September Knowledge grows. Benelux. Insight. Inhoud. en een hoger Calcium gehalte. Pagina 2 Pagina 4. én prettig werken!

Transcriptie

1 Knowledge grows Benelux Insight Inhoud Belang van chelaten. SUPER FK voor betere wortels, en een hoger Calcium gehalte. Pagina 2 Pagina 4 Na onderhoud weer veilig én prettig werken! Continu voorop in ontwikkeling. Pagina 5 Pagina 5

2 Het belang van chelaten. Chelaten zijn in de huidige tuinbouw niet meer weg te denken, iedere samengestelde meststof of voedingsoplossing bevat wel een of meerdere elementen, meestal spoorelementen, in chelaat vorm. We kunnen dan ook zeggen dat chelaten een grote bijdrage leveren aan het huidige productieniveau van onze glastuinbouw. Dit heeft natuurlijk een reden want een chelaat meststof is een relatief dure meststof, die je niet zomaar toevoegt aan een N-P-K meststof of voedingsoplossing. Het moet een duidelijke meerwaarde leveren aan een dergelijke meststof. Voordat we verder ingaan op het gebruik van chelaten, eerst een korte historie over het ontstaan van de plantenteelt zonder aarde, of zoals beter bekend als substraatteelt. Dit is in feite de bakermat van de chelaten, vooral vanwege het element ijzer (Fe). Al in 1661 deed de bekende Ierse allround onderzoeker Robert Boyle experimenten met planten op water. Hij concludeerde dat planten op regenwater niet goed groeiden en één of meer gebreksverschijnselen vertoonden. De planten hadden een tekort aan bepaalde stoffen, die in water ontbraken maar waarschijnlijk wel in dierlijke mest beschikbaar waren. Daarna bleef het lange tijd stil rondom de substraatteelt, pas omstreeks 1850 wordt er opnieuw aandacht aan besteed, nu werd er ook wat geëxperimenteerd met de hoofdelementen (N,P,K, Ca, Mg en S) en enkele spoorelementen zoals ijzer (Fe). Maar succes bleef helaas uit en wel om de volgende redenen: - Men realiseerde zich niet dat de wortels van de meeste planten zuurstof tot hun beschikking moeten hebben voor de ademhaling. - IJzer (Fe) werd volledig gegeven in de vorm van sulfaat (Fe2SO4. xh2o), dit gaf vrijwel altijd een neerslag van ijzer oxides, waardoor er veelal ijzergebrek optrad. - Neerslag van calciumfosfaat (CaHPO4) door een hoog Ca gehalte en een hoge ph in de voedingsoplossing. Dit veroorzaakte bijna altijd fosfaat (P) gebrek. - De onbekendheid met alle spoorelementen en daarmee de benodigde concentraties, deze kennis kwam pas voorhanden vanaf De grote bottleneck voor de substraat en watercultuur was de ijzervoorziening van de planten, toegediend zoals hierboven beschreven was het niet opneembaar voor de plant. Wel was bekend dat ijzer (Fe) in zure omstandigheden (lage ph) of in combinatie met organische zuren wel opneembaar bleef voor planten maar dat de ph dan weer nadelig was voor de groei. In 1951 ontdekte de Amerikaanse onderzoeker Jacobson dat je het element ijzer (Fe) kan binden aan het chelaat EDTA (Ethyleendiaminetetraazijnzuur). Dit was een belangrijke doorbraak voor de substraat en hydrocultuur teelten, op deze manier werd het namelijk mogelijk om de planten in deze culturen, met de voor de plant optimale ph, te voorzien van het element ijzer (Fe). In de jaren erna werden meerdere chelaten voor de agrarische markt ontwikkeld, we noemen hier DTPA, EDDHA, EDDHMA en sinds recent het door Akzo Nobel ontwikkelde HBED. Dit laatste is het tot nu het meest stabiele ijzerchelaat en toepasbaar in bijna alle gewassen, bij alle substraat en grondteelten en bij alle ph's. Yara heeft, als producent van een totaalpakket