Ligduurmonitor Nederlandse ziekenhuizen 2013 & Trendbreuk in de ligduur

Transcriptie

1 Ligduurmonitor Nederlandse ziekenhuizen 2013 & 2014 Trendbreuk in de ligduur december

2 Voorwoord aé=äáöçììê=áå=òáéâéåüìáòéå=áë=ééå=öçéçé=öê~~çãéíéê=îççê=çé=îéê~åçéêáåöéå=áå=çé=éññáåáéååó=î~å=çé= ÖÉäÉîÉêÇÉ= òçêö= áå= kéçéêä~åçk= `çåëìäí~ååóäìêé~ì= `çéé~= îçäöí= ~ä= ÉåâÉäÉ= à~êéå= ÇÉ= äáöçììê= áå= kéçéêä~åçëé=òáéâéåüìáòéå=éå=äêéåöí=çã=çé=íïéé=à~~ê=çé=äáöçììêãçåáíçê=ìáík=té=ò~öéå=çé=äáöçììê= ÖÉëí~~Ö= Ç~äÉåI= à~~ê= å~= à~~êk= aéòé= Ç~äáåÖ= áë= íéêìö= íé= îçéêéå= çé= îéêäéíéêáåöéå= áå= ÇÉ= é~íáøåíéåäçöáëíáéâw= ÇÉ= àìáëíé= òçêö= ïçêçí= ëíééçë= ÉÑÑáÅáØåíÉê= çé= ÜÉí= àìáëíé= ãçãéåí= ~~å= ÇÉ= é~íáøåí= ÖÉÖÉîÉå= ï~~êçççê= ÇÉòÉ= åáéí= çååççáö= ä~åö= ÜçÉÑí= íé= ï~åüíéåk= få= ÇÉ= éê~âíáàâ= ÄÉíÉâÉåí= Çáí= ÄáàîççêÄÉÉäÇ=Ç~í=ãáåÇÉê=lhÛë=ÜçÉîÉå=íÉ=ïçêÇÉå=ÖÉ~ååìäÉÉêÇ=Éå=Ç~í=é~íáØåíÉå=åáÉí=çååçÇáÖ=áå=ÉÉå= ÄÉÇ=ÜçÉîÉå=íÉ=ï~ÅÜíÉåK=bÅÜíÉê=áå=ÇÉòÉ=ãçåáíçê=òáÉå=ïÉ=Ç~í=ÉÉå=íêÉåÇÄêÉìâ=áë=çéÖÉíêÉÇÉå=Éå=Ç~í= ÉÉå=äáÅÜíÉ=ëíáàÖáåÖ=î~å=ÇÉ=ÖÉïçÖÉå=ÖÉãáÇÇÉäÇÉ=äáÖÇììê=ÜÉÉÑí=éä~~íëÖÉîçåÇÉå=áå=OMNP=Éå=OMNQK= píééçë=ãééê=ãéåëéå=ççéå=ééå=öêçíéê=äéêçéé=çé=çé=òçêö=éå=çáí=ò~ä=çé=âçãéåçé=à~êéå=~ääééå=ã~~ê= íçéåéãéåk=aé=ãáççéäéåi=çáé=çé=òçêö=íéê=äéëåüáââáåö=ëí~~åi=òáàå=éåüíéê=çììê=éå=ëåü~~êëk=a~~êçã= ãçéí= Ç~~ê= ÉÑÑáÅáØåí= ãéé= ïçêçéå= çãöéö~~åk= béå= çéíáã~äé= Éå= ÇçÉäã~íáÖÉ= é~íáøåíéåäçöáëíáéâ= áë= ÜáÉêÄáà=ÉÉå=ÄÉä~åÖêáàâ=ÜìäéãáÇÇÉäW=òç=â~å=ãÉÉê=òçêÖ=ïçêÇÉå=ÖÉäÉîÉêÇ=áå=ÇÉòÉäÑÇÉ=ÜçÉîÉÉäÜÉáÇ=íáàÇ= Éå=âìååÉå=é~íáØåíÉå=ëåÉääÉê=ïçêÇÉå=ÖÉÜçäéÉå=òçÇ~í=òáà=ïÉÉê=ëåÉääÉê=å~~ê=Üìáë=âìååÉåK= `çéé~=üééñí=éñééêíáëé=çé=üéí=öéäáéç=î~å=é~íáøåíéåäçöáëíáéâk=té=òáéå=üéí=~äë=çåòé=í~~â=áåòáåüíéäáàâ= íé= ã~âéå= ïéäâé= òáéâéåüìáòéå= ÜáÉê= ëäáã= ãéé= çãö~~å= Éå= ïéäâé= òáéâéåüìáòéå= åçö= îéêäéíéêáåöéå= òçìçéå= âìååéå= ÇççêîçÉêÉåK= páåçë= OMMV= îçéêéå= ïé= çå~ñü~åâéäáàâ= Çáí= çåçéêòçéâ= Éäâ= à~~ê= ìáí= íçí= OMNO=Éå=Ç~~êå~=çã=ÇÉ=íïÉÉ=à~~êK=^äë=Äêçå=îççê=ÜÉí=ÄÉêÉâÉåÉå=î~å=ÇÉ=äáÖÇììê=ÖÉÄêìáâÉå=ïÉ=ÇÉ= ã~~íëåü~éééäáàâé=à~~êîéêëä~öéå=î~å=äáàå~=vm=kéçéêä~åçëé=òáéâéåüìáòéåk= få=çé=äáöçììêãçåáíçê=î~å=omnp=éå=omnq=âáàâéå=ïé=åáéí=~ääééå=íéêìö=çé=üéí=îéêäççé=î~å=çé=äáöçììê=áå= ÇÉ=~ÑÖÉäçéÉå=à~êÉå=ã~~ê=ÄäáââÉå=ççâ=îççêìáí=å~~ê=ÇÉ=âçãÉåÇÉ=à~êÉåK=få=ÜçÉîÉêêÉ=ò~ä=ÇÉ=äáÖÇììê= ÖÉëí~~Ö= ÄäáàîÉå= Ç~äÉå= çñ= áë= ãéí= ÇÉ= íêéåçäêéìâ= ÜÉí= ÉáåÇÉ= î~å= ÇÉ= Ç~äáåÖ= áå= òáåüí= ÖÉâçãÉå\= t~í= òìääéå=çé=âçãéåçé=à~êéå=çé=îéêëåüáääéåçé=åçö=òáàå=íìëëéå=çé=úäéëíû=éå=úãáççéäã~íáöû=éêéëíéêéåçé= òáéâéåüìáòéå=çé=çáí=íéêêéáåi=åééãí=çáí=~ñ=çñ=íçé\=aéòé=éå=~åçéêé=îê~öéå=ïçêçéå=áå=çéòé=åáéìïé= ãçåáíçê=äé~åíïççêçk= Paul Gelderman Partner Coppa Consultancy Amsterdam, December

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Samenvatting en conclusie... 4 Inleiding... 6 Gewogen gemiddelde ligduur... 7 Ranglijst gewogen gemiddelde ligduur... 7 Ranglijst gemiddelde ligduur... 8 Uitsplitsing per type ziekenhuis... 9 Verandering ten opzichte van voorgaande jaren Verandering in zeven jaar tijd Verband ligduur en verhouding dagverpleging/klinische verpleegdagen Financiële prestatie Trendbreuk in de ligduur Voorspelling ligduur Conclusies Verantwoording Over de auteurs Bijlage 1 Gewogen gemiddelde ligduur Bijlage 2 Gemiddelde ligduur Bijlage 3 Verandering in ranglijst gewogen gemiddelde ligduur Bijlage 4 Verandering gewogen gemiddelde ligduur

