Straatnamen Terband AENGWIRDERWEG BANTSTERSCHANS BORNEGO

Transcriptie

1 Straatnamen Terband Dorp ten noorden van de plaats Heerenveen. Fries: Terbant, bant is streek. Een gedeelte van het dorp is na de tweede wereldoorlog administratief bij de plaats Heerenveen gevoegd. De Hervormde kerk werd in 1843 gebouwd op de plaats of ongeveer ter plaatse van een reeds in 1315 vermelde kapel. Op het kerkhof liggen nog grafzerken uit de 17e eeuw (familie Crack enz.) Toen in 1843 een nieuw kerkgebouw werd gebouwd werden de klokken, daterende uit 1538 en 1645, overgebracht naar het klokhuis te Luinjeberd (zie ook bij Luinjeberd). De in de kerk te 'Terband' (nu "Pastorielaan" onder Heerenveen) tot voor 1942 aanwezige klok dateerde van AENGWIRDERWEG Loopt van het verkeersplein in ongeveer noordelijke richting, later noord-oostelijk, tot de grens met Opsterland - door de voormalige gemeente Aengwirden - te weten vanaf Heerenveen door Terband, Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot. In Terband is dat vanaf de "Pastoriesingel" tot aan de "Bantsterschans". Besluit naamgeving van 17 maart De weg is oud en komt reeds voor op de kaart van Halma/Schotanus van 1718, onder de naam "Heeren Ryd Wech". Het gedeelte in Gersloot onder de naam "Heeren Wech na de Luxter Horn" en het naar het zuiden gerichte deel "Gorre Dyk". Op een bestaande weg werd in 1857 een "Aardebaan" aangelegd. In 1859 tot Gersloot "Bevloerd" en begrind. De aardebaan en bestrating vanaf de school te Gersloot tot de grens met Opsterland werd aanbesteed in oktober Enkele gedeelten werden verbeterd in In 1964 werd het gedeelte Verkeersplein - Luinjeberd verbeterd. Vervolgens nog een belangrijke verbetering in 1970/71. In verband met de aanleg van het nieuwe knooppunt Heerenveen (1998) is de situatie opnieuw gewijzigd. BANTSTERSCHANS De weg vanaf de "Aengwirderweg" in ongeveer westelijke richting. Deze weg is aangelegd ter ontsluiting van boerderijen in dit gebied. Besluit naamgeving van 30 juni Het is de bedoeling dat de weg wordt doorgetrokken tot de "Leeuwarderstraatweg" onder Heerenveen. De naam is uiteraard ontleend aan het vroegere zogeheten verdedigingswerk (17e eeuw) ten noorden van Heerenveen. BORNEGO De weg lopende vanaf de "Aengwirderweg" te Luinjeberd in ongeveer noordelijke richting en vervolgens afbuigend in westelijke richting tot de gemeentegrens met Skarsterlân nabij de Hooivaart onder Terband. Besluit naamgeving van 30 juni De naam is in de plaats gekomen van de voorheen bestaande namen "Spitsendijk", "Schoolweg" (deels), "Zwartsweg" en "Simon van Cyreneweg". Bedoelde wegverbinding tussen Luinjeberd en Haskerdijken heeft tengevolge van de reconstructie in het kader van de ruilverkaveling een duidelijk gestrekt verloop gekregen, met het gevolg dat de toen bestaande naamgeving niet meer logisch werd geacht. De naam is ontleend aan de historie. Bornego was (volgens de Encyclopedie van Friesland) in de 14e eeuw nog bekend als district in de Staatsrechterlijke indeling van Friesland, bestaande uit de grietenijen Utingeradeel, Aengwirden, Haskerland (tesamen Bornferd), Opsterland (ook genoemd Haudmare) en Schoterland.

