Edvard Munch. spreek uit: Edward Moenk. wat-voor-tiep?-vraag denk-vraag. kijk-vraag

Transcriptie

1 1

2 Edvard Munch spreek uit: Edward Moenk Edvard Munch is zeventien jaar wanneer hij schrijft: Ik heb vandaag besloten om kunstenaar te worden. Hij voegt de daad bij het woord, maakt excursies rondom Kristiania (zoals Oslo rond 1880 heet) en schildert landschappen, interieurs en personen uit zijn directe omgeving. De Noorse schilder Edvard Munch ( ) is zijn hele leven bezig geweest om zijn gevoelens te tekenen en te schilderen. Niet door smileys te ontwerpen, maar door met kleur en vorm, zijn angsten, de dood en de liefde te verbeelden. Edvard Munch wordt daardoor gezien als een expressionist*. * Zoek thuis op: Wat is expressionisme? Overzicht van het soort vragen in dit boekje: wat-voor-tiep?-vraag denk-vraag teken-vraag kijk-vraag 2 3

3 Hé vriend, ben jij vrolijk? Emoties of gevoelens Zie jij meteen aan iemand hoe die zich voelt? hoe voelen de mensen op de afbeeldingen zich, denk je? schrijf het eronder of teken het in de smiley. of een beetje somber? 1 Munch als vriend Zou jij Munch als vriend willen hebben? A Ja man, hij is gothic en stoer B Nee! Hij is een eng, spookachtig figuur C Mwah, misschien. Ik moet m eerst beter leren kennen Als oude man verzuchtte Munch eens, dat hij al stervende geboren is. Ziektes, een slechte gezondheid en de dood zijn de donkere engelen die de wacht hielden bij mijn graf en mij mijn hele leven hebben gevolgd. Zelfportret met knekelarm, 1895, litho waar denk je dat de knekelarm, onderaan deze tekening symbool voor staat? Op Hyves kun je vriend met Munch worden 4 5

4 Is ziek zijn leuk? Het zieke kind met landschap, 1894, droge naald Het zieke kind I (in roze en rood), 1896, litho 2 Ziek Als Edvard Munch vijf jaar is, overlijdt zijn moeder aan tuberculose*. Hierna wordt de band met zijn oudere zus Sophie heel sterk. Ook zij overlijdt aan tbc. Het ziekzijn en haar dood heeft Munch heel erg aangegrepen. Op de tekening zie je zijn zieke zus. De vrouw ernaast is niet zijn moeder, maar zijn tante Karen. Zij heeft na de dood van Munchs moeder de opvoeding van Edvard en zijn broer en zussen op zich genomen. Zij heeft ook gestimuleerd dat Edvard ging tekenen. hoe voel jij je als je een griepje hebt? A Kiplekker, ik hoef lekker niet naar school B Wat denk je? Ziek, natuurlijk C Chagrijnig en depri Als je ziek bent, naar welke muziek luister jij? *Tuberculose = een bacterie, die voor een infectie zorgt aan meestal de longen. Ook wel tbc of tering genaamd. denk je dat dit meisje doodziek is? ja nee geef twee redenen? Is dat muziek die je blij maakt, of juist meegaat in je ellendige gevoel? 6 7

5 ohneeee, puberteit! Puberteit (Naakt zittend op de rand van het bed) ( ) Munch schildert soms meerdere schilderijen met hetzelfde onderwerp welke verschillen zie je? noem er drie Puberteit, , olieverf op doek 3 WAT IS puberteit A Niet weten wat je met je leven aan moet, want je wordt volwassen B Niet weten wat je met je lichaam aan moet, want je krijgt overal haar C Niet weten wat voor kleren je aan moet, Want je kunt gewoon niet kiezen Hoe denk je dat het meisjes zich voelt? (Betrek de schaduw in je antwoord) 8 9

6 De Vrouw Hoe ziet deze vrouw eruit? Heilig Sexy Anders, namelijk Kun jij schatten hoe oud de vrouwen ongeveer zijn?...jaar......jaar liefde...jaar... De Vrouw, 1899, litho wat zie je linksonder in de lijst? Een spookje. De vrouw slaapt en droomt Een doodskop. De vrouw is ziek Een baby. De vrouw is zwanger Madonna, , litho in zwart, blauw, rood en groen De vrouw, Madonna (Ze is niet de pop-ster) is afgebeeld op het moment dat ze zwanger raakt. In de oranje lijst zwemmen de zaadcellen. Munch vindt de zwangerschap een bijzonder moment. Met de geboorte van een baby wordt het leven doorgegeven. Als de middelste vrouw symbool* is voor de liefde, waar staan de andere vrouwen voor? * Zoek thuis op: Wat is symbolisme? Kras-kras-kras Als je iets met nadruk wilt opschrijven, druk je harder op je pen of je zet er strepen onder en veel uitroeptekens!!!!! Een pen die dik schrijft is dan het beste. Munch wil ook nadruk leggen in zijn werk. Kwaststrepen zijn hem te lief. Daarom bewerkt hij zijn tekeningen en schilderijen met iets scherps. De krassen zie je in de tekeningen van de Madonna s goed terug