4 Samenvatting en conclusie De zorguitgaven in Nederland stijgen voortdurend. Met het oog op de verdere vergrijzing van de bevolking, zijn verschillende maatregelen vanuit de overheid genomen om deze kostengroei te beperken. Voorbeelden hiervan zijn onder andere het verhogen van de marktwerking en de concentratie en specialisatie van ziekenhuizen. Om op de zorgmarkt te kunnen overleven, is het voor zorginstellingen dus noodzakelijk om zowel bezuinigingen als een hogere efficiency te realiseren. Optimalisatie van zorgprocessen en het verkorten van de ligduur zouden kunnen bijdragen om de kostengroei te beperken. Sinds 2008 doet Coppa onderzoek naar de ligduur in Nederlandse ziekenhuizen, gebaseerd op de gepubliceerde jaarverslagen van de ziekenhuizen. Omdat in 2014 geen ligduurmonitor gepubliceerd werd, zijn in deze monitor zowel het jaar 2013 als het jaar 2014 meegenomen. In dit onderzoek is de gewogen gemiddelde ligduur gebruikt, omdat deze rekening houdt met het aantal dagopnamen en zodoende een beter beeld van de daadwerkelijke ligduur in ziekenhuizen lijkt te geven. Terwijl de gewogen gemiddelde ligduur tot en met 2012 afnam, nam deze in 2013 en 2014 weer toe. In 2014 kwam de gewogen gemiddelde ligduur uit op 3,07 dagen, wat een stijging van 8,5% ten opzichte van 2012 betekent. De verhouding tussen dagverpleging en klinische verpleegdagen vertoond een omgekeerde ontwikkeling en daalde van 23% in 2012 naar 20% in De gemiddelde ligduur, waarbij geen rekening wordt gehouden met de dagverpleging maar alleen met het aantal klinische verpleegdagen, schommelt daarentegen van 4,89 dagen in 2012 naar 5,11 dagen in 2013 en 5,02 dagen in Dit is dus ook een toename van 2,7% in 2014 ten opzichte van De gewogen gemiddelde ligduur van perifere ziekenhuizen steeg in 2013 en 2014 het minst in vergelijking met de topklinische en academische ziekenhuizen. In totaal nam de gewogen gemiddelde ligduur in zeven jaar tijd ( ) nog steeds met 12% af. Als men naar de drie onderliggende kengetallen (dagopnamen, klinische opnamen, klinische verpleegdagen) kijkt, valt op dat het aantal dagopnamen het sterkst afneemt. Hieruit leiden we af dat de toename in gewogen gemiddelde ligduur vooral wordt veroorzaakt door het dalende aantal dagopnamen. Terwijl de winstmarge van ziekenhuizen in 2014 is toegenomen ten opzichte van 2012, kon geen verband worden aangetoond met de gewogen gemiddelde ligduur. Voor de omzet en het EBIT kon wel een matig positief verband met de gewogen gemiddelde ligduur worden aangetoond. Dit is te verklaren met de grootte van een ziekenhuis, omdat grotere ziekenhuizen (topklinisch en academisch) over het algemeen een hogere omzet en een hogere ligduur hebben vanwege de hogere complexiteit van de zorgvraag en de geleverde zorg. Aangezien de dagopname door een wijziging in de registratieregelgeving geen betrouwbare maatstaf meer is voor het productievolume (NVZ, brancherapport 2015), lijkt de traditionele gemiddelde ligduur inmiddels weer een betrouwbaarder kengetal voor 4

5 ziekenhuizen dan de gewogen gemiddelde ligduur. Voor 2015 voorspellen wij zodoende dat de gemiddelde ligduur bij 4,75 dagen zal liggen. Aangezien de gemiddelde ligduur sinds 2011 al rond de 5 dagen schommelt, verwachten wij dat de ligduurverandering zal stagneren en dat de gemiddelde ligduur over vijf jaar ook rond 5 dagen uit zal komen. 5

6 Inleiding Stijgende zorgkosten gepaard gaand met de vergrijzing van de bevolking, een stijgende levensverwachting en een toenemend behoefte aan (complexe) zorg zijn tegenwoordig grote uitdagingen waar de Nederlandse zorgsector voor staat. Vanuit de overheid zijn verschillende maatregelen genomen om de kostengroei te beperken, zoals het verhogen van de marktwerking, de concentratie en specialisatie van ziekenhuizen, toekenning van meer verantwoordelijkheid aan de eerste lijn en/of meer belang hechten aan preventie. Hierdoor komen zorginstellingen voor de uitdaging te staan om kwalitatief hoogstaande zorg op een efficiëntere manier te leveren zonder de patiënt uit het oog te verliezen. Een aanwijzing van efficiënte zorg is de patiëntenlogistiek en dan met name de ligduur van een ziekenhuis. Door optimaal ingerichte zorgprocessen zou de juiste zorg op het juiste moment op een efficiënte manier waarbij de patiënt centraal staat geleverd kunnen worden, terwijl op hetzelfde moment de kosten gereduceerd kunnen worden. Een kortere ligduur betekent immers minder verpleegdagen en dus minder kosten ten opzichte van de opbrengsten. In voorgaande ligduurmonitoren konden wij al aantonen dat de ligduur tussen 2008 en 2012 afnam. Maar zal deze afname zich ook de komende jaren voortzetten? De data van dit onderzoek zijn gebaseerd op zowel de maatschappelijke en financiële jaarverslagen als de wettelijk verplichte bijlagen jaardocument maatschappelijke verantwoording (DigiMV) van 87 ziekenhuizen in Nederland. Om rekening te kunnen houden met de patiëntenmix per ziekenhuis, hebben wij de ziekenhuizen ingedeeld in drie categorieën: algemene (perifere) (n=51), topklinische (n=28) en academische ziekenhuizen (n=8). Ons onderzoek geeft een duidelijk beeld hoe Nederlandse ziekenhuizen zich onderling verhouden. Waar sommige ziekenhuizen een grote inhaalslag maken, weten andere ziekenhuizen continuïteit in hun prestaties te brengen en weer andere ziekenhuizen gaan juist achteruit. Verder hebben wij ook uitgezocht hoe zowel de gewogen gemiddelde ligduur en de gemiddelde ligduur als de onderliggende kengetallen over de jaren heen veranderen. Zorgt een hoog aantal dagbehandelingen voor een lage ligduur? Of zijn ook andere factoren van invloed op de ligduur? In deze monitor hebben wij ook geprobeerd een prognose voor de komende jaren te maken. Hoe zal de ligduur zich in de komende jaren ontwikkelen? Gaat de ligduur nog verder dalen of is er een ondergrens bereikt? Waar zal de ligduur het komende jaar op uitkomen en wat valt te verwachten over vijf jaar? Op deze en andere vragen hopen wij in deze monitor antwoord te kunnen geven. 6

7 Gewogen gemiddelde ligduur Gewogen gemiddelde ligduur zegt meer Net als in de voorgaande jaren, is ook dit jaar weer de ligduur van de verschillende ziekenhuizen vergeleken aan de hand van de gewogen gemiddelde ligduur. De afgelopen jaren bleek dat de gewogen gemiddelde ligduur een beter beeld geeft van de daadwerkelijke ligduur dan de traditionele gemiddelde ligduur. Nog steeds worden veel ingrepen en onderzoeken in dagbehandeling uitgevoerd. Echter naarmate er meer klinische opnamen naar de dagbehandeling worden verplaatst, stijgt de gemiddelde ligduur van een ziekenhuis aangezien deze alleen op de klinische opnamen is gebaseerd. Het lijkt er dus op dat de gemiddelde ligduur een verkeerd beeld geeft, omdat in veel gevallen de patiënt juist sneller is geholpen. De gewogen gemiddelde ligduur houdt wel rekening met deze dagopnamen, waardoor deze ook altijd lager is dan de gemiddelde ligduur. Om de gewogen gemiddelde ligduur te berekenen wordt het aantal dagverplegingsdagen opgeteld bij het aantal klinische verpleegdagen, waarna dit getal wordt gedeeld door het aantal dagopnamen opgeteld bij het aantal klinische opnamen. Bij deze berekening wordt echter geen rekening gehouden met verschillen in lengte van de dagbehandeling, maar wordt voor elke dagbehandeling een dag in rekening gebracht. ' Gewogen'gemiddelde' ligduur'=' Formule(gewogen(gemiddelde(ligduur( (aantal'verpleegdagen'+'aantal'dagbehandelingen)' (aantal'klinische'opnamen'+'aantal'dagbehandelingen)' Gewogen ligduur met 5,8% toegenomen Ranglijst gewogen gemiddelde ligduur De gewogen gemiddelde ligduur voor alle ziekenhuizen ligt in 2014 gemiddeld op 3,07 dagen. Dit is een toename van 5,8% ten opzichte van 2013, toen deze voor alle ziekenhuizen 2,90 dagen was. Tabel 1 geeft de top- 10 weer van de ziekenhuizen met de laagste gewogen gemiddelde ligduur. Bovenaan de top- 10 staat het Antonius Ziekenhuis met een gewogen gemiddelde ligduur van 2,35 dagen. Op de tweede en derde plaats volgen het Refaja Ziekenhuis met 2,39 dagen en het Rode Kruis Ziekenhuis met 2,45 dagen. Er zijn zes nieuwe ziekenhuizen de top- 10 binnengekomen in De groene en rode pijlen in tabel 1 geven een stijging of daling weer in gewogen gemiddelde ligduur ten opzichte van In bijlage 1 is de complete ranglijst te vinden. 7

