementen vanaf het element boor (B) te detecteren. Hierbij is het mogelijk om zowel kwantitatieve als kwalitatieve bepalingen uit te voeren. Deze techniek biedt een grotere betrouwbaarheid, maar is niet op onderzoekslocaties toepasbaar. De electronenmicroscoop en het röntgenmicroanalysesysteem worden volledig softwarematig ondersteund. Deze techniek wordt voornamelijk gebruikt voor: - het vaststellen van de asbestvezelconcentraties in luchtmonsters. Met deze techniek is het immers mogelijk een onderscheid te maken te asbestvezels (ook asbestsoort) en andersoortige vezels. - het vaststellen van de samenstelling van vaste materialen, waaronder bijvoorbeeld de bepaling van respirabele asbestvezelconcentraties in stof (deze deeltjes zijn met optische technieken namelijk niet waarneembaar Stationaire luchtbemonstering Bij stationaire luchtbemonstering worden geijkte hoogvolume luchtbemonsteringspompen ingezet. Via de pompkop wordt lucht aangezogen over cellulosefilters met poriegrootte van 0,8 m bij een debiet van 8 l/min.

28 De resultaten worden uitgedrukt in (asbest)vezels per ml of m 3 lucht. Indien sprake is van arbeidssituaties wordt getoetst aan de wettelijk vastgestelde grenswaarden. In onderstaande uiteenzetting geven wij een korte samenvatting van een aantal relevante wettelijke concentratieniveaus en beleidsregels. Huidige normen Overzicht van de huidige normen voor de blootstelling aan asbest in lucht. Algemene aspecten In Nederland is men op basis van een evaluatie van de gezondheidsrisico's gekomen tot een aantal normen voor de aanwezigheid van asbestvezels in de lucht, bodem en afval. Voor blootstelling aan asbestvezels in de lucht geldt de volgende wet- en regelgeving: a) Het VROM-beleid voor het milieu (buitenlucht) en binnenruimten waar een nietberoepsmatige blootstelling plaatsvindt, zoals woningen en openbare gebouwen. Deze normen (kwaliteitsnormen), die zijn gedefinieerd als jaargemiddelde, zijn lager dan die voor beroepsmatige blootstelling omdat deze ook gelden voor de meest kwetsbare groepen zoals kinderen, ouderen en CARA-patiënten. Bovendien zijn deze kwaliteitsnormen gebaseerd op een advies van de Gezondheidsraad over asbest. b) De regelgeving van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Arbeidsinspectie), waarin de normen voor beroepsmatige blootstelling zijn opgenomen. Onder beroepsmatige blootstelling vallen onder andere asbestsaneringswerkzaamheden. De grens tussen beroepsmatige en niet beroepsmatige blootstelling is niet altijd even scherp te trekken. VROM-kwaliteitsnormen voor het milieu Het gezondheidsrisico is sterk afhankelijk van het type vezel en de afmeting. De carcinogene potentie van vezels met een lengte kleiner dan 5 µm wordt door de Gezondheidsraad in hogere concentraties niet geheel verwaarloosbaar geacht. Op grond daarvan is in de beleidsnotitie 'Asbest in het milieu' voor een gedifferentieerde normstelling gekozen: * 1 chrysotiel vezel met lengte > 5 µm : equivalentiefactor 1 * 1 chrysotiel vezel met lengte < 5 µm : equivalentiefactor 0,1 * 1 vezel van het type amfibool met lengte > 5 µm : equivalentiefactor 10 * 1 vezel van het type amfibool met lengte < 5 µm : equivalentiefactor 1 Het Ministerie van VROM heeft, in aansluiting aan de risico-evaluatie van de Gezondheidsraad, kwaliteitsdoelstellingen voor asbest geformuleerd. Het milieubeleid is gericht op vermindering van de risico s van blootstelling aan asbest via de lucht tot in elk geval het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR) en, zo mogelijk tot (de streefwaarde (SW). Op basis van de hiervoor genoemde equivalentiefactoren is men gekomen tot de volgende waarden: het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR) bedraagt vezelequivalenten per m 3 lucht (jaargemiddelde).

