Aanbevelingen voor een sterker Psychologisch Beroepengebouw

Transcriptie

1 Aanbevelingen voor een sterker Psychologisch Beroepengebouw Ondersteuningsdocument La Dance, Matisse Opgesteld door de Tafel Beroepengebouw Voorzitter: Nel Draijer (NVP) Leden: Debbie Been (VEN) Anneke Haringsma (NIP) Giel Hutschemaekers (NVGzP) Eli Kok (VPEP) José van Reijen (VGCT) Cecile Salden (NVO) Ondersteuning: Ellis Abbema, Abbema Advies september 2016 In opdracht van:

2 Samenvatting Het Psychologisch BIG-beroepengebouw De Wet Beroepen in de Gezondheidszorg (BIG) garandeert kwaliteit voor de patiënt en biedt de patiënt tuchtrechtelijke bescherming. Deze wettelijke BIG-structuur is het uitgangspunt van dit ondersteuningsdocument. In de geestelijke gezondheidszorgzorg zijn psychologen, psychotherapeuten en pedagogen werkzaam. Ongeveer van hen hebben één of meerdere BIG-registraties. Een vergelijkbaar aantal academisch geschoolde psychologen, gezondheidswetenschappers en pedagogen, werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg, is niet BIGgeregistreerd. Met de term Psychologisch Beroepengebouw refereren we aan de beroepenstructuur van al deze zorgverleners, hieronder rekenen we ook de arts-psychotherapeuten. Met de term Psychologisch BIG-beroepengebouw refereren we aan de beroepsstructuur zoals deze is binnen de kaders van het BIG. In de Tweede Evaluatie van de Wet BIG is naar voren gekomen dat het Psychologische BIG- Beroepengebouw onvoldoende duidelijk is. Gezamenlijke inspanning beroepsverenigingen en specialistische psy-verenigingen In de afgelopen twee jaar hebben vertegenwoordigers van negen beroepsverenigingen en specialistische verenigingen deelgenomen aan de Tafel Beroepengebouw. Aan deze gesprekstafel heeft men zich eerst gebogen over het vraagstuk met betrekking tot het hoofdbehandelaarschap. Daarnaast is uitgewisseld wat de zorgen, knelpunten en ambities voor het Psychologisch Beroepengebouw zijn. In een tweede ronde is verkend hoe een verheldering van het Psychologisch Beroepengebouw kan worden bewerkstelligd. Zeven beroepsverenigingen zijn gezamenlijk tot dit ondersteuningsdocument gekomen. Knelpunten binnen en buiten het Psychologische BIG-beroepengebouw De duidelijkheid van het Psychologisch BIG-beroepengebouw wordt enerzijds bepaald door een aantal knelpunten BINNEN het BIG-beroepengebouw zelf. De Tafel heeft deze knelpunten verwoord in drie vraagstukken: 1) Onduidelijke definiëring van de psychologische BIG-beroepen onderling. 2) Welke beroepsgroep doet wat in de psychologische gezondheidzorg? Wat zijn de competenties? 3) Het mogelijke toetreden van OG en K&J Psycholoog tot het BIG-register. Anderzijds wordt het Psychologisch BIG-beroepengebouw voor verwijzers, patiënten, gemeenten en zorgverzekeraars ook minder duidelijk door het groot aantal psychologen dat BUITEN het BIGregister een rol in de gezondheidzorg heeft. Ook deze zorgen zijn samengevat in drie vraagstukken: 1 Deze schatting is gebaseerd op het aantal GZ-psychologen + 1/3 van de psychotherapeuten, het geschatte deel van de PT ers dat geen GZ-registratie heeft. Alle KP ers en KNP ers hebben ook een GZ-psychologie registratie. Zie voor de cijfers bijlage 2. 2

3 4) Grote uitstroom afgestudeerde psychologen (c.q. grote instroom psychologiestudenten) met beperkte toegang tot het BIG-beroepengebouw. 5) De ontwikkelingen rond de functie POH-GGZ. 6) Behandelaars deels binnen, deels buiten het BIG-register, veel registraties, titels en opleidingen: hoe weet de patiënt, huisarts of financier of een behandelaar binnen of buiten het BIG-register valt? Aanbevelingen Bij elk van deze zes vraagstukken zijn door de Tafel aanbevelingen geformuleerd over acties die ondernomen kunnen worden. De geformuleerde aanbevelingen in dit ondersteuningsdocument worden door alle deelnemers ondersteund, op één aanbeveling na. De Tafel heeft geen gezamenlijke visie kunnen formuleren over de plek die OG en K&J psychologen in de BIG moeten krijgen. Een deel van de genoemde aanbevelingen zijn in de loop van het afgelopen jaar al ter hand genomen. Waar dat het geval is, zal dat worden vermeld. De benoemde vraagstukken en aanbevelingen kunnen gezien worden als input voor een gezamenlijke agenda voor de komende jaren om het psychologische beroepengebouw te versterken en daarmee bij te dragen aan duurzame psychologische zorg. De positieve en constructieve samenwerking aan de Tafel Beroepengebouw geeft vertrouwen voor benodigde samenwerking hiervoor. 3

4 Inhoudsopgave Samenvatting 2 1 Inleiding Wat is er tot nu toe gebeurd? 1.2 Hoe ging het verder? 1.3 Doel van dit ondersteuningsdocument 2 Afbakening thematiek Afbakening begrip beroepengebouw 2.2 Context 2.3 Actualiteit 3 Het huidige BIG beroepengebouw voor psychologische beroepen 10 4 Zes vraagstukken bij het psychologische beroepengebouw Vraagstukken BINNEN het Psychologisch BIG-beroepengebouw Vraagstuk 1: Onduidelijke definiëring van BIG-beroepen onderling Vraagstuk 2: Welke beroepsgroep doet wat in de psychologische gezondheidszorg? Vraagstuk 3: Toetreden van de OG en de K&J psycholoog tot het BIG-register 4.2 Vraagstukken BUITEN het Psychologisch BIG-beroepengebouw Vraagstuk 4: Grote uitstroom van afgestudeerde psychologen Vraagstuk 5: De ontwikkelingen rond de functie POH-GGZ Vraagstuk 6: Er zijn veel registraties, titels en opleidingen: Hoe weet de patiënt, huisarts of financier of een behandelaar binnen of buiten de BIGregister valt? 5 Tot Slot: Duurzame gezondheidszorg als maatschappelijke opdracht 18 BIJLAGEN: 19 Bijlage 1: Samenstelling Tafel Beroepengebouw Bijlage 2: Vergelijking Psychologieberoepen BIG Bijlage 3: Gezamenlijke notitie aan commissie Meurs 4