8 Rang% 2014% (2013,% 2012)% Ziekenhuis% Type% Gewogen% gemiddel de% ligduur *% Verhouding% dagverpleging/% verpleegdagen% 1"(2,"14)" Antonius"Ziekenhuis" Perifeer" 2,35" " 35%" 2"(14,"21)" Refaja"Ziekenhuis" Perifeer" 2,39" " 31%" 3"(3,"5)" Rode"Kruis"Ziekenhuis" Perifeer" 2,45" " 27%" 4"(12,"13)" Saxenburgh"Groep" Perifeer" 2,47" " 26%" 5"(7,"10)" Zuwe"Hofpoort"Ziekenhuis" Perifeer" 2,57" " 28%" 6"(10,"41)" Amphia"Ziekenhuis" Topklinisch" 2,62" " 27%" 7"(25,"27)" Streekziekenhuis"Koningin"Beatrix" Perifeer" 2,63" " 27%" 8"(15,"20)" CuraMare" Perifeer" 2,63" " 27%" 9"(23,"38)" Gemini"Ziekenhuis" Perifeer" 2,64" " 25%" 10"(21,"51)" MC"Groep" Perifeer" 2,64" " 21%" % Gemiddelde%alle%ziekenhuizen% % 3,07% % 20%% Veel dagbehandelingen niet altijd garantie voor lage ligduur " Tabel 1: Top- 10 gewogen gemiddelde ligduur 2014 ( * bij gelijke score is de rang bepaald door naar de verdere decimalen te kijken) In kolom 5 van tabel 1 staat de verhouding tussen het aantal dagverplegingsdagen en het aantal klinische verpleegdagen vermeld. Over het algemeen is af te leiden dat hoe meer dagbehandelingen uitgevoerd worden, des te lager de gewogen gemiddelde ligduur is. Natuurlijk zijn ook hier uitzonderingen te vinden. Terwijl het Gemini Ziekenhuis en de MC Groep dezelfde gewogen gemiddelde ligduur van 2,64 dagen hebben, verschilt het verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen (25% resp. 21%). Dit laat zien dat een lage gewogen gemiddelde ligduur niet altijd gepaard gaat met een hoog verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen. Daling dagverpleging/ klinische verpleegdagen naar 20% Het gemiddelde van de verhouding tussen het aantal dagbehandelingen en het aantal klinische verpleegdagen is in 2014 voor alle ziekenhuizen gedaald naar 20%. Dit was in de voorgaande jaren nog 24% (2013) en 23% (2012). Het Antonius Ziekenhuis heeft het hoogste verhoudingspercentage met 35%, in 2013 was dit 36% (bijlage 1). Dit jaar staat het UMC Groningen onderaan met een verhoudingspercentage van 5%, hier worden dus relatief de minste dagbehandelingen uitgevoerd. Daarnaast heeft het UMC Groningen ook de hoogste gewogen gemiddelde ligduur met 5,58 dagen (bijlage 1). Gemiddelde ligduur 5,02 dagen Ranglijst gemiddelde ligduur Uit ons onderzoek is gebleken dat de gewogen gemiddelde ligduur sinds 2013 weer toeneemt respectievelijk het verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen afneemt. De gemiddelde ligduur schommelt daarentegen sinds 2012 rond 5 dagen (grafiek 1, tabel 2). Deze wordt berekend door het aantal klinische verpleegdagen te delen door het aantal klinische opnamen. 8

9 De gemiddelde ligduur voor alle ziekenhuizen ligt in 2014 op 5,02 dagen. In 2013 waren dit nog 5,11 dagen, maar in ,89 dagen. De Saxenburgh Groep heeft de laagste gemiddelde ligduur met 4,02 dagen. Maastricht UMC sluit de lijst af met een gemiddelde ligduur van 7,11 dagen. De complete ranglijst voor de gemiddelde ligduur is te vinden in bijlage 2. Grafiek 1: Gemiddelde en gewogen gemiddelde ligduur " Rang% 2014% (2013,% 2012)% % Ziekenhuis% Type% Gemiddelde% ligduur% 2014 * % 1"(2,"7)"" " " Saxenburgh"Groep" Perifeer" 4,02" 4,13" 2"(4,"21)"" Rode"Kruis"Ziekenhuis" Perifeer" 4,03" 4,26" " 3"(7,"11)"" Maasziekenhuis"Pantein" Perifeer" 4,04" 4,35" " 4"(6,"47)"" MC"Groep" Perifeer" 4,04" 4,35" " 5"(11,"20)"" Ziekenhuis"Lievensberg" Perifeer" 4,20" 4,55" " 6"(20,"43)"" Refaja"Ziekenhuis" Perifeer" 4,26" 4,76" " 7"(12,"38)"" Diaconessenhuis"Leiden" Perifeer" 4,28" 4,65" " 8"(19,"58)"" Treant"Ziekenhuiszorg" Perifeer" 4,31" 4,76" " 9"(48,"2)"" Ziekenhuis"Bronovo" Perifeer" 4,31" 5,03" " 10"(13,"15)"" St."Jansdal"Ziekenhuis" Perifeer" 4,41" 4,66" " % % Gemiddelde%alle%ziekenhuizen% % 5,02% 5,11% Gemiddelde% ligduur% 2013% Tabel 2: Top- 10 gemiddelde ligduur 2014 ( * bij gelijke score rang bepaald door naar verdere decimalen te kijken) Uitsplitsing per type ziekenhuis Het grootste deel van de top- 10 voor zowel de gemiddelde ligduur als de gewogen gemiddelde ligduur bestaat uit perifere ziekenhuizen. Er komt maar één topklinisch ziekenhuis voor in de top- 10 van de gewogen gemiddelde ligduur, met name het Amphia Ziekenhuis. Academische ziekenhuizen zijn in beide lijsten helemaal niet terug te vinden. Daarom is de verandering van de gewogen gemiddelde ligduur nader bekeken per type ziekenhuis (grafiek 2). 9

10 Grafiek 2: Gewogen gemiddelde ligduur per type ziekenhuis Gewogen gemiddelde ligduur neemt weer toe Relatief minder dagbehandelingen Academische ziekenhuizen kennen nog steeds de hoogste gewogen gemiddelde ligduur en perifere ziekenhuizen de laagste. Voor alle drie typen ziekenhuizen is te zien dat de gewogen gemiddelde ligduur tot 2012 is gedaald en daarna weer is toegenomen. De gewogen gemiddelde ligduur van academische ziekenhuizen ligt bij 4,01 dagen, terwijl topklinische (3,20) en perifere ziekenhuizen (2,84) meer het totale gemiddelde van 3,07 naderen. Over de hele linie gemeten is de gewogen gemiddelde ligduur voor academische en topklinische ziekenhuizen weer terug op het niveau van 2010, terwijl de perifere ziekenhuizen de daling in gewogen gemiddelde ligduur tot en met 2013 hebben weten vast te houden. In grafiek 3 is te zien dat het verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen een soortgelijke, maar dan omgekeerde, ontwikkeling vertoont als de gewogen gemiddelde ligduur. Het verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen van academische en topklinische ziekenhuizen stijgt van 2008 tot 2012 en neemt daarna weer af. Bij de perifere ziekenhuizen is deze piek pas in 2013 te zien. De afname van het verhoudingspercentage wordt voornamelijk veroorzaakt door een afname in het aantal dagverplegingsdagen. Over het algemeen valt te zeggen, dat academische ziekenhuizen het laagste en perifere ziekenhuizen het hoogste verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen hebben. Dit hangt samen met de complexiteit van zorg per type ziekenhuis. Perifere ziekenhuizen verlenen vaak voornamelijk minder complexe zorg. Hierdoor worden patiënten met meer complexe aandoeningen naar topklinische ziekenhuizen verwezen. Hoog complexe zorg wordt vooral in academische ziekenhuizen verleent. Deze hoog complexe zorg zal minder snel als dagbehandeling uitgevoerd kunnen worden. 10

