Spijkenisse. Spijkenisse - Groen, groener, groenst!

Transcriptie

1 GROENSTRUCTUURVISIE Spijkenisse 1 Spijkenisse - Groen, groener, groenst!

2 Team Openbare Ruimte Gemeente Spijkenisse Raadhuislaan EL Spijkenisse Simone DIegenbach Zelfstandig landschapsarchitecte 2 Laan van Swaensteijn VA Voorburg T E. s.diegenbach@xs4all.nl Arthur van Werkhoven Landschapsontwerper MOZAIEK Tuin- en Landschapsontwerpers Egelantierlaan CB Gouda T M E. arthur@mozaiek-ontwerpers.nl W. mozaiek-ontwerpers.nl

3 VOORWOORD Quat. Equamet nisi blaore volorem velent ut dolore dolore te dolore tat. To dolor iuscillan henit, quis atum nullummy nisci bla feugiam, con henit nis alit ut acipissi tin ut ip etuer sum incilla facillaorer sustrud dolor iustrud minis atio od mod ese ea accum aciliquipisl utpat. Sim zzrilit ilis dionsequi bla feuisim iliquat, con 3 henim et lorperos at. Jan Willem Mijnans & Christel Mourik Augustus 2009

4 4

5 INHOUD 1. INLEIDING 7 CONTEXT DOELSTELLING 2. STRUCTUURVISIE ORIËNTATIE HISTORIE HUIDIGE GROENSTRUCTUUR OPGAVE GROENE VERBINDINGEN - LIJNEN GROTE GROENE GEBIEDEN - VLAKKEN TOEKOMSTIGE GROENSTRUCTUUR PROGRAMMA 29 PARKENVISIE WIJKGROENSTRUCTUURPLANNEN OOST-WEST VERBINDINGEN NOORD-ZUID VERBINDINGEN HOOFDWEGENNET STADSENTREES RONDJE SPIJKENISSE BRONVERMELDING 35

6 6

7 1 INLEIDING CONTEXT Wie vanaf de noordkant Spijkenisse nadert, levendigheid, maar ook een stad waar je in alle rust de natuur kunt ervaren. maakt eerst kennis met een indrukwekkend industriëel landschap, het Botlekgebied. Het eerste beeld van Spijkenisse zelf wordt bepaald door het stedelijke front langs de Oude Maas, veel bedrijvigheid en het (deels oude) centrum dat op dit moment groots wordt aangepakt. Kortom, een levendige Ook binnen de gemeente is ruim voldoende groen aanwezig. Volgens de gegevens van het Milieu & Natuurcompendium was er in 2003, binnen 500 m gemiddeld meer dan 150 m2 groen per woning beschikbaar. Binnen het verstedelijkt gebied van Rotterdam staat gemeente, volop in beweging. Spijkenisse daarmee aan de top van groene gemeentes. 7 Wanneer je in het landschap fietst, ontstaat een totaal andere indruk. Achter Spijkenisse ligt een robuust polderlandschap, met weidse vergezichten, omringd door stevige dijken. Een landschap, door de eeuwen heen gevormd door water en wind. Het is juist dit contrast dat Spijkenisse bijzonder maakt: gericht op Rotterdam èn als onderdeel van de polder. Een werkstad èn een recreatieve stad. Een stad van bedrijvigheid, Toch ervaart men het groen in Spijkenisse niet overal even goed. Er is genoeg groen, maar het is niet altijd zichtbaar en bereikbaar. Niet voor niets is in de recent vast gestelde Structuurvisie voor Spijkenisse expliciet aandacht gevraagd voor de groenstructuur. De groenstructuur wordt benoemd als één van de verbindende elementen binnen Spijkenisse. In de huidige situatie schiet met name de samenhang binnen de groenstructuur te kort. De barrière is