29 het (de streefwaarde (SW) verwaarloosbaar risiconiveau (VR) bedraagt vezelequivalenten per m 3 lucht (jaargemiddelde). Tussen MTR en streefwaarde (SW) geldt het BBT (best beschikbare techniek/ best bestaande techniek principe. Het al dan niet nemen van maatregelen benenden het MTR hangt onder meer af van technische mogelijkheden, etc.. Algemeen geldt dat het NMP-3 beleid is gericht op het niet overschrijden van het MTR in 2000 en op het niet overschrijden van de SW in uiterlijk Bovengenoemde normen hebben geen wettelijke status; het is echter wel beleid dat door de regering en de Tweede Kamer besproken en geaccordeerd is. Bij toetsing aan de milieu kwaliteitsnormen dienen de metingen plaats te vinden met een methode gebaseerd op elektronenmicroscopie. Normen voor asbestblootstelling in arbeidssituaties (SZW) Voor blootstelling aan asbest op de werkplek bestaan de volgende normen: De grenswaarde, die wordt beschouwd als een absoluut maximum. De grenswaarde voor asbest bedraagt 0,1 vezel/cm 3 De eindcontrolenorm. Wanneer de asbestconcentratie in een ruimte na sanering lager is dan de eindcontrolenorm en vrij is van visueel zichtbare asbestresten, mag deze worden betreden door werknemers zonder ademhalingsbescherming. De vrijgavegrens bedraagt 0.01 vezels/cm 3. Metingen dienen plaats te vinden volgens de lichtmicroscopische meetmethode (fasecontrast belichting), waarbij alle vezels langer dan 5 µm, dunner dan 3 µm en een lengte/diameter-verhouding groter dan 3/1 worden meegeteld. De concentratienormen voor arbeidssituaties hebben een wettelijke status. *) *) Voor de arbeidssituatie worden de asbestconcentraties doorgaans opgegeven in vezels/cm 3, terwijl buitenluchtconcentraties in vezels/m 3 worden weergegeven. Bij omrekening geldt: 0,01 vezel/cm 3 = vezels/m 3. Voorts moet men er rekening mee houden dat met lichtmicroscopie gemeten concentraties (a-selectief en beperkt scheidend vermogen) niet zonder meer vergeleken kunnen worden met resultaten die met behulp van elektronenmicroscopie (wel selectief voor asbest, en met hoog scheidend vermogen) zijn verkregen. Combineren Het blijkt in de praktijk erg verwarrend om met twee verschillende normeringen voor asbest in lucht te werken. De normen van de Arbeidsinspectie gelden uitsluitend voor werknemers, terwijl de milieukwaliteitsnormen voor alle niet-beroepsmatig blootgestelde personen gelden. Voor de meeste gevaarlijke stoffen is dit onderscheid logisch aangezien blootstelling specifiek bij beroepsmatige handelingen optreedt. Voor asbest ligt dit anders. In openbare gebouwen kan blootstelling optreden die niet gerelateerd kan worden aan bepaalde werkzaamheden. Bovendien is het in dergelijke gebouwen het onderscheid tussen werknemers, bezoekers en passanten niet altijd even duidelijk. De VROM regelgeving gaat uit van meer recente wetenschappelijke gegevens en beschouwd alle amfiboolasbestsoorten als even gevaarlijk. Ten opzichte van chrysotiel wordt voor alle amfiboolasbesttypen een equivalentiefactor van 10 toegekend d.w.z. de SW en MTR voor amfibool asbestsoorten is, uitgedrukt in vezels/m3, een factor 10 lager.

