Informatie over de post-master opleiding tot GZpsycholoog

Transcriptie

1 Informatie over de post-master opleiding tot GZpsycholoog A. Van psycholoog tot psychotherapeut Als je de masteropleiding Psychologie hebt afgerond, ben je psycholoog (een onbeschermde titel!) en dus gedragsdeskundige/gedragswetenschapper. Hiermee kan je op heel veel verschillende terreinen aan de slag, ook op het gebied van de gezondheidszorg. Studenten met een master op het gebied van de klinische, neuro- of ontwikkelings kunnen bijvoorbeeld - onder supervisie van een psychiater, GZ-psycholoog, klinisch psycholoog of psychotherapeut - bijdragen aan diagnostiek en behandeling van psychologische of psychiatrische patiënten, ouderen, jongeren met gedragsstoornissen, en/of geestelijk gehandicapten. Maar let op: de bachelor- en masteropleiding is géén beroepsopleiding tot GZ-psycholoog, klinisch psycholoog, of psychotherapeut. Je legt hiermee alleen de wetenschappelijke basis voor een verdere opleiding tot een van deze beroe. Zonder afgeronde vervolgopleiding zijn je taken en verantwoordelijkheden wettelijk beperkt. Je bent bijvoorbeeld niet bevoegd om zelfstandig behandelplannen op te stellen en je kunt niet direct afrekenen met zorgverzekeraars. B. Post-master opleidingen Gezondheidszorgpsycholoog Als je als klinisch werkzame psycholoog door wilt groeien, moet je de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog) afronden. In tegenstelling tot psycholoog is dat een beschermde titel: gezondheidszorgpsycholoog is een basisberoep (evenals psychotherapeut) volgens de Wet Beroe in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Deze wet regelt de eisen aan de opleiding voor beroe met verantwoordelijkheid voor patiënten (zoals ook artsen) en beschrijft de rechten en plichten die hierbij komen kijken. Ook de verdere specialisatie als Klinisch (Neuro)Psycholoog wordt door deze wet geregeld. Het onderscheid tussen een GZ-psycholoog en een Klinisch Psycholoog is vergelijkbaar met dat tussen een huisarts (generalist) en een specialist (bijvoorbeeld chirurg of psychiater). De toegang tot de GZ-opleiding en de opleiding tot specialist is beperkt. 1 10

2 N.B.: Naast de opleiding tot GZ-psycholoog is er ook een aparte opleiding tot psychotherapeut. Kijk voor meer informatie op de site van het NIP en de NVP of bij de erkende instellingen (bijvoorbeeld PPO). Orthopedagoog-Generalist Naast de opleiding tot GZ-psycholoog kunnen pedagogen en psychologen na hun master orthopedagogiek of master (ontwikkelings) ook de opleiding tot Orthopedagoog-Generalist volgen. Dit is een post-masteropleiding die qua opleidingsniveau en zwaarte vergelijkbaar is met de opleiding tot GZpsycholoog. Alleen ligt het accent binnen het onderwijs op de orthopedagogiek: afgestudeerden worden opgeleid tot gedragswetenschapper binnen jeugdzorg, onderwijs en zorg voor personen met beperkingen. Om toegelaten te kunnen worden moet men voldoen aan de eisen voor Basis-Orthopedagoog (zie website NVO, link F) en een bewijs van ervaring in de psychodiagnostiek (vergelijkbaar met screeningsformulier B, zie informatie onder E) kunnen voorleggen. Deze postmasteropleiding geeft toegang tot het register Orthopedagoog-Generalist bij de beroepsvereniging NVO. Afbeelding 1. De drie opleidingsniveaus op het gebied van de klinische (neuro-). 2 10