11 Grafiek 3: Gemiddeld verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen per type ziekenhuis Radboud UMC laagste ligduur bij academische ziekenhuizen Amphia Ziekenhuis laagste ligduur bij topklinische ziekenhuizen Spijkenisse MC laagste ligduur bij perifere ziekenhuizen Om het beeld van de ligduurprestaties van ziekenhuizen verder uit te splitsen, is in tabel 3 een top- 3 voor de gewogen gemiddelde ligduur per type ziekenhuis gemaakt. In de top- 3 van de academische ziekenhuizen staan dezelfde drie ziekenhuizen als vorig jaar. Het Radboud UMC is weer op de eerste plaats te vinden met een gewogen gemiddelde ligduur van 3,03 dagen, welke echter met 6% is toegenomen ten opzichte van In de totale ranglijst van alle ziekenhuizen staat het Radboud UMC op de 51 e plaats. Het VU Medisch Centrum heeft de beweging juist andersom gemaakt en kon een afname van de gewogen gemiddelde ligduur van 6% realiseren; dit zorgt voor een tweede plaats. Het UMC Groningen sluit de rij met een gewogen gemiddelde ligduur van 5,58 dagen. Bij de topklinische ziekenhuizen staat wederom (t.o.v. 2013) het Amphia Ziekenhuis op de eerste plaats met een gewogen gemiddelde ligduur van 2,62 dagen. Nieuw in de top- 3 is het Medisch Centrum Alkmaar met een stijging van de 19 de plaats in 2012 en de zesde plaats in 2013 naar de derde plaats in Het valt op, dat de gewogen gemiddelde ligduur van de top- 3 topklinische ziekenhuizen allemaal zijn gestegen ten opzichte van 2013, met name het Amphia Ziekenhuis met 3%, het Albert Schweitzer Ziekenhuis met 5% en het Medisch Centrum Alkmaar met 4%. Het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven sluit de lijst van de topklinische ziekenhuizen met een gewogen gemiddelde ligduur van 4,07 dagen. Onder de perifere ziekenhuizen staat het Antonius Ziekenhuis op de eerste plaats met een gewogen gemiddelde ligduur van 2,35 dagen. Dit is een toename van 2% ten opzichte van Nieuw in de top- 3 is het Refaja Ziekenhuis op de tweede plaats met een gewogen gemiddelde ligduur van 2,39 dagen. Het Tergooi Ziekenhuis in Blaricum en Hilversum staat in de lijst van perifere ziekenhuizen met 3,32 dagen op de laatste plaats. Top- 3 gewogen gemiddelde ligduur academische ziekenhuizen Rang 2014 (2013, 2012) Ziekenhuis Gewogen gemiddelde ligduur * Gemiddelde ligduur Verhouding dagverpleging / verpleegdagen Verandering gewogen gemiddelde ligduur t.o.v ** 1 (1, 2) Radboud UMC 3,03 5,65 23% 6% 2 (3, 3) VU Medisch Centrum 3,25 6,10 21% - 6% 3 (2, 4) AMC 3,25 6,15 21% 0% 11

12 Top- 3 gewogen gemiddelde ligduur topklinische ziekenhuizen Rang 2014 (2013, 2012) Ziekenhuis Gewogen gemiddelde ligduur * Gemiddelde ligduur Verhouding dagverpleging / verpleegdagen Verandering gewogen gemiddelde ligduur t.o.v ** 1 (1, 12) Amphia Ziekenhuis 2 (2, 14) Albert Schweitzer Ziekenhuis 3 (6, 19) Medisch Centrum Alkmaar 2,62 4,64 27% 3% 2,73 4,94 26% 5% 2,81 4,65 22% 4% Top- 3 gewogen gemiddelde ligduur perifere ziekenhuizen Rang 2014 (2013, 2012) Ziekenhuis 1 (2, 13) Antonius Ziekenhuis 2 (13,17) Refaja Ziekenhuis 3 (3, 5) Rode Kruis Ziekenhuis Gewogen gemiddelde ligduur * Gemiddelde ligduur Verhouding dagverpleging / verpleegdagen Verandering gewogen gemiddelde ligduur t.o.v ** 2,35 4,46 35% 2% 2,39 4,26 31% - 6% 2,45 4,03 27% 4% Tabel 3: Top- 3 gewogen gemiddelde ligduur per type ziekenhuis ( * bij gelijke score is de rang bepaald door naar de verdere decimalen te kijken, ** negatieve verandering betekend een afname van de ligduur, positieve verandering betekend een toename van de ligduur) Verandering ten opzichte van voorgaande jaren Sinds 2013 toename in ligduur In de vorige paragraaf is gesproken over de ontwikkeling van de gewogen gemiddelde ligduur en de verhouding dagverpleging/klinische verpleegdagen. Door toenemende marktwerking en opgelegde bezuinigingen vanuit de overheid worden ziekenhuizen gestimuleerd om efficiënter te werken. De gewogen gemiddelde ligduur is in de afgelopen twee jaren echter wel weer gestegen. Desondanks is gekeken welke ziekenhuizen de grootste relatieve verbetering van de gewogen gemiddelde ligduur in 2014 t.o.v en in 2013 t.o.v konden behalen. Het Maastricht UMC staat op de eerste plaats en heeft in 2014 de gewogen gemiddelde ligduur gereduceerd met 14% ten opzichte van Op de tweede en derde plaats staan het Gelderse Vallei Ziekenhuis en het Ziekenhuis Bronovo, beide met een reductie van 9%. In 2013 stond de Ommelander Ziekenhuis Groep op de eerste plaats met een afname van de gewogen gemiddelde ligduur van 10%. Het Amphia Ziekenhuis en het Antonius Ziekenhuis stonden op de tweede en derde plaats met elk een afname van 9%. Opvallend is dat gemiddeld voor alle ziekenhuizen de gewogen gemiddelde ligduur in 2013 voor de eerste keer sinds 2008 toeneemt, namelijk met 3% in 2013 t.o.v en met 6% in 2014 t.o.v In bijlage 3 is per ziekenhuis voor de jaren 2008 tot en met 2014 afgebeeld of de ligduur steeg (meer dan tien plaatsen omhoog), gelijk bleef (puls/min tien plaatsen verandering) of daalde (meer dan tien plaatsen omlaag). 12

13 Grafiek 4 geeft de relatieve verbetering van de gewogen gemiddelde ligduur per type ziekenhuis ten opzichte van elk voorgaande jaar weer. De ontwikkeling van deze parameter verschilt per type ziekenhuis. Terwijl de topklinische en perifere ziekenhuizen in 2011 gemiddeld de grootste relatieve verbetering behaalden, hebben de academische ziekenhuizen hun piek pas in 2012 behaald. In 2014 ten opzichte van 2013 steeg de gewogen gemiddelde ligduur voor alle typen ziekenhuizen, met name 7% voor academische ziekenhuizen en topklinische ziekenhuizen en 5% voor perifere ziekenhuizen. Grafiek 4: Relatieve verandering gewogen gemiddelde ligduur t.o.v. het voorgaande jaar per type ziekenhuis Perifere ziekenhuizen grootste verbetering Verandering in zeven jaar tijd Doordat de relatieve verandering van de gewogen gemiddelde ligduur per jaar en per type ziekenhuis varieert is in tabel 4 een overzicht opgenomen van de verandering in zeven jaar tijd. De perifere ziekenhuizen staan bovenaan met een afname van 14%. De academische ziekenhuizen volgen met een reductie van 12% en de topklinische ziekenhuizen met een reductie van 7%. De gemiddelde verandering van de gewogen gemiddelde ligduur voor alle ziekenhuizen is een afname met 12%. Type ziekenhuis Verandering in 2014 t.o.v Academische ziekenhuizen - 12% Topklinische ziekenhuizen - 7% Perifere ziekenhuizen - 14% Tabel 4: Relatieve verandering gewogen gemiddelde ligduur 2014 t.o.v per type ziekenhuis AMC grootste verbetering bij academische ziekenhuizen In tabel 5 is een top- 3 voor de relatieve verandering in gewogen gemiddelde ligduur tussen 2008 en 2014 per type ziekenhuis gemaakt. Een negatieve verandering betekent een afname van de ligduur en een positieve verandering betekend een toename van de ligduur. Bij de academische ziekenhuizen staat het AMC op de eerste plaats qua verandering van de gewogen gemiddelde ligduur in 2014 ten opzichte van De gewogen gemiddelde ligduur van het AMC is in zeven jaar tijd met - 22% naar 3,25 dagen verbeterd. Hierop volgt het Radboud UMC met een verandering van - 21% naar 3,03 dagen en het VU Medisch Centrum met een verandering van - 17% ook naar 3,25 dagen. Het Radboud UMC scoort van alle academische ziekenhuizen in absolute zin het beste, zoals we al eerder hebben aangetoond. 13