aan voedingsstoffen voor de plant, al in een vroeg stadium het belang onderkend van chelaat meststoffen. Daarom werkt Yara al vele jaren exclusief samen met Akzo Nobel aan de ontwikkeling en vermarkting van chelaten in land en tuinbouw. Deze samenwerking heeft geleid tot een scala van spoorelementen in chelaat vorm, ook gemengd in diverse verhoudingen. Deze chelaten zijn zowel toepasbaar in substraat als in grondteelten. Yara en Akzo Nobel blijven de kennis bundelen om de meest ideale samenstellingen van spoorelementen te ontwikkelen. Een prangende vraag in deze is nog steeds de invloed van een voedingsoplossing met spoorelementen in chelaat op de opname van deze verschillende elementen. Vraag hierbij is: In hoeverre kan de samenstelling van de elementen worden aangepast met betrekking tot de interactie tussen de diverse elementen onderling enerzijds en met het chelaat anderzijds. Het is momenteel de gewoonte om in een voedingsoplossing de spoorelementen Zn, Cu en Mn in de vorm van sulfaat te geven. IJzer (Fe) wordt normaal gesproken in de vorm van DTPA chelaat gegeven. Echter, bij een toenemende ph zullen de sulfaat gebonden elementen een competitie aangaan met het chelaat gebonden ijzer (Fe). Hierdoor zal de opneembare concentratie ijzer (Fe) met ongeveer 30% verminderen bij een ph van 6,5 (zie figuur 1). Input: Fe-EDDHA(15%) + Fe-DTPA(85%) + unchelated Cu/Zn/Mn. Relative to [metal] (%) ph Fe-DTPA Fe-EDDHA Cu Zn Mn Conclusie: niet gechelateerd Cu, Zn en Mn leiden tot competitie met het Fe-complex. figuur 1 Yara I 2

3 Toevoeging van Cu, Zn en Mn in EDTA chelaat vorm voorkomt de competitie met het Fecomplex, waardoor meer Fe beschikbaar is voor de plant en daardoor de effectiviteit van de voedingsoplossing wordt verhoogd. In dat kader is in 2016 op het proefstation in Hoogstraten (B) een proef gestart door Yara en Akzo Nobel. Het is een teelt tomaten op steenwol waarmee geprobeerd zal worden het bovenstaande effect aan te tonen. De proef bestaat uit een behandeling met sulfaat en een behandeling met chelaat. Beide behandelingen hebben 2 ijzer (Fe) nivo's, te weten: 10 mumol/ltr en 7 mumol/ltr (30% lager). Doel van de proef is: - Het vergelijken van het effect op groei en productie van volledig gechelateerde spoorelementen ten opzichte van elementen in sulfaatvorm. - Aantonen dat een lagere Fe concentratie dezelfde groei en plantkwaliteit geeft, als Cu, Mn en Zn als EDTA chelaat worden toegediend. - Onderzoeken of spoorelementen in chelaat vorm minimaal dezelfde of een hogere productie geven. Halverwege het seizoen van de proef kunnen we toch al enige voorzichtige conclusies trekken, al is dit nog wel onder voorbehoud. Uit de data tot 1 juli 2016 blijkt het volgende: - Uit SPAD metingen blijkt een verschil tussen chelaat en sulfaat behandeling, de chelaat behandelingen tonen een duidelijk hogere SPAD. De SPAD bepaling geeft een indicatie van de bladkleur, een hoger cijfer betekent een betere bladkleur en dus meer chlorofyl. Dit geeft een hoger assimilatie nivo waardoor een hogere productie realiseerbaar is. Waarschijnlijk is een meer stabiel aanbod van ijzer (Fe) in de chelaat behandeling de oorzaak van deze hogere SPAD (zie figuur 2). - De verminderde onderlinge competitie tussen de metalen Fe, Cu, Zn en Mn in de chelaat behandeling resulteert in een toenemende plant productiviteit. Zie het resultaat in figuur 3. - Beide chelaat behandelingen geven een duidelijk betere opname van het element Mg, zelfs bij lage doseringen. - Bij gebruik van