5 1 Inleiding In 2014 zijn verschillende beroeps- en specialistische verenigingen van psychologen en psychotherapeuten met elkaar de verkenning aangegaan om een overkoepelende federatie te vormen. Dit waren het NIP, de NVP, de VEN, NVGzP, VPEP, VGCT, NVO, NWS, NVRG, VKJ en de LVVP (toen LVE en NVVP). Gedurende dit proces zijn aan verschillende 'tafels' inhoudelijke verkenningen met elkaar gedaan. Tafel 1 richtte zich op het Psychologische Beroepengebouw. Met het Psychologische Beroepengebouw worden de beroepen van zowel pedagogen, psychologen als psychotherapeuten bedoeld. Aan de Tafel was consensus over het uitgangspunt dat de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) leidend is voor zelfstandige behandeling in de gezondheidszorg. De Wet BIG is ingesteld ter bescherming van cliënten en patiënten 2. De wet reguleert de bevoegdheden van de beroepsgroepen die direct patiëntencontact hebben en waarbij het vanuit het perspectief van patiëntveiligheid nodig is om het beroep wettelijk te regulieren. Deze beroepen moeten aan vastgestelde opleidingseisen voldoen en BIG-geregistreerde beroepsgroepen zijn tuchtrechtelijk aanspreekbaar op hun handelen. De Wet BIG is hiermee een belangrijk instrument in het borgen van de kwaliteit van zorg en het beschermen van patiënten. Na de oprichting van P3NL is het gesprek aan de Tafel Beroepengebouw voortgezet. Deelnemers waren toen de leden van P3NL, NVP en LVVP. LVVP heeft zich in juli 2015 alsnog teruggetrokken. Bij de doorstart heeft de Tafel Beroepengebouw zichzelf een helder doel gesteld. Aanleiding was de tweede evaluatie van de wet BIG 3 (november 2013), waaruit naar voren kwam dat het huidige Psychologische BIG-beroepengebouw onvoldoende helder is voor patiënten, werkgevers, overheid en verzekeraars. In deze evaluatie werd geconcludeerd dat de domeinen van de GZ psycholoog, Klinisch Psycholoog en Psychotherapeut teveel overlap kennen, hetgeen leidt tot onvoldoende onderscheid tussen de beroepen. In haar brief aan de Tweede Kamer van 2 december schrijft de minister van VWS hierover in overleg te treden met de betreffende beroepsorganisaties over eventuele aanpassingen van de omschrijvingen van deze beroepen. Dit overleg heeft inmiddels plaatsgevonden. 1.1 Wat is er tot nu toe gebeurd? De gezamenlijke psy-verenigingen hebben in 2014 met elkaar een gezamenlijk advies geformuleerd voor de Commissie Meurs omtrent het hoofdbehandelaarschap (zie bijlage 3). In dit overleg werden de competenties van de verschillende BIG-beroepen afgebakend. Dit advies was aan de Tafel Beroepengebouw voorbereid. De vervolgopdracht aan de Tafel Beroepengebouw van de gezamenlijke psy-verenigingen was om tot de wenselijke situatie te komen waarin het beroepengebouw voor psychologische BIG-beroepen eenduidig wordt opgevat door zowel de 1 in de rest van de notitie wordt met patiënten cliënten en patiënten bedoeld

6 beroepsgroepen zelf als door externen. Daarbij werd als streven geformuleerd om tot een beroepengebouw te komen met één basisberoep en verschillende specialismen. In dit beroepengebouw zijn inhoud en positie van de beroepen ten opzichte van elkaar helder beschreven. Op 18 mei 2015 verscheen het advies van de Commissie Meurs: Hoofdbehandelaarschap GGZ als Noodgreep 5. Een van de aanbevelingen in dit advies is het serieus overwegen van de toetreding van de Orthopedagoog Generalist (OG) tot het BIG-register. Het bestuur van P3NL heeft in een brief aan de Minister van VWS positief gereageerd op dit advies. De NVO heeft aan de Tafel Beroepengebouw steeds aangegeven dat het haar ambitie is de OG in de Wet BIG opgenomen te krijgen. Aan de Tafel Beroepengebouw was afgesproken steeds uit te gaan van de staande situatie van psychologische beroepen in de Wet BIG. Dit betekende dat in het tafelgesprek over de BIG-beroepen de OG tot juni 2015 buiten beschouwing is gelaten. De situatie is intussen in zoverre veranderd dat de OG een serieuze kans maakt in de BIG te worden opgenomen: de minister neemt het advies de OG op te nemen in het BIG-register over 6. Deze serieuze kans voor de OG in de BIG heeft tot gevolg gehad dat ook het NIP voor de K&J een aanvraag heeft ingediend voor toelating tot het BIG-register. De Tafel Beroepengebouw is niet betrokken geweest bij deze ontwikkelingen. De eventuele uitbreiding van het beroepengebouw met de OG en de K&J psycholoog stond haaks op denkrichting van de Tafel Beroepengebouw tot juni De denkrichting tot dan toe was namelijk dat de verheldering zou moeten bestaan uit een vereenvoudiging: één basisberoep voor psychologische beroepen, met meerdere specialismen (zie verder onder paragraaf 4.1). Deze denkrichting was in een conceptnotitie uitgewerkt en op verkennende wijze besproken met een aantal stakeholders, zoals VWS en op bureauniveau met de FGZPt 7. De activiteiten van de Tafel Beroepengebouw zijn toen enige tijd stil komen te liggen. Voorgenomen gesprekken met andere stakeholders hebben geen doorgang gevonden. Dit omdat de status van de opdracht van de Tafel Beroepengebouw en van de notitie onduidelijk was geworden. De Tafel Beroepengebouw heeft hierover een briefwisseling gehad met het bestuur van P3NL tussen 7 juli en 4 oktober Hoe ging het verder? Eind april 2016 heeft P3NL directeur Marnix de Romph voorzitter Nel Draijer van Tafel Beroepengebouw gevraagd tot een afrondende notitie te komen, waarin de zaken die aan de Tafel Beroepengebouw zijn besproken worden vastgelegd. Het gaat hierbij niet noodzakelijkerwijs om een eensluidend advies. Ook verschillen van mening worden expliciet benoemd. De notitie wordt als ondersteuningsdocument voor betrokken besturen gezien In een brief van 19 juni 2016 aan de Vaste Kamercommissie van de Tweede Kamer schrijft de minister een wetvoorstel hierover in voorbereiding te hebben. Dit wetsvoorstel komt in het najaar 2016 beschikbaar als internetconsultatie (zie paragraaf 2.3). 7 De FGZPt is een vereniging van NIP, NVO en NVP en heeft ten doel het fungeren als overkoepelend orgaan voor gezondheidszorgpsychologen en psychotherapeuten en de specialismen, ter zake van opleiding, erkenning, registratie en toezicht. Meer informatie zie: 6

7 1.3 Doel van dit ondersteuningsdocument Om de opbrengst van het denkwerk van Tafel Beroepengebouw te behouden, hebben de besturen van P3NL en NVP de Tafel gevraagd om op basis van al het materiaal dat er ligt, te komen tot een ondersteuningsdocument. Met dit document kunnen beide besturen de komende tijd hun strategie bepalen voor vraagstukken met betrekking tot opleidingen en beroepengebouw. Het ondersteuningsdocument bevat een overzicht van de deelvraagstukken die aan de tafel besproken zijn en de aanbevelingen de Tafel aan de besturen van P3NL en NVP meegeeft. Deze aanbevelingen hoeven niet unaniem ondersteund te zijn. Wanneer er verdeeldheid is, wordt dit aangegeven. Het ondersteuningsdocument geeft weer wat er besproken is aan de Tafel Beroepengebouw. Dat betekent dat sommige vraagstukken concreter zullen zijn uitgewerkt dan anderen. De Tafel-deelnemers zaten aan zonder last en ruggespraak. Dat laat onverlet dat zij zich natuurlijk door hun vereniging hebben laten voeden over deze thematiek. 7