14 Amphia Ziekenhuis grootste verbetering bij topklinische ziekenhuizen De Saxenburgh Groep grootste verbetering bij perifere ziekenhuizen In de top- 3 van de topklinische ziekenhuizen heeft het Amphia Ziekenhuis de grootste verbetering kunnen realiseren ten opzichte van De gewogen gemiddelde ligduur is met 25% afgenomen en ligt nu op 2,62 dagen. Met elk een verandering van - 24% volgen het Medisch Centrum Alkmaar en het HagaZiekenhuis. Onder de perifere ziekenhuizen heeft de Saxenburgh Groep de grootste verbetering gerealiseerd met - 34% naar een gewogen gemiddelde ligduur van 2,47 dagen. Het Rode Kruis Ziekenhuis volgt op de tweede plaats met een reductie van 29%. Op de derde plaats staat het Antonius Ziekenhuis met een afname van 27% in 2014 ten opzichte van De complete lijst voor alle ziekenhuizen is terug te vinden in bijlage 4. Top- 3 verandering 2014 t.o.v academische ziekenhuizen Rang 2014 (2013, 2012) Ziekenhuis Verandering 2014 t.o.v * Gewogen gemiddelde ligduur (3, 5) AMC - 22% 3,25 2 (2, 3) Radboud UMC - 21% 3,03 3 (7, 4) VU Medisch Centrum - 17% 3,25 Top- 3 verandering 2014 t.o.v topklinische ziekenhuizen Rang 2014 (2013, 2012) Ziekenhuis Verandering 2014 t.o.v * Gewogen gemiddelde ligduur (1, 7) Amphia Ziekenhuis - 25% 2,62 2 (2, 5) Medisch Alkmaar - 24% 2,81 3 (4, 1) HagaZiekenhuis - 24% 3,00 Top- 3 verandering 2014 t.o.v perifere ziekenhuizen Rang 2014 (2013, 2012) Ziekenhuis Verandering 2014 t.o.v * Gewogen gemiddeld e ligduur (2, 2) Saxenburgh Groep - 34% 2,47 2 (1, 3) Rode Kruis Ziekenhuis - 29% 2,45 3 (3, 20) Antonius Ziekenhuis - 27% 2,35 Tabel 5: Relatieve verandering gewogen gemiddelde ligduur in 2014 t.o.v (*bij gelijke score is de rang bepaald door naar de verdere decimalen te kijken) 14

15 Verband ligduur en verhouding dagverpleging/klinische verpleegdagen Eerder hebben wij al geconstateerd dat de gewogen gemiddelde ligduur tot 2012 afnam en sindsdien weer toeneemt. Het verhoudingspercentage dagverpleging/klinische verpleegdagen ontwikkelt zich precies omgekeerd. Beide kengetallen verschillen per ziekenhuis, omdat deze afhankelijk zijn van allerlei andere factoren, zoals bijvoorbeeld het type patiënten en de organisatie van zorgprocessen. Negatief verband igduur en verhouding dagverpleging/ klinische verpleegdagen Driedeling, van grote naar kleine spreiding In grafiek 5 is de gewogen gemiddelde ligduur voor 2014 afgezet tegen de verhouding dagverpleging/klinische verpleegdagen. Er is een zeer sterk negatief exponentieel verband te ontdekken (R 2 =0,7898). Dit betekent in de praktijk dat hoe meer dagbehandelingen in een ziekenhuis uitgevoerd worden ten opzichte van de klinische opnamen, des te lager de gewogen gemiddelde ligduur is. Dit effect neemt echter af bij verdere toename van het aantal dagbehandelingen. Verder laat grafiek 5 een driedeling zien met in de eerste groep (I) een grote spreiding in gewogen gemiddelde ligduur, welke per groep (II en III) steeds verder afneemt. Bij een verhouding van ongeveer 11% is er bijvoorbeeld een ziekenhuis met een gewogen gemiddelde ligduur van 4,41 dagen maar ook van 3,59 dagen. In de tweede en derde groep worden de verschillen in ligduur steeds kleiner en komen ze dichter in de buurt van de exponentiële lijn. Grafiek 5: Verhouding dagverpleging/klinische verpleegdagen t.o.v. gewogen gemiddelde ligduur

16 Financiële prestatie In 2011 is voor het eerst gekeken naar het effect van een verbeterde patiëntenlogistiek op het financiële resultaat van de bedrijfsvoering. Door een kortere ligduur ontstaan verschillende keuzemogelijkheden voor het management. De eerste mogelijkheid is het eerder dan gepland behandelen van patiënten, waardoor nieuwe ofwel meer patiënten behandeld kunnen worden. Als dit niet mogelijk is, kan het management ook besluiten om bedden te sluiten. In het eerste scenario zullen de vaste kosten gelijk blijven, maar zal de omzet stijgen en in het tweede scenario zullen de vaste kosten dalen door het sluiten van bedden. Beide scenario s kunnen van invloed zijn op financiële kengetallen zoals omzet, EBIT en winstmarge. Stijgende omzet, EBIT en winstmarge Uit tabel 6 valt af te leiden dat de gemiddelde omzet per ziekenhuis in 2014 met 13,6% is gestegen ten opzichte van Het gemiddelde EBIT per ziekenhuis nam in deze tijd met 25,0% toe. En ook de winstmarge is gestegen van 3,81% in 2010 naar 4,19% in Gemiddelde omzet ( ) Gemiddeld EBIT ( ) Gemiddelde winstmarge 3,81% 3,51% 3,79% 4,57% 4,19% Tabel 6: Gemiddelde omzet, EBIT en winstmarge Matig tot zeer zwak verband ligduur en financiële kengetallen Als men de financiële kengetallen van 2014 afzet tegen de gewogen gemiddelde ligduur, valt op dat tussen de winstmarge en de gewogen gemiddelde ligduur een zeer zwak verband (R 2 =0,0226) kan worden aangetoond, terwijl de twee onderliggende variabelen, de omzet (R 2 =0,4924) en het EBIT (R 2 =0,4068), wel een matig verband met de gewogen gemiddelde ligduur hebben. Dit betekent dus in beperkte mate, hoe hoger de omzet ofwel het EBIT, hoe hoger de gewogen gemiddelde ligduur. Dit is logisch, omdat de grote ziekenhuizen (academisch en topklinisch) over het algemeen een hogere omzet en, zoals eerder aangetoond, een hogere gewogen gemiddelde ligduur hebben. Omdat veel ziekenhuizen verder een evenredige verhouding tussen omzet en EBIT hebben, schommelen ze rond de gemiddelde winstmarge van 4,19% en kan dus tussen de winstmarge en de gewogen gemiddelde ligduur geen verband worden aangetoond. Trendbreuk in de ligduur De ligduur van een ziekenhuis kan van invloed zijn op verschillende kengetallen van het ziekenhuis, zoals bijvoorbeeld de bedbezetting en het aantal klinische opnamen. Maar de ligduur is ook afhankelijk van diverse factoren zoals de complexiteit van zorg of het optreden van complicaties. Daarom is het interessant om te kijken hoe de ligduur en de onderliggende kengetallen, met name de klinische opnamen, de klinische verpleegdagen en de dagopnamen, over de jaren heen zijn verandert (zie tabel 7 en grafiek 6). 16

