13u20-14u05 Ergonomisch werken. Kelly Peersmans, tilcoach

Transcriptie

1 13u20-14u05 Ergonomisch werken Kelly Peersmans, tilcoach

2 Ergonomie? What s in a name? Ergonomie oorsprong Grieks. ERGOS (arbeid) en NOMOS (wet/leer). Ergonomie kan best omschreven worden als een multidisciplinaire wetenschap die de leef-en werkomgeving van de mens aangepast aan zijn psychologische, sociale en fysieke noden om zo optimaal, veilig en gezond te kunnen functioneren. Hier gaat het om preventie van rugklachten. Doel: de belasting, uitgeoefend op de spinale structuren, te reduceren en tegelijkertijd het optimaal functioneren van de wervelkolom te bevorderen. Dit door rekening te houden met de natuurlijke krommingen (S-vorm) van de rug tijdens houdingsveranderingen, statische en dynamische belastingen. 164

3 Enkele cijfers: 80% van de Westerse bevolking heeft ooit last van rugpijn. -met een herhalingspercentage van 60 tot 90% en waarvan 10% evolueert naar chronische lage rugpijn. populatie: voornamelijk de actieve bevolking tussen 20 en 45 jaar. Nek- en rugklachten belangrijkste oorzaak van ziekteverzuim op het werk -1/3 werknemer heeft last van rugpijn - ¼ werknemer heeft rugpijn met uitstralende pijn naar nek en schouders Voorkomen van rugklachten = Herkennen van gevaar + Je handelswijze aanpassen 165

4 Anatomie De wervelzuil : - 7 cervicale- of halswervels - 12 dorsale-, thoracale of borstwervels - 5 lumbale- of lendewervels - heiligbeen of sacrum - staartbeentje Lateraal bekeken : - Cervicale lordose - Thoracale kyfose - Lumbale lordose - Krommingen niet respecteren tijdens bewegingen = kans op overbelasting Doordat de onderste lendewervelop het heiligbeen rust, beweegt de wervelzuil steeds samen met het bekken!

5 Als alle wervels op elkaar geplaatst worden vormen deze een beenderige tunnel : het wervelkanaal. In dit wervelkanaal loopt het kwetsbare ruggemergmet de zenuwbanendie in verbinding staan met de hersenen. De 4 gewrichtvlakjes vormen de facetgewrichten.

6 De tussenwervelschijf of discus Functie : - schokdemper - begeleider van bewegingen - drager van ons gewicht Bouw : - Geleiachtige kern - Bindweefselringen

7 Biomechanica Wat gebeurt er als we bewegen?

8 De spieren Spieren trainen om rug sterker te maken. rugspieren buikspieren bekkenbodemspieren bij transferts eerst spieren aanspannen = steviger en veiliger voor de rug 170

9 Balans tussen belasting en belastbaarheid BELASTING: Voorbeeld 1: verzorgen van een patiënt. fysiek belastend mentaal belastend Voorbeeld 2: de boodschappen laden in de koffer. BELASTBAARHEID: Mate waarin je opgewassen bent tegen deze belasting. Voorbeeld: leeftijd, geslacht, persoonlijke gezondheid, fysieke fitheid (span je je spieren op tijdens de belasting), werkmethode (pas je de juiste techniek toe), psychische kenmerken(persoonlijke draagkracht),. 171

10 Balans verstoord = Overbelasting Onevenwicht treed op wanneer: Belasting toeneemt Belastbaarheid afneemt 172

11 GEVAARLIJK! Klachten en letsels kunnen ontstaan! 173

12 Overbelasting is een vicieuze cirkel 174

13 Oorzaken van overbelasting Langdurig gefixeerde houding Foutieve bewegingen voorovergebogen en draaien = slechtste beweging Zwaar en/ of foutief tillen Last tegen het lichaam houden Extra steunpunten zoeken

14 Globaal ergonomische aanpak = manier om te zoeken naar het evenwicht tussen belasting en balastbaarheid 1) Technische inrichting 2) Werkmethode 3) Arbeidsorganisatie Combinatie van de 3 geeft de beste oplossing