spoorelementen in chelaat vorm vervuilt A-bak nauwelijks. Intermezzo. Chelaten zijn organische verbindingen die oplosbare, complexe moleculen vormen met bepaalde metaalionen, waarbij die metaalionen zodanig geïnactiveerd worden dat zij niet op normale wijze kunnen reageren met andere elementen of ionen om een neerslag te vormen. De verschillende chelerende verbindingen (de organische moleculen zonder het metaalion) hebben verschillende affiniteit voor verschillende soorten metaalionen, die elkaar dus soms door concurrentie uit de gebonden plaats kunnen verdringen. Dit hangt samen met de grootte van het ion, de elektrostatische aantrekkingskracht en de ruimtelijke configuratie van de chelerende verbinding. Het woord chelaat komt van het griekse woord Chela, wat klauw betekent. Spad meting. Met behulp van een Spad meter kan worden gemeten hoe de kleur van het blad is, hiervoor worden jonge bladeren genomen, net onder het groeipunt van de plant. Deze bladeren tonen als eerste een eventueel gebrek aan ijzer (Fe). Een hogere Spad meting waarde geeft aan dat het blad een sterkere kleur heeft en dus meer chlorofyl bevat en dus ook meer ijzer (Fe). Dit resulteert in een hoger assimilatie nivo en een evenredige verhoging van de productie. Met het blote oog zijn deze verschillen onmogelijk waar te nemen, bij iedere meting is eerst een visuele waarneming gedaan maar er waren geen zichtbare verschillen. In perioden van sterke groei zijn de metingen twee keer per week gedaan, bij mindere groei om de twee weken. figuur 2 figuur 3 Uit de gegevens kunnen we concluderen dat het toedienen van sporen in de chelaat vorm inderdaad leidt tot een betere opname van spoorelementen door de plant en tot een hogere productie. Externe factoren zoals temperatuur en watergift moeten nog wel in de gegevens worden verwerkt. Uit de proef is tot nu toe wel duidelijk aangetoond dat chelaten onmisbaar zijn voor een optimale voedingssituatie in de hedendaagse productietuinbouw. In onze laatste editie van dit jaar zullen wij het definitieve rapport omtrent deze proef publiceren. Voor verder informatie kunt u terecht bij onze helpdesk: of yaraquest@yara.com Yara I 3

4 SUPER FK voor betere wortels, uniformer gewas en een hoger Calcium gehalte in de plant focus op de SUPER FK In 2016 is een demonstratie proef gestart met het product SUPER FK. In de demo kas op eigen productie locatie Yara in Vlaardingen, zullen er het gehele jaar praktijk proeven gedemonstreerd worden. In verschillende gewassen wordt het effect van SUPER FK dit jaar gedemonstreerd. Demonstratie SUPER FK tomaat Het doel van de proef is om het effect van SUPER FK op de wortels te demonstreren. Om de wortels goed te kunnen zien is er gebruik gemaakt van een opstelling bestaande uit twee tafels waar per tafel 4 NFT goten gemaakt zijn. 1 tafel kreeg een behandeling waar de fosfaat inbreng volledig uit ortho-fosfaat bestond (=controle behandeling), terwijl tafel 2 dezelfde behandeling kreeg echter werd hier 50% van de fosfaat inbreng vervangen door de polyfosfaat uit de SUPER FK. De voedingsoplossingen tussen de twee behandelingen zijn gelijk op het type fosfaat na (ortho-fosfaat vs. poly-fosfaat). De gebruikte meststoffen zijn KRISTALON GENA in combinatie met YaraLiva CALCINIT. KRISTALON GENA bevat 50% ortho-fosfaat & 50% poly-fosfaat voor de behandeling SUPER FK. Voor de controle behandeling is gebruik gemaakt van KRISTALON ROOD in combinatie met YaraLiva CALCINIT. In het NFT-Systeem loopt constant een voedingsoplossing (3 EC) van bovenstaande meststoffen in de respectievelijke behandeling langs de wortels lopen. De goten liggen iets op afschot zodat het systeem in beweging blijft, en het water blijft stromen. Hoger wortel gewicht SUPER FK. Naast de visuele controles is ook het totaal droog gewicht bepaald van de wortelpruik van de 4 planten per behandeling. Na afloop van de demonstratie zijn alle wortels afgesneden en is het droog gewicht bepaald. Zie de afbeelding hieronder. Controle SUPER FK 73 gram 123 gram Yara I 4

