Nota. Commissie voor. het jaar voor. Op basis van de. Nihil PROCEDURE. : 14 juli bepalingen van RIZIV-INAMI

Transcriptie

1 RIJKSINSTITUUTT VOOR ZIEKTE- EN INVALIDITEITSVERZEKERING Openbare instelling opgericht bij de wet van 9 augustus 1963 Tervurenlaan Brussel Dienst Geneeskundigee Verzorging VERZEKERINGSCOMITE Nota CGV 2016/299 Brussel, 27 september 2016 BETREFT: Rapport van de Commissie voor begrotingscontrole in het kader van de vaststelling van het budget voor geneeskundige verzorging voor het jaar INHOUD: Door de publicatie van het Koninklijke besluit van 17 september 2005 werden belangrijke wijzigingen doorgevoerd aan het begrotingsproces in de verzekering voor geneeskundige verzorging Op basis van de verslagen van de permanente audit bedoeld in artikel 51, 4 stelt de Commissie voor Begrotingscontrole aan het Verzekeringscomité, aan de Algemene Raad en aan de Ministers van Sociale Zaken en van Begroting, uiterlijk de achtste werkdag volgend op de 15de van de maand september van het jaar dat voorafgaat aan het begrotingsjaar, besparingsmaatregelen voor die in sommige sectoren moeten worden toegepast, teneinde de globale begrotingsdoelstelling vast te stellen met naleving van de groeinorm en de stijging van de gezondheidsindex bedoeld in artikel 40, 1, derde lid. ADMINISTRATIEVE WEERSLAG : Nihil PROCEDURE : Wettelijke basis: artikel 18, alinea 1 van de GVU-wet gecoördineerd op 14 juli OPDRACHT VAN HET VERZEKERINGSCOMITE : Het Verzekeringscomite wordt verzocht kennis te nemen van dit rapport in het kader van zijn voorstel voor de partiële jaarlijkse begrotingsdoelstellingen, in overeenstemming met de bepalingen van artikel 39 van de GVU-wet gecoördineerd op 14 juli TREFWOORDEN : Commissie voor begrotingscontrole. RIZIV-INAMI Dienst voor geneeskundige verzorging Service des soinss de santé

2 RIJKSINSTITUUT VOOR ZIEKTE- EN INVALIDITEITSVERZEKERING Openbare instelling opgericht bij de wet van 9 augustus TERVURENLAAN BRUSSEL COMMISSIE VOOR BEGROTINGSCONTROLE. Nota C.B.C. n 2016/198 Brussel, 27/09/2016 Rapport van de Commissie voor Begrotingscontrole in het kader van de vaststelling van het budget voor geneeskundige verzorging voor het jaar W.U RIZIV - INAMI Dienst geneeskundige verzorging - Service des Soins de santé

3 Rapport van de Commissie voor Begrotingscontrole in het kader van de vaststelling van het budget voor geneeskundige verzorging voor het jaar INLEIDING De begrotingsprocedure voorziet dat de Commissie voor Begrotingscontrole, op basis van de verslagen van de permanente audit, voor 15 september van het jaar dat voorafgaat aan het begrotingsjaar, aan het Verzekeringscomite, aan de Algemene raad en aan de ministers van Sociale Zaken en van Begroting besparingsmaatregelen voorstelt die in sommige sectoren moeten worden genomen. Deze besparingsmaatregelen hebben tot doel de begrotingsdoelstelling vast te stellen met naleving van de groeinorm en de gezondheidsindex. Voor 2016 werd de timing aangepast: aan de Commissie wordt gevraagd om het rapport ook aan te passen in functie van de technische ramingen van september (technische raming op basis van de eerste vijf gerealiseerde maanden van 2016). Het rapport dient klaar te zijn uiterlijk de achtste werkdag die volgt op 15 september (nota CGV 2016/095 ADD). Algemene cijfergegevens Vergelijking doelstelling met herziene technische raming 2016 (in 000 euro) Begrotingsdoelstelling 2016 Herziene technische raming voor 2016 (1) Verschil (1) Inclusief gereserveerde bedragen ten bedrage van duizend euro. Deze vergelijking toont dat de verwachte uitgaven voor 2016 de begrotingsdoelstelling overschrijden en dat er een risico bestaat op overschrijding van het globaal begrotingsobjectief. Dit is uiteraard niet zo voor elke sector uit het budget geneeskundige verzorging (zoals we verder zullen zien). 1

4 Voor sommige sectoren bestaat er geen risico op overschrijding van de doelstelling. Andere sectoren vertonen een beperkt of belangrijk risico op begrotingsoverschrijding in Ondertussen heeft de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid in een brief van 18/06/2016 aan de voorzitters van het Verzekeringscomite, de Algemene Raad en de taskforce gesteld dat de Commissie voor begrotingscontrole bijzonder nauwlettend moet toezien op de autorisatie van nieuwe uitgaven, in het bijzonder voor die sectoren die overschrijdingen kennen in de technische ramingen en/of besparingsmaatregelen in het kader van de taskforce dienen uit te voeren. Vergelijking technische raming 2017 met normbedrag 2017 (in 000 euro) Technische raming 2017 na staatshervorming(1) (2) Normbedrag voor 2017 (3) na staatshervorming Verschil na het in rekening brengen van de reeds gekende besparingen (1) Inclusief de raming van de uitgaven voor prestaties, tarieven en vergoedingen, waarbij rekening werd gehouden met de verwachte indexeringskost (ten bedrage van duizend euro voor de honoraria en duizend euro voor de verblijfssectoren die vallen onder toepassing van de spilindex. (2) Inclusief een bedrag van duizend euro geblokkeerde kredieten, de zogenaamde structurele onderbenutting, zoals vastgelegd in de begrotingscontrole van april De Regering heeft beslist dat dit geblokkeerde bedrag ook in 2017 moet worden behouden. (3) De berekening van het strikte normbedrag is gebaseerd op het begrotingsobjectief 2016, verhoogd met de wettelijke groeinorm van 1,5 % en met de indexmassa. De indexmassa werd berekend met toepassing van de bepalingen van de programmawet van 19/12/2014. a. Alle sectoren die vallen onder toepassing van gezondheidsindex kunnen geïndexeerd worden op 01/01/2017: de corresponderende indexmassa juni 2016/juni 2015 bedraagt 2,51 % of een bedrag van duizend euro (voor de honoraria). b. De meerkost in 2017 van de spilindexmassa ingevolge de overschrijding van de spilindex in mei 2016 voor alle sectoren die vallen onder toepassing van de spilindex en die federaal blijven bedraagt duizend euro (voor de verblijfssectoren). 2