2 CYRENEWEG, SIMON VAN Zie bij "Simon van Cyreneweg". DE DEELEN Onder Terband, Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot. Uit Encyclopedie van Friesland: Deel is de naam voor enkele wateren (Oudfries: dela, delven). De Deelen is een veenpolder, groot ca ha, gelegen in Haskerland, Heerenveen, Opsterland en Utingeradeel (nu onderdeel van Boarnsterhim). Opgericht in 1919, niet ontstaan uit een vroeger veendistrict, doch uit de behoefte de destijds nog voor de provinciale boezem liggende gronden te bedijken. Er is nog betrekkelijk weinig verveend, mede doordat turf als brandstof weinig meer in trek was en is. Bij de oprichting heeft men in twijfel gestaan of het niet beter was er een waterschap van de maken. De verspreide ligging der veenpetten houdt drooglegging en cultuur tegen. Daarom is concentratie der vervening in bepaalde gebieden wenselijk. Ter bevordering daarvan is als proef in 1943 een verveningsplan ingevoerd, eerst voor 10 jaren, later verlengd. Buiten een bepaalde kring is vervening in de polder nu verboden. Met een nieuwe verveningsmethode wordt getracht de vervening te versnellen. Anders dan in de meeste veenpolders maar in overeenstemming met de regel buiten de veenpolders wordt hier (en in de veenpolder van Delfstrahuizen) het slikgeld ten name van de verveende percelen in een register ingeschreven en dient als waarborg voor de latere drooglegging en cultivering van de uitgaande percelen en voor de betaling der polderlasten. DE PLASSE De zijweg van de "Bantsterschans" lopende in zuidelijke richting. Besluit naamgeving van 24 mei Om te voorkomen dat deze zijweg ook "Bantsterschans" ging heten en de zoveelste vernummering van de percelen noodzakelijk zou worden. Aangezien dit gebied reeds als De Plasse bekend stond, werd de onderhavige naam aan deze weg gegeven. GROOTSCHAR Verveend en later in cultuur gebracht land onder Terband tussen de Hooivaart en de "H.B. Jonkerweg". H.B. JONKERWEG Vanaf de grens met Scharsterland onder Nieuwebrug ("Spitsendijk") in ongeveer oostelijke richting tot de "Bornego" onder Luinjeberd. De weg ligt deels in Terband en deels in Luinjeberd en maakte voorheen deel uit van de weg welke onofficieel en sinds mensenheugenis 'Spitsendijk' werd genoemd. De naam 'Spitsendijk' is in eerste instantie officieel bewaard voor het zuid-noord lopende deel van bedoelde weg, maar werd later gewijzigd in "Bornego" onder Luinjeberd (zie aldaar). Henricus Jonker werd geboren te Drachten op 5 september 1904 en overleed te Heerenveen op 28 juli In de Friese Koerier van 30 juli 1959 kwam een artikeltje voor van de volgende inhoud: "Deze week overleed na een kortstondige ziekte de heer H.B. Jonker. In november 1935 volgde hij de heer S.H. Zwarts op, als opzichter over de polder van het 4e en 5e veendistrict in de gemeenten Haskerland, Heerenveen en Opsterland, welke functie in 1949 werd gecombineerd met de veenpolder 'De Deelen'. Op 31-jarige leeftijd begon hij als jong technisch opzichter bij het waterschapswezen. In zijn bijna 25-jarig dienstverband heeft hij zich ontplooid tot een ambtenaar, die bij de beide polderbesturen en de provinciale overheid hoog stond aangeschreven. Hij was dan ook bij uitstek geschikt voor zijn functie, door naast kundigheid te beschikken over die gaven, die het hem mogelijk maakten op een zeer prettige en vruchtdragende wijze samen te werken met besturen, collega's, werkkrachten en met de verschillende diensten van de overheid. Onder de leiding van nu wijlen Jonker werd in het 4e en 5e veendistrict de algehele wijkverdieping in de polder beëindigd, een miljoenenwerk, waarbij grote werkgelegenheid werd geschapen.