5 Uniformere gewasontwikkeling De behandeling met SUPER FK resulteerde tevens in een uniformere gewas ontwikkeling. SUPER FK. SUPER FK is een speciale polyfosfaat meststof, deze meststof wordt al meerdere jaren met succes gebruikt in verschillende teelten. SUPER FK zorgt voor een betere start van u gewas, een sterk ontwikkeld gezond wortelsysteem en een actief gezond gewas. SUPER FK, is de speciale polyfosfaat in verschillende producten beschikbaar. In vloeibare vorm als SUPER FK binnen de Substrafeed lijn (cans, vatten en bulk). Evenals SUPER FK in de NPK formules Kristalon (Kristalon Vega & Kristalon Gena). SUPER FK is ook beschikbaar als PG MIX product (PG MIX SUPER). Hoger calcium gehalte bladanalyses (+30%) De verhoging aan Calcium in de bladeren van de SUPER FK behandeling is een gevolg van het effect van de poly-fosfaat uit de Super FK. De polyfosfaat zorgt ervoor dat andere positieve elementen onder andere de Calcium beter opneembaar zijn. Het vergrote wortel volume en hoeveelheid aan nieuwe wortel punten, zorgen in deze ook voor een vergrote opname capaciteit. De bladeren gebruikt voor analyses zijn genomen cm onder de top van de plant. Gemeten Calcium waardes: Controle (ortho-fosfaat): 452 mmol/kg blad SUPER FK (poly-fosfaat): 590 mmol/kg blad Verbeterde wortel ontwikkeling Een beter en frisser ontwikkeld wortel systeem is duidelijk zichtbaar in de SUPER FK behandelde groep. Zie de foto hieronder, hier is de onderkant van alle potten die in het NFT-systeem gestaan hebben te zien. Yara I 5

6 Na onderhoud van de aansluitingen en leidingen weer veilig én prettig werken! Dit is waar kwekerij Bicom aan dacht toen hij het onderhoud ging aanpakken van zijn vloeibare meststoffen installatie. Het kan beter in een keer goed gebeuren en daarom is het raadzaam om er, in samenwerking met de installateur, eerst goed over na te denken. Vulleidingen. Als eerste werden de vulleidingen aangepakt. Deze hingen voorheen buiten in het directe zonlicht. Hierdoor waren de leidingen lichtgrijs geworden en broos. Door de vulleidingen naar binnen te brengen word dit voor de toekomst voorkomen en kan er niemand meer vanaf de buitenkant per ongeluk aankomen. Ook de leidingen rondom de opslag werden goed aangepakt. Ook daar zijn de nieuwe stickers gebruikt om aan de laaste eisen te voldoen. Zelfs is er folie achter de tanks geplaatst om zoveel mogelijk direct zonlicht af te schermen van de tanks en installatie. Niet alleen tanks en vulleidingen! De installatie bestaat niet alleen uit de tanks en vulleidingen maar ook uit het gedeelte waarmee de meststoffen naar de bakken worden gedoseerd. Ook hier zijn stickers met productnamen geplakt en de kranen zijn gemonteerd in de juiste doseervolgorde. Dit voorkomt vergissingen en is prettiger werken. De gehele installatie is geplaats in een aparte afgesloten ruimte. Binnen is een kast geplaats om de leidingen en aansluitpunten. Onder de leidingen, met Camlock koppelingen, is een opvangbak geplaatst en de leidingen zelf