30 Referentieperiode blootstelling Bij de door SZW gehanteerde waarden geldt een referentieperiode van 8 uur (een werkdag). Een piekblootstelling wordt gedefinieerd over een periode van 15 minuten. Het stelsel met SW en MTR dat voor het milieubeleid gehanteerd wordt gaat uit van een jaargemiddelde blootstelling en kent geen gedefinieerde referentieperiode voor piekwaarden. Voor beide benaderingen van de opgenomen dosis valt wat te zeggen. Een groot voordeel van een 8-uursgemiddelde is dat je dit met metingen goed kunt controleren. Ook de duidelijke definitie van piekwaarde biedt wat dat betreft grote voordelen. Theoretisch gezien voldoet het VROM-model goed omdat men uitgaat van een 24-uurs blootstelling over een heel jaar. Het model is ook geschikt om retrospectief een benaderde blootstelling te bepalen. In de praktijk is dit echter niet te controleren. Je kunt nu eenmaal niet een jaar meten en dan concluderen of een situatie wel of niet aanvaardbaar is. Een tweede manco is het ontbreken van richtlijnen voor het beoordelen van piekwaarden. Men zou dus korte tijd aan een zeer hoge concentratie blootgesteld kunnen worden en toch ver onder het (jaargemiddelde) MTR of zelfs SW uit kunnen komen. Dit is ook theoretisch onjuist gezien het doorslaan van de verdedigingsmechanismen bij inademing van hoge concentraties. Meetmethoden Fase-contrast lichtmicroscopie wordt door SZW als referentiemethode gehanteerd, terwijl VROM expliciet een methode voorschrijft die op elektronenmicroscopie gebaseerd is. Lichtmicroscopie is in feite een verouderde methode die onvoldoende selectief is om de huidige lage asbestconcentraties betrouwbaar te meten. Alleen op plaatsen waar volstaan kan worden met een eenvoudige controle op een maximum vezelconcentratie (b.v. de vrijgave) is deze methode, binnen een duidelijk omschreven toepassingsgebied, nog acceptabel. Ook bij calamiteiten waarbij in korte tijd op locatie snel een beeld van de maximum vezelconcentraties verkregen moet worden kan lichtmicroscopie nuttig zijn als indicatieve methode. Voor beoordelingen op SW en MTR niveau is lichtmicroscopie echter onvoldoende selectief en te ongevoelig. De bepalingsgrens ligt ongeveer bij 0,01 vezels/cm 3 lucht hetgeen overeenkomt met vezels/m 3. In geval van amfibool asbest komt dit overeen met een concentratieniveau van vezelequivalenten/m 3, dus het niveau van het MTR. Met de in dit project uit te voeren monsterneming gevolgd door analyse met elektronenmicroscopie (SEM) is de gewenste meetgevoeligheid en selectiviteit wel bereikbaar.