8 STRUCTUURVISIE WOONVISIE GROENSTRUCTUURVISIE RECREATIENOTA 8 DEELUITWERKINGEN DEELUITWERKINGEN WIJKGROENSTRUCTUUR PARKENVISIE BOMENSTRUCTUURPLAN DEELUITWERKING PER WIJK DEELUITWERKING PER PARK

9 soms letterlijk zo groot, dat een spontane wisselwerking tussen de groengebieden niet mogelijk is, aldus de visie. Dit is aanleiding om de samenhang binnen de groenstructuur te versterken. termijn en op het schaalniveau van de gehele stad. Vanzelfsprekend is ook het groen op wijk- en buurtniveau van belang voor het functioneren van de stad. Deze schaalniveaus komen aan de orde bij de uitwerking van DOELSTELLING Het doel van voorliggende groenstructuurvisie is een basis te leggen voor meer samenhang de groenstructuur. Hiervoor zijn concrete voorstellen gedaan in het laatste hoofdstuk van voorliggend document. binnen de groenstructuur. Daartoe wordt de bestaande groenstructuur beschreven en worden binnen deze structuur samenhangen De groenstructuurvisie is één van de uitwerkingen van de structuurvisie. Een 9 versterkt en waar mogelijk nieuwe verbanden toegevoegd. Onder groen wordt dan niet alleen beplanting verstaan, maar ook bijvoorbeeld waterlopen waar deze een bijdrage leveren aan de groene of natuurlijke ervaring van Spijkenisse. Binnen Spijkenisse is in principe voldoende water aanwezig. Er is geen specifieke wateropgave die er om vraagt in dit plan mee te worden genomen. De groenstructuurvisie richt zich op de lange goede afstemming met andere plannen, zoals de woonvisie en de recreatienota, zijn van groot belang. Dat geldt op het niveau van de hele stad, maar ook bij de uitwerking van deelgebieden.

10 10 STRUCTUURVISIEKAART

11 2 STRUCTUURVISIE De structuurvisie richt zich wat betreft het groen op de verschillende plekken aan de randen van Spijkenisse, zoals de parken. Ook kenmerkend is het open polderlandschap aan de westkant. wordt de stad aan alle kanten omringd door hoogwaardig groen. Ook moet het groen binnen de wijken nog beter benut worden, mogelijk in combinatie met sociaalmaatschappelijke programma s. De groene elementen aan de randen kennen op dit moment onderling onvoldoende samenhang en verbinding. Het open polderlandschap vormt soms een sterk contrast Daarnaast besteed de structuurvisie expliciet aandacht aan de stadsentrees. Deze geven bezoekers de eerste indruk van een stad. De met de (achterkanten van de) aanwezige woningen en bedrijven. De barrière is soms randen en entrees van Spijkenisse zijn divers van soort en uitstraling. 11 letterlijk zo groot dat een spontane wisselwerking tussen de gebieden niet mogelijk is, alsdus de strucuurvisie. Spijkenisse heeft de ambitie de kwaliteit van het omringende groen te versterken. Hiervoor is het noodzakelijk de ontbrekende verbindingen te leggen tussen de verschillende groene elementen en deze toegankelijk te maken voor recreatie via langzaamverkeersstructuren. Op die manier Spijkenisse heeft de ambitie de stadsentrees en stadsranden - zowel in ruimtelijk als in functioneel opzicht - te verbeteren. De gemeente wil de herkenbaarheid vergroten en de identiteit versterken via gerichte herinrichtingsvoorstellen en, indien noodzakelijk, stedenbouwkundige ingrepen.

