Gezondheidsenquête Genk-Zuid 2007 Bilzen, Diepenbeek, Genk, Zutendaal,

Transcriptie

1 Gezondheidsenquête Genk-Zuid 27 Bilzen, Diepenbeek, Genk, Zutendaal, Eindrapport Vera Nelen Liesbeth Bruckers Els Van De Mieroop Guy Thys 1

2 Inhoudstafel 1. Situering 3 2. Motivering 4 3. Gedetailleerde beschrijving en aanpak Doelgroep 3.2. Steekproeftrekking 3.3. Vragenlijst 3.4. Procedure 3.5. Financiering en begeleiding van het onderzoek 3.6. Statistische methodologie Resultaten Respons 4.2. Beschrijving van de onderzoekspopulatie 4.3. Resultaten in verband met milieuhinder 4.4. Resultaten in verband met gezondheid 4.5. Vergelijking met andere gegevens Besluit 56 Bijlagen 58 Bijlage 1: Resultaten tabellen Bijlage 2: Milieuhinder- en gezondheidsgegevens Bijlage 3: Milieuhinder- en gezondheidsgegevens per gemeente Genk: controle versus case Genk: wijken van Genk Bilzen: controle versus case Diepenbeek: controle versus case Zutendaal: controle versus case Bijlage 4: Vragenlijst 122 2

3 1. Situering De industrie en het verkeer in de omgeving van Genk-Zuid zorgen voor luchtverontreiniging en milieuhinder van zeer uiteenlopende aard. Een gedetailleerd en totaal overzicht van de impact op de luchtkwaliteit en milieuhinder in ruimere zin in deze regio ontbreekt. Op basis van gekende blootstellings-effectrelaties en de aanwezige concentraties bestaat het vermoeden van een maatschappelijk onaanvaardbaar gezondheidsrisico. Maatschappelijk zijn er in de regio Genk-Zuid signalen die aangeven dat de bevolking een pertinent medisch milieukundig risico percipieert. De opkomst bij een infovergadering, in het kader van gemeten overschrijdingen van de gezondheidsrichtwaarden voor zwevend stof voor wat betreft zware metalen, eind 25 was erg groot (N > 4). De bevolking is ongerust, er rijzen gezondheidsvragen. Het stadsbestuur van Genk wenste samen met de besturen van de naburige gemeenten aan deze vraag tegemoet te komen door middel van een milieu-gezondheidsonderzoek. Ze wensten cijfermatig te onderzoeken (vanuit een aantal gezondheidsparameters) of de verhoogde milieudruk in de regio meer dan gemiddeld leidt tot gezondheidsproblemen. Daarenboven voelde de overheid (gemeenten, provincie, Vlaamse overheid) de nood aan naar een duidelijk beeld van de gezondheidstoestand in en om Genk-Zuid. In 26 werd de provinciale stuurgroep opgericht, in combinatie met 2 deelwerkgroepen (milieu en gezondheid), die tot taak heeft om zowel de milieukundige als gezondheidskundige evolutie in de regio op te volgen en beleidsmatig te sturen. Ook na de eerste infoavond in december 25, bleef de aandacht voor de milieuproblematiek rond het industrieterrein Genk-Zuid in de actualiteit. Enkele voorbeelden: Media-aandacht: enkele keren per jaar, telkens na vergaderingen van de stuurgroep waar nieuwe milieugegevens werden voorgesteld door de VMM, was hiervoor uitgebreid aandacht in regionale pers. In deze persartikels werd steeds duidelijk de link met gezondheid naar voor gebracht. Artikels over de problematiek en de aanpak in Genk-Zuid verschenen in gemeentelijke info-magazines, op websites en in het provinciaal gezondheidstijdschrift. Diverse info-vergaderingen vonden plaats om deze meetresultaten van de milieumetingen en de gezondheidsrisicoanalyse voor de stellen aan de bevolking. (Vb. Kolderbos: 26/6/27; voor ouders en personeel van de school: maart 27; Diepenbeek: mei 27; Turkse vrouwen van Nieuw Sledderlo: april 27; Bilzen: maart 27) De opkomst op deze info-momenten was telkens zeer hoog (8 tot enkele honderden mensen). In Diepenbeek werd een actiecomité opgericht naar aanleiding van een mogelijke uitbreiding van het industriegebied. Dit actiecomité organiseerde petities, infovergaderingen en andere acties die in de media kwamen. In Kolderbos (Genk) is er een huisartsenpraktijk van Geneeskunde voor het Volk. Deze organisatie heeft de afgelopen jaren heel wat initiatieven genomen om de milieukwaliteit rond het industrieterrein aan de kaak te stellen, vb. via reacties in de pers en petities. In april 27 heeft deze artsengroep onafhankelijk van de Provinciale deelwerkgroep Gezondheid Genk-Zuid het initiatief genomen om in de wijk Nieuw Sledderlo een enquête af te nemen (via persoonlijke contacten, bij ongeveer inwoners van de wijk). De enquête handelde over o.a. luchtwegklachten, leefstijl en binnenmilieu. Deze enquête kwam net voor de verzending van de enquête waar dit rapport over handelt. Tijdens de zomer van 27 werd beslist om een basisschool te herlocaliseren omwille van de milieukwaliteit in de omgeving. Deze verhuis en een bijhorende actie van de ouders kreeg uitgebreid aandacht in de pers. (Op het ogenblik dat 3