3 C. Wat houdt het werk van GZ-psychologen in? GZ-psychologen werken op veel verschillende terreinen binnen de gezondheidszorg. De meest voorkomende werkvelden zijn - Geestelijke gezondheidszorg o Eerste lijn (o.a. eigen praktijk; 5 sessies in basispakket) o Tweede lijn (ambulant; poliklinisch) o Derde lijn (intramuraal; (deeltijd)klinisch) - Jeugdzorg - Ziekenhuizen - Verpleegtehuizen - Revalidatie - Verslavingszorg - Forensische zorg (o.a. TBS, itentiaire inrichtingen; ambulant) De werkzaamheden van GZ-psychologen zijn zo mogelijk nog breder: - Diagnostiek - Indicatiestelling - Behandeling - Begeleiding & voorlichting - Overleg - Opleiding, supervisie - Wetenschappelijk onderzoek - Management & beleid Als psycholoog beschik je over gedetailleerde kennis van individuele en sociale aspecten van menselijk functioneren. Doordat je een academische opleiding hebt gevolgd, ben je in staat om verbanden te leggen en analytisch te denken. Als wetenschapper breng je uitgebreide theoretische kennis en onderzoek vaardigheden mee. N.B.: Het is een veelgehoord misverstand dat psychologen die later klinisch willen werken tijdens hun studie minder nadruk hoeven te leggen op onderzoeksmethoden en statistiek. Voor een succesvolle sollicitatie naar een opleidingsplaats, maar ook tijdens de latere opleiding en daarna, spelen wetenschappelijke vaardigheden een belangrijke rol. GZ-psychologen worden geacht zelfstandig en op basis van wetenschappelijke ontwikkelingen tests en behandelmethoden te beoordelen en toe te passen. Hoe specialistischer de opleiding, des te sterker de nadruk op onderzoek. Zo wordt 3 10

4 bijvoorbeeld tijdens de specialisatie tot Klinisch Psycholoog 25% van de tijd aan onderzoek besteed. D. Wat houdt de opleiding tot GZ-psycholoog in? De opleiding tot GZ-psycholoog is een combinatie van praktijkervaring (2790 uur) en cursorisch onderwijs (480 uur). Dat komt neer op twee jaar lang vier dagen in de week werken (onder supervisie) en één dag in de week onderwijs volgen. De praktijkervaring wordt opgedaan in de vorm van een betaalde aanstelling bij een erkende praktijkopleidingsinstelling. De kosten van de opleiding worden in veel gevallen betaald door de werkgever; in een aantal gevallen betaalt de kandidaat deze zelf. Het geheel kan worden uitgesmeerd over maximaal vier jaar. De GZ-opleiding kent twee varianten, namelijk Volwassenen en Ouderen (V&O) of Kind en jeugdigen (K&J). Kijk voor een gedetailleerde beschrijving van de opleiding in Noord-Nederland op de website van het Opleidingsinstituut voor Postmasteropleidingen Psychologie en Orthopedagogiek (opleidingsinstituut PPO). E. Hoe kan ik worden toegelaten tot de opleiding tot GZ-psycholoog? Om GZ-psycholoog te worden, moet je worden toegelaten tot de GZ-opleiding en deze met succes afronden. Het aantal opleidingsplaatsen is echter beperkt, zodat er op dit moment (juli 2011) ca. vijf keer meer kandidaten zijn dan opleidingsplaatsen (ca. 700 nieuwe plaatsen per jaar in heel Nederland). De toelating tot de opleiding is bovendien selectief - het voldoen aan alle voorwaarden tot toelating is niet voldoende, en ook goede cijfers bieden geen garantie. Naast het voldoen aan de vooropleidingseisen, moet je via een interne of externe sollicitatie door de praktijkopleidingsplaats worden voorgedragen als kandidaat voor de GZ-opleiding. Gezien de grote investering die een praktijkinstelling voor de opleiding doet, stellen ze hoge eisen aan de potentiële kandidaten. Naast goede studieresultaten is de persoonlijke ontwikkeling en ervaring van de kandidaten eveneens belangrijk. Goede sociale vaardigheden en het goed kunnen samenwerken met anderen zijn onmisbare kenmerken van klinisch werkende psychologen. Potentieel succesvolle kandidaten hebben daarom ook ervaring buiten de academische opleiding opgedaan. Dat kan in de vorm van praktijkervaring zijn, maar ook bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk of binnen een vereniging. 4 10

5 In de praktijk blijkt dat veel kandidaten al een aantal jaar beroepservaring hebben opgedaan voordat ze aan de post-master opleiding beginnen (bijvoorbeeld in het kader van een werkervaringsplek, of een promotieproject). Gemiddeld hebben kandidaten na hun afstuderen (master) drie jaar gewerkt voordat ze worden toegelaten. Zie afb. 2 voor een schematische weergave van het opleidingstraject. Afbeelding 2. De opleiding tot GZ-psycholoog en klinisch specialist. Zie tekst voor verdere uitleg. 5 10