zijn voorzien van de nieuwestickers volgens de CLP-richtlijnen. De leidingen onder een hoek hebben extra ondersteuning om het gewicht van de slang te kunnen dragen. De A- en B-bakken zijn goed overzichetlijk neergezet en voorzien van een, gesloten, deksel. Hierdoor wordt voorkomen dat er vuil in kan komen en het chelaat afbreekt door invloed van zonlicht. Voor de eigen veiligheid zijn er de nodige persoonlijk beschermingsmiddelen aanwezig. Zo wordt ervoor gezorgt dat de werkzaamheden ook veilig gebeuren. Zo is er gelaatsbescherming aanwezig en ligt er een paar zuurbestendige handschoenen klaar. Dit alles was alleen maar mogelijk door de goede samenwerking tussen de teler en zijn installateur, in dit geval Vos Capelle, en de producent Yara Benelux B.V. Yara I 6

7 Yara: continu voorop in ontwikkeling De afgelopen tweehonderd jaar is er binnen de land- en tuinbouw veel veranderd in de wijze van bemesting. Yara vervulde hierin een voortrekkersrol en nog steeds. De belangrijkste ontwikkelingen in vogelvlucht: Al bijna tweehonderd jaar proberen mensen te komen tot betere oogstresultaten door het gebruik van meststoffen. Door de jaren heen volgden de ontwikkelingen elkaar snel op. Het begon allemaal in 1840, toen Justus von Liebig ontdekte dat de groeisnelheid van een gewas maximaal is wanneer aan bepaalde randvoorwaarden wordt voldaan en alle benodigde elementen in de juiste hoeveelheid aanwezig zijn. Deze theorie vormde het startpunt voor de ontwikkeling van kunstmestfabricage; tot die tijd werd vooral dierlijke mest op de grond gebracht. Aan het begin van twintigste eeuw ging het huidige Yara calciumnitraat produceren. Von Liebig erkende al het belang van nitraat als meststof, en ook calcium is een belangrijk element voor de plantgroei- en ontwikkeling. Door de inzet van calciumnitraat konden duidelijk betere oogsten worden behaald. Deltaspray en Kristalon Ongeveer in dezelfde periode dat Von Liebig met zijn theorie kwam, werden de eerste kassen in het Westland gebouwd en nam met name de teelt van druiven een vlucht. Eerst werden kassen tegen een muur gebouwd, rond 1900 ontstonden de eerste vrijstaande kassen die ook nog verwarmd werden. De Nederlandse tuinbouw ontwikkelde zich; de teelt onder glas was in opkomst en door betere benutting van meststoffen werden de oogsten geoptimaliseerd. Toch duurde het tot begin jaren '60 voordat pogingen werden gedaan om de elementen zo dicht mogelijk bij het gewas te doseren; tot die tijd werd kunstmest als korrelmest op het land gebracht. Dit gebeurde via sproeileidingen, hiermee werd water zo dicht mogelijk bij het gewas toegediend. De kunstmestfabrikanten speelden hierop in door wateroplosbare meststoffen te ontwikkelen. Deltaspray en Kristalon - productconcepten van Yara die alle elementen bevatten die een gewas nodig had - waren hierin de voorlopers. De goede oplosbaarheid bood de tuinder een stukje gemak. En door het toedienen van de juiste hoeveelheid elementen kon de oogst verder worden geoptimaliseerd. Ook vandaag de dag zijn de Kristalonproducten nog altijd een vertrouwde en veelgebruikte meststof. Substrafeed Ook door kennisuitwisseling tussen tuinders, bemestings- en meststoffenspecialisten werd de toediening en benutting van voedingselementen steeds verder geoptimaliseerd. Komkommertelers in De Kring, die begin jaren '80 overstapten van telen in de grond naar telen op substraat, ontdekten dat zij hierdoor meer magnesium moesten inzetten in de teelt. Dit werd vooral veroorzaakt doordat in het