4 deze beslissing werd genomen, waren er wel al 3172 enquêteformulieren teruggestuurd.) De stuurgroepvergadering van heeft, na advies van de deelwerkgroep gezondheid, voor wat betreft het medisch milieukundig luik een tweeledige aanpak beslist: Top-down: een gezondheidsrisico-analyse kan de medisch milieukundige risico s van de bevolking in kaart brengen. Voortbouwend op deze gegevens kan men maatregelen adviseren om de milieudruk ~ medisch milieukundig ~ verder op te volgen, in kaart te brengen en actief te verlagen. Concreet wordt dit uitgewerkt in een Gezondheidseffectrapport. Bottom-up: naar analogie met een eerder onderzoek ~ een milieugezondheidsenquête (postenquête), uitgevoerd door de Nederlandse GGD Westelijke Mijnstreek ~ kan de ervaren milieuhinder en ervaren gezondheidstoestand van de lokale bevolking in kaart worden gebracht om deze vervolgens te vergelijken met een referentiegebied. Dit rapport geeft alleen de resultaten weer van de milieu-gezondheidsenquête. De resultaten van de gezondheidsrisico-analyse kan men vinden op de website 2. Motivering Een verhoogde milieudruk leidt tot milieuhinder en gezondheidsproblemen. De milieugezondheidsenquête schetst een beeld van deze gepercipieerde milieuhinder en het eventueel verhoogd voorkomen van gezondheidsklachten in de populatie. De resultaten zullen ter aanvulling van milieumetingen geïntegreerd worden in een gezondheidsrisicoanalyse. Door middel van de milieugezondheidsenquête wordt informatie verzameld over aspecten zoals de algemene gezondheidssituatie en gezondheidsklachten, gegevens over het binnenmilieu, (milieu)hinder, persoonsgebonden kenmerken, sociaal economische status, woonduur, enz. De gegevens worden vervolgens gebruikt om de milieudruk in en om Genk-Zuid te bepalen via het bevragen van de gezondheid, dus via het gezondheidsspoor. In de enquête wordt er gepeild naar de subjectieve gezondheid. Uit ruimer vroeger onderzoek is gebleken dat een dergelijke subjectieve peiling een vrij accuraat beeld kan geven van de objectieve gezondheid. In de enquête werden ook een aantal sociale parameters bevraagd zoals veiligheidsgevoel en verbondenheid in de wijk. De studie, samen met de milieumetingen van de Vlaamse Milieu Maatschappij en de inzichten uit de literatuur, moet een onderbouwing geven aan een gezondheidsrisicoanalyse voor de omwonenden van het industriegebied Genk-Zuid. Deze gezondheidsrisicoanalyse moet op zijn beurt een bijdrage leveren aan beleidsacties op maat van de omgeving Genk-Zuid. Dit zowel binnen het beleidsvlak gezondheid als het beleidsvlak milieu, lokaal en regio-overkoepelend. Het doel van het onderzoeksproject is nagaan in hoeverre milieuhinder en (ervaren) gezondheid in de woonomgeving in en om het industriegebied Genk-Zuid gerelateerd kan worden aan de milieubelasting. 4

5 De resultaten van het onderzoek kunnen ook aangewend worden voor andere doeleinden, bijvoorbeeld het differentiëren van specifieke gezondheidsbevorderende acties. 3. Gedetailleerde beschrijving en aanpak Het onderzoek werd uitgevoerd naar analogie met het onderzoeksproject Gezondheid en Milieu, deelonderzoek Gezondheid en milieu -enquête 1994 Limburgse Gezondheidsenquête 1998 (inclusief pluspakket) Limburgse Gezondheidsenquête 23, in opdracht van de GGD Zuidelijk Zuid-Limburg (Nl) Doelgroep De doelgroep van deze enquête was de volwassen bevolking (2-7 jaar) wonend rondom het industriegebied Genk-Zuid, in de steden Bilzen en Genk en de gemeenten Diepenbeek en Zutendaal en een controlegroep van dezelfde leeftijd in de rest van de betrokken steden en gemeenten. Genk: 6 wijken in Genk, die grenzen aan het industrieterrein, werden beschouwd als onderzoeksregio of case gebied. Het gaat om: Nieuw Sledderlo, Oud Sledderlo, Langerlo - industrieterreinen, Kolderbos, Vlakveld - Nieuw Termien en Oud Termien. In elk van de 6 afgebakende gebieden werden 5 mensen aangeschreven. vragenlijsten werden verspreid over het controle gebied namelijk de rest van de gemeente Genk uitgezonderd het afgebakend gebied. Diepenbeek: De wijken Rosendaal en Kabergheide grenzen aan het industriegebied en werden beschouwd als één case gebied. Hier werden 5 vragenlijsten verstuurd en de overige 5 enquêtes werden verspreid over het controle gebied namelijk de rest van de gemeente Diepenbeek Bilzen: De wijken Eik, Heesveld, Schoonbeek en in Munsterbilzen de wijken Heide en Eik werden beschouwd als case gebied, de rest van de stad Bilzen was controle gebied. Ook hier werden 5 vragenlijsten verstuurd naar het case gebied en 5 naar het controle gebied. Zutendaal: De wijken Papendaal, Daal en Broek grenzen aan het industriegebied Genk- Zuid en vormden het case gebied. Ook hier werden 5 vragenlijsten verzonden en 5 vragenlijsten naar de rest van Zutendaal dat dienst deed als controle gebied. 5

6 Grafiek 1: De deelnemende gebieden met case- en controleregio. 6

7 Grafiek 2: De deelgebieden in Genk. 7

8 3.2. Steekproeftrekking Binnen de gemeenten werden de wijken rond het industriegebied afgebakend. De diensten bevolking van de verschillende gemeentebesturen leverden naam, adres, geslacht en geboortedatum van alle inwoners geboren tussen 1/1/1938 en 31/12/1986 in elk van de geselecteerde wijken. In totaal woonden er mensen uit de doelgroep in de steden en gemeenten die samen het case- en controlegebied vormen. De namen werden gerangschikt volgens geboortedatum en uit die lijst werden per gebied 5 inwoners ad random (willekeurig) aangeschreven. In de rest van de gemeente werd dan nog eens ad random een even grote groep mensen aangeschreven als controlegroep. Uitzondering is de rest van Genk, daar werden vragenlijsten verstuurd. In totaal werden in eerste instantie 7 mensen aangeschreven met de bedoeling 35 ingevulde vragenlijsten terug te krijgen (5 respons). De aantallen voor de verschillende gebieden en gemeenten, voor case- en controle gebied, zijn gebaseerd op steekproefberekeningen die werden uitgevoerd met de bedoeling aantallen te bekomen waarmee men significante en betrouwbare uitspraken kan doen. Omdat de respons in Nieuw Sledderlo en in Kolderbos aanzienlijk lager lag dan de voorziene 5 werd in de zomer van 27 beslist in deze 2 wijken samen 9 mensen extra aan te schrijven. Tabel 1: Overzicht van de populatie (inwoners van 2 tot 7 jaar) en de steekproefaantallen per gebied. Onderzoeksgebied Populatie van Steekproef 2 tot 7 jaar Genk-Nieuw Sledderlo Genk-Oud Sledderlo Genk-Langerlo en industrieterreinen Genk-Kolderbos Genk-Vlakveld en Nieuw Termien Genk- Oud Termien Genk-controle (rest van de stad) Diepenbeek Diepenbeek controle (rest van de gemeente) Bilzen Bilzen controle (rest van de gemeente) Zutendaal Zutendaal controle (rest van de gemeente) 43 5 Totaal Vragenlijst De vragenlijst van de Nederlandse gezondheid en milieu enquête werd als uitgangspunt genomen. Er werd beslist om de vragenlijst niet te uitgebreid te maken, maar om toch verschillende thema s aan bod te laten komen. Deze enquête is een unieke kans om algemene vragen over gezondheid en welzijn te stellen aan de bevolking. Uit de omvangrijke Nederlandse lijst worden vragen geselecteerd en aangepast aan de Belgische situatie. De werkgroep gezondheid Genk-Zuid werd nauw betrokken bij het 8