7 ALOERSss Als we verliefd zijn, dan maken we dat met hartjes duidelijk. Kusjes schrijven we zo: xx. Op Hyves staan veel krabbels vol met smileys om te zeggen dat we blij, boos of verdrietig zijn. Munch heeft die kruisjes, hartjes en smileys niet nodig gehad. Hij heeft gevoelens als liefde en angst zo getekend en geschilderd dat we ze nog altijd kunnen herkennen. En dat zo n 100 jaar later! Stel je voor: je kent de titel van dit kunstwerk niet Hoe zou je de voorstelling beschrijven? ik zie: Je hebt vast gespiekt naar de titel. Toch? Wie is hier jaloers? Wat je niet kan weten is dat de mensen op deze tekening bekenden zijn van Edvard Munch. De man vooraan is zijn vriend Przybyszewski (probeer maar uit te spreken, zonder te sputteren ;-) en de vrouw is zijn vriendin. Het is bekend dat deze twee elkaar vrij laten. De man die je op zijn rug ziet, lijkt op Munch zelf. Reden genoeg om toch jaloers te zijn 4 Jaloers ben je ook jaloers als je vriend(in) met een ander zoent? wat doe je? A Ik sla er meteen op. Niet dollen met mij! B Ik ga heel veel indruk op hem/haar maken C Ik doe niks, maar heb wel enorm veel verdriet Jaloers II, 1896, lithografie 12 13

8 evéél? 5 TEVEEL of te WEINIG? welk gevoel krijg je van deze tekening? A Heerlijk: lekker veel aandacht B Iiiek, Paniehiek C Niks speciaals. Als zij het maar leuk vindt De handen, 1899, litho, met de hand gekleurd Als je probeert te tellen hoeveel handen er op deze tekening staan, raak je waarschijnlijk de tel kwijt. Probeer maar eens. Ik tel... handen wees eens eerlijk, hoeveel handen lijken nu echt op een hand? of liever alleen hoe denk je dat de gezichtsuitdrukking van deze twee mensen eruit ziet? wat denk jij? A Ze horen niet bij elkaar. B Ze horen bij elkaar, maar ze hebben ruzie. C Ze willen bij elkaar horen, maar ze durven het niet uit te spreken. waar zie je dat aan? De eenzamen. Twee mensen, 1899, houtsnede in kleur

9 chreeuw chreeuw chreeuw Ken je dat, dat je overal ineens een gezichtje in ziet? In het schuim in bad, op je bord, in die wolk? Wedden dat je hierna overal SchreeuwLELIJK De Schreeuw is 'de Schreeuw' in het beroemdste schilderij van Edvard ziet? Munch. Sommigen laten zich door het schilderij beïnvloeden. Zo lijkt in de film The Scream de hoofdfiguur verdacht wie schreeuwt hier? veel op de figuur van het schilderij. A Dat rare mannetje vooraan B De omgeving :-@ (in sms-taal betekent dit een C De mensen op de achtergrond schreeuw om angst. Met een beetje fantasie lijkt dit op De Schreeuw ) niet in de expo in de film hoor je waarom niet De schreeuw, 1893, tempera en krijt op karton Als jij schreeuwt, doe je dan je handen voor je oren? Waarschijnlijk niet. De figuur hoort zelf de schreeuw. Als je de lucht en de omgeving ziet dan zie je de golvende lijnen. In de tijd dat Munch dit schildert, is ontdekt dat geluid als golven voortbeweegt. Munch geeft zelf het antwoord op De Schreeuw : Ik wandelde met twee vrienden de zon ging onder ik voelde veel verdriet. Opeens werd de lucht rood ik stopte en leunde dodelijk vermoeid tegen het hek en zag de vlammende wolken als bloed, het blauwzwarte van de fjord en van de stad. Mijn vrienden liepen door ik stond te beven van angst ik voelde een eindeloze schreeuw van de natuur.