15 Globaal ergonomische aanpak

16 3 aspecten van de globaal ergonomische ergonomische aanpak Technische aspecten Ruimte Inrichting Hulpmiddelen Niet voldoende -> werkmethode aanpassen Organisatie Communicatie/ afspraken tussen collega s Globale organisatie van het gebouw Werkmethode Goede werkmethode = minder kans op overbelasting

17 Basisprincipes van rugpreventie Je eigen verantwoordelijkheid (nuance : omstandigheden spelen ook een grote rol) -> nieuwe bewegingspatronen automatiseren <-macht der gewoonte - Gebruik hulpmiddelen - Gebruik machines - Eenvoudige aanpassingen - Verstevig je buik- en rugspieren 179

18 B Basisprincipes van rugpreventie: - Zorg voor een stabiele houding - Vermijd statische belasting Verander regelmatig van houding - Hou last en lastarm zo klein mogelijk - Vermijd stress - Zorg voor een gezonde levensstijl

19 De druk in rechtstaande houding is 100% Deze druk vermeerdert tijdens het zitten en tillen van voorwerpen In lig is de druk dan weer minder Algemeen is er steeds een zekere inwendige druk aanwezig ongeacht welke houding. 10/10/

20 Staan Vermijd langdurig in dezelfde houding te staan. - Doe tegenovergestelde bewegingen - Doe kleine stapjes ter plaatse - Gebruik een krukje om af en toe een voet op te zetten Vermijd voorovergebogen houdingen tijdens het staan. - Werk op de juiste hoogte - Werk dicht tegen je lichaam, bij rechtstaand werken moet het werkvlak voorzien zijn van voldoende voetruimte onder het werkvlak. - Verander regelmatig van houding 10/10/

21 Zitten Langdurig zitten is zwaar werk voor de wervelkolom Zorg dus voor voldoende spierkracht om dit tegen te gaan ( actief zitten) Vermijd statisch te werken, verander van beweging en sta af en toe op (minstens om het uur) en loop even rond. 10/10/

22 Bij het zitten met heup-en kniehoek in 90 valt je zwaartepunt achter je steunvlak waardoor de lumbale lordose in de wervelkolom vervlakt. Gebruik zo veel mogelijk een open heuphoek >90. Heup iets hoger dan de knieën. Dit zorg ervoor dat je bekken bijna automatisch naar achter kantelt en men de natuurlijke kromming van de rug behoudt, namelijk de lumbale lordose. 10/10/

23 Zorg voor voldoende steun in je lende door hulpmiddeltjes of aangepaste stoel 10/10/

24 Liggen Buiklig: wordt het meest afgeraden omdat de lumbale lordose vergroot wordt en je hals de hele nacht gedraaid ligt. - kussen onder de schouder verminderd de nekrotatie - kussen onder de lende verminderend de lumbale lordose -arm en been waarnaar men kijkt geplooid verminderd de lumbale lordose Zijlig: -kussen tussen knieën voorkomt de rotatie van het bekken -onderliggende been optrekken verminderd de druk op de facetgewrichtjes Ruglig: wordt het meest aangeraden omdat dan het gewicht wordt verdeeld over het grootste oppervlakte en waardoor de spieren maximaal kunnen ontspannen en de druk op de tussenwervelschijven het kleinst is. - kussen onder de onderrug -kussen onder de knieën 10/10/

25 De werkhoogte De juiste werkhoogte = afhankelijk van je lichaamslengte. Steeds letten bij een goede werkhoogte dat de rug recht is en de bovenarmen naast de romp Bij staand werken = heuphoogte Bij zittend werken = onderarmen hoek van 90 en ideale werkhoogte ligt 3 tot 5 cm boven deze afstand Hoe meer krachtsuitoefening de werkzaamheden vragen, hoe lager de werkhoogte moet zijn. Schuin werkblad: schrijven helling van 10 à 15 lezen helling van 45 à 60 Hoogte aanrecht van de keuken = 8 cm lager dan uw ellebogen 10/10/