12 Huidige oriëntatie: naar de stad 12 Toekomstige oriëntatie: naar het landschap

13 3 ORIËNTATIE De afgelopen decenia heeft Spijkenisse zich ontwikkeld als groeikern en overloop-gebied van Rotterdam. Er kwamen vooral Rotterdammers Daarbij zijn de kernwaarde van de stad uitgefi lterd. Dit heeft geleid tot de volgende kernboodschap: wonen, gericht op Rotterdam. De stad ligt met haar gezicht in de richting van Rotterdam en met haar rug naar het buitengebied. In Spijkenisse heb je alles bij de hand. Je kunt er prima wonen voor een voordelige prijs en verrassend goed winkelen. Je bent zo in de Inmiddels woont er in Spijkenisse een nieuwe generatie die hier geboren en getogen is. De oriëntatie op alleen Rotterdam is niet meer vanzelfsprekend. Spijkenisse wordt ook gezien als onderdeel van Voorne Putten, met een eigen historie. Dit blijkt onder andere uit het onderzoek dat ten behoeve van de citymarketing is uitgevoerd. Hierin is gedurende de afgelopende periode in verschillende settings en samenstellingen met een grote verscheidenheid aan mensen gesproken over het imago van Spijkenisse. grote stad en als je de andere kant op gaat ben je direct midden in de natuur, aan het water of op het strand. Ook ruimtelijk kan deze nieuw oriëntatie tot uitdrukking worden gebracht. Daarbij vormen èn de ligging aan de Oude Maas èn de landschappelijke ligging van Spijkenisse belangrijke kwaliteiten. 13

14 14 HISTORISCHE ELEMENTEN

15 4 HISTORIE De polder waarin Spijkenisse is ontstaan, is in grote mate bepaald door de kreken die onder invloed van het getij door dit gebied stroomden. Langs deze kreken ontstonden zandruggen, ofwel kreekruggen, die iets De samenhang tussen de verschillende dijken is op veel plekken onderbroken. De dijken vormen geen eenduidig patroon, eerder een verzameling van op zich zelf waardevolle relicten. hoger en droger waren dan hun omgeving. Ze waren daarom geschikt als dijk, om wegen op aan te leggen en als basis voor bewoning. De oude bebouwingslinten van Spijkenisse en van Hekelingen liggen op zo n kreekrug. 15 Ondanks het feit dat Spijkenisse sinds de jaren 60 een stormachtige ontwikkeling heeft doorgemaakt, zijn oude kreekruggen nog duidelijk binnen de stad herkenbaar. Doordat de stad veelal per polder is ingevuld, vormen de kreekruggen en dijken vaak de begrenzing van buurten en wijken. Ze zijn opgenomen in het groen dat de verschillende buurten en wijken van elkaar scheidt.

16 16 HUIDIGE GROENSTRUCTUUR

17 5 HUIDIGE GROENSTRUCTUUR In de huidige groenstructuur zijn tal van verbindingen aanwezig, maar deze zijn veelal onderbroken. De groenverbindingen lopen vaal niet als herkenbare routes door in het buitengebied. Ook valt op dat er veel groengebieden in Buiten gebied Wijk Park elkaars nabijheid liggen, maar dat deze onderling niet verbonden zijn. Hierdoor ervaren bezoekers niet de totale omvang van het groen. 17 Daarnaast vormt het groen, zoals eerder aangegeven, een scheiding tussen de woonwijken. De woonwijken zijn vaak met de achterkant naar het groen georiënteerd. Hierdoor is de aansluiting van de woonwijken op de groenstructuur beperkt. Nieuwe groengebieden, die zijn gepland bij de aansluiting op de A4zuid, bieden de mogelijkheid om hier de relatie tussen deze groengebieden en de omgeving te verbeteren

18 18

19 6 OPGAVE Op basis van de huidige situatie en het beleid, zoals beschreven zijn in de voorliggende hoofdstukken, richt de opgave van deze groenstructuurvisie zich op de volgende punten. SAMENHANG tussen woonwijk en groen binnen groenstructuur tussen stad en buitengebied Buiten gebied Wijk Park tussen groengebieden onderling 19 VERSCHIL EN HERKENBAARHEID (IDENTITEIT, KWALITEIT) van groene verbindingen van groengebieden Deze punten zijn in de volgende hoofdstukken nader uitgewerkt.