5 De initiële technische ramingen van het RIZIV voor 2017 overschrijden met duizend euro de toegelaten globale begrotingsdoelstelling. Maar men moet rekening houden met besparingen ten bedrage van duizend euro die ondertussen werden beslist voor 2017, te weten - Besparingen in het kader van de taskforce (juni 2016): duizend euro - Besparingen beslist in de begrotingscontrole voor een bedrag van duizend euro. - Besparingen in het kader van het toekomstpact geneesmiddelen: duizend euro. Bijgevolg bedraagt de nog te compenseren overschrijding niet duizend euro, maar wel duizend euro. Simulatie van het stikte normbedrag 2017 met toepassing van gezondheidsindex en wettelijke groeinorm (in 000 euro) Begrotingsobjectief Groeinorm 1,5 % Subtotaal Indexmassa: (honoraria) (spilindex) Genormeerd begrotingsobjectief Vanaf 2016 stemt het bedrag van de globale jaarlijkse begrotingsdoelstelling overeen met het bedrag van de globale begrotingsdoelstelling van het vorig jaar, vermeerderd met een reële groeinorm van 1,5 % en vermeerderd met het bedrag dat overeenstemt met de meerkost in het begrotingsjaar van de indexering van de lonen, verzekeringstegemoetkomingen, tarieven en prijzen voorzien door of krachtens deze gecoördineerde wet. Zie hiervoor artikel 40 1, 4 de alinea van de gecoördineerde wet. 3

6 Niet alleen de beperkte reële groeinorm van 1,5 pct., maar ook de nieuwe bepaling inzake de berekening van de indexeringskost houden een belangrijke beperking in van het globaal begrotingsobjectief. Waar men vroeger de gezondheidsindex toepaste op het gehele bedrag van het globaal begrotingsobjectief (dus ook voor sectoren waarvoor in werkelijkheid geen indexering of een zeer beperkte indexering gold), wordt vanaf 2016 alleen nog de werkelijk te betalen indexeringskost in rekening gebracht, in functie van de geldende regels. Nieuwe begrotingssituatie vanaf Vanaf 2012 vertrekt men vanuit een nieuwe situatie. Het begrotingsobjectief 2012 werd vastgelegd in de wet (artikel 40, 1 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen gecoördineerd op 14 juli 1994) op duizend euro. Dit bedrag ligt een belangrijk stuk beneden het bedrag dat zou mogelijk zijn bij toepassing van een groeinorm van 4,5 % ( duizend euro) (zie nota CGV 2011/314add). Voor de volgende jaren heeft de Regering het groeipad vastgelegd: : 2% groeinorm + gezondheidsindex + 40 miljoen euro voor jobcreatie in social profitsector : 3 % groeinorm + gezondheidsindex + een bedrag voor jobcreatie in de social profitsector indien de budgettaire toestand het mogelijk maakt + een bedrag van duizend voor het Forensisch-Psychiatrisch Centrum van Gent : technische ramingen gezondheidsindex + aanpassing voor overheveling van A1/A3 ziekenhuisbudget in functie van zesde staatshervorming + bedrag voor nieuw beleid GGZ (Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent en crisis-bedden in kinderpsychiatrie) : 1,5 % groeinorm + werkelijk te betalen indexeringskost in betrokken begrotingsjaar + correctie in min in functie van de zesde staatshervorming + een bedrag van duizend euro voor financiering van crisis-bedden in de kinderpsychiatrie : 1,5 % groeinorm + werkelijk te betalen indexeringskost in betrokken begrotingsjaar. Vanaf 2012 is het groeipad beperkter dan het groeipad dat voorheen bestond: sinds 2005 werd immers een jaarlijkse groeinorm gehanteerd van 4,5 %. Maar reeds in vorige jaren werd in de sector geneeskundige verzorging een voorzichtig budgettair beleid gevoerd: - zo werd in 2011 een belangrijk deel van de middelen niet uitgegeven aan prestaties en tarieven maar bestemd als bijdrage in het evenwicht van de sociale zekerheid (1.093 miljoen euro ) en gereserveerd in een stabiliteitsfonds ( duizend euro) 4

7 - In 2010 werd een bedrag van duizend euro bestemd als bijdrage voor het evenwicht in de sociale zekerheid en werd tegelijk een bedrag van duizend bestemd voor het toekomstfonds. Daarenboven werd een bedrag van duizend euro gereserveerd in het stabiliteitsfonds. - In 2009 werd een bedrag van duizend euro bestemd voor het toekomstfonds en een bedrag van duizend euro gereserveerd in het stabiliteitsfonds. Gedurende verschillende jaren werden belangrijke inspanningen gerealiseerd: vanaf 2009 werden besparingen gerealiseerd ter compensatie van nieuwe initiatieven; vanaf 2011 werd een deel van de financiële middelen gebruikt voor de sanering van de budgettaire tekorten van het globaal beheer van de sociale zekerheid. In 2017 zullen nieuwe initiatieven geheel of gedeeltelijk moeten worden gefinancierd door de herziening van bepaalde vergoedingen of tarieven, alsmede door een meer rationeel gebruik van de gezondheidszorgen. De noodzaak van een permanente doorlichting van de nomenclatuur wordt hiermee nogmaals aangetoond. Transparantie van het budget. De Algemene Raad heeft op 13 juni laatstleden het rapport van de Task Force goedgekeurd en aan de Regering overgemaakt waarin een aantal voorstellen waren opgenomen om te komen tot een verhoging van de transparantie van het budget. De vraag stelt zich in welke mate met deze voorstellen reeds kan worden rekening gehouden bij de bepaling van het begrotingsobjectief Tijdens zijn vergadering van 18 juli 2016 heeft de Raad voorgesteld om een aantal voorstellen pas vanaf 2018 door te voeren. Maar inzake het in rekening brengen van de geraamde terugstortingen verricht in het kader van artikel 81-contracten voor geneesmiddelen is voorgesteld om dit reeds te doen voor de begroting 2017 (nota ARGV 2016/061, 2 de add.). 5