9 opstellen van de uiteindelijke vragenlijst om zo goed mogelijk af te stemmen op de lokale behoeften. Vragen worden ook zoveel mogelijk op dezelfde manier geformuleerd als in de Nationale Belgische gezondheidsenquête, om vergelijking met deze resultaten toe te laten Procedure Sensibilisatie Een goede communicatie naar de bevolking is belangrijk. Het OCMW-Genk heeft in overleg met de communicatieverantwoordelijken van de Stad Genk en de MMK van het LOGO een communicatieplan uitgewerkt. Ook in de andere gemeenten werden initiatieven ontwikkeld voor sensibilisatie. Hoofddoel was de bevolking informeren over het initiatief van de milieu-gezondheidsenquête en te streven naar een zo hoog mogelijke respons. Volgende initiatieven werden genomen door de verschillende leden van de werkgroep Gezondheid: Aankondiging van de enquête door de stuurgroep Genk-Zuid in de regionale pers. Artikels in de info-magazines van de steden en gemeenten. Affiche: De affiches werden opgehangen bij apothekers, in wachtkamers van huisartsen, kinesisten, buurthuizen,... Begeleidende brief bij de enquête: Elke gemeente zorgde voor het drukwerk van zijn eigen brief op briefpapier van zijn gemeente. Iedere gemeente vermelde een telefoonnummer in de gemeente waar mensen terecht konden voor meer informatie ivm de enquête. Brief voor intermediairen: deze brief werd bezorgd aan huisartsen en apothekers. Flyer: met meer concrete informatie voor intermediairen. Overleg en afspraken met intermediairen - huisartsen Genk: werden geïnformeerd d.m.v. een korte presentatie ( min) tijdens hun bijscholingsavond op donderdag 3 mei De huisartsen van Diepenbeek werden via brief geïnformeerd. - De huisartsen van Bilzen en Zutendaal werden geïnformeerd d.m.v. een presentatie tijdens hun bijscholingsavond op 19 april Er werden contacten gelegd met de dienst sociaal welzijn van de stad, de dienstencentra, de integratiedienst, SIT, Sociale Dienst van Het OCMW, onderwijs (CLB en scholen via brief en flyers), centrum voor basiseducatie, buurthuizen, Help-desk: operationeel vanaf begin mei toen de enquête verstuurd werd. In Genk erd de help-desk verzorgd door het OCMW, in de andere gemeenten door de milieu-ambtenaren. De MMK van het LOGO verzorgde de help-desk in 2 de lijn Mailing 7 vragenlijsten werden verstuurd op 4 mei 27. Het titelblad van de enquête had dezelfde lay-out als de affiche die de enquête begeleidde. Per gemeente werd een brief aan de deelnemer toegevoegd met meer uitleg (zie boven). De respondenten konden hulp krijgen bij het beantwoorden van de vragen. Hiervan werd echter zeer weinig gebruik gemaakt. Aan de hand van codenummers werd bijgehouden wie er reageerde. Ook de nummers van de vragenlijsten die de post niet kon bezorgen werden genoteerd. Weigeringen en mensen die omwille van een ziekte of handicap de vragenlijst niet konden invullen werden geregistreerd. 9

10 Aan de non-responders werd een rappel verstuurd op 19 juni 27 (45 vragenlijsten). Zowel Nieuw Sledderlo als Kolderbos hadden een zeer lage respons. Daarom werd beslist om een nieuwe steekproef te trekken van respectievelijk 5 en 4 inwoners. Deze brieven werden verstuurd op 31 juli Financiering en begeleiding van het onderzoek De Vlaamse Gemeenschap ~ agentschap Zorg en Gezondheid ~ afdeling Toezicht Volksgezondheid, de vzw. Limburgs Gezondheidsoverleg en de Steden en Gemeenten Genk, Bilzen, Diepenbeek en Zutendaal financierden dit onderzoek. Het onderzoek werd begeleid door de Provinciale Deelwerkgroep Gezondheid Genk-Zuid onder voorzitterschap van het Provinciebestuur Limburg, 2e directie ~ dienst gezondheid. Deze werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van het Team Milieu-gezondheidszorg van de Afdeling Toezicht Volksgezondheid, het Provinciebestuur Limburg ~ dienst gezondheid, het OCMW van Genk, vertegenwoordigers van de gemeentebesturen van Diepenbeek en Zutendaal en van het stadsbestuur van Bilzen, de MMK bij het LOGO Midden-Limburg, Genk Preventief Gezond, huisartsenkring Genk, huisartsenkring Bilzen- Zutendaal, huisartsenkring Hasselt-Diepenbeek en de cel Milieu en Gezondheid bij het departement LNE Statistische methodologie Statistische weging De steekproef per gebied staat niet in verhouding tot het aantal inwoners in dit gebied. In het bijzonder het case gebied van Genk is oververtegenwoordigd in de steekproef. Ook de wijken van Genk zijn ongeveer met gelijke aantallen vertegenwoordigd in de steekproef terwijl de populatieaantallen van deze wijken verschillen. Voor het berekenen van de schatters (gemiddelden, percentages) voor het hele case gebied van Genk, voor schatters op het niveau van een gemeente of voor de vier gemeenten te samen, is het noodzakelijk hiermee rekening te houden. Daarom wordt met wegingsfactoren gewerkt. Het belangrijkste principe van een toevalssteekproef is dat elke respondent in de steekproef naast zichzelf ook een deel van de populatie vertegenwoordigt. Zo vertegenwoordigt elke persoon gekozen d.m.v. een 2 eenvoudige toevalssteekproef 5 andere personen (1 gedeeld door,2 = 5). In statistische termen zegt men dat deze persoon een (statistisch) gewicht of een wegingsfactor van 5 heeft. In dit onderzoek werd de wegingsfactor voor elke respondent in de steekproef berekend als de verhouding van het aantal respondenten uit één gebied in de populatie t.o.v. dit aantal in de steekproef. Dit is het principe van post-stratificatie. Een voorbeeldje: in totaal werden in Oud-Sledderlo 266 mensen bevraagd en in Kolderbos 259. Het aantal volwassen inwoners verschilt echter voor deze twee wijken. In Oud-Sledderlo wonen 994 mensen; in Kolderbos Dit betekent dat het statistisch gewicht voor een inwoner van Oud-Sledderlo 3,7 bedraagt; een inwoner van Kolderbos krijgt een statistisch gewicht van 7,2. Elke respondent in het onderzoek woonachtig in Oud-Sledderlo