3 In 1938 werd op zijn initiatief een waterplantenmaaier aangeschaft, waardoor een ingrijpende verandering in het polderwerk ontstond. In de oorlogsjaren bleek zijn grote liefde voor het polderwerk. Onnoemelijk veel werk is toen door hem verzet om de polder droog te houden. In levendige herinnering staat nog het feit, waarbij met een ketting-systeem van 14 span paarden enorme hoeveelheden stro uit Drente werden aangevoerd om als brandstof te dienen. De omschakeling der bemalingsinrichting van stoom op diesel is na de oorlog een der belangrijkste werkzaamheden geweest, terwijl thans nog belangrijke plannen voor wegenaanleg en ontginning in voorbereiding zijn". Op de kaart van Eekhof van 1854 wordt de weg aangeduid als 'Vaartswal' en als 'Rijweg naar Tjalleberd'. Het gedeelte 'Vaartswal' heet in de volksmond wel 'Jodenhoek'. Op het oostelijk uiteinde bij de Spitsenbrug, heeft zich een tolhek bevonden. Op 14 maart 1806 werd tussen Martinus Bouricius van Idema en Valerus Lodewijk Vegelin van Claerbergen en de gezamenlijke andere eigenaren van de vastigheden onder Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot, een conventie aangegaan inzake een waterlossing door te trekken tot de Herensloot en een hooiweg (de 'Spitsendijk') langs de vaart. Deze 'Spitsendijk' heeft dienst gedaan als kavelstrook naast de Nieuwe Vaart. Tot 1920 was de 'Spitsendijk' zandweg; daarna volgde verharding. In Nieuwebrug kwam in 1834 de eerste veensluis in de provincie gereed. HOOIVAARTSWEG De paden en wegen ter weerszijden van en langs de Hooivaart. Deze paden en wegen lopen door Terband, Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot. In 1833 werd begonnen met inpoldering, aanleg Hooivaart en de Hooivaartsweg (aan de noordkant). JONKERWEG, H.B. Zie bij "H.B. Jonkerweg". KLEINE SCHARWEG Vanaf de "H.B. Jonkerweg" in ongeveer zuidelijke richting,evenwijdig aan de rijksweg A32. Besluit naamgeving van 2 september Het gebied waarin deze straat is aangelegd stond bekend onder de naam Kleine Schar. MERCURIUS De straat op het bedrijvenpark De Kavels, vanaf de "K.R.Poststraat" nabij "Het Meer" in Heerenveen, in ongeveer noordelijke richting (evenwijdig aan de A 32) nabij het klaverblad afbuigend in oostelijke richting en daarna weer in ongeveer noordelijke richting over de A 7 heen aansluitend op de "Aengwirderweg" onder Terband. De weg ligt dus gedeeltelijk in Heerenveen en gedeeltelijk in Terband. Besluit naamgeving van 18 mei 1993 en van 9 november Gekozen werd voor namen van planeten. PASTORIELAAN Vanaf de "Aengwirderweg" in ongeveer zuidelijke richting; doodlopend. Besluit naamgeving (wijziging) van 17 maart 1949 en 27 december Deze laan liep in oud-aengwirden oorspronkelijk vanaf de "Pastoriedwarsstraat"(de huidige "Pastoriestraat") in Heerenveen tot aan de "Aengwirderweg" in Terband. Na de aanleg van rijksweg 32 bleef er bij de "Van Beyma thoe Kingmaweg" nog een oversteek voor fietsers naar het vervolg van de laan en verder een fietsbrug over de A7. In 1956 bleef alleen aan de westzijde van rijksweg 32 het stuk van de "Zonnebleomstraat" tot de "Van Beyma thoe Kingmaweg" als "Pastorielaan" over. Het aan de oostzijde van de Rijksweg 32 gelegen deel bleef bereikbaar via de "Voormeerweg" en de "Buitensingel".