31 Risicobeoordeling door bepaling van de hoeveelheid neergeslagen asbestvezels Een visuele inspectie op restanten asbesthoudend materiaal vormt een gevoelige indicator voor het inschatten van potentiële blootstelling. Toch zijn er situaties waarin dit onvoldoende zekerheid biedt. Wanneer de (vermoedelijke) bron bestaat uit een niet-hechtgebonden asbesthoudend materiaal kunnen vezels van respirabele afmetingen verder in het gebouw worden verspreid en van daaruit tot secundaire emissie leiden. Bekende verspreiders zijn : bewerking en verbouwing, gevolgd door het via schoeisel verspreiden in het gebouw; het trekken van kabels boven verlaagde plafonds; verspreiding via het luchtbehandelingsysteem. Een dergelijke emissie zal bij het toepassen van worst-case luchtmetingen leiden tot een overschrijding van de voorgaand aangegeven handhavingwaarden. Om dergelijke bronnen in een vroeg stadium op te sporen en/of in detail te lokaliseren worden vanaf oppervlakken kleefmonsters genomen, waarin vervolgens met behulp van scanning elektronenmicroscopie de hoeveelheid asbestvezels per cm 2 wordt bepaald. Deze bepaling moet echter wel gezien worden als een indicatieve waarde. Dit gezien de beperkte nauwkeurigheid in zowel monsterneming als analyse. De resultaten worden daarom ingedeeld in vier klassen (zie tabel). Uit eerdere ervaringen is gebleken dat er vanaf oppervlakken met minder dan 100 asbestvezels per cm 2 ook bij intensief gebruik van de ruimte geen asbestconcentraties in de lucht zullen ontstaan die het niveau van de Streefwaarde (SW) significant overschrijden. Tabel : indeling asbestbesmetting vanaf oppervlakken in categorieën. Concentratie (V a /cm 2 oppervlak) Weergave Omschrijving > Zeer veel asbest aangetroffen Duidelijk asbest aangetroffen /- Sporen asbest aangetroffen < 10 - Geen asbest aangetroffen AV = vezelstructuur (vezels, vezelbundels en conglomeraten) Locatie besmetting Wanneer de resultaten van alle onderzochte monsters uitsluitend de scores (geen asbest aantoonbaar) en/of +/- (sporen asbest aantoonbaar) aangeven en ook de luchtmetingen de Streefwaarde niet overschrijden, dan wordt de bijdrage van de asbesthoudende bron als verwaarloosbaar beschouwd. De locatie is schoon. Bij het aantreffen van één of meer monsters in de categorie + of ++ wordt het aantal monsters rondom de hot spot uitgebreid tot er geen (-) of sporen (+/-) asbest worden aangetroffen. Het gebied met (+) en (++) wordt als asbestbesmet gebied beschouwd.

32 Advies Search Milieu B.V. voor algemeen te hanteren handhavingwaarden in de binnenlucht voor verschillende situaties. Situatie Binnenlucht in gebouwen, woningen en constructies Werkplek: processen waarbij met asbesthoudende materialen wordt gewerkt Piekwaarden als gevolg van bewerking of actie in binnenlucht of op de werkplek Binnenlucht in gebouwen, woningen en constructies Referentieperiode Concentratieniveau in vezelequivalenten/m 3 Actie bij overschrijding 8 uur Hoger dan 1000 (SW) Bron opsporen en saneren. Ontruiming is niet noodzakelijk. 8 uur Hoger dan 1000 (SW) Werkwijze aanpassen zodat de concentratie beneden deze grens daalt, of op asbestregime overschakelen wanneer dit niet haalbaar is. Ontruiming is niet noodzakelijk. 15 minuten Hoger dan Bewerking/actie direct staken. De ruimte mag niet betreden worden zonder persoonlijke beschermings middelen voordat de bron is opgespoord en ruimte of terrein is gesaneerd en/of de werkwijze is aangepast. 8 uur Hoger dan Ruimte of buitengebied niet betreden zonder persoonlijke beschermings middelen alvorens de bron is opgespoord en de ruimte of het buitengebied is/zijn gesaneerd. Definitie overschrijding en toelichting Overschrijving moet significant zijn. Het gebouw bevat asbesthoudende materialen die kunnen leiden tot asbestconcentraties die de streefwaarde significant overschrijden. Dit kan voorkomen onder intensieve gebruiksomstandigheden of tijdens de uitvoering van reguliere onderhoudswerkzaamheden. Binnen 3 maanden moet een sanering worden uitgevoerd waarvan het resultaat aantoonbaar moet leiden tot een situatie waarbij het actueel risico < 1000 vezelequivalenten is. Overschrijving moet significant zijn. Bovengrens 95% betrouwbaarheidsinterval conform meetprotocol veq als 8-uurs gemiddelde blijft ook hier gelden. Bovengrens 95% betrouwbaarheidsinterval conform meetprotocol. Het gebouw bevat asbesthoudende materialen die hetzij onder intensieve gebruiksomstandigheden hetzij tijdens de uitvoering van reguliere onderhoudswerkzaamheden kunnen leiden tot asbestconcentraties > veq/m3. De betreffende ruimten moeten worden afgesloten. Een sanering moet zo spoedig mogelijk worden uitgevoerd. Het resultaat ervan moet leiden tot een situatie waarbij het actueel risico < 1000 vezelequivalenten is.

