DE WERELD VAN. Käthe Kollwitz Lotte Lenya Irmgard Keun Hannah Arendt Lee Miller Martha Gellhorn

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "DE WERELD VAN. Käthe Kollwitz Lotte Lenya Irmgard Keun Hannah Arendt Lee Miller Martha Gellhorn"

Timo de clercq
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 DE WERELD VAN Käthe Kollwitz Lotte Lenya Irmgard Keun Hannah Arendt Lee Miller Martha Gellhorn

2 DE WERELD VAN Käthe Kollwitz Lotte Lenya Irmgard Keun Hannah Arendt Lee Miller Martha Gellhorn

3 Tot de leeuwen hun eigen geschiedschrijvers hebben, zullen de jachtverhalen de jagers blijven roemen Opschrift van een vergeeld affiche in de straten van Chicago, opgetekend door Eduardo Galeano

4 De man behagen, van dienst zijn, zich door hem laten beminnen en vereren, hem van jongs af aan opvoeden en grootbrengen, raadgeven, troosten, het leven aangenaam en zacht maken, ziedaar de plichten van de vrouw van alle tijden en wat men hun van kindsbeen af moet leren Jean-Jacques Rousseau in Emile, of over de opvoeding (1762)

5 Geschiedenis, de echte eerbiedwaardige geschiedenis, kan mij niet boeien. En u? Ik ben verzot op geschiedenis. Ik benijd u! Ik heb er iets van gelezen uit plicht, maar ik zie er niets in wat mij niet ergert of verveelt. Twisten van pausen en koningen, oorlogen en pest op iedere bladzij, mannen die niet veel waard zijn, en bijna geen vrouwen allemaal heel slaapverwekkend! Jane Austen, Northanger Abbey (1818)

8 Käthe Kollwitz Lotte Lenya Irmgard Keun Hannah Arendt Lee Miller Martha Gellhorn

9 KÄTHE KOLLWITZ

10 Katharina Rupp en Karl Schmidt Julius Rupp

11 Käthe Schmidt wordt geboren op 8 juli 1867 Vijfde van zeven kinderen (twee van de oudere kinderen waren al gestorven; een jonger broertje overlijdt wanneer Käthe 10 jaar oud is) Käthe trekt veel op met haar zusje Lise

12 Käthe ( Prulletje ), Lise, Konrad en Julie in 1880 Katharina Rupp en Karl Schmidt

13 Onze ouders meenden dat het talent van een kind in de ontwikkelingsjaren gevoed moet worden om te groeien en dat die voeding alle kanten toestroomt, omdat ieder mens in deze periode van het leven ontvankelijk is. Onze ouders gaven ons de gelegenheid ons verder te ontwikkelen. Zo stond bijvoorbeeld altijd de boekenkast open en konden wij eruit halen wat we wilden zonder dat het werd gecontroleerd

14 Talent schept verplichtingen

15 1881/ 82: les van de Königbergse kopergraveur Rudolf Mauer (samen met Lise)

16 1882/ 85: les van de Königbergse schilders Friedrich Naujok en Emil Neide

17 Die Auswanderer (zomer 1832) Ich kann den Blick nicht von euch wenden Ich muß euch anschaun immerdar: Wie reicht ihr mit geschäft'gen Händen Dem Schiffer eure Habe dar! ( ) Wie wird das Bild der alten Tage Durch eure Träume glänzend wehn! Gleich einer stillen, frommen Sage Wird es euch vor der Seele stehn. Der Bootsmann winkt! Zieht hin in Frieden: Gott schütz euch, Mann und Weib und Greis! Sei Freude eurer Brust beschieden, Und euren Feldern Reis und Mais!