11 vertegenwoordigt m.a.w. 3,7 andere personen uit Oud-Sledderlo; waar elke respondent uit Kolderbos 7,2 personen vertegenwoordigt. Voor het juist berekenen van een cijfer (een proportie, een gemiddelde) voor verschillende gebieden samen moet men steeds gebruik maken van deze wegingsfactoren. De percentages en gemiddelden die zijn weergegeven in de tabellen en figuren die handelen over milieuhinder en gezondheidseffecten, zijn steeds gewogen resultaten Statistische significantie In dit onderzoek werden volgende vergelijkingen onderzocht: -Het totale case gebied versus het totale controle gebied (voor de 4 gemeenten samen) -Voor Bilzen, Zutendaal en Diepenbeek werden telkens case en controle gebied vergeleken. -Voor Genk werden alle case gebieden samen vergeleken met het controlegebied en werden de afzonderlijke case gebieden, of wijken gelegen bij het industriegebied, vergeleken met het controlegebied van Genk. Voor de categorische indicatoren (indicatoren met een beperkt aantal antwoordmogelijkheden, al dan niet met een inherente orde) wordt door middel van de chi-kwadraattoets nagegaan of de gevonden verschillen tussen 2 gebieden statistisch significant zijn. Voor het vergelijken van gemiddelden wordt de significantie ervan getoetst via variantieanalyse. Men spreekt van een statistisch significant verschil bijvoorbeeld tussen het controle en het case gebied - indien dit verschil (bijna) niet aan toeval te wijten kan zijn. Significant op het 95 betrouwbaarheidsniveau houdt in dat de kans dat het verschil aan toeval te wijten is, 5 is. Voor de verschillen die op het 95 betrouwbaarheidsniveau significant zijn, wordt de celinformatie (in de tabellen in bijlage) in het vet gedrukt. Indien het geschatte percentage voor het case gebied en controle gebied statistisch verschillend is, wordt het percentage van het case gebied in de tabel vet gedrukt. Ter illustratie: In bijlage 2 - vraag 18 - blz 88, zien we dat 2,28 van de deelnemers van het case gebied last hebben van rommel op straat; in het controle gebied is dit 11,49. Daar de cel voor het case gebied vet gedrukt is, besluiten we dat het verschil tussen case en controle gebied significant is, dus niet aan toeval te wijten kan zijn. We zien ook dat meer deelnemers in het case gebied lichtoverlast rapporteren (6,38) dan in het controle gebied (5,51). Deze celinformatie is niet vet gedrukt. Dit betekent dat we niet kunnen uitsluiten dat het verschil in lichtoverlast tussen het case en controle gebied louter toevallig waargenomen is. Niet alle significante verschillen worden in de tekst besproken. Omwille van de grote steekproef kunnen relatief kleine verschillen toch statistisch significant zijn. Op basis van de informatie in de tabellen (verschil en de statistische significantie) wordt duidelijk of het verschil iets betekent. 11

12 Verstorende variabelen Tal van factoren waaronder leeftijd, geslacht, levensstijlfactoren, beroep, opleiding, inkomen, sociaal-economische status,... hebben een invloed hebben op de gezondheid en gezondheidsbeleving van de deelnemers. Verschillen in gezondheidstoestand tussen bijvoorbeeld het controle en case gebied kunnen overgeïnterpreteerd worden indien de verschillen niet gecorrigeerd worden voor verschillen in populatiesamenstelling van de verschillende gebieden. Naast de woonlocatie als mogelijke invloedsfactor voor de aanwezigheid van ziekten of aandoeningen, worden in de statistische modellen steeds variabelen meegenomen waarvan bekend is dat ze een belangrijke risicofactor voor de ziekte/gezondheidseffect zijn Gezondheidseffecten en verstorende variabelen Vraag 49 van de vragenlijst peilt naar ziekten of aandoeningen die de deelnemer de afgelopen 12 maanden heeft gehad. Op basis van de opgelijste ziekten werden volgende groepen geconstrueerd: 1. Cardiovasculaire aandoeningen: beroerte (hersenbloeding, herseninfarct), hartinfarct, een andere ernstige hartaandoening (zoals hartfalen of angina pectoris), hoge bloeddruk en vernauwing van de bloedvaten in de buik of benen (geen spataderen). 2. Kanker 3. Luchtwegaandoeningen: astma, chronische bronchitis, longemfyseem, stoflong of COPD 4. Huidziekten: psoriasis (chronische uitziekte), chronische eczeem 5. Aandoeningen van het bewegingsstelsel: ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (hernia), gewrichtsslijtage (artrose, slijtagereuma) van heupen of knieën, chronische gewrichtsonsteking (ontstekingsreuma, chronische reuma, reumatoïde artritis), andere ernstige of langdurige aandoening van de nek of schouder, andere ernstige of langdurige aandoening van de elleboog, pols of hand. 6. Gebruik van slaap-, kalmeermiddelen en antidepressiva: al of niet op doktersvoorschrift. 7. Psychische gezondheid: In het onderzoek werd de The Perceived Stress Scale gebruikt. Op basis van 14 vragen peilt men naar gevoelens en gedachten gedurende de laatste maand. De schaal die op basis van deze vragen geconstrueerd wordt is minimaal gelijk en maximaal 14. Hoger de score hoe meer stress de deelnemer ervaart. De vergelijkingen van het case en controle gebied voor deze gezondheidseffecten werden gecorrigeerd voor de volgende verstorende variabelen: 1. Algemene gezondheidstoestand: geslacht en leeftijd. 2. Cardiovasculaire aandoeningen: geslacht, leeftijd, roken, alcohol consumptie, fysieke activiteit, body mass index en diabetes. 3. Kanker: geslacht, leeftijd, roken, alcohol consumptie en body mass index. 4. Luchtwegaandoeningen: geslacht, leeftijd, roken, schimmel of vochtplekken in slaapkamer, kakkerlakken in huis. 5. Huidziekten: geslacht, leeftijd, schimmel of vochtplekken in slaapkamer, kakkerlakken in huis. 12