33 Bijlage III Plattegrond(en)

34 parkeerplaats e verdieping 6 NT begane grond 4 winkel kelder 4 plaatmateriaal (niet asbesthoudend) 6 plafondbeplating 12 plaatmateriaal 13 plaatmateriaal NT niet toegankelijk Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Projectnummer: Situatietekening kelder en opslag Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Formaat: A3 "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opmerkingen: - Versie: 2 BIJLAGE II Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Datum: Get. MVZ Kenmerk: Schaal: -

35 tussenverdieping entresol 10 7 kelder 9 7 NT 1 1 plaatmateriaal 2 asbestkoord 7 plaatmateriaal 9 plaatmateriaal NT niet toegankelijk Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Situatietekening begane grond Datum: plafondbeplating Projectnummer: 11 ontluchtingskanaal Get. MVZ "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening 11 ontluchtingskanaal heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Versie: 2 Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Kenmerk: Schaal: - Formaat: A3 Opmerkingen: - BIJLAGE II

36 entresol plaatmateriaal 2 asbestkoord 4 plaatmateriaal (niet asbesthoudend) 7 plaatmateriaal 9 plaatmateriaal Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Situatietekening 1e verdieping 10 plafondbeplating Projectnummer: Get. MVZ Schaal: - 11 ontluchtingskanaal Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Formaat: A3 "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opmerkingen: - Versie: 2 BIJLAGE II Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Datum: Kenmerk:

37 NT Vloer in magazijn afgeplakt 1 plaatmateriaal 2 asbestkoord 4 5 plaatmateriaal (niet asbesthoudend) vloerzeil NT niet toegankelijk Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Situatietekening 2e verdieping 9 plaatmateriaal Projectnummer: 10 Get. MVZ Schaal: - plafondbeplating Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Formaat: A3 "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opmerkingen: - Versie: 2 BIJLAGE II Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Datum: Kenmerk:

38 5 Gedeelte magazijn Dixons afgelsoten vloerzeil 7 plaatmateriaal 8 plaatmateriaal 9 plaatmateriaal Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Projectnummer: Situatietekening 3e verdieping Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Formaat: A3 "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opmerkingen: - Versie: 2 BIJLAGE II Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Datum: Get. MVZ Kenmerk: Schaal: -

39 NT plaatmateriaal 2 asbestkoord 3 leidingisolatie 4 NT niet toegankelijk plaatmateriaal (niet asbesthoudend) Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Projectnummer: Situatietekening 4e verdieping Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Formaat: A3 "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opmerkingen: - Versie: 3 BIJLAGE II Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Datum: Get. MVZ Kenmerk: Schaal: -

40 NT plaatmateriaal 5 vloerzeil 6 plafondbeplating 7 plaatmateriaal 15 remschoenen NT niet toegankelijk Search Milieu B.V. Hoofdkantoor: Meerstraat 2 Postbus ZH Heeswijk tel: fax: Projectnummer: Situatietekening 5e verdieping Opdrachtgever: Service Center V&D Gez. MZU Formaat: A3 "Ondanks de grote zorgvuldigheid waarmee Search Milieu B.V. deze tekening heeft samengesteld, kunnen aan de maatvoeringen op deze tekening geen rechten worden ontleend. Maatvoeringen dienen in het werk gecontroleerd te worden." Opmerkingen: - Versie: 2 BIJLAGE II Amsterdam: Petroleumhavenweg AC Amsterdam tel: fax: milieu@searchbv.nl Project: Gebruikersprotocol, V&D Aalmarkt 22 Leiden Omschrijving: Datum: Get. MVZ Kenmerk: Schaal: -