26 Activiteiten van het dagelijks leven : BASISPRINCIPES : 1.Neem een houding aan waarbij je goed je evenwicht kan bewaren 2.Breng de last zo dicht mogelijk tegen het lichaam 3.Houd je rug recht en vergrendel je wervelzuil 4.Benut de kracht van je benen 5. Vermijd draaien van je romp tijdens het tillen 6. Vermijd zoveel mogelijk tillen van zware en omvangrijke voorwerpen 7.Til zware lasten niet alleen en coördineer je actie met anderen 8. Maak zoveel mogelijk gebruik van aangepaste hulpmiddelen 9.Stel een actieplan op 10.Draag aangepaste kledij en schoeisel 188

27 Hoe correct bewegen tijdens het dagelijks leven? Niet vooroverbuigen Hoe dan wel? 1. Bij het vooroverbuigen steeds een been naar achter steken en steun nemen met hand of lichaam 2. Ga op één knie zitten 3. Gebruik gewichthefferstechniek bij heffen of tillen van zware voorwerpen 4. Geef de bij het verplaatsen van voorwerpen de voorkeur aan verduwen i.p.v. vertrekken 5. Werken boven schouderhoogte -Plaats de ene voet hoger dan de andere -Verplaats jezelf op een trapladder of ladder zodat de werkhoogte verlaagd 189

28 Gewichtshefferstechniek Hoek tussen buik en dijbeen minder dan 90 Hoek tussen bovenbeen en onderbeen 90 De handen ter hoogte van het scheenbeen Voeten plat op de grond en op gelijke hoogte, naar buiten plaatsen en gespreid voor groter steunvlak Hoofd recht, vooruitzien Buikspieren en bekkenbodemspieren aanspannen alvorens te tillen Rug recht houden, rekening houden met natuurlijke krommingen van de rug Door de knieën buigen, niet over de tenen als het ware zoals je gaat zitten Bij het tillen: borst vooruitsteken en knieën en heupen tegelijkertijd strekken in een vloeiende beweging. Bekken moeten onder het wervelzuil komen! Goed staan en dan pas verplaatsen 10/10/

29 Opstelling beeldschermwerkplek 1. Plan je werkplek in functie van de lichtinval: haaks op vensters en 2 m afstand(niet mogelijk: helderheids-of zonnewering zoals lamellen) 2. Stel je stoelhoogte in: bekken hoger dan knieën 3. Stel je zitdiepte in: vuistruimte in kniekuil 4. Bepaal je rughoogtesteun: steun in de lage rug ongeveer boven broeksriem 5. Regel je bewegingsmechaniek 6. Stel je armsteunen inzodat ze de schouders lichtjes optillen. Armsteunen zijn aangeraden bij langdurig zitten. 7. Neksteun instellen 8. Bepaal je bureauhoogte: op ellebooghoogte 9. Bepaal afstand en hoogte van het beeldscherm. Hoogte: bovenrand op ooghoogte, afstand: op armlengte. Tip bij dubbelschermen: staan tegen elkaar. hoofdscherm staat recht voor je en bij gelijkwaardig gebruik is dat het midden. 10. Keuze en positie van het toetsenbord: 15 cm van tafelrand (hoeksteun ingeklapt en polssteun aanwezig) 11. Keuze en positie van de muis: dichtbij het lichaam en voldoende bewegingsruimte 12. Gebruik een documenthouder. Bij blind type op gelijke hoogte als het beeldscherm en kijkafstand. Bij niet blind typen op één lijn tussen het beeldscherm en toetsenbord.