21 Van een bewuste arbeid in dienst van het proletariaat was destijds voor mij geen sprake. Wat konden mij aan de andere kant echter de schoonheidsidealen schelen van bijvoorbeeld de Grieken, die niet de mijne waren, niet door mij ervaren of nagevoeld? Mensen uit de burgerij hadden voor mij geen enkele bekoring. Maar het proletariaat was midden in de roos Later, in een periode dat ik me alleen bezighield met het thema arbeider, heb ik voor mijn werk een tijdlang inspiratie ontleend aan die zwerftochten door de nauwe straatjes van de handelsstad vol arbeiders. Het arbeiderstype trok mij ( ) enorm aan

22 Portret van de familie Hofferichter (Julie?), : Reis met moeder en Lise naar Engadin, Zwitserland, via Berlijn en München. Kennismaking (in Berlijn) met Gerhart Hauptmann. In München raakt Käthe Kollwitz in vervoering van het werk van Rubens in de Pinakothek

23 Malerei ist das, was man nicht photographieren kann; Plastik das, was man nicht abformen kann 1886/ 87: studie aan de Berlijnse Künstlerinnenschule bij Karl Stauffer-Bern Sluit vriendschap voor het leven met Beate Jeep

24 1887: terugkeer naar Königsberg; schilderlessen bij Emil Neide; verloving met Karl Kollwitz

25 : studie aan de Künstlerinnenschule in München, bij Ludwig Herterich

26 1888: doorbraak (in Duitsland) van het naturalisme in de schilderkunst, waarbij Fritz von Uhde en Max Liebermann een sleutelrol spelen Käthe Kollwitz maakt het van nabij mee en begint naturalistische literatuur te lezen (o.a. Zola). Begint in navolging van Max Klinger series afbeeldingen te vervaardigen, bijvoorbeeld bij Zola s Germinal Zelfportret, Max Liebermann

27 Scene uit Germinal van Emil Zola

29 1891: Huwelijk met Karl Kollwitz Het stel gaat in Berlijn wonen, waar Karl een praktijk opent, in Prenzlauer Berg De publicatie van Max Klingers Malerei und Zeichnung opent Käthe Kollwitz de ogen. Ze besluit zich voortaan geheel te wijden aan grafiek en tekeningen omdat deze technieken veel beter de negatieve kanten van het leven kunnen verbeelden

30 Portretje van Hans Kollwitz, geb. 14 mei 1892 Zelfportret, Käthe Kollwitz is dan bijna 25 jaar oud

31 1892 In februari 1893 gaat Hauptmanns Die Weber in première, aanvankelijk in besloten kring. Het is een sociaal drama dat handelt over de weversopstand in 1844 in Silezië, die bloedig werd neergeslagen. Käthe Kollwitz is verschrikkelijk onder de indruk en besluit zich voorlopig te wijden aan een reeks afbeeldingen over de weversopstand: Deze voorstelling is een keerpunt in mijn werk ( )

32 Ein Weberaufstand 1. Armoede 2. Dood

33 3. Beraadslaging

34 4. Mars der wevers

35 5. Bestorming

36 6. Einde

38 1898: Grote doorbraak van Käthe Kollwitz door expositie van Ein Weberaufstand op de Grote Berlijnse Kunsttentoonstelling Musea en kunsthistorische instituten bijvoorbeeld het Kupferstich-Kabinett in Dresden kopen werk van Käthe Kollwitz (in 1899 volgt het Kupferstich-Kabinett in Berlijn; het zal één van de grootste verzamelingen van het werk van Käthe Kollwitz aanleggen) De kleine gouden medaille, waarvoor Käthe Kollwitz is voorgedragen door Max Liebermann, wordt haar geweigerd. De keizer ziet niets in deze potentieel revolutionair getinte kunst Intussen (1896) is haar tweede zoon geboren: Peter In 1897 overlijdt Käthe s vader. Hij heeft de voltooiing van Ein Weberaufstand nog meegemaakt

39 : docent aan de Künstlerinnenschule für Radieren und Zeichnen in Berlijn 1901 / 1904 / 1907: reizen naar Parijs en Florence : illustraties voor Simplicissimus