20 Gewenste oost-west verbindingen 20 Gewenste noord-zuid verbindingen

21 7 GROENE VERBINDINGEN - LIJNEN In aansluiting op de oriëntatie van de stad op niet langer alleen Rotterdam, maar ook op het buitengebied, is allereerst een reeks groene verbindingen aangegeven, die de stad verbindt met de Oude Maas aan de oostzijde en met het polderlandschap aan de westzijde. Via deze Met deze verbindingen worden ook de groene gebieden binnen de stad aaneengeschakeld en kunnen ze elkaar versterken. De totale omvang van het groengebied wordt zo beter zichtbaar. De gebruiksmogelijkheden van het groen binnen de stad kan worden versterkt. verbindingen kan men, bijvoorbeeld per fiets, naar de polder, Bernisse, of zelfs richting het strand. Onderling hebben de verbindingen een verschillend karakter. Dit verschil kan nog verder worden Bij de verbindingen is aangesloten op de bestaande groene lijnen in het landschap en binnen benadrukt. Door duidelijk verschil tussen de lijnen, kan men zich beter oriënteren en vullen 21 Spijkenisse. In de huidige situatie zijn ze echter veelal onderbroken en slecht herkenbaar. Het gaat er om deze lijnen in de toekomst zo te versterken dat ze herkenbaar worden en het begrijpelijk is voor de inwoners van Spijkenisse, dat men door de lijn te volgen vanzelf in het buitengebied komt. De groene verbindingen hebben ook een belangrijke ecologische functie. Ze verbinden het buitengebied met de stad, brengen het als het ware de stad in. de lijnen elkaar aan. Ook kan het verschil in karakter samen gaan met verschillende biotopen voor plant en dier. In aansluiting op de oost-westverbindingen is eveneens een reeks verbindingen aangegeven in noordzuidrichting.

22 22 TOTAALBEELD GROENE VERBINDINGEN

23 In het totaalbeeld is goed te zien dat de verbindingen gezamenlijk een groen raster vormen, waardoor men op een eenvoudige, herkenbare manier in de parken binnen en rondom de stad kan komen of in het buitengebied. Deze groene verbindingen zullen natuurlijk ook gebruikt worden om juist naar de binnenstad te gaan, of door het groen naar school of het werk te fietsen. Bovendien heeft het groen ook een functie als 23 recreatief verblijfsgebied en een ecologische functie. Er is sprake van een structuur van groene vingers die vanuit het buitengebied de stad in grijpen. Het totale raster vormt een fijnmazige dooradering van groen in de stad.

24 24 GROTE GROENE GEBIEDEN ALS GROENE SCHAKELS TUSSEN STAD EN LANDSCHAP

25 7 GROTE GROENE GEBIEDEN - VLAKKEN Door de groengebieden rondom de stad aan elkaar te koppelen ontstaan er grotere eenheden. Men kan de totale omvang van de parken hierdoor beter ervaren. De parken vormen niet alleen het eindpunt voor recreanten, maar ook doorgangsgebieden naar het landschap toe. Tegelijkertijd ontstaan er ook grotere ecologische eenheden. aan de zuidzijde verschillende kleine parken, in aansluiting op Hekelingen, met daarin onder andere een relict van een oude boerderij en een boomgaard; verder maar het zuiden de Wolvenpolder - in voorbereiding, als gebied voor ruige natuur; aan de oostzijde is een gebied gepland, met een golfb aan en mogelijk andere vormen van outdoor-recreatie; Rondom Spijkenisse zijn verschillende groengebieden te onderscheiden. Elk van deze de Maasboulevard, een open gebied dat nu vooral in gebruik is om te wandelen, te 25 gebieden heeft een eigen kwaliteit: aan de noordkant het Hartelpark, een parkachtige omgeving, met functies daarin (sport, begraafplaats) en het Hartelkanaal als markant verbindend element, waar ook gewommen wordt; aan de oostkant het Mallebos en Vogelenzangpark, met een natuurlijk karakter, bepaald door onder andere landschappelijke bosjes en natuurlijke begrazing; flaneren en te vliegeren. Door de verschillende kwaliteiten van de parken te benadrukken kunnen ze elkaar verder versterken.