17 ! 2008% 2009 *! 2009% 2010 *! 2010% 2011 *! 2011% 2012 *! 2012% 2013 *! Gewogen'gemiddelde'ligduur'.5,2%'.4,4%'.6,5%'.4,5%' 2,5%' 5,8% Gemiddelde'ligduur'.4,8%'.3,6%'.6,1%'.3,9%' 4,6%'.1,8% Klinische'opnamen' 3,9%' 5,2%' 3,0%'.2,0%'.9,4%'.0,8% Klinische'verpleegdagen'.1,1%' 1,6%'.3,3%'.5,9%'.5,3%'.2,7% ' Dagopnamen' 7,5%' 9,1%' 8,4%' 1,9%'.4,3%'.16,8% Tabel 7: Verandering verschillende variabelen ten opzichte van elk voorgaande jaar ( * negatieve verandering betekend een afname van het getal, positieve verandering betekend een toename van het getal) Grafiek 6: Totaal aantal dagopnamen, klinische opnamen (beide linke as) en klinische verpleegdagen (rechte as) Eerder hebben wij al aangetoond, dat er een trendbreuk in de gewogen gemiddelde ligduur te zien is (zie hiervoor grafiek 1). Uit grafiek 6 valt af te leiden, dat het aantal dagopnamen tot 2012 toenam en sindsdien weer sterk afneemt. De aantallen klinische opnamen en klinische verpleegdagen nemen daarentegen sinds 2011 maar geleidelijk af. Als alle drie kengetallen evenredig zouden afnemen, zou de gewogen gemiddelde ligduur gelijk blijven. Omdat de dagopnamen echter sterker afnemen dan de klinische opnamen en de klinische verpleegdagen (zie hiervoor ook tabel 7), is duidelijk dat dit de voornaamste reden voor de toename van de gewogen gemiddelde ligduur is. Bovenstaande bevindingen laten zien dat in Nederlandse ziekenhuizen nog steeds een verschuiving van klinische opnamen naar dagbehandelingen plaats vindt, waardoor het aantal klinische opnamen en daarmee gepaard gaande het aantal klinische verpleegdagen afneemt. Echter, het aantal dagopnamen vertoont ook een sterke daling, waardoor de gewogen gemiddelde ligduur stijgt. Een reden voor de afname van het aantal dagbehandelingen zou volgens de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (brancherapport 2014 & 2015) een verschuiving van de dagbehandeling naar de polikliniek kunnen zijn. Door innovaties in behandelmethoden kunnen steeds meer behandelingen op de polikliniek worden uitgevoerd. Een verdere 17

18 reden zou een toenemend aantal actieve zelfstandige behandelcentra, welke zorg in het A- en in het B- segment van de ziekenhuiszorg uitvoeren (NZa, Monitor Zelfstandige Behandelcentra), kunnen zijn. Ook een wijziging in de registratieregelgeving sinds 2012, waardoor alleen nog verrichtingen met een verblijf van minstens twee uur op de verpleegafdeling als dagopname geregistreerd mogen worden, zou van invloed op het dalend aantal dagbehandelingen kunnen zijn. In de gewogen gemiddelde ligduur wordt een dagopname met een volledige dag berekend, onafhankelijk van de daadwerkelijke lengte van deze dagopname. In de praktijk is de lengte van de dagbehandeling juist wel van belang. Als een patiënt namelijk voor een behandeling of onderzoek naar het ziekenhuis komt, bepaalt de lengte van het verblijf op de verpleegafdeling wat geregistreerd mag worden. Pas bij meer dan twee uur mag de behandeling als dagbehandeling geregistreerd worden. Als de patiënt echter minder dan twee uur op de verpleegafdeling verblijft, moet de behandeling als polikliniekbezoek geregistreerd worden. Door de wijziging in de registratieregelgeving is een dagopname volgens de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen dus geen betrouwbare maatstaf meer voor het productievolume. Door deze verandering lijkt de traditionele gemiddelde ligduur wellicht ondertussen weer een betrouwbaarder kengetal te zijn dan de gewogen gemiddelde ligduur. Voorspelling ligduur 2015 Onjuiste voorspelling in 2012 In de jaren hebben we in de ligduurmonitor aangetoond dat de gewogen gemiddelde ligduur over de jaren heen afneemt. Daarbij is op basis van de cijfers van deze jaren een meetkundige voorspelling gedaan voor de gewogen gemiddelde ligduur van 2013, dit was 2,7 dagen. In totaal ligt de gewogen gemiddelde ligduur van ,20 dag hoger dan de voorspelling. Voor perifere, topklinische en academische ziekenhuizen ligt de daadwerkelijke gewogen gemiddelde ligduur 0,15 dag, 0,29 dag respectievelijk 0,47 dag hoger dan de voorspelling. Verder is in 2012 is een voorspelling gedaan, dat over vijf jaar (=2017) het verschil tussen de gewogen gemiddelde ligduur voor de tien ziekenhuizen met de hoogste en de laagste ligduur nog 0,5 dag is. Grafiek 7 geeft de betreffende ontwikkeling voor 2008 tot en met 2014 weer. Hieruit valt op te maken, dat waar het verschil tussen de top- 10 en de onderste- 10 in 2008 nog 1,14 dagen bedroeg, nam het in 2012 af tot 0,75 dag en groeide het uiteindelijk weer tot 1,60 dagen in 2014, waarbij vooral de gewogen gemiddelde ligduur van de onderste- 10 ziekenhuizen weer stijgt. Hierdoor verwachten wij dat de eerder gemaakte voorspelling waarschijnlijk niet uit zal komen, ook mede rekening houdend met de verdere vergrijzing van de bevolking, de stijgende levensverwachting en het daarmee gepaard gaande stijgende behoefte aan (complexe) zorg. 18

19 Grafiek 7: Tien ziekenhuizen met laagste en hoogste gewogen gemiddelde ligduur Voorspelling 2015 Eerder hebben wij aangegeven dat de traditionele gemiddelde ligduur inmiddels wellicht een betrouwbaarder kengetal lijkt dan de gewogen gemiddelde ligduur. Zodoende zijn de gemiddelde ligduur (incl. spreiding) en de aantallen van de onderliggende parameters, de klinische opnamen en verpleegdagen, in grafiek 8 uitgelijnd. Het lijkt er op, dat de spreiding van de gemiddelde ligduur zonder uitschieters ongeveer gelijk blijft, terwijl de gemiddelde ligduur over het algemeen daalt. Als wij een exponentiele voorspellende lijn voor de gemiddelde ligduur trekken, komen wij uit op een voorspelling van 4,75 dagen voor 2015 met een sterke voorspellingskracht (R 2 =0,7749). Als wij deze lijn verder door zouden trekken, zou de gemiddelde ligduur over vijf jaar op 4,25 dagen uitkomen. Aangezien de gemiddelde ligduur echter sinds 2011 al rond de 5 dagen schommelt, verwachten wij dat de ligduurverandering zal stagneren en dat de gemiddelde ligduur over vijf jaar ook rond 5 dagen uit zal komen. Grafiek 8: Gemiddelde ligduur (incl. spreiding) en aantallen klinische opnamen en klinische verpleegdagen

20 Conclusies De gewogen gemiddelde ligduur binnen Nederlandse ziekenhuizen is in 2013 en 2014 voor het eerst sinds jaren weer toegenomen. Dit werd voornamelijk veroorzaakt door een afname van het aantal dagverplegingsdagen. De gemiddelde ligduur schommelt daarentegen sinds 2011 rond de 5 dagen. De perifere ziekenhuizen gingen in beide jaren het minst achteruit en de academische ziekenhuizen hebben nog steeds de hoogste gewogen gemiddelde ligduur. Over het algemeen nam de gewogen gemiddelde ligduur in zeven jaar tijd nog steeds met 12% af. Het verschil tussen de tien ziekenhuizen met de hoogste en de laagste ligduur neemt in 2014 weer toe tot 1,60 dagen. Aangezien de dagopname door een wijziging in de registratieregelgeving geen betrouwbare maatstaf meer is voor het productievolume, lijkt de traditionele gemiddelde ligduur inmiddels weer een betrouwbaarder kengetal voor ziekenhuizen dan de gewogen gemiddelde ligduur. Daarom doen wij alleen een voorspelling voor de traditionele gemiddelde ligduur. Voor 2015 voorspellen wij dat de gemiddelde ligduur bij 4,75 dagen zal liggen. Aangezien de gemiddelde ligduur sinds 2011 al rond de 5 dagen schommelt, verwachten wij dat de ligduurverandering zal stagneren en dat de gemiddelde ligduur over vijf jaar ook rond 5 dagen uit zal komen. 20