40 Bauernkrieg-cyclus ( )

44 Hans, Käthe en Peter Kollwitz, 1908 Karl Kollwitz, 1910

48 Ik begin hoe langer hoe beter de tegenslag die je bij arbeidersgezinnen ziet, te begrijpen. Altijd dezelfde verschijnselen zodra de man drinkt, ziek of werkloos is. Of hij wordt een blok aan het been en laat zich onderhouden terwijl zijn familie hem vervloekt, of hij wordt depressief of gek of pleegt zelfmoord. Bij de vrouw hoor je dan altijd hetzelfde gejammer. Ze heeft alleen de kinderen nog, die ze te eten moet geven, terwijl ze scheldt en klaagt over haar man. Ze ziet alleen wat er van hem geworden is en niet hoe hij zo geworden is

50 Gabriele Reuter schreef in de krant wat nu de taak van de vrouw moet zijn. Ze had het over de wellust van een offer brengen, een uitdrukking die me diep heeft getroffen. Waar halen al die vrouwen, die zo uiterst zorgvuldig over het leven van hun lievelingen hebben gewaakt, de heldenmoed vandaan om hen als kanonnevoer weg te sturen? Ik ben bang dat op deze opwelling van enthousiasme een nog veel grotere wanhoop en moedeloosheid zal volgen Soms de dwaze gedachte: ze zullen aan die waanzin toch niet meedoen. En meteen als een koud stortbad: ze moeten, ze moeten! dagboek, 27 augustus 1914

51 In de nacht van 22 op 23 oktober sneuvelt Peter Kollwitz, de jongste zoon van Käthe en Karl Kollwitz. Hij is dan 18 jaar oud

52 Al een week na het sneuvelen van Peter besluit Käthe Kollwitz een monument te ontwerpen ter nagedachtenis aan Peter en als aanklacht tegen oorlog Ik wil nog niet sterven, ook niet als Hans sterft, of Karl. Zolang ik niet uit mijn talent heb gehaald wat erin zit, zolang ik niet het in mij gezaaide zandkorreltje tot het laatste kleine takje heb ontwikkeld, wil ik niet sterven Sinds ik dit heb beseft, voel ik me bijna opgewekt en veel sterker. Ik mag niet alleen mijn werk afmaken ik moet het afmaken dagboek, februari 1915

53 Treurend ouderpaar ( ) Het grafkruis van Peter Kollwitz in het In Flanders Fields Museum

55 Mutter mit zwei Kindern, Berlijn Pietà, Neue Wache (berlijn)

56 Hierin ligt werkelijk de beleving van de oorlog besloten. Reëel voor mij en vele anderen. Als je van de ene figuur naar de andere kijkt: dat zwijgen. Ook al zijn de monden gemaakt om te spreken, hier zijn ze zo stijf dicht alsof ze nooit hebben gelachen. Maar de moeder heeft een doek over haar hoofd geslagen. Goed, Berlach!

57 Zaaigoed mag niet tot meel vermalen worden Goethe

58 Die Mütter (1921/ 22 Krieg )

59 Die Eltern (1921/ 22 Krieg )

60 Die Witwe I (1921/ 22 Krieg )

61 1917: tentoonstelling t.g.v. de vijftigste verjaardag 1919: Käthe Kollwitz is de eerste vrouw die wordt toegelaten tot de Pruisische Academie der Kunsten 1924: deelname aan de eerste internationale tentoonstelling in Moskou 1925/ 26: tentoonstellingen in de VS en Zwitserland 1927: tal van eerbetonen bij de 60 e verjaardag

65 1933: gedwongen uittreding uit de Pruisische Academie der Kunsten Het werk van Käthe Kollwitz wordt Entartet verklaard en haar werk mag niet meer worden geëxposeerd

66 1940: Karl Kollwitz overlijdt

67 1945: 22 april, enkele dagen voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, overlijdt Käthe Kollwitz

Vergelijkbare documenten

- Heeft u wel kontakt met andere amateurhistorici?

- Heeft u wel kontakt met andere amateurhistorici? Als er raakvlakken zijn wel. In Friesland is er een kring van amateurhistorici. In Drenthe nog niet maar sinds de heer Heringa archivaris geworden is,