8 2 Afbakening thematiek 2.1 Afbakening begrip beroepengebouw De Tafel Beroepengebouw stelt als conceptdefinitie van een heldere beroepengebouw en wat het dient te bevatten: Een beroepengebouw beschrijft het deskundigheidsgebied van een beroep: vakbekwaamheid op verschillende niveaus. Enerzijds wat een professional kán doen en anderzijds wát een professional daadwerkelijk doet. Een helder beroepengebouw wordt gekenmerkt door: een onderscheidend vermogen van de verschillende beroepen; helderheid voor huisartsen, patiënten, behandelaren, werkgevers; houvast tijdens maatschappelijke ontwikkelingen en druk van buitenaf; onderschrijving vanuit de beroepsverenigingen. Beroepengebouw: Opleidingen: Beschrijving vakbekwaamheid en deskundigheidsniveau. In de wet BIG is vastgelegd dat de beroepsverenigingen hun beroepengebouw vast stellen. Hoe tot het niveau van vakbekwaamheid en deskundigheid te komen. Voor de opleidingen voor de BIG-beroepen is door de NVO, het NIP en de NVP een federatie ingericht, die toeziet op de opleidingen tot de beroepen, de specialismen en de opleidingsinstellingen. Dit is de FGzPt. 2.2 Context Het dossier van het beroepengebouw houdt verband met een aantal andere dossiers, zoals: Het Advies van Commissie Meurs Hoofdbehandelaar ggz als noodgreep introduceert de regiebehandelaar en het model kwaliteitsstatuut. Beide adviezen hebben effect op het beroepengebouw; Uitwerking van het Kwaliteitsstatuut voor de curatieve GGZ en eventueel andere sectoren; Advies individuele leertrajecten (voorheen EVC) van VGCT, NVO en NIP en andere relevante trajecten; Uitwerking van de beleidsvoornemens van de tweede evaluatie wet BIG in een wetswijziging en Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) over BIG-register met betrekking tot de definitie van de basisberoepen GZ psycholoog en Psychotherapeut; Herziening herregistratie-eisen BIG; Basisberoepen; Taakstelling van de FGZPt. 8

9 2.3 Actualiteit Op 8 juli 2016 heeft de Minister van VWS de Tweede Kamer ingelicht over de laatste stand van zaken over de wijzigingen Wet BIG in de Kamerbrief Stand van zaken van de moties en toezeggingen aan de Tweede Kamer 8. De onderstaande passage uit deze brief is relevant voor deze notitie: Toegezegd is om de Kamer voor de zomer te informeren over de planning van de wetsvoorstellen in relatie tot de Wet BIG. Aanleiding om de Wet BIG te wijzigen is: de tweede evaluatie van de Wet BIG, ontwikkelingen binnen de cosmetische sector en de tuchtbrief (Kamerstuk 33000XIV, nr. 168). Hiertoe zijn twee wetgevingstrajecten in voorbereiding. Het streven is om het eerste wetsvoorstel (modernisering van het tuchtrecht) na de zomer van 2016 aan de Tweede Kamer te sturen. Dat wetsvoorstel heeft betrekking op verbetering van het tuchtrecht (incl. beroepsverbod) en ook op cosmetische handelingen. Het tweede wetsvoorstel heeft betrekking op de punten uit de evaluatie rondom de beroepenregulering (onder andere uitbreiding herregistratie-eisen en actualiseren deskundigheidsgebieden). Hierover is nader overleg met de verschillende beroepsverenigingen nodig. Het streven is om dat wetsvoorstel in het najaar van 2016 in internetconsultatie te brengen en na de zomer van 2017 naar de Tweede Kamer te sturen. Het opnemen van de OG (en eventueel de K&J psycholoog) in de Wet BIG is onderdeel van het tweede wetsvoorstel dat hierboven genoemd wordt. 8 Bron: sport/documenten/kamerstukken/2016/07/08/kamerbrief-over-stand-van-zaken-moties-en-toezeggingen-zomer Geraadpleegd ) 9

10 3 Het huidige BIG-beroepengebouw voor psychologische beroepen Het huidige beroepengebouw voor de beroepen psychologie, psychotherapie en pedagogiek is weergegeven in figuur 1. Na een academische opleiding volgt voor alle masterpsychologen, - pedagogen en -gezondheidswetenschappers een periode van werken buiten het kader van het BIGberoepengebouw. Deze werkenden solliciteren na een bepaalde tijd op de opleidingsplekken voor GZ psycholoog of Psychotherapeut (PT). Ook basisartsen hebben toegang tot de opleiding PT. Na het afronden van een van deze twee basisberoepsopleidingen is men BIG-geregistreerd. Vanuit het basisberoep GZ psycholoog is er de mogelijkheid verder te specialiseren tot Klinisch Psycholoog of Klinisch Neuropsycholoog. Veel GZ psychologen volgen de opleiding tot Psychotherapeut. Voor Psychotherapeuten is er de mogelijkheid een verkorte opleiding tot KP te volgen. Alle overige opleidingen en registraties leiden op dit moment niet tot een BIG-registratie. KNP KP BASISARTS PT GZ Master geneeskunde MASTERS Psychologie, Pedagogische wetenschappen en Gezondheidswetenschappen Figuur 1: Huidige beroepengebouw voor psychologische beroepen In het rapport van de tweede evaluatie van de Wet BIG wijzen de onderzoekers op de overlap in domeinen van de GZ-psycholoog, Klinisch Psycholoog en Psychotherapeut. De minister heeft in haar beleidsreactie van 2 december 2014 aan de Tweede Kamer toegezegd dat zij in overleg zal treden met de betreffende beroepsorganisaties over eventuele aanpassing van deze omschrijvingen op termijn. In overleg hebben de beroepsorganisaties NIP, NVP, NVGzP en NVO nieuwe formuleringen uitgewerkt en aan VWS voorgesteld. 10

11 Elders in haar beleidsreactie naar aanleiding van de tweede evaluatie BIG stelt de minister: Grote overlap in deskundigheidsgebied en werkveld van een beroepsgroep, zoals in de GGZ bij sommige beroepsgroepen het geval is, kan een reden zijn om een beroep niet wettelijk te reguleren, dit zou immers onduidelijkheid voor patiënten in de hand werken. Dit knelpunt is de kern geweest voor het gesprek van de Tafel Beroepengebouw. 11