26 26 TOTAALOVERZICHT TOEKOMSTIGE HOOFDGROENSTRUCTUUR

27 9 TOEKOMSTIGE GROENSTRUCTUUR De groene oostwestverbindingen, de groene noordzuidverbindingen en de grote groengebieden rondom en in de stad vormen samen de hoofdstructuur van Spijkenisse. Ook het park in het centrum van Spijkenisse is hier in opgenomen. Door dit beter aan te laten sluiten op het centrum van de stad en beter te verbinden met de totale structuur, dringt het groen door tot in het hart van Spijkenisse. Ook in ecologisch opzicht kan de groenstructuur een belangrijke functie vervullen. Grote groene eenheden rond de stad, die ontstaan door de groengebieden met elkaar te koppelen, kunnen interessante verblijfsplaatsen vormen voor plant- en diersoorten. Door de gebieden onderling verschillend te ontwikkelen kan meer diversiteit in typen natuur ontstaan. In de figuur valt op dat de wijk- en buurtparken goed aan kunnen sluiten op de Doorlopende verbindingen de stad in maken dat soorten die zich in de stad thuis voelen, 27 hoofdgroenstructuur. Op sommige punten verdient dit bij de uitwerking op wijk- en buurtniveau wel extra aandacht. zich beter kunnen verplaatsen. De groenstructuur is gericht op wandelaars, op fietsers en delen ervan op auto s. Het gaat om een ruimtelijke structuur, die de stad dooradert. Het maakt de stad begrijpelijker in haar opbouw.

28 28

29 10 PROGRAMMA De groenstructuurvisie vormt een leidraad bij tal van grotere en kleinere ingrepen die in de stad plaats vinden. Het is een van de aspecten die een rol zal spelen bij de keuze van bouwlocaties, de aanleg van wegen of fietspaden, de inrichting van de buitenruimte, enz. maar vooral bij de inrichting en herinrichting van groengebieden zelf. Ook beheersmatige Parkenvisie Wijkgroenstructuurplannen Oostwest verbindingen Noordzuid verbindingen Hoofdwegennet Stadsentrees ingrepen in het groen kunnen aan de groenstructuur worden getoetst. Rondje Spijkenisse 29 Tegelijkertijd is de groenstructuur nog behoorlijk abstract. Om tot een concrete aanpak van gebieden te komen is nog een stap verder nodig. Hiertoe zijn de volgende programmapunten geformuleerd.

30 PARKENVISIE WIJKGROENSTRUCTUURPLANNEN Park A Tertiaire groenstructuur: Woonstraten Park F Wijkpark Park B Park C Park D Secundaire groenstructuur: Buurtontsluitingsweg Park E Primaire groenstructuur: Wijkontsluitingsweg In de parkenvisie wordt het verschil tussen de Per woonwijk wordt bekeken welke parken verder uitgewerkt. Daarbij spelen niet alleen de groene kwaliteiten een rol, maar ook andere criteria, zoals: wensen van de recreant; ecologie; bereikbaarheid; beheerbaarheid. Op basis van de parkenvisie zullen de parken indivudueel worden ontwikkeld. Daarbij krijgt ieder park een eigen thema en identiteit en daarmee een reden om er naar toe te gaan. stappen nodig zijn om tot een een goede wijkgroenstructuur te komen. Belangrijk uitgangspunt is een betere aansluiting van de woonwijken op de hoofdgroenstructuur. Dat kan zijn door een apart groenstructuurplan voor de wijk op te stellen, maar er kan ook worden aangesloten op een wijkontwikklingsplan of wijkvisie. In sommige wijken kan met een toegespitste beheervisie worden volstaan.