13 6. Aandoeningen van het bewegingsstelsel: geslacht, leeftijd, fysieke activiteit en body mass index. 7. Gebruik van slaap-, kalmeermiddelen en antidepressiva: geslacht, leeftijd, roken, alcoholconsumptie, fysieke activiteit en geboorteland. 8. Psychische gezondheid: geslacht, leeftijd, roker, alcoholconsumptie, fysieke activiteit en geboorteland. Vervolgens werden deze modellen nog uitgebreid met volgende parameters voor socioeconomische status: inkomen, opleiding, beschikbaar inkomen voldoende (vraag 31), opleiding en eigenaar-status van woning (vraag 7). Tabel 2: Codering van de verklarende parameters Parameter Aantal groepen Leeftijd 6 groepen <25 Jaar Jaar Jaar Jaar Jaar >=65 Jaar Body Mass Index (BMI) 4 Ondergewicht Normaal gewicht Licht en matig overgewicht Ernstig en ziekelijk overgewicht Alcoholconsumptie 3 Geen alcohol 1-2 glazen/dag > 2 glazen/dag Roken 3 Nooit roker Ex-roker Huidig roker Fysieke activiteit: Minimaal een keer per week fysiek bezig zodat men zweet 2 Neen Ja Diabetes 2 Neen Ja Eigenaarstatus 3 Eigenaar Huurder prive woning Huurder sociale woning Geboorteland deelnemer 2 België Niet in België Beschikbaar inkomen voldoende? 2 Inkomen is voldoende Inkomen is niet voldoende Opleiding Inkomenklas (totale gezinsinkomen/aantal personen in het gezin) Geen of lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs Ander 4 <5 euro 5-75 euro 75- euro > euro 13

14 4. Resultaten 4.1. Respons In totaal werden 3642 vragenlijsten ingevuld teruggestuurd, een respons van 46. De respons bedroeg in de meeste gemeenten en gebieden meer dan de vooropgestelde 5. In Nieuw Sledderlo en Kolderbos, en in minder mate in het controlegebied van Genk en Vlakveld Nieuw Termien was de respons lager. Door de lage respons in Nieuw Sledderlo en Kolderbos werd de statistische power van het onderzoek om verschillen significant aan te tonen beperkt. Daarom werd door de werkgroep Gezondheid in juni 27 beslist om in deze twee wijken een extra steekproeftrekking te doen en resp. 5 en 4 bijkomende enquêteformulieren te versturen. Deze extra mailing is gebeurd op 31/7/7. De respons op deze extra mailing was lager dan bij de eerste mailing (van de extra mailing werden in Nieuw Sledderlo 5 formulieren ingevuld teruggestuurd, in Kolderbos 93). Bijkomende verklaringen voor de lagere respons van de extra mailing kunnen zijn: de minder gunstige periode (midden in de vakantieperiode), de minder intensieve acties om mensen te motiveren om deel te nemen op dat ogenblik, en het feit dat de non-responders van deze bijkomende mailing geen rappelbrief hebben ontvangen. De extra mailing in Nieuw Sledderlo en Kolderbos bracht het totale responspercentage voor deze twee wijken wel wat naar beneden t.o.v. de respons op de eerste mailing, maar op deze manier werd wel in alle gebieden een aantal van ongeveer 2 of meer deelnemers bekomen, wat nodig is voor de verdere statistische verwerking. Tabel 3: Respons per gebied gemeente Bilzen Diepenbeek Genk Zutendaal Ingevulde vragenlijsten Verzonden vragenlijsten Respons Bilzen - industrie ,4 Bilzen - controle ,6 575 Diepenbeek - industrie , Diepenbeek - controle ,4 612 Genk controle 45 4,5 Nieuw Sledderlo ,9 Oud Sledderlo ,2 Langerlo en industrieterrein ,2 Kolderbos ,78 Vlakveld en Nieuw Termien ,6 Oud Termien , Zutendaal - industrie ,32 Zutendaal - controle , Totaal , 14

15 Een aantal vragenlijsten kwamen toe zonder codenummer (N= 122). Omdat het woongebied van deze deelnemers niet gekend is werden deze vragenlijsten niet verwerkt. Van de personen die werden aangeschreven woonden er 16 niet meer op hetzelfde adres. Voor deelnemers werd gemeld dat ze niet in staat waren om een vragenlijst in te vullen en 4 personen weigerden de vragenlijst in te vullen. Grafiek 3: Responspercentage per gebied 15

16 4.2. Beschrijving van de onderzoekspopulatie. De beschrijving van de onderzoekspopulatie geeft een zicht op een aantal achtergrondgegevens over de deelnemers. Deze zijn van belang voor het interpreteren van de vragen over milieu en gezondheid en worden daarom kort gerapporteerd. Omdat we voor deze gegevens geen gemiddelde willen berekenen voor de deelnemende gemeenten, maar alleen een beschrijving willen geven van de deelnemers worden deze gegevens weergegeven zonder weging. Enkele gegevens (leeftijd en geslacht) zijn bekend voor alle mensen die werden aangeschreven. Deze gegevens kunnen dan ook vergeleken worden tussen deelnemers en aangeschrevenen en geven een zicht op de representativiteit van de respondenten voor het gebied waar ze wonen. De volledige resultaten van deze variabelen zijn te vinden in bijlage 1. In de verschillende grafieken die volgen wordt bij het vernoemen van de gemeente steeds het case gebied bedoeld; het controlegebied wordt aangeduid met gemeentenaam-c Geslacht Er werden voor dit onderzoek evenveel mannen als vrouwen aangeschreven. Van de ingevulde vragenlijsten werden er 46 beantwoord door mannen en 54 door vrouwen. Vrouwen hebben aan het onderzoek dus iets meer deelgenomen dan mannen. De geslachtsverdeling van deelnemers is niet significant verschillend tussen de verschillende onderzoeksgebieden. Ook in de Nationale gezondheidsenquête in 24 namen in Limburg iets meer vrouwen deel (51,6). Grafiek 4: Percentage mannen aangeschreven en bij de responders, per gebied Percentage mannen Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C deelnemers aangeschrevenen Leeftijd De leeftijd van de respondenten ligt tussen 2 en 7 jaar. De gemiddelde leeftijd is 45,1 jaar. De gemiddelde leeftijd van de mensen die werden aangeschreven was 42,7 jaar. Ouderen hebben dus iets meer deelgenomen aan de enquête dan jongeren. Tussen de verschillende gebieden zijn er geen belangrijke verschillen in leeftijd van de deelnemers. 16

17 Grafiek 5: Gemiddelde leeftijd van aangeschrevenen en responders, per gebied Gemiddelde leefijd jaar Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C deelnemers aangeschrevenen Geboorteland De deelnemers (en hun ouders) zijn meestal in België geboren. Voor de verschillende gebieden is het percentage deelnemers (en hun ouders) met geboorteland België sterk verschillend. Slechts 43 van de deelnemers van Nieuw Sledderlo zijn in België geboren. Grafiek 6: Geboorteland van de deelnemers, per gebied voor de gemeenten Bilzen, Diepenbeek, Genk, Zutendaal Geboorteland België Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case Bilzen Diepenbeek Genk Zutendaal deelnemer moeder vader 17