21 Verantwoording De gegevens voor dit onderzoek zijn afkomstig uit de jaardocumenten, maatschappelijk jaarverslagen en wettelijk verplichte bijlagen jaardocument maatschappelijke verantwoording van de ziekenhuizen over de jaren 2008 tot en met De financiële gegevens zijn verkregen via de financiële jaarverslagen van de ziekenhuizen over de jaren 2010 tot en met Vier zorg specifieke ziekenhuizen zijn buiten beschouwing gelaten in deze monitor, te weten het Oogziekenhuis, de Sint Maartenskliniek, het Centraal Militair Hospitaal en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Deze ziekenhuizen zijn wat zorgverlening en omvang betreft moeilijk vergelijkbaar met algemene, topklinische en academische ziekenhuizen. Ook het Spijkenisse MC is buiten beschouwing gelaten in dit onderzoek, omdat het een door de weeks - ziekenhuis is, waar alleen de spoedpoli in het weekend open is. Verder levert het alleen laag complexe zorg (geen patiënten hoger dan ASA- 2) in dagbehandeling of kortdurende opnamen. Hierdoor heeft het Spijkenisse MC een lage ligduur, die moeilijk vergelijkbaar is met algemene, topklinische en academische ziekenhuizen. De Zorggroep Leest Middenveld heet sinds 2015 Treant Ziekenhuiszorg en wordt onder deze naam in dit verslag vermeld. Verder is het MC Lelystad in dit verslag onder de nieuwe naam MC Groep te vinden. Alle ziekenhuizen die in een fusie betrokken zijn, zijn apart van elkaar vermeld zolang zij per nog niet juridisch gefuseerd zijn. In de berekeningen zijn het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis (2014), het Slotervaartziekenhuis (2014) en ZorgSaam Zeeuws- Vlaanderen (2013 & 2014) niet meegenomen, omdat op 01 oktober 2015 nog geen jaarverslagen voor de betreffende jaren waren gepubliceerd. Verder zijn het Nije Smellinghe Ziekenhuis en het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis niet in de berekeningen voor 2013 meegenomen, omdat de benodigde gegevens voor de gewogen gemiddelde ligduur ontbraken. Zorggroep Pasana en het Ruwaard van Putten Ziekenhuis zijn wegens faillissement sinds 2013 niet meer meegenomen. Voor de verschillende analyses ontbraken deels de benodigde gegevens van enkele ziekenhuizen. Deze zijn bij de betreffende ziekenhuizen opgevraagd, echter hebben maar vijf (van de 27) ziekenhuizen de benodigde cijfers aangeleverd. In 2014 hebben maar heel weinig ziekenhuizen de gemiddelde ligduur per specialisme in hun jaarverslag vermeld, met name maximaal n=7 ten opzichte van maximaal n=32 in Omdat het aantal heel klein is, zijn hier geen verdere analyses mee gedaan. Bij het samenstellen is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Indien u van mening bent dat er onjuiste gegevens over uw ziekenhuis zijn gepubliceerd, dan kunt u contact opnemen met Paul Gelderman via paul.gelderman@coppa.nl of via Indien nodig zullen wij de bijlagen bij deze rapportage aanpassen. 21

22 Over de auteurs Ir. Paul Gelderman Paul Gelderman (1969) heeft een ingenieurstitel behaald aan de TU Delft. Paul is partner van Coppa Consultancy. Hij is gespecialiseerd in het oplossen van complexe logistieke vraagstukken in de zorg. Hij heeft daarbij een reputatie opgebouwd als trusted advisor voor Raden van Bestuur en directies van diverse zorginstellingen. Paul leidt de landelijke OK- benchmark voor perifere en topklinische ziekenhuizen. Voor een aantal ziekenhuizen verbetert hij de doelmatigheid van de zorglogistiek paul.gelderman@coppa.nl Ursula Wegmann, MSc Ursula Wegmann (1990) heeft een mastergraad in Health Sciences en een bachelorgraad in gezondheidswetenschappen behaald. Zij werkt sinds 2015 als junior consultant bij Coppa. Zij heeft voor deze rapportage de gegevens verzameld en geanalyseerd en vergeleken met de resultaten van voorgaande jaren van de ligduurmonitor ursula.wegmann@coppa.nl 22

23 Rang 2014 (2013, 2012) Bijlage 1 Gewogen gemiddelde ligduur Ziekenhuis Type Gewogen gemiddelde ligduur 2014 Verhouding dagverpleging/ klinische verpleegdagen 2014 Gewogen gemiddelde ligduur 2013 Verhouding dagverpleging/ klinische verpleegdagen (2, 14) Antonius Ziekenhuis Perifeer 2,35 35% 2,31 36% 2 (14, 21) Refaja Ziekenhuis Perifeer 2,39 31% 2,56 30% 3 (3, 5) Rode Kruis Ziekenhuis Perifeer 2,45 27% 2,34 33% 4 (12, 13) Saxenburgh Groep Perifeer 2,47 26% 2,54 25% 5 (7, 10) Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Perifeer 2,57 28% 2,50 30% 6 (10, 41) Amphia Ziekenhuis Topklinisch 2,62 27% 2,54 31% 7 (25, 27) Streekziekenhuis Koningin Beatrix Perifeer 2,63 27% 2,70 26% 8 (15, 20) CuraMare Perifeer 2,63 27% 2,56 29% 9 (23, 38) Gemini Ziekenhuis Perifeer 2,64 25% 2,68 26% 10 (21, 51) MC Groep Perifeer 2,64 21% 2,66 23% 11 (9, 23) Maasziekenhuis Pantein Perifeer 2,64 21% 2,52 28% 12 (5, 7) Rivas Zorggroep Perifeer 2,65 26% 2,47 28% 13 (1, 2) Zaans Medisch Centrum Perifeer 2,65 28% 2,26 43% 14 (54, 8) Ziekenhuis Bronovo Perifeer 2,66 23% 2,91 22% 15 (24, 26) Zorgcombinatie Noorderboog Perifeer 2,67 25% 2,69 25% 16 (36, 46) St. Jans Gasthuis Perifeer 2,68 25% 2,76 24% 17 (18, 44) Albert Schweitzer Ziekenhuis Topklinisch 2,73 26% 2,60 30% 18 (34, 32) Ikazia Ziekenhuis Perifeer 2,74 22% 2,74 24% 19 (11, 3) St. Anna Zorggroep Perifeer 2,74 25% 2,54 30% 20 (62, 72) Gelderse Vallei Ziekenhuis Perifeer 2,76 25% 3,03 22% 21 (30, 52) Het Groene Hart Ziekenhuis Perifeer 2,79 23% 2,72 26% 22 (13, 25) Diaconessenhuis Leiden Perifeer 2,79 20% 2,56 29% 23 (35, 57) Westfriesgasthuis Perifeer 2,80 23% 2,75 25% 24 (33, 56) Treant Ziekenhuiszorg Perifeer 2,81 19% 2,74 24% 25 (29, 59) Medisch Centrum Alkmaar Topklinisch 2,81 22% 2,71 26% 26 (50, 39) Wilhelmina Ziekenhuis Perifeer 2,84 20% 2,88 19% 27 (53, 60) Ziekenhuis Lievensberg Perifeer 2,85 17% 2,89 19% 28 (56, 68) Franciscus Ziekenhuis Perifeer 2,86 22% 2,94 21% 29 (26, 29) Flevoziekenhuis Perifeer 2,87 20% 2,70 20% 30 (8, 12) Rivierenland Ziekenhuis Perifeer 2,88 20% 2,52 27% 31 (46, 55) Elkerliek Ziekenhuis Perifeer 2,88 20% 2,85 22% 32 (28, 16) Diakonessenhuis (Utrecht, Zeist) Perifeer 2,90 21% 2,71 27% 33 (39, 49) Tjongerschans Ziekenhuis Perifeer 2,90 21% 2,79 23% 34 (27, 37) Spaarne Ziekenhuis Topklinisch 2,91 22% 2,71 26% 35 (16, 34) Waterlandziekenhuis Perifeer 2,91 21% 2,57 31% 36 (42, 36) VieCuri Medisch Centrum Topklinisch 2,91 21% 2,82 24% 37 (55, 74) Atrium Medisch Centrum Topklinisch 2,92 25% 2,92 26% 38 (63, 19) Gelre Ziekenhuizen Topklinisch 2,92 22% 3,03 22% 39 (47, 80) Ommelander Ziekenhuis Groep Perifeer 2,92 24% 2,85 26% 40 (51, 40) Martini Ziekenhuis Topklinisch 2,93 23% 2,88 24% 23