12 4 Zes vraagstukken bij het Psychologisch Beroepengebouw Aan de Tafel Beroepengebouw is een aantal vraagstukken besproken die het Psychologisch Beroepengebouw aangaan. Een deel van deze vraagstukken gaat over knelpunten BINNEN het BIGberoepengebouw en een aantal over knelpunten BUITEN het BIG-beroepengebouw. De helderheid van het Psychologisch BIG-beroepengebouw wordt namelijk enerzijds bepaald door het BIG-beroepengebouw zelf en de aanpak van de vraagstukken die in paragraaf 4.1 worden genoemd. Anderzijds wordt het BIG-beroepengebouw voor verwijzers, patiënten, gemeenten en zorgverzekeraars ook minder helder door het groot aantal psychologen (en pedagogen en agogen) dat buiten de BIG een rol in de gezondheidzorg heeft. Er is een grote variëteit aan functietitels die refereren aan psychologische zorgverleners. In de bijeenkomsten van de Tafel Beroepengebouw kwamen drie vraagstukken naar voren die zich weliswaar buiten het BIG-beroepengebouw afspelen, maar wel grote invloed hebben op de helderheid van het BIG-beroepengebouw. Deze vraagstukken worden in paragraaf 4.2 toegelicht. 4.1 Vraagstukken BINNEN het Psychologische BIG-beroepengebouw Vraagstuk 1: Onduidelijke definiëring van de BIG-beroepen onderling In de rapportage van tweede evaluatie Wet BIG wordt het gebrek aan verschil tussen de beschrijvingen van de GZ psycholoog en de Klinisch psycholoog (KP) benoemd. Ongeveer één op negen GZ psychologen is Klinisch Psycholoog. Een specialisme moet aantoonbaar meer deskundigheid hebben dan het basisberoep. In het huidige beroepengebouw behandelt de GZ basisberoep in principe eenvoudige, AS I stoornissen. De specialist, de KP, behandelt de complexe problematiek (AS II, AS VI). Maar ook de PT nu nog basisberoep is opgeleid om complexe problematiek te behandelen. Het beroep PT overlapt deels met het beroep van de KP. Wat ook voor onduidelijkheid zorgt, is dat GZ psychologen (en psychotherapeuten) zich bijscholen en specialiseren via (specialistische) verenigingsopleidingen. Met bijscholing of specialisaties behandelen zij specifieke GGZ-problematiek of behandelen ze GGZ-problematiek met specifieke methodieken. Daarmee worden zij een soort GZplussers. Dit is deels onvermijdelijk, omdat het iedereen vrij staat zoveel bij- en nascholing te volgen als men wil en dit blijven leren hoort bij professionele ontwikkeling. Deze professionele ontwikkeling vertaalt zich echter niet in een verandering van hun positie binnen de BIG-structuur. De enige manier om toegang te krijgen tot de specialistische BIG-registers, is immers via de volledige BIG-opleidingen voor specialismen. Er is dus onduidelijkheid over de overlap en verschillen tussen de twee basisberoepen GZ psycholoog en PT onderling, en tussen de basisberoepen en KP. Voor verwijzers en patiënten is vaak niet direct duidelijk waar de registratie van een behandelaar voor staat en welke behandelaar het beste past bij welke zorgbehoefte. Er bestaan heldere opleidingsprofielen voor de GZ, PT, KP en KNP. Deze profielen kunnen de basis zijn voor het uitwerken van goed vergelijkbare, heldere beroepsprofielen. 12

13 Gezamenlijke aanbevelingen voor acties zijn: Omschrijf op heldere wijze de deskundigheidsgebieden van elk van de beroepen in het Psychologisch Beroepengebouw. Zowel in termen van opleiding, patiëntgroepen en ziektebeelden (zie bijlage 2). Informeer patiënten en ketenpartners hierover. Werk in alle kwaliteitsstandaarden nader uit wie wat doet in een behandeling. Het gaat hier om een in principe' omschrijving van bevoegdheden op basis van competentieprofielen. Deze profielen zijn van een aantal beroepen beschikbaar. We bevelen aan deze uniform vorm te geven, zodat de vergelijkbaarheid optimaal is (zie bijlage 2). Een betere omschrijving van de beroepen zal deels opgelost worden in de nieuwe wettekst zoals deze door de NVP, NVO, NIP en NVGzP in goed overleg is voorbereid. Het takenpakket en de opleidingseisen worden nader uitgewerkt in een Algemene Maatregel van Bestuur. De nieuwe formulering zal moeten leiden tot voldoende onderscheid tussen de huidige basisberoepen. Zorg ervoor dat de Psychotherapeut, vanwege zijn type cliënten en deskundigheid, als specialisme wordt opgenomen (zie figuur 2). Daarbij moet helder worden gemaakt waarin de KP en de PT zich van elkaar onderscheiden. Een eventuele aanvraag voor een dergelijke wijziging moet worden voorgelegd aan de FGZPt. Omdat de PT ook een vervolgopleiding voor artsen is, is ook overleg met de KNMG nodig. PT KNP KP 9 + Bijscholing BASISARTS GZ Master geneeskunde MASTERS Psychologie, Pedagogische wetenschappen en Gezondheidswetenschappen Figuur 2: vereenvoudiging van het BIG-beroepengebouw 9 Er moet nagegaan worden hoe de route van de arts naar de PT vorm kan krijgen. 13

14 Kies voor alle beroepen één gezamenlijk gedefinieerd kwaliteitskader. In dit kwaliteitskader staat een generieke beschrijving van wat iemand een goede beroepsbeoefenaar maakt. De Tafel is van mening dat taken door daartoe erkende BIG-beroepen moeten worden uitgevoerd en dat daar op gestuurd moet worden. De BIG is daarbij een belangrijke kwaliteitsbescherming voor de patiënt. Voor de BIG-basisberoepen geldt op dit moment geen inhoudelijke herregistratie-eis. Deze eis gaat er mogelijk wel komen in de wetswijziging van de Wet BIG. Voor de psychologische beroepen zou gekozen kunnen worden voor een gezamenlijk systeem van kwaliteitsregulatie, heldere, onderscheidende eindtermen met bijbehorende toetsing en hertoetsing. Daarbij horen in ieder geval: intervisie, bij- en nascholing (gecertificeerd), ervaringsuren en eventueel visitatie of ander toetsingsvormen waardoor niet functionerende beoefenaars uit het BIG-register geschreven worden. Er kan daarbij aangesloten worden bij het initiatief van de NVP, die in 2015 al met een dergelijk kwaliteitsregister voor psychotherapeuten van start is gegaan. Maak een keuze voor één type beroepengebouw voor psychologische beroepen en draag dat uit. Er zijn momenteel verschillende gedachten over de waarde van het basisberoep binnen het psychologisch beroepengebouw. Dit draagt niet bij een heldere profilering van het beroepengebouw. Sommigen vergelijken het met het basisberoep in de geneeskunde: dat basisberoep is klein, en gebouw van de medisch specialisten is groot: de meeste behandelcapaciteit zit bij de specialisten. Anderen vergelijken het psychologisch beroepengebouw met het beroepengebouw van tandartsen of apothekers, waar het basisberoep de grootste behandelcapaciteit heeft, en de specialistengroep kleiner is. Met ruim GZ psychologen, PTers, KPers en 130 KNPers gedraagt het Psychologisch BIGberoepengebouw zich meer als dat van de tandartsen en apothekers, en minder als dat van artsen. Dit geldt zowel voor de GGZ-sector als in andere sectoren in de gezondheidszorg, waarbij de psychologen werkzaam in ziekenhuizen een mogelijke uitzondering zijn. Er moet verhelderd worden waarin de KP en het eventuele PT specialisme zich van elkaar onderscheiden. Een aanvraag voor een specialisme moet worden voorgelegd aan de FGZPt. Omdat de PT ook een vervolgopleiding voor artsen is, is ook overleg met de KNMG nodig. Om deze mogelijkheid nader te onderzoeken, is inmiddels op initiatief van de NVP een Task Force van start gegaan, waarin afvaardigingen van de psychologische BIG-beroepsverenigingen, de psychiaters en de hoofdopleiders PT zitting hebben. Deze Task Force bouwt voort op de uitgangspunten zoals geformuleerd in dit ondersteuningsdocument Vraagstuk 2: Welke beroepsgroep doet wat in de psychologische gezondheidszorg? In principe wordt de inhoud van het beroep gedefinieerd door de beroepsverenigingen (NIP, NVO, NVP, NVGZP). Zij werkten samen bij de herformulering van de AMvB ( ) waar het de definiëring van de basisberoepen GZ en PT betreft. Tafel 1 heeft in het advies aan de Commissie Meurs (2014) de aanzet gegeven tot profielinformatie over de beroepen in beeld te brengen (zie bijlage 3). Het is de bedoeling dat binnen de zorgstandaarden die nu worden ontwikkeld binnen het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz wordt vastgelegd welke professional welke taken in het zorgtraject op zich neemt. In deze zorgstandaarden dient ook helder beschreven te worden waar de grenzen per beroep liggen en wanneer er moet worden doorverwezen naar andere of aanvullende expertise. De beroepsverenigingen worden geconsulteerd op deze conceptteksten en hebben daarmee in principe de ruimte om hun input te leveren. De beroepsverenigingen kunnen deze 14