8 DE ECONOMISCHE, FINANCIËLE EN SOCIALE OMGEVING Verwacht wordt dat de gevolgen van de recessie ook de volgende jaren nog blijvend zullen aanwezig zijn. De economie blijft kwetsbaar, vooral als gevolg van de schuldencrisis, de onzekerheid in de financiële sector en de toenemende concurrentie van de opkomende industrieën. Na twee jaren van nauwelijks positieve groei, nam het bbp in volume toe met 1,3 % in 2014 en met 1,4 % in Volgens de berekeningen van het Federaal Planbureau zou de reële groei van het bbp in 2016 dalen tot 1,2 %. De Belgische economische groei zou geleidelijk aantrekken tot 1,5 % in 2017, 2018 en 2019 en 1,6 % bedragen in 2020 (Zie de aangepaste economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau rapport van 21 juni 2016). - Het stabiliteitsprogramma van België. Een van de voornaamste doelstellingen van het stabiliteitsprogramma is de schuldgraad voldoende af te bouwen zodat de toekomstige rentelasten kunnen dalen. De aldus gecreëerde ruimte kan dan onder meer gebruikt worden om de toenemende uitgaven voor sociale bescherming op te vangen zonder dat in andere uitgaven moet worden gesnoeid of de ontvangsten moeten worden verhoogd. Door de impact van de wereldwijde financiële crisis en de snel verslechterende economische situatie, was de Regering verplicht om de doelstellingen van het stabiliteitsprogramma verschillende malen bij te sturen. Op 2 december 2009 werd tegen België, voor het eerst sinds de economische en monetaire unie van start is gegaan, een procedure bij buitensporige tekorten aangespannen. In januari 2010 heeft België een stabiliteitsprogramma voorgelegd dat enerzijds voorzag in het einde van de procedure bij buitensporige tekorten tegen uiterlijk 2012 (begrotingstekort van maximum 3% van het bbp) en anderzijds een evenwicht van de overheidsfinanciën in Het tekort van de gezamenlijke overheid daalde aanzienlijk in 2013, tot 2,6 % van het bbp en dook daarmee voor het eerst sinds 2009 onder de grens van 3 % van het bbp. Begin juni heeft de Europese Commissie dan ook aanbevolen aan de Ministerraad van de Europese Unie om de procedure bij buitensporige tekorten, die aan België werd opgelegd in 2009, op te heffen. Voor het stabiliteitsprogramma gaat de aandacht van de Afdeling Financieringsbehoeften van de Overheid naar de realisatie van een structurele verbetering van 0,5 % bbp in De realisatie van die verbetering zal het mogelijk maken dat de nominale doelstelling van het stabiliteitsprogramma (-2,15 bbp) zal behaald worden. Gedurende de drie volgende jaren (2015, 2016 en 2017) zal een structurele verbetering tegen een stabiel tempo in de tijd van 0,7 % per jaar nodig zijn, om aldus de middellange termijndoelstelling (nominaal evenwicht) te bereiken in Het voorgesteld traject zal eveneens leiden tot een verlaging tegen een voldoende hoog tempo van de schuldgraad. 6

9 Het Stabiliteitsprogramma In zijn advies van maart 2015 voor het te volgen begrotingstraject ter voorbereiding van het stabiliteitsprogramma heeft de afdeling financieringsbehoeften van de overheid van de Hoge Raad voor Financiën het scenario opnieuw bijgesteld. Het nu voorgesteld scenario voorziet een verbetering van het structureel saldo met 0,7 % van het bbp over de periode en een verbetering van 0,6 % bbp in Deze verbetering maakt de verwezenlijking van een structureel en nominatief begrotingsevenwicht mogelijk tegen Voor 2015 had de Europese Commissie een structurele verbetering van minimaal 0,6 % bbp vereist, maar de Commissie stelt vast dat de verbetering slechts 0,2 % bedroeg. Ook de uitgavengroei, geraamd op 0,4 % lag boven de aanbevolen 0 % reële groei. In zijn advies voor het te volgen begrotingstraject ter voorbereiding van het stabiliteitsprogramma heeft de Hoge Raad voor Financiën opnieuw het aanbevolen traject aangepast. Bij ongewijzigd beleid zou het begrotingstekort opnieuw stijgen tot 2,9 % in Om het schuldcriterium in 2017 te kunnen respecteren moet het structureel evenwicht uiterlijk in 2019 bereikt worden. Dat impliceert een structurele verbetering van 0,6 % bbp in In 2017 en 2018 wordt vervolgens respectievelijk 0,8 % en 0,6 % structurele verbetering aanbevolen. In 2019 moet dan nog een structurele verbetering van 0,3 % gebeuren. De Hoge Raad voor Financiën (afdeling financieringsbehoeften van de overheid ) beveelt de Regeringen dan ook met aandrang aan om de komende 18 maanden dit wil zeggen in 2016 en bij de opstelling van de begroting 2017 voldoende structurele maatregelen te nemen die de komende jaren een cumulatief effect kunnen genereren teneinde bij te dragen tot de vereiste primaire inspanning nodig op het einde van de periode Globale schuldgraad. De Europese wetgeving vereist dat België, na een overgangsperiode van 3 jaar volgend op het verlaten van de procedure wegens een buitensporig tekort (procedure beëindigd in juni 2010), zijn globale overheidsschuld jaarlijks terugschroeft met ongeveer 2 % van het bbp. De overheidsschuld bereikte 104,5 % van het bbp in 2013 en is gestegen tot 106,5 % van het bbp in De schuldgraad is in 2015 nog lichtjes gestegen tot 106,6 % van het bbp. Volgens berekeningen van het Federaal Planbureau zou de schuldgraad in 2016 eveneens nog lichtjes stijgen tot 106,7 % van het bbp. Daarna zou de schuldgraad geleidelijk dalen om tegen 2018 nog 102,6 % van het bbp te bedragen. De schuldgraad blijft dus nog altijd boven de drempel van 100 bbp in Het is nog niet uitgesloten dat de Europese Commissie besluit dat er een belangrijke afwijking is ten opzichte van het afgesproken traject en dat ze besluit om een procedure inzake significante afwijking in te stellen. Deze procedure zou de Belgische overheden dwingen aanvullende budgettaire maatregelen te nemen. 7

10 - Het zal een bijzondere inspanning vergen van de overheid om deze doelstellingen van het stabiliteitspogramma te realiseren: begrotingsevenwicht in 2019 en significante afname van de globale schuldgraad. - Evenwicht in de globale sociale zekerheid. Voor het behoud van onze sociale zekerheid is het belangrijk dat het globaal beheer van de sociale zekerheid jaarlijks een evenwicht bereikt tussen ontvangsten en uitgaven. En dat is geen evidente zaak in een moeilijke economische en budgettaire situatie. - De programmawet van 29 maart 2012 voorziet dat er voor de jaren 2012, 2013 en 2014 een evenwichtsdotatie van de sociale zekerheid wordt gestort aan de RSZglobaal beheer in het stelsel van de werknemers. Teneinde het financieel evenwicht van de sociale zekerheid te bewaren en de continuïteit van de betalingen van de sociale prestaties te garanderen, bepaalt de Koning, elk jaar, bij besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, de evenwichtsdotatie aan de sociale zekerheid op zodanige wijze dat de sociale zekerheid noch een overschot noch een tekort zou hebben op haar rekeningen opgemaakt in het kader van het Europees systeem van nationale rekeningen (ESR). Enkel dank zij de gewone rijkstoelage aan de RSZ en deze bijzondere evenwichtsdotatie bekomt het globaal beheer van de werknemers in 2012, 2013 en 2014 een evenwicht. Gewone rijkstoelage Evenwichtsdotatie duizend euro duizend euro (1) duizend euro duizend euro (2) duizend euro duizend euro (3) duizend euro (4) - (1) Vastgelegd bij de begrotingscontrole (2) Bedragen weerhouden door het beheerscomité van de sociale zekerheid in zijn vergadering van 21 maart (3) Voorlopig bedrag op basis van de actualisaties van 6 maart 2015 door het Beheerscomité van de sociale zekerheid. (4) Actualisatie van 03/07/ Ondanks de evenwichtsdotatie in 2014 word het begrotingssaldo in 2014 geraamd op een tekort van 953,5 miljoen euro (actualisatie door het beheerscomité van de sociale zekerheid op 06/03/2015) - Voor 2015 werd geen evenwichtsdotatie meer voorzien. De Regering heeft de alternatieve financiering voor de globale beheren aangepast om voor de totale sociale zekerheid op een saldo van nul uit te komen. Dit in combinatie met de zesde staatshervorming (waardoor de prestaties van het globaal beheer merkelijk dalen) heeft voor een licht tekort van duizend euro gezorgd bij het globaal beheer van de werknemers. 8