6 F. Voorwaarden voor toelating tot de GZ-opleiding Kandidaten die toegelaten willen worden tot de GZ-opleiding moeten aan de volgende voorwaarden voldoen: 1. Een afgeronde universitaire masteropleiding, orthopedagogiek, of gezondheidswetenschap (afstudeerrichting geestelijke gezondheidskunde). a. Master Hoewel er in principe geen onderscheid wordt gemaakt tussen de master specialisaties, bieden niet alle specialisaties het volledige vakkenpakket dat voor de GZ-opleiding is vereist (zie 2). De masterroutes Klinische Psychologie, Ontwikkelings en Hersenen en Gedrag bieden deze optie wel, evenals de klinische route binnen de GMW Research Master. Onder andere geven ze gelegenheid tot het volgen van 520 uur klinische stage. Let op: schakelstudenten met een andere bachelor dan missen mogelijk alsnog een aantal vereiste onderdelen. 2. Een geldige LOGO 1 verklaring, aan te vragen bij het SPON (het landelijke aanmeldpunt) na indiening van de volgende bewijsstukken: a. Screeningsformulier A Daarmee bevestigt de instelling waar de kandidaat zijn vooropleiding heeft gevolgd (bijvoorbeeld de opleiding ) dat de kandidaat aan het cursorische gedeelte van de vooropleidingseisen voldoet. Als je wilt weten welke modules van de opleiding in Groningen meetellen voor de LOGO verklaring, kijk dan naar de GZchecklist. Mocht je op het moment van afstuderen niet aan alle onderdelen voldoen, is het soms mogelijk om dit eventueel tegen betaling in te halen (bijvoorbeeld aan de O Universiteit). Maar let op: niet alle onderdelen zijn buiten de opleiding gemakkelijk in te halen. Het is bijvoorbeeld moeilijk om een gesuperviseerde stageplek te vinden als je niet ingeschreven staat als student. b. Screeningsformulier B Daarin bevestigt een erkende supervisor dat de kandidaat praktijkervaring heeft opgedaan met tenminste drie diagnostiekcasussen. Alternatief kan dit worden aangetoond door middel van een gewaarmerkte kopie van 1 Landelijk Overleg van GGZ-Opleidingsinstellingen 6 10

7 i. de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) van het NIP ii. de Basisaantekening Diagnostiek van de NVO iii. de Aantekening Testdiagnostiek van de Universiteit Maastricht iv. de Verklaring van Bevoegdheid tot het doen van Psychodiagnostisch Onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam (alleen voor orthopedagogen) 3. Een aanstelling als psycholoog in opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog (PioG) bij een erkende praktijkopleidingsinstelling. G. Waar moet ik op letten bij het kiezen van een minor en/of afstudeerrichting? Studenten Psychologie Studenten kunnen met iedere minor doorstromen naar de masterroutes Klinische Psychologie, Ontwikkelings, of Hersenen & Gedrag. Deze masterroutes bieden niet alleen inhoudelijk een goede voorbereiding voor de postmasteropleiding, maar geven ook als enigen toegang tot het vereiste vakkenpakket. Een aantal voor de LOGO-verklaring relevante modules worden in de minor Psychologie in de Gezondheidszorg aangeboden. Houd bij het kiezen van de vakken rekening met de GZ-checklist. Studenten die een andere minor hebben gevolgd, kunnen ook middels andere vakken aan de voorwaarden voldoen (zie de toelichting op de GZ-checklist). Schakelstudenten Schakelstudenten zijn studenten met een andere opleiding dan de bachelor zoals die wordt onderwezen in Groningen. Dat kan ook een buitenlandse bachelor zijn of een afgeronde HBO-opleiding Toegepaste Psychologie. Deze studenten kunnen onder de voorwaarde van het volgen van een schakelprogramma worden toegelaten tot de master, met aanvullende eisen voor de masterroutes Klinische een Hersenen en Gedrag. Het schakelprogramma houdt echter niet automatisch rekening met de eisen voor de GZ-opleiding. Zo maken bijvoorbeeld de modules B: Persoonlijkheidsleer, H: Organisatie en juridische aspecten, en I: Gespreksvoering, observatie en rapportage niet per se deel uit van het schakelprogramma. Schakelstudenten die aan de voorwaarden voor de GZ- 7 10