31 OOST-WEST VERBINDINGEN NOORD-ZUID VERBINDINGEN Park Grootschalig groengebied Speeltuin / attractie Kinderboerderij Kerk Metrostation Sporthal Wijkpark Picknick Zwembad Bibilotheek Wijkpark School Fietsparcours Wijkwinkelcentrum Kano verhuur Camping Recreatie aan de rand van de stad en in het buitengebied Grootschalig groengebied De oostwestverbindingen worden stuk voor stuk geanalyseerd en voor elk van de lijnen wordt aangegeven waar zich de knelpunten bevinden en hoe dit kan worden verbeterd. Hieraan gekoppeld volgt een uitvoeringsplan om daadwerkelijk tot verandering te komen. Daarbij zal het vaak om concrete maatregelen gaan, maar soms kan ook worden volstaan met een aangepast beheer. Ook zijn er situaties waarin alleen moet worden voorkomen dat er functies in de groenstructuur komen, die de continuïteit ervan in gevaar brengen. Na de aanpak van de noostwestverbindingen zijn ook de noord-zuidverbindingen aan de beurt. Het principe is hier hetzelfde, alleen zal de nadruk meer liggen op het versterken van de eigen karakteristiek dan op de onderlinge verscheidenheid.

32 HOOFDWEGENNET STADSENTREES In het kader van herplant t.b.v. Rijkswaterstaatprojecten wordt al een deel van het hoofdwegennet beplant. Op basis van de groenstructuur kan het totale hoofdwegennet worden bekeken. Elk stuk van het hoofdwegennet maakt ook deel uit van de groenstructuur. De verschillende betekenis binnen de groenstructuur kan in de profielopbouw van de weg tot uitdrukking worden gebracht Bij de stadsentrees speelt de zuidelijke aansluiting op de A4 een belangrijke rol. Dit is dé kans om een groene entree tot Spijkenisse te realiseren. Bij de entree over de Oude Maas zal het groen slechts zijdelings een rol spelen. Hier is het stedelijk gezicht naar de Oude Maas dominant. Toch kan groen hier een bijdrage leveren aan het karakter van de weg. Bij de entree over het Hartelkanaal kan aangesloten worden bij de aanpak van het Hartelpark.

33 RONDJE SPIJKENISSE Een rondje Spijkenisse voert over steeds verschillende delen van de groenstructuur, met ook steeds een verschillend karakter. In de huidige situatie zijn er tal van ontbrekende schakels. Deze worden in kaart gebracht. Daarbij wordt in een concreet uitvoeringsplan aangegeven hoe en wanneer de ontbrekende schakels gerealiseerd worden.

34 34

35 BRONVERMELDING Dit is Spijkenisse, citymarketingplan Spijkenisse Gemeente Spijkenisse in samenwerking met consonant communicatiegroep. Vastgesteld mei Drogendijk, Structuurvisie & Beeldkwaliteit. Een beleidsdocument. Gemeente Spijkenisse, Op hoog niveau, nota cultuur Gemeente Spijkenisse Kreken en Dijken, Schetsschuit Spijkenisse 26 & 27 maart 2008, Ruimtelijke verkenning naar de komst van de A4 Zuid. Dienst Landelijk Gebied, Rijp en groen Stadsplan 2020, Van wonen naar leven. Gemeente Spijkenisse, Spijkenisse Wolvenpolder & Groenzone Zuidoost, voorlopig ontwerp met Kostenraming. Dienst Landelijk gebied, Den Haag, 2008, Structuurvisie Gemeente Spijkenisse Wat beweegt de Spijkenisser woningmarkt? Onderzoeksinstituut OTB, TU Delft. Delft, site van het Milieu & Natuurcompendium ook bronvermelding foto s

36 36

37 37

38 38