11 - Ook in het jaar 2016 werd dezelfde techniek toegepast als in 2015 (vermindering alternatieve financiering om tot een globaal saldo nul te komen voor het geheel van de sociale zekerheid). Tevens werd door de Regering beslist om ook geen evenwichtsdotatie toe te kennen. Volgens het 55 ste rapport van het beheerscomité van de sociale zekerheid van 13 juli 2016 verwacht men voor 2016 een tekort van duizend euro. - In de jaren 2017 tot 2020 bekomt men wel een positief saldo, maar dit is in essentie het gevolg van de beslissingen inzake de alternatieve financiering. o In afwachting van de volledige neutralisatie van de impact van de zesde staatshervorming heeft de Regering in 2015 de alternatieve financiering verlaagd om tot een ESR-begrotingsevenwicht te komen. In 2015 werd de alternatieve financiering aldus verlaagd met Na deze vermindering bedraagt de totale alternatieve financiering voor dat jaar 2015 nog duizend euro. o Als men in de periode dezelfde vermindering van de alternatieve financiering zou toepassen zouden de begrotingsresultaten in de periode elk jaar met duizend dalen en zou het jaarlijks budgettair resultaat in de periode negatief worden. o In 2016 wordt de Alternatieve financiering eveneens verlaagd met duizend euro tot duizend euro. o In de huidige begrotingsoefening van het Beheerscomité van de Sociale Zekerheid van de werknemers wordt de Alternatieve financiering niet verminderd vanaf 2017 omdat hiervoor geen wettelijke basis bestaat. De alternatieve financiering voor die jaren bedraagt: 2017: duizend euro 2018: duizend euro 2019: duizend euro 2020: duizend euro o Het is aan de Regering om de financieringsbronnen van de sociale zekerheid te evalueren en aan te passen aan de gevolgen van de zesde staatshervorming en om de alternatieve financiering te vereenvoudigen. De evaluatie van de financieringsbronnen van de sociale zekerheid zal gebeuren in overleg met de sociale partners. Ondertussen hebben sociale partners daarover samen gezeten en een advies geformuleerd. Het is nu aan de Regering om, via een wetsontwerp, een beslissing te nemen. - De budgettaire gevolgen van de vergrijzing. Zoals in de meeste West- Europese landen wordt België geconfronteerd met belangrijke veranderingen in de leeftijdsstructuur van zijn bevolking. Een kleiner aantal actieven zal in de toekomst de sociale uitkeringen moeten financieren voor een toenemend aantal niet-actieve personen. - De Studiecommissie voor de Vergrijzing raamt elk jaar de totale budgettaire kosten van de vergrijzing. Het meest recente rapport van de studiecommissie dateert van juli In dat rapport raamt de Commissie de kost van de vergrijzing op middellange termijn, van 2015 tot 2040, op 9

12 2,9 % van het bbp. Op de lange termijn, tussen 2015 en 2060, zou de kost van de vergrijzing 2,3 % van het bbp bedragen. De kosten van de vergrijzing situeren zich vooral in de sector van de pensioenen (een toename met 2,3 % bbp op lange termijn) en in de sector van de gezondheidssector (+ 1,9 % bbp). In de andere sectoren van de sociale zekerheid dalen de kosten in termen van het bbp met 1,9 %. De budgettaire kosten van de vergrijzing bedragen 2,9 % van het bbp tussen 2015 en 2040, door de aanzienlijke pensioen- en gezondheidsuitgaven(de afhankelijkheidsratio van ouderen stijgt sterk tijdens die periode), terwijl de overige uitgaven met 1,4 % van het bbp dalen. Die dalingen zijn het gevolg van de gedeeltelijke welvaartsaanpassingen van de forfaitaire uitkeringen, maar ook van de daling van het aantal gerechtigden in het geval van de werkloosheidsuitgaven. Nadien, tussen 2040 en 2060, dalen de budgettaire kosten van de vergrijzing met 0,6 % van het bbp. Tijdens die periode stijgt de afhankelijkheidsratio inderdaad heel beperkt en de loskoppeling tussen loonontwikkeling en de herwaardering van de sociale uitkeringen is belangrijker dan tijdens de vorige periode. In vergelijking met de resultaten van het vorig verslag van de Studiecommissie voor de Vergrijzing liggen de kosten van de vergrijzing 0,4 % van het bbp hoger in de periode van Verschillende factoren doen de budgettaire kosten stijgen: 1.een geringere economische groei in de nieuwe projectie, voornamelijk als gevolg van de zwakkere productiviteitsgroei tot 2040, doet het aandeel stijgen van alle sociale uitgaven, uitgedrukt in procent van het bbp., 2. de sterkere toename van de afhankelijkheidsratio van ouderen 3. de indexsprong midden 2015 (en niet in 2016 zoals in het vorig verslag verwacht werd). demografische afhankelijkheidsratio = verhouding tussen de bevolking van 67 jaar en ouder en de bevolking van 18 tot 66 jaar. socio-economische afhankelijkheidsratio = verhouding tussen aantal pensioengerechtigden en het aantal werkenden. Het geheel van de sociale uitgaven neemt toe van 25,3 % van het bbp in 2015 naar 27,6 % in 2060 (met een piek van ongeveer 28,2 % in 2040). Met andere woorden: meer dan één vierde van onze rijkdom wordt besteed aan sociale uitgaven. Dit is één van de belangrijkste uitdagingen van de komende decennia. Naast de verhoging van de werkgelegenheidsgraad en de stimulering van de economische activiteit zal het afbouwen van de overheidsschuld belangrijk zijn om deze uitdaging aan te kunnen. - De sector van de geneeskundige verzorging, hoe belangrijk ook, is slechts een onderdeel van de globale sociale zekerheid. Ook in de andere sectoren van de sociale zekerheid bestaan grote uitdagingen zoals het reduceren van om de armoederisico s van vele ouderen en gezinnen met kinderen. 10