8 opleiding willen voldoen moeten deze modules daarom op een andere manier zien in te halen. H. Welke rol spelen de beroepsverenigingen? Psychologie Het Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) is een vereniging die de belangen van psychologen in Nederland behartigt. Het NIP speelt een adviserende rol op het gebied van het onderwijsbeleid van universiteit en HBO, organiseert workshops en congressen, bepaalt ethische richtlijnen voor zijn leden, en biedt gelegenheid zich te laten registreren als Psycholoog NIP. Bovendien verleent het NIP de basisaantekening psychodiagnostiek (BAPD). Deze aantekening is geen voorwaarde voor het volgen van de GZ-opleiding, maar kan wel worden gebruikt om de vereiste diagnostiekkennis en vaardigheden aan te tonen. Orthopedagogiek De Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen (NVO) is de tegenhanger van het NIP voor pedagogen. Pedagogen kunnen hier de NVO basisaantekening diagnostiek aanvragen. Net als de BAPD is deze aantekening niet verplicht voor toelating tot de GZ-opleiding, maar kan wel ter vervanging van het screeningsformulier B worden gebruikt. I. Lijst van afkortingen en links BAPD basisaantekening psychodiagnostiek; bewijs van basiskennis en ervaring psychodiagnostiek, wordt verleend door het NIP. BIG Wet-BIG (Wet op de Beroe in de Individuele Gezondheidszorg). Het BIG-register verleent duidelijkheid over de bevoegdheid van een zorgverlener. GZ Gezondheidszorg, als in gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog) of gezondheidszorg-opleiding (GZ-opleiding). Hierbij gaat het om wettelijk beschermde titels en opleidingen die toegang bieden tot specifieke, wettelijk beschermde beroe, conform de Wet BIG. LOGO Landelijk Overleg van GGZ-Opleidingsinstellingen. Het LOGO bepaalt de landelijke vooropleidingseisen voor de GZ-opleiding. De LOGOverklaring is de bevestiging dat een kandidaat voldoet aan de 8 10

9 vooropleidingseisen voor de GZ-opleiding. Het is géén garantie voor toelating tot de opleiding. NIP Nederlands Instituut voor Psychologen. Beroepsvereniging. NVO Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen. Beroepsvereniging. NVP Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie. Beroepsvereniging van via de Wet BIG geregistreerde psychotherapeuten en diegenen die daarvoor in opleiding zijn. PPO Postmasteropleidingen Psychologie en Orthopedagogiek. Onderwijsinstelling die de postacademische opleiding tot GZ-psycholoog en Orthopedagoog- Generalist in Noord-Nederland verzorgt. SPON Stichting Postdoctorale Opleidingen Nijmegen. Onderwijsinstelling die de postacademische opleiding tot GZ-psycholoog in de regio Gelderland en Overijssel verzorgt. Het SPON verzorgt ook de centrale aanmelding voor de opleiding tot GZ-psycholoog. GZ-checklist Psychologie (RUG) Screeningsformulier A Screeningsformulier B Centrale Aanmelding SPON J. Werken als psycholoog in het buitenland De wet BIG, waarvan de GZ-opleiding onderdeel uit maakt, is een Nederlandse wet die de rechten en plichten van behandelaars in Nederland regelt. In het buitenland gelden per definitie andere regels, die niet per se op de Nederlandse regeling lijken. Er is tot nu toe nog geen Europese regelgeving op het gebied van de psychische gezondheidszorg. Studenten die in Nederland studeren en vervolgens in het buitenland willen werken moeten daarom zelf vroegtijdig op zoek gaan naar informatie over de lokale wetgeving. Welke rechten en plichten heb je als psycholoog, welke vervolgopleidingen zijn er, hoe kan je worden toegelaten, en wie betaalt de opleiding? Vaak zijn er ook in het buiteland beroepsverenigingen die meer informatie kunnen bieden (bijvoorbeeld met betrekking tot de erkenning van buitenlandse diploma s, zoals een Nederlandse master). N.B.: Gezien de grote verschillen in de regelgeving kunnen we hier alleen enkele links naar interessante sites plaatsen. Heb je nog een goede tip? Stuur de 9 10

10 betreffende link dan naar (onderwerp: opleiding/werken in het buitenland). De link zal dan hier worden geplaatst. Duitsland: Berufsverband deutscher Psychologinnen und Psychologen Psychologie.de: Studium und Weiterbildungsbmöglichkeiten Deutsche Gesellschaft für Psychologie: Berufliche Möglichkeiten Psychotherapeutengesetz (Gesetzestext) Psychotherapeutengesetz (Wikipedia) UK: Wikipedia: Training and licensing of clinical psychologists Clinpsy.org.uk The British Psychological Society Health Professions Council N.B.: De hier verstrekte informatie is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld (september 2011). Voor eventuele fouten is de faculteit GMW echter niet aansprakelijk. Ook dienen studenten er rekening mee te houden dat de regels betreffende de GZ-opleiding kunnen wijzigen