15 bijdrage versterken door verder te gaan met de ontwikkeling van heldere, vergelijkbare beroepsprofielen voor de vier BIG-beroepen. Gezamenlijke aanbevelingen voor acties zijn: Zorg voor een actieve bijdrage van de beroepsverenigingen aan de ontwikkeling zorgstandaarden, opdat er heldere kwaliteitsveldnormen komen. Stel op uniforme wijze de beroepsprofielen van de beroepen in het psychologisch beroepengebouw op. Voor de KP en KNP ers gaat het om het aanpassen van de bestaande beroepsprofielen, voor de GZ en PT ers zijn er al wel competentieprofielen, maar nog geen beroepsprofielen opgesteld. Door een uniforme methode te kiezen, worden beroepsprofielen beter vergelijkbaar, zowel onderling als met andere beroepen in de (geestelijke) gezondheidszorg. Het gebruik van één methode geeft tevens een objectieve indruk en biedt dus meer face-validiteit dan apart ontworpen profielen Vraagstuk 3: Toetreden van OG en K&J psycholoog tot het BIG-register De Orthopedagoog Generalist (OG) kent momenteel een registratie op verenigingsniveau bij de NVO. Er is een wetsvoorstel in voorbereiding om dit beroep als apart basisberoep toe te laten tot de BIG. Vanuit het uitgangspunt van het eenduidig neerzetten van het beroepengebouw waren er aan de Tafel Beroepengebouw twee gedachten: 1. Wanneer professionals zorg verlenen binnen de gezondheidszorg is het goed dat patiënten tuchtrechtelijk beschermd zijn. Het hanteren van één wettelijk kader, namelijk de Wet BIG, heeft daarbij de voorkeur. 2. Binnen het Psychologisch BIG-beroepengebouw moet duidelijk zijn welk beroep voor welke gezondheidsprobleem of zorgvraag is. Daarbij moet er zo min mogelijk overlap zijn tussen beroepen. Zowel de opleiding tot GZ-psycholoog als de opleiding tot OG kunnen beide gevolgd worden na de masterstudie orthopedagogiek. Bij sommige opleidingsinstituten is de opleiding grotendeels gelijk. Ongeveer de helft van de OG-geregistreerden is tevens GZ-psycholoog. Hoe de OG en GZ-psycholoog zich tot elkaar verhouden zal benoemd worden in het besluit van de minister. In dit besluit moet duidelijk worden aangegeven wat de verdere consequenties voor het Psychologische BIG-beroepengebouw zullen zijn. In het Kwaliteitsregister Jeugd voor jeugdhulp van Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) wordt de OG gelijkwaardig aan de GZ-psycholoog gesteld. Dit geldt ook voor de Kinder- & Jeugdpsycholoog (K&J-psycholoog). De K&J-psycholoog kent een verenigingsregister bij het NIP. Ook voor de K&Jpsycholoog loopt momenteel een aanvraag voor toelating tot het BIG-register. Voor deze registratie gelden dezelfde overwegingen als voor de OG. Er lijkt een grote mate van overlap te zijn tussen de K&J-psycholoog in de gezondheidszorg en de GZ-psycholoog met profiel Kinderen & Jeugd. Het merendeel van de K&J-psychologen is tevens GZ-psycholoog. 15

16 Gezamenlijke aanbeveling voor acties is: Toeleiden naar hantering van één beroepskader voor de individuele psychologische gezondheidszorg, te weten het BIG-register. Over onderstaande aanbevelingen zijn de deelnemers aan de Tafel verdeeld: Na veel discussie hebben de tafeldeelnemers van het NIP en de NVO zich uitgesproken vóór de structuur voor het BIG-beroepengebouw met meerdere basisberoepen en meerdere specialismen. Eventuele toetreding tot het BIG-register door zowel de OG als de K&J-psycholoog, zal wat hen betreft als apart basisberoep zijn. Andere tafeldeelnemers zien voor de twee beroepen OG en K&J-psycholoog onvoldoende onderscheid met het beroep van de GZ-psycholoog. Met toetreding van deze beroepen als aparte basisberoepen, zien zij het initiële probleem versterkt: het Psychologisch BIGberoepengebouw wordt onduidelijker in plaats van helderder. Er is een aantal suggesties geopperd hoe dit te ondervangen: o Splitsen van het Psychologische BIG-beroepengebouw in twee gebouwen: één voor BIGberoepen voor volwassenenzorg en één voor BIG-beroepen voor jeugdhulp; o Splitsen van het Psychologische BIG-beroepengebouw in twee gebouwen: een pedagogisch BIG-beroepenbouw en een psychologisch BIG-beroepengebouw; o Bundelen van GZ-psycholoog, OG en K&J-psycholoog tot één basisberoep met verschillende deskundigheidsprofielen, zoals bij de tandartsen. 4.2 Vraagstukken BUITEN het Psychologisch BIG-beroepengebouw Vraagstuk 4: Grote uitstroom van afgestudeerde psychologen Er is een grote instroom van afgestudeerde masterstudenten psychologie op de arbeidsmarkt. Dit veroorzaakt een stuwmeer van academisch geschoolde psychologen. Deze masterpsychologen doen veel moeite om in de (gezondheids)zorg aan het werk te komen. Een groot deel volgt cursussen en vervolgopleidingen voor beroepsuitoefening om hun kans op de arbeidsmarkt te vergroten. Hierdoor ontstaat er een grote heterogeniteit in werkervaring en opleiding van psychologen buiten de wettelijke kaders voor beroepsuitoefening (Wet BIG en Jeugdwet). Degene die werk vinden vervullen ook allerlei functies binnen de gezondheidszorg, die soms gelijk zijn aan die van GZpsychologen. In de praktijk doen ervaren masterpsychologen (niet BIG-geregistreerd) dezelfde werkzaamheden als GZ-psychologen (wel BIG-geregistreerd) (Nivel, 2015). Dit betekent dat een zelfde behandeling de ene keer wel en de andere keer geen tuchtrechtelijke bescherming voor de patiënten kent. Dit is een onwenselijke situatie. Voor de toelating tot een opleidingsplaats als GZ-psycholoog wordt het als pré gezien als men al bepaalde opleidingen, in bijvoorbeeld behandelmethoden, heeft gevolgd. De opleiding voor GZpsycholoog zelf heeft een beperkt aantal opleidingsplaatsen. Dit aantal wordt grotendeels bepaald door het aantal gesubsidieerde opleidingsplaatsen (ongeveer 500 per jaar). Dit aantal is gebaseerd op de raming van het Capaciteitsorgaan. Deze raming gaat over de vervangingsvraag van huidige BIG- 16