13 - De beheersing van de uitgaven is ook een noodzaak om de financiële leefbaarheid van de regimes van de sociale zekerheid te garanderen naar de toekomst. - Het wettelijk normbedrag: de toepassing van de gezondheidsindex. Bij de vaststelling van het normbedrag wordt rekening gehouden met de te verwachten stijging van het gezondheidsindexcijfer in het betrokken begrotingsjaar. Tot 2015 werd de gezondheidsindex toegepast op het totale bedrag van de genormeerde begrotingsdoelstelling, dus ook voor sectoren die geen automatische indexering kennen (zoals bijvoorbeeld de sector van de geneesmiddelen) of voor sectoren die omwille van geldende reglementering geen indexering krijgen in het betrokken begrotingsjaar (bijvoorbeeld door het niet bereiken van de spilindex in de verblijfssectoren of door de niet indexering ten gevolge van de ingevoerde indexsprong). In een rapport van het Rekenhof wordt het verschil tussen het toegestane en het nodige indexvolume in de periode cumulatief bepaald op 1,2 miljard euro. Het Rekenhof stelt dat dit verschil bijkomende budgettaire ruimte heeft gecreëerd om bovenop de beperkingen van de groeinorm nieuwe of hogere tegemoetkomingen ten laste te nemen. Vanaf 2016 wordt deze berekening herzien: ook in de genormeerde begrotingsdoelstelling zal slechts met de werkelijke te betalen meerkost ten gevolge van indexering worden rekening gehouden 11

14 ALGEMENE DOELSTELLING: EEN KWALITATIEVE ZORGVERLENING VOOR ALLE VERZEKERDEN AAN EEN REDELIJKE PRIJS De eerste opdracht van de ziekteverzekering is kwalitatieve zorg verlenen aan zorgbehoevende verzekerden aan een faire en redelijke prijs. Vanuit een solidaire bekommernis moet er daarbij aandacht gaan naar de betaalbaarheid, de armoedeproblematiek en de ongelijkheden in de zorg. Nieuwe instrumenten of aanpassing van bestaande instrumenten, zoals de derdebetalersregeling, kunnen worden gezocht om vooral de eerste lijn betaalbaar en toegankelijker te maken. Het stelsel van gezondheidszorgverzekering is sterk versnipperd en opgedeeld volgens star afgelijnde sectoren. De nomenclatuur is vooral een opsomming van prijzen en tarieven voor geïsoleerde gezondheidszorgactiviteiten. Verstrekkers die zorgvuldig de middelen voor diagnose en behandeling uitkiezen worden in de huidige regeling niet beloond. Ze zien zich in vele gevallen financieel benadeeld. De ziekenhuisapotheker veroorzaakt financieel verlies bij bewuste promotie van goedkope geneesmiddelen. De expertise van specialisten in medische beeldvorming of klinische biologie aanwenden om tot verantwoorde keuzen te komen leidt tot verminderde activiteit of inkomsten. Het organisatiemodel van de gezondheidszorg is weinig aangepast om zorgprocessen of geïntegreerde zorgverlening te bevorderen en te vergoeden. Ondanks het feit dat een aantal elementen van een prospectief pathologiefinancieringssysteem gedurende de laatste jaren werden ingevoerd, gebeurt dit toch op een te beperkte schaal. De betaling per prestatie, met prijzen die onderhandeld worden binnen de Technisch Geneeskundige Raad en de Nationale commissie geneesheren-ziekenfondsen, blijft het belangrijkste betalingssysteem voor de vergoeding van de arts-specialist. Voor heel wat procedures weerspiegelen de honoraria niet meer de reële kosten omdat er onvoldoende aanpassingen en herzieningen gebeuren volgens de evolutie van de wetenschap en de medische praktijk. De recente zorgtrajecten zijn een voorzichtige stap naar een gezondheidszorg dat vooral zorgprocessen financiert, eerder dan afzonderlijke prestaties. Vandaag bestaan twee zorgtrajecten: - Het zorgtraject nierinsufficiëntie, dat gestart werd op 01/06/2009, en gebudgetteerd werd in de geneesherenhonoraria op duizend euro. Deze kostprijs omvat enerzijds de forfaitaire honoraria voor het zorgtraject en anderzijds het wegvallen van het persoonlijk aandeel voor raadplegingen huisarts en specialist betreffende de ziekte tijdens de duur van het zorgtraject. Het budget werd bepaald op basis van zorgtrajecten. Sinds de invoering werden er zorgtrajecten nierinsufficiëntie opgestart. 12

15 De uitgaven 2015 voor de forfaitaire vergoedingen bedragen duizend euro. - Het zorgtraject diabetes is gestart op 01/09/2009 en werd gebudgetteerd in de geneesherenhonoraria voor duizend euro. Ook hier omvat de kostprijs enerzijds de forfaitaire honoraria en anderzijds het wegvallen van het remgeld voor raadplegingen huisarts en specialist betreffende de ziekte tijdens de duur van het zorgtraject. Het budget werd bepaald op basis van patiënten. Sinds de invoering ervan werden er zorgtrajecten opgestart. De uitgaven 2015 voor de forfaitaire vergoedingen bedragen duizend euro. - Het zorgtraject nierinsufficiëntie heeft succes (men realiseert meer trajecten in 2014 dan oorspronkelijk begroot), maar het zorgtraject diabetes blijft ver beneden de verwachtingen. Meer opvallend zijn echter de grote geografische verschillen voor beide zorgtrajecten. Om de realisatie van meer geïntegreerde zorgverlening te bevorderen, om een financieringsmodel uit te werken dat meer gericht is op zorgprocessen, op zorgpakketten, is een globaal herdenken nodig van de nomenclatuur van geneeskundige verstrekkingen en van de ziekenhuisfinanciering. Men zal daarbij goed moeten evalueren of deze financiering gebaseerd op zorgprocessen leidt tot besparingen of, integendeel, bijkomende middelen vereisen. Een kwalitatieve gezondheidszorg is ook een gezondheidszorg met een sterke eerste lijn (huisartsen, thuisverpleegkundigen, kinesitherapeuten, apothekers in open officina, enz.). Maar tenminste twee belangrijke pijlers uit de eerste lijn hebben het moeilijk: de huisartsen en de verpleegkundigen. Het beroep van huisarts is blijkbaar niet aantrekkelijk voor geneeskundestudenten en veel huisartsen stoppen vroegtijdig wegens moeilijke werkomstandigheden. In het rapport 2015 van het Kenniscentrum over de performantie van het Belgische gezondheidssysteem wordt gesteld dat de huidige beschikbaarheid van huisartsen (en verpleegkundigen) vragen oproept over de Belgische capaciteit om toekomstige gezondheidsnoden door demografische veranderingen op te vangen. Het aandeel (nieuwe) huisartsen in verhouding tot alle specialismen haalt de quota van de Planningscommissie niet. De gemiddelde leeftijd van de praktiserende huisartsen stijgt bovendien sneller dan bij de andere specialismen. Een kwalitatieve zorgverlening aan een redelijke prijs betekent ook dat men niet alleen kijkt naar de doeltreffendheid van een behandeling, maar dat men ook meer dan in het verleden durft kijken naar de doelmatigheid of de kosteneffectiviteit: wat kost een behandeling en wat levert ze op aan gezondheidswinst? In het recente verleden werden een aantal concrete stappen gezet op dit terrein. Zo werd kosteneffectiviteit aangekaart in een aantal dossiers van revalidatie-instellingen tijdens vergaderingen van het Verzekeringscomite. 13