18 Grafiek 7: Geboorteland van de deelnemers, per gebied voor de wijken in Genk GEBOORTELAND BELGIE (GENK) Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C deelnemer moeder vader Burgerlijke staat 75,5 van de deelnemers is gehuwd of samenwonend. Ook hier zijn er verschillen tussen de gebieden, vooral in Genk. Grafiek 8: Burgerlijke staat van de deelnemers, per gebied Burgelijke staat Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C gehuwd samenwonend ongehuwd gescheiden weduwe(naar) Gezinssamenstelling 52 van de deelnemers woont samen met 1 of meer minderjarige kinderen. In de wijken Nieuw en Oud Sledderlo wonen meer deelnemers met kinderen. 57 van de deelnemende gezinnen telt 2 volwassenen, telt 1 volwassene, 33 van de gezinnen telt 3 volwassenen of meer. De gezinssamenstelling per gebied is verschillend zowel wat betreft volwassenen als kinderen. Deze verschillen zijn vooral te zien in Genk. 18

19 Grafiek 9: Aantal minderjarige kinderen per deelnemend gezin, per gebied Minderjarige kinderen Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C geen Grafiek : Aantal volwassenen per deelnemend gezin, per gebied Volwassenen Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Kenmerken van de woning De meeste deelnemers (85) wonen in een ééngezinswoning, 14 woont in een appartement. 81 van de deelnemers is eigenaar van hun woning. De kenmerken van de woning en de eigenaarstatus verschillen tussen de gebieden. In de Genkse wijken Kolderbos, Nieuw Sledderlo en Vlakveld/Nieuw Termien zijn minder ééngezinswoningen en wonen meer deelnemers in een appartement. Ook het percentage eigenaars van woningen ligt in deze gebieden lager. Gemiddeld wonen de deelnemers reeds 2 jaar in hun wijk. Het gemiddeld aantal jaren dat deelnemers in hun wijk wonen is verschillend tussen de gebieden in de gemeenten rondom Genk en tussen de verschillende wijken in Genk. 19

20 Grafiek 11: Gemiddeld aantal jaren wonen in de wijk, per gebied Gemiddeld aantal jaren wonen in de wijk jaren 5 Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Grafiek 12: Soort woning van de deelnemers, per gebied Soort woning Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C eengezinswoning appartement gemeub. Kamer, studio Grafiek 13.1: Eigenaarschap bij deelnemers, per gebied Eigenaarschap van de woning Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C eigenaar huurder huur soc woning 2

21 Grafiek 13.2: Percentage eigenaars bij deelnemers, per gebied 21

22 Schimmel- of vochtplekken in de slaapkamer worden gerapporteerd door 12 van de deelnemers. We vinden grote verschillen in rapportering hiervan tussen de gebieden. Deze worden vooral veroorzaakt door de verschillen in Genk. In de wijken Vlakveld (16), Kolderbos (18) en vooral Nieuw Sledderlo (34) wordt meer schimmel en vocht in woningen gerapporteerd. Grafiek 14: Percentage woningen met schimmel of vocht bij deelnemers, per gebied schimmel/vocht Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Grafiek 15: Percentage ongedierte in huis, bij deelnemers, per gebied Ongedierte in huis Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C muizen/ratten pissebedden/slakken kakkerlakken 53 van de deelnemers bezit een huisdier. Meestal gaat het om een hond (32), gevolgd door katten (18), vogels () en knaagdieren (5). In de gemeenten rond Genk is het bezit van huisdieren vergelijkbaar. In Genk zijn er verschillen. In de wijken Kolderbos en Nieuw Sledderlo tellen we minder huisdieren. Een aantal deelnemers heeft last van ongedierte in de woning: heeft last van muizen of ratten, 7 van pissebedden en slakken en 1 van kakkerlakken. Voorkomen van ongedierte vertoont duidelijke verschillen tussen de gebieden zowel in 22

23 Genk als in de andere gemeenten. In de wijken Oud en Nieuw Sledderlo rapporteert men meer ongedierte. Voor verwarming is in 87 van de woningen centrale verwarming voorzien. 13 maakt gebruik van een houtkachel, 6 van een haardvuur, 4 van een gaskachel en 2 van een kolenkachel. Voorzieningen voor verwarming van de woning verschillen vooral in Genk. Voor warm water wordt in 56 de centrale verwarming gebruikt, in 33 een elektrische boiler en in 14 een gasboiler. Voorzieningen voor warm water verschillen tussen de gebieden Gegevens over de buurt Er werd gevraagd naar evolutie van de buurt het afgelopen jaar. De meerderheid (61) van de deelnemers vindt dat de buurt waar ze wonen gelijk is gebleven, 23 vindt dat zijn buurt vooruit is gegaan, 16 vindt dat de buurt achteruit is gegaan. In het case gebied van Genk geeft 23 aan dat de buurt achteruit is gegaan. Ook in de andere gemeenten zijn er verschillen. Grafiek 16: Verandering van de buurt per gebied Buurt afgelopen jaar veranderd Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C vooruit gelijk achteruit Slechts 3 van de deelnemers voelt zich in zijn buurt vaak onveilig overdag. s Avonds en s nachts voelen iets meer deelnemers, nl. 6,6 zich vaak onveilig in hun buurt. Verschillen in veiligheidsgevoel, zowel overdag als s nachts zijn er vooral in Genk. In de wijken Nieuw Sledderlo en Kolderbos voelt respectievelijk 12 en 6 zich onveilig overdag. In de wijken Nieuw Sledderlo, Kolderbos en Vlakveld voelt respectievelijk 21,5 15,5 13 zich onveilig s avonds en s nachts. Er werd via een aantal uitspraken ook gepeild naar verbondenheid in de buurt. De mensen in mijn buurt -helpen elkaar: 76 van de deelnemers is het met deze uitspraak helemaal of een beetje eens -voelen zich met elkaar verbonden: 61,5 is het helemaal of een beetje eens -zijn te vertrouwen: 75 is het helemaal of een beetje eens -kunnen in het algemeen goed met elkaar opschieten: 66 is het helemaal of een beetje eens -daar ga ik graag mee om: 72 is het helemaal of een beetje eens 23