leidingen/of slootwater minder magnesium en meer zwavel zat. De enige magnesiumbron die de teler voorhanden hadden was Bitterzout. Nadeel van Bitterzout is echter dat het naast magnesium ook eenzelfde hoeveelheid zwavel bevat. Er was in die tijd wel een meststof die calciummagnesiumnitraat bevatte, maar die loste slecht op en kon daardoor niet worden toegediend via leidingen. Het toenmalige Windmill - Yara nam door de jaren heen diverse kunstmestfabrikanten over, waaronder Windmill - kwam toen met de oplossing: Magnitra. Dit werd de eerste vloeibare meststof en hiermee het startpunt voor de ontwikkeling en de inzet van meer vloeibare meststoffen. De volgende stap was een vloeibare oplossing voor ammoniumnitraat: Amnitra. En omdat MKP erg duur werd, kwamen de vloeibare meststoffen BFK en ZFK (later fosforzuur) op de markt. Begin 1983 was Substrafeed, de complete vloeibare meststoffenrange van Yara, een feit. Alle elementen waren toen in vloeibare vorm beschikbaar. De afgelopen decennia hebben vloeibare meststoffen vaste voet aan de grond gekregen. Bijna 200 jaar na Von Liebig staat de voeding van gewassen op een zeer hoog niveau. Echter: verbeteringen blijven mogelijk en noodzakelijk. Daar zet Yara continu op in. Yara I 7

8 De Helpdesk Yara Benelux heeft een Helpdesk die voor iedereen bereikbaar is. U kunt de Helpdesk onder andere voor de volgende vragen bereiken: Vragen over de toepassing van onze meststoffen. De besparingen door het gebruik van vloeibare meststoffen. Advies over fertigatie in de buitenteelt. Een advies over de tankgrootte voor vloeibare meststoffen. Meedenken aan oplossingen die nodig zijn voor het probleemloos toepassen van de producten. Advies over tot nu toe onbekende toepassingen. U kunt contact opnemen met de Yara-Helpdesk. (+31 (0) ) of mailen naar yaraquest@yara.com. In onderstaande, terugkerende, rubriek wordt antwoord gegeven op enkele vragen die gesteld worden aan de Helpdesk. Vraag het de Helpdesk! V A Hoe kan ik aan nieuwe productstickers komen? Deze kunt u vragen bij uw meststoffen leverancier. Yara heeft pakketten met stickers naar uw leverancier gestuurd. Als deze ze nog niet geplakt of geleverd heeft kunt u hem vragen om deze te leveren. Meestal heeft u dan binnen enkele dagen de stickers in huis en kunnen ze erop geplakt worden. V A Hoe weet ik welke stickers er op de vulleiding geplakt moeten worden? Deze informatie kunt u van uw veiligheidsbladen halen. Ider bedrijf is verplicht om de meest recente veiligheidsbladen beschikbaar te hebben. Op deze veiligheidsbladen staan een aantal gegevens waaruit u kunt opmaken of er, naast de product sticker, een extra veiligheids sticker geplakt moet worden. Hier staan de gevaarsymbolen op als die noodzakelijk zijn. De veiligheidsbladen kunt u downloaden van In de rechter bovenhoek vindt u een linkje naar de veiligheidsbladen. U kunt ze ook bij ons aanvragen via yaraquest@yara.com Op het veiligheidsblad staat onder rubriek 2.2 welke informatie er op de veiligheidssticker vermeld moet staan. Als éénvoudige regel kan je aanhouden dat als er een gevaarsymbool vermeld staat er een extra sticker geplakt moet worden. + Heeft u ook een vraag voor de Helpdesk? Stuur hem dan naar yaraquest@yara.com Deze Benelux Insight is samengesteld met de huidige kennis van zaken. Elk advies is bedoeld als richtlijn en moet aangepast worden naar omstandigheden. Yara aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade van enigerlei aard, voortvloeiend uit de verstrekte informatie Yara I 8