16 Meer dan in het verleden moeten we die vraag naar doelmatigheid durven stellen, niet alleen met betrekking tot de geleverde zorg in revalidatie-instellingen, maar in alle geledingen van ons systeem. Dit wordt dringend gelet op een aantal spectaculaire innovaties die op ons afkomen en die bovendien zeer duur zullen zijn. De vraag naar de doelmatigheid moeten we durven stellen in alle onderdelen van ons systeem: in de revalidatiezorg, in de bespreking van nieuwe innovatieve geneesmiddelen of nieuwe technieken of implantaten, maar ook in vele facetten van het courant medisch handelen. Bij het herdenken van de gezondheidszorg moet er ook aandacht besteed worden aan de ongelijkheden in de diagnose en therapie. Een voorbeeld: wie een hersentumor oploopt vindt een hele (gefinancierde) omkadering in het ziekenhuis dank zij het kankerplan van de overheid. Wie een hersenbloeding oploopt vindt veel minder omkadering. Een hervorming moet ook deze ongelijkheden in diagnose en therapie wegwerken. Een redelijke prijs betekent eveneens dat alle verantwoordelijke actoren, bij het bepalen van hun prioriteiten, rekening moeten houden met de moeilijke socioeconomische omgeving en met de budgettaire inspanningen die nodig zijn om de objectieven van het stabiliteitsplan te realiseren. Het herwinnen van een nieuw budgettair evenwicht voor de overheidsfinanciën en het structureel terugdringen van het globaal begrotingstekort zijn de beste garanties voor het behoud van een kwalitatieve en betaalbare gezondheidszorg. 14

17 BEVINDINGEN VOOR DE VERSCHILLENDE SECTOREN 1. De honoraria voor artsen De nomenclatuur: permanente doorlichting nodig De huidige nomenclatuur bestaat meer dan 25 jaren. In de voorbije jaren werd de nomenclatuur herhaaldelijk gewijzigd en aangevuld: nieuwe kleine bijgebouwen werden zonder veel samenhang aangehecht aan het hoofdgebouw. Verschuivingen in de zorg werden niet altijd gevolgd door verschuivingen in de betoelaging. Scheef gegroeide toestanden van onder- of overwaardering van de zorgverlening bleven onaangeroerd. In de voorbije jaren werden een aantal inspanningen geleverd om ondergewaardeerde honoraria voor sommige specialisten te verhogen en om sommige overgewaardeerde honoraria af te toppen. Deze evolutie naar meer geobjectiveerde honoraria moet worden verdergezet. Al van in het midden van de jaren 90 werd aan het RIZIV gevraagd om binnen de Wetenschappelijke Raad een afdeling op te richten voor de doorlichting of herijking van de nomenclatuur. Op het einde van de jaren 90 heeft de nationale Commissie geneesheren-ziekenfondsen die opdracht zelfs opgenomen als objectief binnen het medico-mut-akkoord. Er werd nooit uitvoering gegeven aan deze opdracht. Bij de programmawet van 23 december 2005 werd artikel 28 van de gecoördineerde wet aangevuld met een 5 waarin men stelt dat er bij de Technisch Geneeskundige Raad een comité wordt opgericht voor de permanente doorlichting van de nomenclatuur van geneeskundige verstrekkingen. Tot op heden werd er geen uitvoering gegeven aan deze wettelijke bepaling. De Commissie stelt vast dat deze permanente doorlichting van de nomenclatuur nu opgenomen is als objectief in de nieuwe beheersovereenkomst tussen het RIZIV en de Overheid. De Commissie hoopt dat er op korte termijn gevolg kan gegeven worden aan deze aanbeveling van de Commissie. In deze moeilijke budgettaire context moet elke zorgactor worden geresponsabiliseerd voor de uitgaven die hij genereert in zijn sector. Elke partner moet worden gesensibiliseerd en geresponsabiliseerd voor de zorg die hij verstrekt. De consumptie en de uitgaven van geneesmiddelen en diagnostische onderzoeken zijn zeer hoog in België. Iedere zorgverstrekker moet worden gesensibiliseerd en, indien nodig, worden geresponsabiliseerd om te streven naar een voorschrijfgedrag dat afgestemd is op evidence-based medecine, waarbij nutteloze of onaangepaste prestaties of geneesmiddelen worden vermeden en waarbij de minst dure alternatieven een plaats krijgen. Deze bezorgdheden moeten ook een belangrijker plaats krijgen in het universitair onderwijs en de voortgezette opleiding. 15

18 1.2. De globale uitgaven voor De geboekte uitgaven 2015 bedragen duizend euro. Dit is een stijging met 2,6 % ten opzichte van Het totaal aantal gevallen daalt met 3,4 % ten opzichte van De nomenclatuuruitgaven stijgen met 2,7 % tot duizend euro - De rechtstreekse RIZIV-uitgaven dalen met 2,1 % tot duizend euro. Ten opzichte van de doelstelling 2015 ( duizend euro) wordt een onderschrijding vastgesteld van 4,388 duizend euro. Rekening houdend met het gereserveerd bedrag voor nog niet of later dan voorzien uitgevoerde maatregelen, is er evenwel een overschrijding van duizend euro. Ten opzichte van de herziene technische raming ( duizend euro) is er een overschrijding van duizend euro. Als men rekening houdt met de gereserveerde bedragen dan bedraagt de overschrijding duizend euro. Het gestandaardiseerd verslag bevat een gedetailleerd overzicht van alle besparingen die werden gerealiseerd in de artsenhonoraria (pagina s tot en met ). Hierna volgt een cijfermatige samenvatting: 000 euro besparingen Besparing indexmassa initiatieven Doelstelling artsen Over een periode van 10 jaar zijn de artsenhonoraria toegenomen met 44 %. De ZIVtegemoetkoming nam in die periode toe met 46 %, de remgelden met 30 % De begrotingsdoelstelling voor 2016 De partiële begrotingsdoelstelling 2016 werd vastgelegd op duizend euro, waardoor de uitgaven kunnen toenemen met 1,6 % ten opzichte van het geboekte uitgavenniveau