17 geregistreerde professionals. Er zijn ook niet-gesubsidieerde opleidingsplaatsen (ongeveer 200 per jaar). Bijkomend gevolg van de grote uitstroom van afgestudeerde masterstudenten klinische psychologie is dat er momenteel een flink aantal van hen onbezoldigd werkt in werkervaringsplaatsen. Voorlopig is er geen zicht op een verlaging van de instroom van masterpsychologen. Er wordt door universiteiten weinig gedaan om de instroom te beperken. De instroom zou beter afgestemd moeten worden op de vraag naar masterpsychologen. Universiteiten hebben financieel baat bij een groot aantal studenten en de studie psychologie is populair. Afgezien van de universiteiten in Rotterdam en Maastricht hebben universiteiten hun numerus fixus voor de studie psychologie opgeheven. Gezamenlijke aanbevelingen voor actie zijn: Lobby bij minister en Tweede Kamer om de grote uitstroom van masterpsychologen als probleem op de agenda te krijgen. Dring aan tot het komen van een verlaging. Ga in gesprek met universiteiten over mogelijkheden van inperken uitstroom masterstudenten klinische psychologie. Bijvoorbeeld door het beperken van de instroom. Ga in gesprek met universiteiten over de wijze waarop studenten uitstromen in de (gezondheids)zorg. Motiveer de opleidingen voor de basisberoepen om samen te werken met universiteiten. Koppel de mastersopleiding direct aan de beroepsopleiding, net zoals bij andere BIG-beroepen als tandartsen en artsen. Zorg voor manieren waarop ervaren en bekwame masterpsychologen in de gelegenheid worden gesteld binnen een tuchtrechtelijk kader te kunnen werken, ter bescherming van patiënten, bijvoorbeeld door het bieden van individuele leertrajecten richting GZ-registratie. Het NIP, de NVO en de VGCT hebben hierover in februari 2016 een advies geformuleerd. Creëer helder onderscheid tussen wie wel en wie niet bevoegd en bekwaam is om wat te doen in de individuele psychologische gezondheidszorg. Verhelder wie wel en wie geen BIG/SKJregistratie heeft op een manier die inzichtelijk is vanuit de zorgbehoefte van de patiënt Vraagstuk 5: De ontwikkelingen rond de functie POH-GGZ Sinds een aantal jaren is de functie POH GGZ onderdeel van de huisartsenzorg. Deze functie valt uiteen in drie elementen 10 : 1) een praktijkondersteuner: de POH er GGZ (de functionaris); 2) de mogelijkheid om consultatie aan te vragen van deskundigen uit de Generalistische Basis GGZ of de Gespecialiseerde GGZ; 3) de inzet van e-health

18 In veel huisartspraktijken is de functie POH-GGZ vooral vormgegeven door de functionaris, de POH er GGZ. Deze POH er GGZ is niet gehouden aan basisdeskundigheden of kwaliteitsborging. De grenzen van deze functionaris ten opzichte van andere professionals in de psychologische gezondheidszorg is onvoldoende gedefinieerd. Voor een helder Psychologisch Beroepengebouw is het van belang dat ook het functioneren van de POH er GGZ duidelijker wordt gedefinieerd en beter wordt afgebakend ten opzichte van de Psychologische BIG-beroepen. POH ers GGZ vallen onder huisartsenzorg en werken onder verantwoordelijkheid van de huisarts. Zij zijn daarmee indirecte verwijzers naar Generalistische Basis GGZ, Jeugdhulp, Gespecialiseerde GGZ of andere vormen van zorg door zorgverleners uit het Psychologische Beroepengebouw. Het is daarom van belang dat de POH er GGZ goed weet hoe het Psychologische Beroepengebouw eruit ziet en hoe hij/zij zich daar zelf toe verhoudt. Gezamenlijke aanbevelingen voor actie zijn: Treed in overleg met Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) over heldere afbakening, soepele doorverwijzing en samenwerking tussen huisartsenzorg en psychologische zorg. Bemoei je als beroepsvereniging actief met de ontwikkeling van de functie van POH-GGZ en de ontwikkeling van het functieprofiel van de POH er GGZ. Pleit voor kwaliteitsgaranties voor de POH-GGZ; markeer de grenzen van de bevoegdheid van de POH er GGZ; reguleer hun supervisie en intervisie vereisten. Train POH ers GGZ in de kennis over de beroepen in het Psychologische Beroepengebouw, hun deskundigheid, patiëntprofielen en ziektebeelden Vraagstuk 6: Er zijn veel registraties, titels en opleidingen: hoe weet de patiënt, huisarts of verzekeraar welke behandelaar binnen of buiten het BIG-register valt? Naast de opleidingen tot de vier Psychologische BIG-beroepen is er een grote variatie in opleidingen, cursussen en trainingen voor therapeutische methoden en behandelwijzen. Deze opleidingen worden door zowel BIG-geregistreerden als niet BIG-geregistreerde gevolgd en hebben elk hun titel of naam. Een aantal van deze opleidingen kent ook een registratie. Dit kunnen verenigingsregistraties zijn of andere registraties. De deelnemers van de Tafel erkennen de waarde van veel van deze opleidingen. Tegelijkertijd ziet de Tafel dat het onwenselijk is dat deze opleidingen bijdragen aan onvoldoende onderscheid tussen niet BIG-geregistreerde en wel BIG-geregistreerde psychologen. Voor zowel patiënt, huisarts als verzekeraar is vaak onvoldoende duidelijk welke professional bij welke zorgbehoefte past. Wie is bevoegd en bekwaam om wat te doen, en hoe wordt de kwaliteit ervan bewaakt? De mate van benodigde deskundigheid hangt samen met de zorgvraag en zorgbehoefte. Er kan sprake zijn van een vraag die past binnen geestelijke gezondheidszorg (stoornissen, verslaving, depressie, angst, begeleiding van herstelproces of functioneren) of er kan behoefte zijn aan 18