24 41 (4, 4) Rijnland Ziekenhuis Perifeer 2,94 22% 2,36 39% 42 (6, 9) St. Jansdal Ziekenhuis Perifeer 2,95 17% 2,47 32% 43 (72, 67) Vlietland Ziekenhuis Perifeer 2,97 17% 3,16 17% 44 (19, 11) BovenIJ Ziekenhuis Perifeer 2,99 18% 2,62 28% 45 (43, 6) Deventer Ziekenhuis Topklinisch 2,99 20% 2,82 23% 46 (44, 42) Ziekenhuis Bernhoven Perifeer 3,00 18% 2,83 23% 47 (59, 54) HagaZiekenhuis Topklinisch 3,00 20% 3,00 21% 48 (40, 47) Ziekenhuis Groep Twente Perifeer 3,00 18% 2,81 25% 49 (45, 24) Canisius- Wilhelmina Ziekenhuis Topklinisch 3,02 17% 2,84 22% 50 (49, 69) Radboud UMC Academisch 3,03 23% 2,85 27% 51 (41, 1) t Lange Land Ziekenhuis Perifeer 3,03 17% 2,82 24% 52 (66, 63) Kennemer Gasthuis Topklinisch 3,05 20% 3,07 18% 53 (52, 33) Havenziekenhuis Perifeer 3,06 21% 2,89 25% 54 (20, 17) Meander Medisch Centrum Topklinisch 3,06 19% 2,65 27% 55 (67, 79) MCL Topklinisch 3,11 19% 3,09 20% 56 (17, 18) Ziekenhuis Amstelland Perifeer 3,11 17% 2,59 28% 57 (32, 28) Slingeland Ziekenhuis Perifeer 3,11 15% 2,73 25% 58 (37, 22) Maxima Medisch Centrum Topklinisch 3,13 20% 2,77 28% 59 (61, 45) Laurentius Ziekenhuis Roermond Perifeer 3,14 19% 3,02 21% 60 (31, 31) Orbis Perifeer 3,14 21% 2,72 30% 61 (75, 66) IJsselland Ziekenhuis Perifeer 3,15 19% 3,20 19% 62 (-, 75) Nij Smellinghe Ziekenhuis Perifeer 3,19 17% (73, 50) Sint Franciscus Gasthuis Topklinisch 3,20 15% 3,17 17% 64 (69, 71) TweeSteden Ziekenhuis Perifeer 3,20 18% 3,11 20% 65 (57, 35) Reinier de Graaf Groep Topklinisch 3,22 16% 2,96 22% 66 (68, 30) Isala Klinieken Topklinisch 3,23 20% 3,09 23% 67 (77, 78) VU Medisch Centrum Academisch 3,25 21% 3,47 19% 68 (76, 83) AMC Academisch 3,25 21% 3,25 21% 69 (22, 15) Maasstad Ziekenhuis Topklinisch 3,29 14% 2,67 27% 70 (65, 61) Tergooiziekenhuizen Perifeer 3,32 17% 3,05 19% 71 (70, 76) Medisch Spectrum Twente Topklinisch 3,34 17% 3,14 20% 72 (74, 64) St. Elisabeth Ziekenhuis Topklinisch 3,35 15% 3,18 20% 73 (60, 48) Sint Antonius Ziekenhuis Topklinisch 3,42 15% 3,01 20% 74 (71, 70) Jeroen Bosch Ziekenhuis Topklinisch 3,49 15% 3,14 21% 75 (58, 77) Rijnstate Topklinisch 3,54 16% 3,00 24% 76 (48, 43) Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Topklinisch 3,59 11% 2,85 21% 77 (79, 62) LUMC Academisch 3,79 15% 3,63 16% 78 (-, 53) Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Topklinisch 3,79 6% (78, 82) Medisch Centrum Haaglanden Topklinisch 3,86 11% 3,61 13% 80 (81, 73) Catharina Ziekenhuis Topklinisch 4,07 10% 3,89 12% 81 (80, 84) Erasmus Medisch Centrum Academisch 4,32 12% 3,74 16% 82 (84, 85) Maastricht UMC Academisch 4,41 11% 5,15 6% 83 (82, 87) UMC Utrecht Academisch 4,49 10% 3,92 15% 84 (83, 86) UMC Groningen Academisch 5,58 5% 4,10 12% - (38, 58) Admiraal de Ruyter Ziekenhuis Perifeer - - 2,78 24% 24

25 - (64, 81) Slotervaartziekenhuis Perifeer - - 3,05 21% - (-, 65) ZorgSaam Zeeuws Vlaanderen Perifeer

26 Bijlage 2 Gemiddelde ligduur Rang 2014 Ziekenhuis Type Gemiddelde Gemiddelde (2013, 2012) ligduur 2014 ligduur (2, 7) Saxenburgh Groep Perifeer 4,02 4,13 2 (4, 21) Rode Kruis Ziekenhuis Perifeer 4,03 4,26 3 (7, 11) Maasziekenhuis Pantein Perifeer 4,04 4,35 4 (6, 47) MC Groep Perifeer 4,04 4,35 5 (11, 20) Ziekenhuis Lievensberg Perifeer 4,20 4,55 6 (20, 43) Refaja Ziekenhuis Perifeer 4,26 4,76 7 (12, 38) Diaconessenhuis Leiden Perifeer 4,28 4,65 8 (19, 58) Treant Ziekenhuiszorg Perifeer 4,31 4,76 9 (48, 2) Ziekenhuis Bronovo Perifeer 4,31 5,03 10 (13, 15) St. Jansdal Ziekenhuis Perifeer 4,41 4,66 11 (23, 42) Gemini Ziekenhuis Perifeer 4,45 4,77 12 (8, 30) Antonius Ziekenhuis Perifeer 4,46 4,39 13 (26, 51) Ikazia Ziekenhuis Perifeer 4,48 4,79 14 (50, 34) Vlietland Ziekenhuis Perifeer 4,50 5,06 15 (-, 61) Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Topklinisch 4,53-16 (15, 10) Zorgcombinatie Noorderboog Perifeer 4,54 4,72 17 (18, 33) Canisius- Wilhelmina Ziekenhuis Topklinisch 4,55 4,75 18 (10, 31) Wilhelmina Ziekenhuis Perifeer 4,55 4,53 19 (9, 4) Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Perifeer 4,55 4,51 20 (5, 55) Rivierenland Ziekenhuis Perifeer 4,56 4,27 21 (3, 8) Rivas Zorggroep Perifeer 4,58 4,23 22 (1, 26) Flevoziekenhuis Perifeer 4,59 4,06 23 (30, 37) Elkerliek Ziekenhuis Perifeer 4,59 4,81 24 (24, 25) Slingeland Ziekenhuis Perifeer 4,61 4,77 25 (16, 16) CuraMare Perifeer 4,64 4,72 26 (22, 41) Streekziekenhuis Koningin Beatrix Perifeer 4,64 4,77 27 (29, 62) Amphia Ziekenhuis Topklinisch 4,64 4,81 28 (53, 36) Rijnland Ziekenhuis Perifeer 4,64 5,09 29 (33, 39) Medisch Centrum Alkmaar Topklinisch 4,65 4,84 30 (25, 59) St. Jans Gasthuis Perifeer 4,66 4,78 31 (32, 9) BovenIJ Ziekenhuis Perifeer 4,67 4,84 32 (51, 1) t Lange Land Ziekenhuis Perifeer 4,68 5,07 33 (36, 63) Het Groene Hart Ziekenhuis Perifeer 4,72 4,86 34 (40, 19) Ziekenhuis Bernhoven Perifeer 4,74 4,90 35 (31, 54) Westfriesgasthuis Perifeer 4,74 4,83 36 (54, 45) Ziekenhuis Groep Twente Perifeer 4,75 5,10 37 (45, 40) Sint Franciscus Gasthuis Topklinisch 4,76 4,97 38 (28, 24) Tjongerschans Ziekenhuis Perifeer 4,77 4,81 39 (46, 46) Diakonessenhuis (Utrecht, Zeist) Perifeer 4,78 5,00 40 (37, 6) Maasstad Ziekenhuis Topklinisch 4,79 4,86 41 (41, 60) Franciscus Ziekenhuis Perifeer 4,81 4,90 42 (44, 28) Waterlandziekenhuis Perifeer 4,82 4,97 26