19 De herziene technische ramingen voor 2016 ( duizend euro) liggen duizend euro boven de partiële begrotingsdoelstelling 2016, als men rekening houdt met de gereserveerde bedragen voor later dan voorzien of nog niet uitgevoerde voorziene maatregelen. Een lid in de Commissie vraagt om niet alleen rekening te houden met de positieve gereserveerde bedragen maar ook met de negatieve gereserveerde bedragen, waardoor de overschrijding ongeveer 20 miljoen euro lager zou liggen De uitgaven voor klinische biologie De geboekte uitgaven klinische biologie 2015 bedragen duizend euro. Dit is een stijging met 3,6 % ten opzichte van Inclusief gereserveerde bedragen, liggen de geboekte uitgaven duizend euro boven de partiële begrotingsdoelstelling voor 2015 ( duizend euro). De doelstelling 2014 bevat volgende besparingen: - Met het begrotingsconclaaf van maart 2013, werd een besparing ingeschreven van miljoen euro op jaarbasis betreffende de forfaitaire honoraria per voorschrift. Concreet werden deze tarieven vanaf november 2013 verminderd met 9 % wat een besparing opleverde op jaarbasis van 48,516 miljoen euro. Een bedrag van 15,378 miljoen euro werd gebruikt op 1 januari 2014 voor het herwaarderen van de forfaitaire honoraria per opneming. De werkelijke besparing wordt becijferd op duizend euro (in plaats van de initieel ingeschreven besparing van duizend euro). - Overeenkomstig de regeringsbeslissing van 12 juli 2013 werden door de Task Force volgende besparingsvoorstellen uitgewerkt en ingevoerd vanaf 1 januari 2014: o Beperking tot 82 % van de forfaitaire honoraria per opname, ingeval van heropname van dezelfde patiënt in hetzelfde ziekenhuis binnen 10 dagen na vorige opname (ingeschreven besparing: 1,1 miljoen euro). De gerealiseerde besparing bedraagt uiteindelijk duizend euro (of 150 duizend euro meer dan initieel voorzien). o Facturatieverbod van de ambulante forfaitaire honoraria voor klinische biologie bij een ambulante opname op de spoedgevallendienst die dezelfde dag wordt gevolgd door ziekenhuisopname.(ingeschreven besparing: 6,8 miljoen euro). Het is moeilijk om de werkelijke impact van de maatregel in te schatten. Er wordt een daling vastgesteld van het aantal verrichte verstrekkingen met 1,3 %. 17

20 De doelstelling 2015 bevat volgende bijkomende besparing: De forfaitaire honoraria voor opname klinische biologie worden verder verminderd van 82 % tot 67 % in geval van heropname van dezelfde patiënt binnen 10 dagen in hetzelfde ziekenhuis. Hiermee werd een bijkomende besparing beoogd van 887 duizend euro. Inclusief gereserveerde bedragen, liggen de uitgaven ook duizend euro boven de herziene technische raming 2015 ( duizend euro). De reden hiervoor is een onverwachte stijging van een aantal verstrekkingen (forfaitaire honoraria per voorschrift en de forfaitaire honoraria per opname in dagziekenhuis, alsmede de technische verstrekkingen). De partiële begrotingsdoelstelling 2016 voor klinische biologie bedraagt duizend euro. De partiële doelstelling 2016 ligt duizend euro beneden het niveau van de geboekte uitgaven Gelet op de overschrijding van de herziene technische raming 2015, die als basis diende voor de opmaak van de begroting 2016, mag verwacht worden dat ook in 2016 de partiële begrotingsdoelstelling zal worden overschreden. De herziene technische raming 2016 bedraagt duizend euro, dit is duizend euro boven het bedrag van de partiële begrotingsdoelstelling voor Inclusief gereserveerde bedragen liggen de herziene technische ramingen zelfs duizend euro boven de partiële begrotingsdoelstelling De uitgaven voor medische beeldvorming De uitgaven voor 2015 Het globaal budget van financiële middelen medische beeldvorming 2015 werd vastgelegd op duizend euro. De geboekte uitgaven 2015 stijgen met 2,5 % en bedragen duizend euro en liggen duizend euro onder de doelstelling. Rekening houdend met de gereserveerd bedragen bedraagt de onderschrijding nog duizend euro. De herziene technische raming van september 2015 bedraagt duizend euro. De uitgaven liggen duizend euro hoger. Als men rekening houdt met de gereserveerde bedragen beloopt de overschrijding nog duizend euro. Deze herziene technische raming 2015 bevat dezelfde trendhypothesen als diegene die gebruikt werden om de doelstelling 2016 te bepalen. Het lijkt dan ook logisch dat eenzelfde overschrijding wordt vooropgesteld voor