19 ondersteuning bij levensvragen (verlies, rouw, relatie). Ook het gaan om ontwikkelingsproblematiek, gedragsproblemen of een leerstoornis of een problematische opvoedsituatie. Wat moeten verwijzers, patiënten en verzekeraars weten om bij de juiste professional voor de juiste zorg voor de juiste patiënt uit te komen? Gezamenlijke aanbevelingen voor acties zijn: Kom tot eenduidige beschrijving van aard en omvang van opleidingen en deskundigheidsniveau van de opleiding; laat de Wet BIG hierbij leidend zijn. Overweeg de lobby voor individuele opleidingstrajecten en modulair onderwijs; hierbij is en blijft de Wet BIG leidend. Neem het patiëntperspectief als uitgangspunt voor inrichting van beroepengebouw. Dring aan op hanteren van BIG-Beroepengebouw door werkgevers en zorgverzekeraars. Zorg voor eenduidige beschrijven van beroepen in termen van zorgbehoefte en patiënt/cliëntgroepen, ernst en type behandeling zodat deze vergelijkbaar worden. Verzorg voorlichting voor verwijzers en patiënten. Beschrijf de mate van bescherming van de patiënt in het tuchtrecht per opleiding. 19

20 5 Tot Slot: Duurzame gezondheidszorg als maatschappelijke opdracht Het psychologische beroepengebouw staat onder economische druk. Niet zozeer de deskundigheid en bekwaamheid van psychologen als wel de bekostiging bepaalt in de praktijk wie welke psychologische zorg verleent. Dat is een onwenselijke situatie. De psychologische BIG-beroepen staan voor professionele deskundigheid. Als beroepsverenigingen moeten we daar voor kunnen staan. Tegelijkertijd moeten we bijdragen aan goede zorg in een veranderende omgeving. We moeten kunnen inspelen op ontwikkelingen als ambulantisering, verschuivingen tussen stelsels en verschuivingen van verantwoordelijkheden van zorgverzekeraars naar gemeenten. De patiënten moeten, ondanks alle veranderingen en ontwikkelingen, hun weg kunnen blijven vinden naar de juiste professional die past bij hun zorgbehoefte. Zij moeten kunnen zien met welk type vragen zij bij welke professional terecht kunnen. De leden van de Tafel Beroepengebouw pleiten ervoor dat beroepsverenigingen meer inspelen op deze maatschappelijke ontwikkelingen in de zorg, en daarbij definiëren zij wat de maatschappelijke opdracht is voor het Psychologische Beroepengebouw. Een gezamenlijk duurzaam toekomstperspectief op kwalitatieve en verantwoorde beroepsuitoefening kan het nieuwe vraagstuk zijn waarover beroepsverenigingen zich gezamenlijk moeten buigen. Daarvoor is het nodig de blik naar buiten en naar de toekomst te richten, en de patiënt centraal te stellen. Beroepsverenigingen moeten samen optrekken om een duurzaam Psychologisch Beroepengebouw in te richten. Borging van kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid zijn daarbij belangrijke voorwaarden. Gezamenlijke aanbeveling voor actie is: Ontwikkel gezamenlijk een duurzaam toekomstperspectief op kwalitatieve en verantwoordelijke beroepsuitoefening voor de psychologische, pedagogische en psychotherapeutische beroepen 11. Baseer de inrichting van het Psychologisch Beroepengebouw op deze visie. 11 Opsteller van deze notitie adviseert hierbij de definitie van positieve gezondheid van Machteld Huber te benutten: 20

21 Bijlage 1: Samenstelling Tafel Beroepengebouw Deelnemers Tafel Beroepengebouw NVP: Nel Draijer (vz) NIP: Anneke Haringsma sinds 2016 / Jeroen Muller (agendalid) / Ellis Abbema tot 2015 (tevens secretaris) NVGzP: Giel Hutschemaekers VGCt: José van Reijen VEN: Debbie Been VPEP: Eli Kok NVO: Cécile Salden NVRG: Lisette Pondman (agendalid) LVVP: Arnoud van Buuren t/m mei LVVP heeft na mei 2015 voor deelname bedankt. 21

22 Bijlage 2: Vergelijking psychologieberoepen BIG MdV De BIG-beroepen vergeleken op basis van: vaardigheden en kennis cliëntgroep andere professionals wat mag iemand wel/niet wat de professional doet waar de professional werkt aantallen van de professional Onderscheid op behandelingsniveau en cliëntniveau: Het onderscheid op cliëntniveau is als volgt beschreven: De GZ-psycholoog behandelt cliënten met verschillende vormen van problematiek met het accent op As I, enkelvoudige problematiek. De psychotherapeut behandelt cliënten met complexe psychische aandoeningen (As I), persoonlijkheidsstoornissen (As II) en cliënten met comorbiditeit van As I en As II. De Klinisch Psycholoog heeft cliënten met complexe problematiek waarbij comorbiditeit en multimorbiditeit specialistische deskundigheid vragen met betrekking tot de diagnostiek en indicatie voor de behandeling. De klinisch neuropsycholoog heeft cliënten met aangeboren of verworden aandoeningen aan het brein en mensen met hersentrauma ten gevolge van ziekte of ongeluk en comorbiditeit tussen assen. Het onderscheid op behandelniveau is als volgt beschreven: De GZ-psycholoog werkt als zelfstandig diagnosticus, indicatiesteller en behandelaar waar het enkelvoudige problematiek en protocollaire behandelingen betreft (As I). De GZ-psycholoog initieert en voert behandelingen en begeleiding uit. Aansturen en leiding geven aan behandelteams kan eventueel tot de taken behoren. De GZ-psycholoog heeft, anders dan de PT en KP, geen leertherapie ondergaan. 22