24 De verbondenheid met de buurt is dus groot hoewel voor de verschillende bevraagde items duidelijke verschillen zijn waar te nemen tussen de verschillende gebieden. Binnen Genk zijn alle items verschillend tussen de gebieden. Voor de gemeenten rond Genk is alleen zich verbonden voelen verschillend tussen deelnemers van de verschillende gebieden. In onderstaande grafiek werden de items waarmee de mensen het meest en het minst eens zijn aangegeven per gebied. Grafiek 17.1: Uitspraken ivm verbondenheid met de buurt, per gebied, percentage deelnemers dat het met de uitspraak eens is. Uitspraken over mensen in de buurt Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case Bilzen Diepenbeek Genk Zutendaal helpen elkaar voelen zich verbonden Grafiek 17.2: Uitspraken ivm verbondenheid met de buurt, per gebied, percentage deelnemers dat het met de uitspraak eens is. Uitspraken over mensen in de buurt Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld helpen elkaar voelen zich verbonden Gegevens over beroep, schoolopleiding en inkomen Wat onderwijsniveau betreft heeft 34 van de deelnemers lager middelbaar of minder als hoogste opleidingsniveau, 32 beëindigde het hoger middelbaar, 33 heeft een 24

25 diploma van hoger onderwijs of universiteit. In Nieuw Sledderlo heeft slecht 6 van de deelnemers een diploma van hoger onderwijs of universiteit. Het grootste gedeelte van de deelnemers (61) heeft betaald werk. In de wijken Kolderbos en Nieuw Sledderlo is dit minder dan de helft. Bij de mensen die geen betaald werk hebben is 41 met (pre)pensioen, doet 23,5 het huishouden, is 14 werkloos, is 13 in ziekte of invaliditeit en 8 studeert nog. 11 van de deelnemers werd arbeidsongeschikt verklaard. Voor 75 van de deelnemers is het inkomen waarover ze beschikken voldoende om rond te komen. In Nieuw Sledderlo heeft minder dan de helft van de deelnemers een voldoende groot inkomen om rond te komen. Deze gegevens geven een idee over de socio-economische karakteristieken van de deelnemers van de verschillende gebieden. Er zijn voor deze parameters vooral significante verschillen tussen de verschillende wijken van Genk. De deelnemers van de andere gemeenten vertonen meer overeenkomst wat betreft socio-economische kenmerken, alleen het huidige beroep verschilt daar. Grafiek 18: Schoolopleiding, per gebied Schoolopleiding Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C maximaal lager middelbaar hoger middelbaar minimaal hoger onderwijs Grafiek 19: Percentage deelnemers met betaald werk, per gebied Betaald werk Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C 25

26 Grafiek 2: Percentage deelnemers met voldoende inkomen, per gebied Voldoende inkomen Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Gegevens over vrije tijd, leefstijl en voeding -Rookgewoonten: 22,5 van de deelnemers rookt nu, 35 is ex-roker. In 21 van de woningen wordt elke dag gerookt. Wat huidig en passief roken betreft zijn er duidelijke verschillen tussen de verschillende gebieden. Voor ex-roken waren er geen significante verschillen. De verschillen in rookgewoonten situeren zich vooral binnen Genk. De gegevens van de Nationale gezondheidsenquête rapporteren 26 rokers en 17 ex-rokers in Limburg. De studiegroep in Genk-Zuid bevat minder rokers en meer exrokers. -Alcohol gebruik: 7 van de deelnemers heeft in het afgelopen jaar wel eens alcohol gedronken, met een gemiddelde van 5 glazen per week. Het alcohol gebruik verschilt over de verschillende gebieden en is het laagst in de case gebieden van Genk met 63. In de wijk Nieuw Sledderlo is het alcohol gebruik duidelijk lager dan in de andere gebieden in en buiten de stad Genk. -Gewicht en lengte: het gemiddelde lichaamsgewicht van de deelnemers is 73 kg, de gemiddelde lengte is 17 cm. De gemiddelde Body Mass Index (gewicht in kg / lengte in cm 2 ) was 25 zonder duidelijke verschillen tussen de verschillende gebieden. Een normale BMI is gelegen tussen 2 en 25, vanaf 25 spreekt men van overgewicht, vanaf 3 van zwaarlijvigheid of obesitas. In dit onderzoek zit de gemiddelde BMI op de grens van overgewicht. In totaal 44,6 van de deelnemers had een BMI van meer dan 25. Het percentage Limburgers met een BMI van meer dan 25, was in de Nationale gezondheidsenquête 44. -Voedingsgewoonten: De meest gebruikte maaltijd is het avondmaal. 86 van de deelnemers neemt elke dag een avondmaal. 77 neemt elke dag een middagmaal. De minst gebruikte maaltijd is het ontbijt. Toch neemt nog 74 van de deelnemers elke dag een ontbijt. Alleen voor gebruik van het avondmaal zijn er verschillen tussen deelnemers van de verschillende onderzoeksgebieden 45 van de deelnemers eet elke dag groenten, 42 eet elke dag fruit, meestal 1 of 2 stukken. Alleen voor gebruik van groenten zijn de verschillen tussen deelnemers van de gebieden significant. van de deelnemers eet nooit of bijna nooit vis, schelp- of schaaldieren, zonder verschillen tussen de gebieden. Voedingsgewoonten verschillen niet zo sterk tussen de verschillende gemeenten. Binnen Genk zijn er echter wel wat verschillen tussen de gebieden. 26

27 -Vrije tijd: 31,5 van de deelnemers beweegt minder dan 4 uur per week tijdens niet zo erg inspannende activiteiten als wandelen en fietsen; 19 wandelt of fietst meer dan 4 uur per week. 11 beweegt meer dan 4 uur per week tijdens wat meer inspannende activiteiten zoals joggen of sporten; 13 doet deze sporten minder dan 4 uur per week. 4 doet intensief aan sport. Globaal genomen doet gemiddeld 55 van de deelnemers minstens 1 keer per week een fysieke activiteit waarvan men moet zweten. Er is echter 21 van de deelnemers die alleen zittende vrijetijdsbesteding aangeeft. De activiteitsgraad vertoont ook wat verschillen vooral tussen de verschillende gebieden in Genk. Grafiek 21: Percentage rokers en ex-rokers, per gebied Roken Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Roken nu Vroeger gerookt Grafiek 22: Percentage deelnemers die wel eens alcohol gebruikten het afgelopen jaar, per gebied Alcohol gebruik Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C 27

28 Grafiek 23: Gemiddelde Body Mass Index, per gebied BMI Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Grafiek 24: Dagelijks gebruik van het ontbijt, per gebied Elke dag ontbijten Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Grafiek 25: Dagelijks gebruik van groenten en fruit, per gebied Dagelijks gebruik van groenten en fruit Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C groenten fruit 28