10 vernielzucht6 Frustratie 'Ik schilder niet wat ik zie, maar wat ik zag!' Soms blijft Munch zijn schilderij maar verbeteren, want het wordt niet zoals hij wil. Na een tijdje schraapt hij de verf er weer vanaf. Hij hoopt zo bij zijn eerste beeld te komen, zoals hij dat in zijn hoofd heeft. Munch in zijn buitenatelier in de sneeuw wat doe jij als iets niet lukt? A Ik word agressief en ga met dingen gooien B Ik blijf geduldig proberen C Ik begin te zweten en ik blokkeer. Jappe Nilssen, , olieverf op doek 'Om echt goed te worden, ontbreken er alleen nog maar wat kleine fouten.' Door zijn werk buiten te zetten, krijgen de schilderijen onder invloed van felle zon, regen, harde wind en sneeuw nog meer karakter. Het is een beetje een paardenmiddel. Munch noemt zijn methode paardenkuur. Kun je aan dit schilderij zien dat het buiten heeft gestaan? Zie je die vlek? Wat is dat? 18 19

11 Onscherp n buiten beeld Fotografie heeft zijn schilderstijl verandert waar zie je dat aan in dit schilderij? teken buiten het kader verder Edvard Munch is zeer benieuwd naar de werking van fotografie. Hij koopt een fototoestel en begint met fotografie te experimenteren. Hij maakt foto s van zijn omgeving en zelfportretten. Het maakt hem niet uit of een foto scherp is of niet. Munch vond foto s nooit mislukt. Het resultaat is juist een leermoment. Straat in Kragerø, , olieverf op doek 7 groepsfoto Als er een groepsfoto gemaakt wordt, hoe sta jij erop? A Achteraan, zo onopvallend mogelijk B Gewoon effe gaan staan en klaar C Ik sta vooraan en ik zorg dat ik opval 20 21

12 als je naar de benen van het paard kijkt, klopt de galop? Vergelijk met de afbeelding van Eadweard Muybridge op de rechterpagina (hij laat aan de hand van foto s zien hoe paarden galopperen.) Galopperend paard, 1915, ets, op koperplaat Als je naar dit werk kijkt, spring je onwillekeurig een stapje opzij. Die reactie is wel voor te stellen. Het is net of het paard recht op je af galoppeert. Munch heeft goed gekeken naar de werking van de (stomme) film. Door de beweging van het paard word je als kijker bij het werk betrokken. Hoe heeft Munch in deze tekening gezorgd dat er beweging in de afbeelding zit? Eadweard Muybridge ( ) 22 23

13 Wat voor tiep ben jij? Je hebt nu zeven Wat-voor-tiep?-vragen beantwoord. Tel al je punten op en lees hier wat voor type jij bent. vraag 1: A= 10 punten, B= 5 punten, C= 0 punten vraag 2: A= 10 punten, B= 0 punten, C= 5 punten vraag 3: A= 0 punten, B= 5 punten, C= 10 punten vraag 4: A= 10 punten, B= 0 punten, C= 5 punten vraag 5: A= 10 punten, B= 5 punten, C= 0 punten vraag 6: A= 10 punten, B= 0 punten, C= 5 punten vraag 7: A= 5 punten, B= 0 punten, C= 10 punten punten Soms breekt het zweet je uit, maar je laat niks merken. Het gaat anderen niets aan, wat jij denkt. Je deelt je gevoelens vooral met jezelf. Een echte binnenvetter. Toch zou het goed zijn om een uitlaatklep te hebben. Ga ook tekenen. Dondert niet of je er nu goed in bent. Munch bleef ook verbeteren en aanpassen. Je kijkt in ieder geval wel heel aandachtig naar de schilderijen punten Aan jouw gezicht kun je meteen zien wat je ervan vindt. En als ze je gezicht niet zien, dan horen ze jouw mening wel! Je neemt geen blad voor je mond. Kunstwerken krijgen van jou kort de aandacht. Je oordeel heb je al klaar. Je bent echt een expressief type. Misschien moet je ook schilder worden. Met verf kun je veel meer zeggen dan je denkt. Dat heb je aan Munch wel gezien punten Ach, het maakt jou allemaal weinig uit. Iedereen gaat maar lekker zijn gang. Zolang het jou niet in de weg zit: prima. Men denkt wel eens dat je onverschillig bent, maar dat is niet het geval. Je bent juist evenwichtig; je maakt je gewoon niet te druk. Dan zou schilderen een heerlijke hobby voor je kunnen zijn. Alhoewel. Deze schilderijen doen je niet zoveel. Kijk ook nog even in de zaal met de gekleurde stoelen naar de smileys op de ramen. Deze twee zijn overgebleven van een tentoonstelling over Rem Koolhaas, de architect van de Kunsthal

14 Raak geschoten is nooit mis Edvard Munch heeft een relatie gehad met Tulla Larsen. Wanneer Tulla wil trouwen, krijgt Edvard het benauwd. Hij wil niet trouwen en al helemaal geen kinderen. Stel je voor dat ze dood gaan. De relatie wordt verbroken. Twee jaar later zien zij elkaar weer, maar het weerzien eindigt met een fikse ruzie. Munch kan zijn emoties niet meer de baas en schiet dan in zijn eigen hand. Stom natuurlijk! In het ziekenhuis vindt hij het wel zo interessant om de operatie zelf te zien. De arts geeft hem geen verdoving, maar cocaïne

15 28