30 RIJDEN In de zorg en welzijn sector zijn er heel wat dingen op wielen, zoals: maaltijdwagens, rolcontainers, brancards, bedden, tilliften,. Rijden en manoeuvreren kan erg belastend zijn. De 2 meest gemaakte fouten: 1. Veel mensen geven een verrijdbaar object een flinke zet als ze het in beweging willen krijgen. Onderzoek laat zien dat dit een enorme piek in overbelasting geeft. Zet je de beweging heel rustig in gang, dan is de kans op overbelasting veel kleiner. Dat is de 1,2,3 regel : tel rustig tot drie bij het ingang zetten van de beweging. 2. Soms duwen mensen in een heel ongunstige houding. Als je duwt vanuit je rug en met gebogen armen. 10/10/

31 Basisprincipes van rijden: DUWEN: Gebruik steeds je eigen lichaamsgewicht Ideaal uitgangshouding: 1. Ga in een schredestand staan = één voet voor en één voet achter 2. Houdt je handen ontspannen op het voorwerp 3. Als je lager duwt kun je je eigen gewicht meer gebruiken t.o.v. je hoger duwt. 4. Schouders ontspannen (niet omhoog trekken). 5. Rug ontspannen (niet gebogen of gestrekt) 6. Armen losjes gestrekt houden 7. Til eerst je voorste been op alsof je een stapje naar voren wil maken (dan komt je lichaamsgewicht naar voren en breng je rustig het voorwerp in beweging). 10/10/

32 Basisprincipes van rijden: TREKKEN: Duwen is gunstiger dan trekken Gebruik steeds je eigen lichaamsgewicht Ideaal uitgangshouding: 1. Ga in een schredestand staan = één voet voor en één voet achter 2. Houdt je handen ontspannen op het voorwerp 3. Als je lager trekt kun je je eigen gewicht meer gebruiken t.o.v. je hoger trekt. 4. Schouders ontspannen (niet omhoog trekken). 5. Rug ontspannen (niet gebogen of gestrekt) 6. Armen losjes gestrekt houden 7. Til eerst je achterste been op alsof je een stapje naar achteren wil maken (dan komt je lichaamsgewicht naar achteren en breng je rustig het voorwerp in beweging). 8. let op: voorste voet verzetten zodat je niet klem komt te zitten tussen het te verrijden voorwerp. 10/10/

33 Basisprincipes van rijden: DRAAIENEN BEWEGEN: 1. Draai het voorwerp om zijn eigen as. 2. Niet om jou heen draaien dit is te belastend. 3. Nooit met je schouders en armen het voorwerp verplaatsen 4. Beter om met je voet het voorwerp een klein stukje te verduwen. 5. De wielen in de juiste richting zetten als deze dwars staan. 6. Als je draait, loop dan zelf om het object heen en neem het in die beweging met je mee. 10/10/

34 Basisprincipes van rijden: Indien het te verrijden voorwerp te zwaar is -> bekijk de lading, het materiaal zijn de wielen aan vervanging toe, verrijden verlichten door motortje te installeren,. Rijden op lange afstanden: zorgen voor zo min mogelijke bochten, verwijder drempels en zorg voor een vloeiende overgang van gangen naar kamers of van gangen naar liften. Dus keep m rolling. Vermijd stoppen en starten. 10/10/

35 Tot slot: de doe-tips 1. Bewaar de natuurlijke krommingen van je rug Zijnde: lichte holte in de nek, lichte ronding ter hoogte van de bovenrug en lichte holte ter hoogte van de lage rug!! 2. Vermijd ongunstige houdingen Zijnde: vooroverbuigen met bolle rug en/of draaien van de romp. Beter: door de benen buigen met rechte rug, draaien d.m.v. de voeten te verplaatsen. 3. Zoek steunpunten Zijnde een bed, je eigen lichaam, rand van een tafel, 4. Til op de goede manier BEZIN VOOR JE BEGINT, hou de volgende in het achterhoofd: Ga zo dicht mogelijk bij de last staan Stabiele houding: voeten plat op de grond Zorg voor een goede plaatsing van de voeten: grote spreidstand Buig door de knieën (max. 90 ) Rug rechthouden en op het moment van het tillen voor je kijken Til vanuit de benen Hou de last dicht bij je lichaam Maak afspraken met collega en belangrijk ook met de patiënt 5. Kies een goede werkhoogte 6. Breng afwisseling in je houding, vermijd langdurige statische houdingen (vb. bij wond zorg) 7. Zorg voor een actieve levensstijl 197

36

37