4 Na de tot standkoming van het nieuwe klaverblad bleef voor Heerenveen het genoemde stuk over en voor Terband is er sprake van een doodlopende stuk tot even voorbij de kerk. PLASSE, DE Zie bij "De Plasse". SCHARREED (vervallen) Vroegere onofficiele benaming van de "Scharweg". SCHARWEG Vanaf de "H.B. Jonkerweg" in ongeveer noordelijke richting tot "Bornego". Werd verhard kort na 1920 en stond voorheen onofficieel bekend als 'Scharreed'. Het woord 'schar' houdt verband met het inscharen van vee in een gemeenschappelijke weide. Zo was er ook in Rotstergaast een 'schar', waarover door de daarbij betrokken eigenaren een schar-rechter was benoemd - de laatste was K.P. Keizer, boer op 'Champignon', grootvader van de manufacturier Keizer op de Dracht in Heerenveen. De eigenaren mochten op 'het schar' naar gelang van de grootte van hun eigendom daarin een bepaald aantal dieren laten weiden. Aan het einde van het jaar rekende de scharrechter met hen de kosten af voor hekken, dammen, toezicht enz. Er werden in Friesland veel 'scharren' aangetroffen. Blijkens de kaart van Eekhof van 1854 heette het gebied waardoor later de onderhavige weg is aangelegd het 'Groot Schar' - het 'Klein Schar' lag aan de zuidzijde van de "H.B. Jonkerweg" - op de kaart toen aangeduid als Vaartswal en Rijweg naar Tjalleberd en besloeg een klein verveend gebied ten oosten van Nieuwebrug. SIMON VAN CYRENEWEG (vervallen) Vanaf de "Scharweg" in ongeveer westelijke richting tot de grens met Haskerland (thans Skarsterlân). Besluit naamgeving van 21 december 1959 en van 30 juni De naam is te danken aan het feit, dat aan deze weg een stuk land lag, dat eigendom was van de Christelijke Werklieden Vereniging met de Bijbelse naam 'Simon van Cyrene' (opgericht aan het einde van de 19e eeuw in Nieuwebrug). De vereniging stelde zich ten doel de werkloosheid te bestrijden. Voor 21 december 1995 werd de weg reeds onofficieel met deze naam aangeduid. Bij laatst genoemd besluit is de naam gewijzigd in "Bornego" (zie aldaar). ZWARTSWEG (vervallen) Van de "Schoolweg" (onder Luinjeberd) in ongeveer westelijke richting tot het noordelijk eindpunt van de "Scharweg". Besluit naamgeving van 21 december 1959 en van 30 juni Servaas Zwarts werd geboren op 21 februari 1871 te Bozum en overleed te Zeist in Op 9 november 1900 vestigde hij zich te Heerenveen (Schoterland), komende van Tjerkwerd. Op 1 mei 1902 verhuisde hij naar het Aengwirdense deel van Heerenveen. In 1935 vertrok hij naar Zeist, waar hij tot zijn overlijden heeft gewoond. Hij heeft een zeer werkzaam aandeel gehad in het Heerenveense gemeenschapsleven. Hij was opzichter van het 4e en 5e Veendistrict en van de Veenpolder de Deelen. Ook beoefende hij de architectuur - hij heeft ondermeer de zuivelfabrieken te Luinjeberd en Woudsend ontworpen. Voor de Veenpolder heeft hij de plannen van de uitgevoerde bouw van bruggen en sluizen enz. ontworpen. Hij was bestuurslid van de Koninklijke IJsvereniging "Thialf"; medeoprichter en bestuurslid van de Witte Bioscoop; pastorievoogd der Hervormde Gemeente Tjalleberd c.a.; voorzitter van de Gezondheidscommissie, gezeteld in Schoterland en leraar aan de Avond-tekenschool in Heerenveen. De straatnamencommissie schreef in haar advies van 6 november 1959 onder meer :

5 "De raad noemde bij besluit van 19 augustus 1957 reeds een te Heerenveen gelegen straat naar hem. Gaat de onderhavige naamgeving door dan zullen er dus twee wegen(straten) naar hem zijn genoemd ("Zwartsstraat" en een "Zwartsweg". Verdient zo'n dubbele benoeming in het algemeen geen aanbeveling, zo is het in dit geval toch zeer bezwaarlijk anders te handelen. Het polderbestuur is er zeer op gesteld, dat deze naam wordt gehandhaafd. Toen de heer Zwarts in 1935 als opzichter van de polder aftrad werd deze, door hem aangelegde weg door het polderbestuur naar hem genoemd. Dit werd hem door de voorzitter van de polder, bij de afscheidsreceptie, medegedeeld". Bij laatst genoemd besluit is de naam gewijzigd in "Bornego" (zie aldaar).