21 De doelstelling 2014 bevat een bedrag van 15 miljoen aan besparingsmaatregelen: - Forfaitair honorarium per opname wordt beperkt tot 82 % in geval van nieuwe opname van dezelfde patiënt in hetzelfde ziekenhuis binnen een termijn van 10 dagen na vorige opname. Beoogde besparing: 1,1 miljoen euro. De gerealiseerde besparing op jaarbasis wordt geraamd op 936 duizend euro. - Facturatieverbod voor de ambulante forfaitaire honoraria per voorschrift bij een opname op de spoedgevallendienst die dezelfde dag wordt gevolgd door een ziekenhuisopname. De beoogde besparing bedraagt 5,9 miljoen euro. De vastgestelde besparing op jaarbasis bedraagt 5,973 miljoen euro. Het is moeilijk om de impact van het cumulverbod in te schatten. Het aantal geboekte verstrekkingen daalt met 1,2 %. - Vermindering van het honorarium van cardiale CT tot thorax CT. Beoogde besparing: 0,610 miljoen euro. De vastgestelde besparing bedraagt 582 duizend euro. - Vermindering van de honoraria van de verstrekkingen coronagrafie met 17,8 %. Beoogde besparing: 7,390 miljoen euro. Op basis van het verricht aantal gevallen 2014 kan een besparing op jaarbasis worden becijferd van duizend euro. Op basis van de geboekte gegevens 2014 kan worden vastgesteld dat deze 15 miljoen besparingen worden gerealiseerd. De doelstelling 2015 bevat volgende besparingen: - Maatregel diagnostische mammografieën. Beoogde besparing: duizend euro. Deze maatregel werd nog niet uitgevoerd. - Verdere vermindering van forfaitaire honoraria bij heropname (van 82 % naar 67 %). Beoogde besparing: 906 duizend euro. Er wordt vastgesteld dat de besparing 936 duizend euro bedraagt. - Vermindering van 1 % van verstrekkingen uitgevoerd door niet-geaccrediteerde specialisten. Beoogde besparing: 916 duizend euro. Om de blootstelling van patiënten aan ioniserende stralen te beperken voorziet het protocolakkoord inzake de medische beeldvorming van februari 2014 een uitbreiding van het aantal NMR-toestellen waardoor een verminderd gebruik van CT mogelijk wordt en dus een daling van het stralingsrisico wordt bereikt. De uitgaven voor Nucleaire magnetische resonantie in 2015 bedragen duizend euro, een stijging met 5,1 % ten opzichte van Het aantal prestaties stijgt in 2015 met 4,73 %. Op 5 jaar tijd zijn de uitgaven gestegen met 30,66 %, het aantal gevallen nam toe met 24 %. Op zich is dit niet verwonderlijk, gelet op de toegelaten uitbreiding van het aantal NMR-toestellen. Verwonderlijk is wel dat tegelijkertijd ook de uitgaven voor CT blijven stijgen. De uitgaven voor computergestuurde tomografieën in 2015 bedragen duizend euro, een stijging met 4,39 % tegenover de uitgaven voor Deze sterke toename wordt veroorzaakt door de CT-onderzoeken voor hals, thorax en abdomen. De betrokken uitgaven stijgen met 6,4 %, Deze toename zou gerelateerd zijn aan de 19

22 toename van het aantal oncologische patiënten. Vele monitorings vereisen een CT om de 3 à 6 maanden (monitoring van tumorrespons op chemotherapie, radiotherapie, immunotherapie) In 10 jaar tijd zijn zowel gevallen als uitgaven meer dan verdubbeld. En dit ondanks een aantal maatregelen: - Hervorming computergestuurde tomografieën hals/thorax/abdomen. Prestatie opgesplitst over 6 prestatiecodes. (ingevoerd op , maatregel buiten akkoord). Er werd een besparing beoogd van duizend euro ten gevolge van deze maatregel. In 2011 daalt de gemiddelde kostprijs met 4,5 %, maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd door een belangrijke toename van de gevallen (+ 11,7 % na correctie). Na correctie voor trend en index wordt deze maatregel in het gestandaardiseerd verslag 2011 geraamd op een uitgave van duizend euro. Dit is 5,1 miljoen meer dan de gebudgetteerde besparing. In 2012 blijft het aantal gevallen toenemen. Ook in 2013 zijn de uitgaven voor deze 6 codes met 2,3 % toegenomen. In 2014 zijn de uitgaven voor deze zes codes opnieuw toegenomen met 4,7 %. De maatregel heeft dus geen nominale daling van de uitgaven tot gevolg. In 10 jaar tijd zijn zowel gevallen als uitgaven meer dan verdubbeld. De verstrekkingen CT hals-thorax-abdomen omvatten de helft van het aantal gevallen en 59 % van de uitgaven CT van het jaar Maatregel Cone beam CT ingevoerd op 01/02/2012 bevatte een besparing van 4,056 miljoen euro. Door de stijging van het aantal gevallen is deze besparing niet merkbaar in de evolutie van de uitgaven. - Op 1 juni 2011 werd de maatregel cardiale CT van toepassing. Het betreft de invoering van twee verstrekkingen coronaro CT, waarvan de onderzoeken voorheen werden aangerekend als CT-onderzoek van de hals/thorax/abdomen. Er werd een bedrag ingeschreven van duizend euro. In 2014 bedragen de uitgaven al duizend euro. De vermindering van de uitgaven en gevallen voor CT staat eveneens vermeld in het protocolakkoord medische beeldvorming van februari Kleurenduplex bloedvaten ledematen. Deze maatregel werd op 01/02/2011 ingevoerd als een budget neutrale maatregel. De uitgaven 2012 bedragen duizend euro of duizend euro meer dan in De uitgaven blijven stijgen in 2013 met 4,1 % en in 2014 met 7,1 %. Tussen 2010 en 2014 zijn de gevallen met 63 % toegenomen. De honoraria voor echografieën uit art 17bis en 17quater (NAGZ 2011/09) werden op 01/01/2011 verminderd met 3 %. De hieruit volgende besparing werd geraamd op duizend euro. Het stijgend aantal prestaties (+ 5,5 % in 2012) heeft de besparing op de honoraria geneutraliseerd. Na een lichte afname voor uitgaven en gevallen in 2013, stijgen zowel uitgaven als gevallen opnieuw in 2014 en

23 De doelstelling 2016 voor medische beeldvorming. De doelstelling 2016 werd vastgelegd op duizend euro, wat een groei toelaat van 2,8 % ten opzichte van het uitgavenniveau De herziene technische raming 2016 bedraagt duizend euro. Dit is duizend euro meer dan de doelstelling Inclusief gereserveerde bedragen bedraagt de overschrijding duizend euro De honoraria voor raadplegingen en bezoeken De geboekte uitgaven 2015 De geboekte uitgaven 2015 voor raadplegingen en bezoeken bedragen duizend euro en stijgen met 1,9 % ten opzichte van Het aantal prestaties stijgt met 3,2 %. De uitgaven liggen duizend euro onder de begrotingsdoelstelling 2015 ( duizend euro). Rekening houdend met de gereserveerde bedragen is er evenwel een overschrijding met duizend euro. De herziene technische raming 2014 bedraagt duizend euro. De geboekte uitgaven liggen duizend euro hoger. Rekening houdend met de gereserveerde bedragen bedraagt de overschrijding duizend euro. Deze herziene raming 2015 bevat dezelfde trendhypothesen als de doelstelling Eenzelfde overschrijding wordt dan ook vooropgesteld ten aanzien van de doelstelling Huisartsen De uitgaven voor huisartsen bedragen duizend euro in 2015 en stijgen met 3,7 % ten opzichte van De aantallen stijgen met 3,3 %. - De uitgaven voor raadplegingen zijn gestegen met 4,3 % tot duizend euro. Het aantal nam toe met 3,8 % - De uitgaven voor bezoeken bedragen duizend euro wat overeenstemt met De aantallen dalen verder met 0,4 % ten opzichte van Over een periode van 10 jaar is het aantal raadplegingen gestegen met 20,9 %. Het aantal bezoeken nam af met 21,1 %. 21