23 De psychotherapeut heeft het accent van de werkzaamheden op de behandeling van cliënten met complexe problematiek en op de procesdiagnostiek en indicatiestelling. Er worden meer eisen gesteld aan het interpersoonlijke contact. Om te kunnen behandelen is de therapie langer en intenser, waardoor de therapeutische relatie en het therapeutische proces meer op de voorgrond komen te staan. De psychotherapeut is als veelzijdig behandelaar in staat om zowel psychologische behandelingen (psychotherapie) volgens de richtlijn te verrichten als psychologische behandelingen (psychotherapie) uit te voeren waarbij een standaard aanpak ontoereikend is vanuit de complexiteit van de problematiek. De klinisch psycholoog behandelt complexe psychische problematiek bij patiënten met psychische problemen waarbij geïndiceerde behandelingen ontbreken of onvoldoende effectief blijken. Beheerst een grotere variatie aan psychologische behandelmethoden en psychodiagnostische methoden dan de GZ-psycholoog. De KP is de specialist waar het psychodiagnostiek betreft en is tevens opgeleid tot het verrichten van onderzoek en beleid. De klinisch neuropsycholoog kan de rol van gespecialiseerd behandelaar combineren met de rol van scientist-practitioner, (zorg-)manager en ontwikkelaar van kennis en beleid ten aanzien van complexe zorgvraagstukken. Heeft een leidende rol in multidisciplinaire zorg rondom complexe behandeling van een patiënt. De klinisch neuropsycholoog kan indiceren voor psychotherapie. De KNP voert de psychotherapie doorgaans niet zelf uit. Onderscheid op organisatie en onderzoek en beleidsniveau: GZ-psycholoog: kan leiding geven aan behandelteams, maar heeft daar geen opleiding in genoten. Psychotherapeut: kan leiding geven aan behandelteams, maar heeft daar geen opleiding in genoten. De PT richt zich voornamelijk op behandeling van complexe problematiek, procesdiagnostiek en indicatiestelling. Klinisch psycholoog: bepaalt het behandelbeleid wanneer standaardbeleid en behandelrichtlijn ontbreken of niet tot het gewenste resultaat leiden, op individueel cliëntniveau of implementeert een nieuw behandelbeleid bij een team of afdeling. Betrekt in werkzaamheden ook beleidsontwikkelingen binnen de eigen organisatie en relevante maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Kan een leidinggevende, sturende en beleidsbepalende rol vervullen en is vaker werkzaam op meerdere plaatsen in de organisatie om wetenschappelijk onderzoek, ontwikkeling en vernieuwing gestalte te geven. Verantwoordelijk voor en aanspreekbaar op een goede zorgverlening en is reflectief op het hele zorgproces en evalueert wanneer zorg voor verbetering vatbaar is. Klinisch neuropsycholoog: kan de rol van gespecialiseerd behandelaar combineren met de rol van scientist-practitioner, (zorg-)manager en ontwikkelaar van kennis en beleid ten aanzien van complexe zorgvraagstukken. Verantwoordelijk voor en aanspreekbaar op een goede zorgverlening en is reflectief op het hele zorgproces en evalueert wanneer zorg voor verbetering vatbaar is. 23

24 Huidige situatie Vaardigheden en kennis GZ-psycholoog BIG art. 3 Gezondheidszorgbrede beroepsuitoefening individuele gezondheidszorg - kennis van psychopathologie, indicaties en contra-indicaties, opstellen van behandelplannen en communicatie en evaluatie met de cliënt (opleidingsplan GZ, 2014) Psychotherapeut BIG art 3 Gezondheidszorgbrede beroepsuitoefening individuele gezondheidszorg - kennis van psychopathologie, indicaties en contra-indicaties, opstellen van behandelplannen en communicatie en evaluatie met de cliënt (Opleidingsplan GZ, 2014) - kent de verschillende psychotherapeutische referentiekaders en behandelvormen en is in staat op deze behandelmogelijkheden te reflecteren en te indiceren voor de juiste vorm van psychotherapie (Opleidingsplan PT, 2014) - curatieve behandeling van patiënten met complexe psychische problematiek, hetgeen meestal leidt tot langer durende behandeling waarin het benutten van de therapeutische relatie een centrale rol speelt (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014/Opleidingsplan PT, 2014). - De PT is expert in het toepassen van psychotherapeutische methoden bij individuele patiënten, groepen en systemen, en in het hanteren van de therapeutische relatie ten behoeve van de door de patiënt gewenste verandering. (Opleidingsplan PT, 2014) - In de psychotherapie ligt het accent op indicatiestelling en behandeling van Klinisch Psycholoog Art. 14 specialist in de GGZ - De KP is expert op het terrein van de psychologische behandeling in de gezondheidszorg en wel met name op het gebied van de complexe psychodiagnostiek, psychopathologie en psychotherapie (Opleidingsplan KP, 2014) - combineert deze kennis en vaardigheden met kennis over en vaardigheid in het verrichten van wetenschappelijk onderzoek en met inzicht in de wijze waarop de zorg georganiseerd en aangestuurd wordt (Opleidingsplan KP, 2014) Klinisch Neuropsycholoog Art. 14 specialist in de GGZ -De klinisch neuropsycholoog is gespecialiseerd in cognitieve, emotionele en gedragsmatige gevolgen van hersenletsel en -disfuncties, en draagt ook op dit terrein bij aan wetenschappelijk onderzoek, zorginnovatie en zorgmanagement (Opleidingsplan KP, 2014) - specialist in het diagnosticeren, indiceren en behandelen van patiënten met een aangeboren of verworven aandoening aan het brein, die gevolgen hebben voor cognitie en gedrag; goed thuis op snijvlak soma en psyche (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Masterpsycholoog 24

25 Huidige situatie Opleiding Cliëntgroep GZ-psycholoog BIG art. 3 Gezondheidszorgbrede beroepsuitoefening individuele gezondheidszorg - doctoraalexamen psychologie, pedagogische wetenschappen of gezondheidswetenschappen met als afstudeerrichting geestelijke gezondheidskunde - Postmaster opleiding tot GZpsycholoog van 2 jaar na een masteropleiding op het terrein van klinische psychologie, orthopedagogiek of geestelijke gezondheidskunde (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Patiënten met verschillende vormen van problematiek kunnen zich aanmelden. Alle assen van de DSM- IV (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Psychotherapeut BIG art 3 Gezondheidszorgbrede beroepsuitoefening individuele gezondheidszorg complexe problematiek. Kenmerkend voor de hier aangeduide complexe problematiek is de persoonlijkheidspathologie, al dan niet gecombineerd met comorbide andere psychische of sociale problematiek (Opleidingsplan PT, 2014) - doctoraalexamen psychologie, pedagogische wetenschappen of gezondheidswetenschappen met als afstudeerrichting geestelijke gezondheidskunde - Postmaster opleiding tot psychotherapeut van 4 jaar na een masteropleiding. Of 3 jaar na een 2- jarige opleiding tot GZ-psycholoog (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Patiënten met psychische aandoeningen (AS I); patiënten met persoonlijkheidsstoornissen en trekken van een persoonlijkheidsstoornis benoemd (AS II) en patiënten met comorbiteit van AS I en AS II (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Klinisch Psycholoog Art. 14 specialist in de GGZ - doctoraalexamen psychologie, pedagogische wetenschappen of gezondheidswetenschapp en met als afstudeerrichting geestelijke gezondheidskunde - De specialistische opleiding tot klinisch psycholoog van 4 jaar na een 2-jarige opleiding tot GZ-psycholoog. De opleiding leidt tevens op tot psychotherapeut. (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Complexe patiënten waarbij comorbiditeit en multimorbiditeit specialistische deskundigheid vragen m.b.t. de diagnostiek en indicatie voor behandeling. Het betreft Klinisch Neuropsycholoog Art. 14 specialist in de GGZ - doctoraalexamen psychologie, pedagogische wetenschappen of gezondheidswetenschappen met als afstudeerrichting geestelijke gezondheidskunde - De specialistische opleiding tot klinisch neuropsycholoog van 4 jaar na een 2-jarige opleiding tot GZ-psycholoog. Het specialisme richt zich op het goed kunnen diagnosticeren en behandelen van aangeboren en verworven aandoeningen aan het brein, die gevolgen hebben voor cognitieve processen, emotieregulatie en gedrag (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Patiënten met aangeboren of verworven aandoeningen aan het brein, zoals As III patiënten, en mensen met hersentrauma ten gevolge van ziekte of ongeluk en comorbiditeit tussen assen (Notitie Hoofdbehandelaarschap, 2014) Masterpsycholoog 25