29 Grafiek 26: Minstens 1 keer per week fysieke activiteit waarvan men moet zweten, per gebied Fysieke activiteit Bilzen Bilzen-C Diepenbeek Diepenbeek-C Zutendaal Zutendaal-C Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk-C Besluit beschrijving onderzoekspopulatie Voor de beschrijving van de onderzoekspopulatie werden een aantal achtergrondgegevens verzameld. Deze zijn belangrijk voor de interpretatie van de gegevens die volgen over milieuhinder en gezondheidseffecten. Vergelijking van deze achtergrondgegevens tussen de verschillende gebieden rondom en in Genk leert dat een aantal parameters goed vergelijkbaar zijn tussen de verschillende gebieden vb. geslacht, leeftijd en Body Mass Index. Andere gegevens vertonen sterke verschillen tussen de deelnemers van de verschillende gebieden binnen en buiten Genk vb. geboorteland van de deelnemer en zijn ouders, aantal jaren wonen in de wijk, soort woning, eigenaarschap, verandering van de buurt, alcoholgebruik. Voor een aantal gegevens zijn er vooral verschillen binnen Genk en vertonen de andere gemeenten meer overeenkomst vb; gezinssamenstelling, schimmel en ongedierte in de woning, verbondenheid met de buurt, roken, voeding, vrije tijd en socio-economische kenmerken. 29

30 4.3. Resultaten ivm milieuhinder Last van (milieu)problemen in de buurt (Vraag 18 ) Voor de volledige tabellen verwijzen we naar bijlagen 2 en 3. Bijlage 2 rapporteert de resultaten op het niveau van het volledige case en het volledige controle gebied. In bijlage 3 worden de resultaten per gemeente, en voor de wijken van Genk afzonderlijk gepresenteerd Algemeen Voor 12 (milieu)problemen werd gevraagd aan te geven in welke mate men last had van het probleem in zijn/haar buurt: gaande van geen last, een beetje last, tamelijk veel last, tot heel veel last. In de verwerkingen werden de vier antwoordmogelijkheden gegroepeerd:geen of een beetje last en Tamelijk tot heel veel last. De grafieken geven steeds het percentage respondenten weer dat aangeeft tamelijk tot heel veel last te hebben van het betreffende probleem. Indien het geschatte percentage voor het case gebied en controle gebied statistisch verschillend is wordt dit in de figuren weergegeven door donker gekleurde balkjes, licht gekleurde balkjes duiden op nietsignificante verschillen Resultaten De meest voorkomende problemen zijn druk verkeer (24), geluidsoverlast (22), luchtvervuiling (17) en geuroverlast (17). Ook binnen elke gemeente, vormen deze problemen de top vier van milieuproblemen die het vaakst als last veroorzakend ervaren worden. In het case gebied worden vrijwel alle bevraagde items als meer hinderlijk aangegeven in vergelijking met het controlegebied. Dit geldt vooral voor geluidsoverlast, luchtvervuiling en geuroverlast; maar ook voor water- en bodemvervuiling en veiligheidsrisico door de industrie. Ook een aantal andere algemene hinderitems worden in het case gebied meer als hinderlijk gerapporteerd vb. rommel op straat, en hondenpoep, aantasting van groen en slecht onderhoud van wegen of groen. Een vierde van de respondenten geeft aan tamelijk tot veel last te hebben van druk verkeer. Dit zowel in het case als in het controle gebied. Lichtoverlast wordt weinig gerapporteerd zonder verschillen tussen case en controle gebied. Geluidsoverlast Van de respondenten in het onderzoek geeft 22 aan tamelijk tot veel geluidsoverlast te ervaren. Dit percentage is in het case gebied (26) lichtjes hoger dan in het controlegebied (21). Met uitzondering van de gemeente Bilzen; zien we gelijkaardige verschillen tussen de controle en de case gebieden van de afzonderlijke gemeenten. 3

31 Grafiek 27.1: Hinder door geluidsoverlast per gemeente, case- versus controlegebied Geluidsoverlast Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case 4 Gemeenten Bilzen Diepenbeek Genk Zutendaal In Langerlo, Nieuw en Oud Sledderlo is het percentage deelnemers dat geluidsoverlast rapporteert dubbel zo hoog dan in het controlegebied van Genk. Grafiek 27.2: Hinder door geluidsoverlast voor de verschillende gebieden in Genk Geluidsoverlast Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk- controle Luchtvervuiling Van de respondenten in het onderzoek geeft 17 aan tamelijk tot veel last te hebben van luchtvervuiling. Dit percentage is in het case gebied (36) beduidend hoger dan in het controlegebied (12). Binnen elke gemeente afzonderlijk stellen we vast dat er in het case gebied meer last van luchtvervuiling ervaren wordt dan in het controlegebied. We zien wel verschillen tussen de vier gemeenten. Zo scoren de case gebieden van Diepenbeek en Genk hoger dan deze van Bilzen en Zutendaal. 31

32 Grafiek 28.1: Hinder door luchtvervuiling per gemeente, case- versus controlegebied Luchtvervuiling Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case 4 Gemeenten Bilzen Diepenbeek Genk Zutendaal In alle wijken gelegen in het industriegebied van Genk heeft men meer last van luchtvervuiling dan in het controlegebied van Genk. Vooral in Nieuw en Oud Sledderlo en Langerlo rapporteren meer dan de helft van de deelnemers veel tot heel veel last van luchtvervuiling. In Nieuw Sledderlo rapporteert meer dan 7 last van luchtvervuiling. Dit is het hoogste percentage van alle ondervraagde gebieden. Grafiek 28.2: Hinder door luchtvervuiling voor de verschillende gebieden in Genk Luchtvervuiling Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk- controle 32

33 Geuroverlast Van de respondenten in het onderzoek geeft 13 aan tamelijk tot veel geuroverlast te hebben. Dit percentage is in het case gebied (26) beduidend hoger dan in het controlegebied (9). Met uitzondering van Bilzen stellen we binnen elke gemeente afzonderlijk vast dat er in het case gebied meer geuroverlast is dan in het controle gebied. De case gebieden van Diepenbeek en Genk scoren het hoogst. Grafiek 29.1: Hinder door geuroverlast per gemeente, case- versus controlegebied Geuroverlast Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case Controle Case 4 Gemeenten Bilzen Diepenbeek Genk Zutendaal Geuroverlast wordt in alle wijken gelegen in het industriegebied van Genk meer gerapporteerd dan in het controlegebied van Genk. In Nieuw Sledderlo, Langerlo en Oud Sledderlo heeft men het meeste last van geur. Grafiek 29.2: Hinder door geuroverlast voor de verschillende gebieden in Genk Geuroverlast Kolderbos Langerlo Nieuw Sledderlo Oud Sledderlo Oud Termien Vlakveld Genk- controle 33