AVANS Hogeschool. Accountancy Ad Accountancy, deeltijd. Beperkte opleidingsbeoordeling

Transcriptie

1 AVANS Hogeschool Accountancy Ad Accountancy, deeltijd Beperkte opleidingsbeoordeling Netherlands Quality Agency (NQA) November 2013

2 2/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

3 Inleiding Dit visitatierapport bevat de beoordeling van de bestaande hbo-opleiding Accountancy & Associate degree Accountancy (deeltijd) van AVANS Hogeschool. De beoordeling is uitgevoerd door een visitatiepanel dat door NQA in opdracht van AVANS Hogeschool is samengesteld. Het panel is in overleg met de opleiding samengesteld en is voorafgaand aan de visitatie goedgekeurd door de NVAO. Het rapport beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies van het panel. Het is opgesteld conform het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (22 november 2011) en het NQA Protocol 2013 voor de beperkte opleidingsbeoordeling. De visitatie heeft plaatsgevonden op 26 en 27 september Het visitatiepanel bestond uit: De heer prof.dr. H.F.D Hassink RA (voorzitter, domeindeskundige) De heer drs. H. Ploeger (domeindeskundige) De heer B.J.C.G. de Kock AA (domeindeskundige) De heer N. van den Akker (studentlid) Mevr. drs. C.W.G.P. van Pelt, auditor van NQA, trad op als secretaris van het panel. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen van het desbetreffende beoordelingskader van de NVAO en aan de eisen van het NQA Protocol Het panel heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het visitatiepanel in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Het visitatiepanel verklaart dat de beoordeling van de opleiding in onafhankelijkheid heeft plaatsgevonden. Utrecht, 21 november 2013 Panelvoorzitter Panelsecretaris De heer prof.dr. H.F.D Hassink RA Mevr. drs. C.W.G.P. van Pelt NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 3/69

4 4/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

5 Samenvatting Het visitatiepanel concludeert op basis van de visitatie dat de hbo-bacheloropleiding en de Associate degree opleiding Accountancy van AVANS Hogeschool van voldoende kwaliteit is. Het panel beoordeelt de opleiding als voldoende. De vierjarige bacheloropleiding en de tweejarige Associate degree opleiding Accountancy van AVANS Hogeschool worden aangeboden als deeltijdopleiding en worden verzorgd in Breda. Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties De Associate degree- en de bacheloropleiding Accountancy van AVANS Hogeschool leidt studenten op voor een startfunctie binnen het vakgebied van de accountant. De afgestudeerde associate degree opereert vooral binnen het midden- en kleinbedrijf gerichte accountantskantoren en bij administratiekantoren. Afgestudeerden van de bacheloropleiding kunnen aan de slag als financieel dienstverlener voor het (niet-controleplichtige deel) van het midden- en kleinbedrijf. De eindkwalificaties van de opleiding zijn gebaseerd op de domeincompetenties Bachelor of Economics en de CEA (Commissie Eindtermen Accountancy) eindtermen. De eindkwalificaties zijn tot stand gekomen in overleg met het werkveld en het Accountancy (AC)-scholenoverleg en voldoen aan de internationale beschrijving van het Associate degree- en bachelorniveau (Dublin descriptoren). Studenten van de bacheloropleiding krijgen na afronding van de opleiding met ingang van studiejaar de titel Bachelor of Business Administration (BBA), studenten van de Assiociate degree opleiding krijgen na afronding van de opleiding de titel Associate degree Accountancy (Ad Accountancy). Het panel beoordeelt standaard 1 als voldoende. Standaard 2 Onderwijsleeromgeving De tweejarige Associate degree opleiding en de vierjarige bacheloropleiding Accountancy worden aangeboden als deeltijdopleiding en worden verzorgd in Breda. De opleiding bestaat uit een propedeuse en hoofdfase voor zowel de Associate degree als de bacheloropleiding. De eindkwalificaties van de opleiding in combinatie met de modules en thema s vormen het uitgangspunt voor de inrichting van het curriculum van de opleiding. De literatuur die de opleiding gebruikt is passend en relevant. Het didactisch concept van de opleiding is goed uitgewerkt en er is voldoende variëteit aan werkvormen. Kennis, vaardigheden en houding ontwikkelen studenten in de verschillende onderwijsblokken door middel van hoor- en werkcolleges en projectopdrachten die studenten op de eigen werkplek uitvoeren. De aangeboden kennis is van voldoende niveau. Het panel ziet een aantal verbeterpunten zoals het sterker aanzetten van actuele (inter)nationale vakliteratuur en blijvende aandacht voor de versterking van onderzoeksvaardigheden bij studenten. NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 5/69

6 De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen en neemt maatregelen in de vorm van intakegesprekken en advisering naar aanleiding daarvan om de aansluiting met het onderwijsprogramma zo optimaal mogelijk te laten zijn. Studenten worden in de opleiding goed begeleid. Deze begeleiding bestaat uit vakinhoudelijke begeleiding, begeleiding in het kader van studieloopbaanbegeleiding en begeleiding bij het afstuderen. De opleiding beschikt over een inhoudelijk deskundig en enthousiast docententeam. De meeste docenten hebben naast het docentschap bij de opleiding Accountancy een baan in de beroepspraktijk. De voorzieningen waarover de opleiding beschikt zijn van een goed niveau. Het panel beoordeelt standaard 2 als voldoende. Standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Het systeem van toetsing dat de opleiding hanteert is degelijk. De opleiding gebruikt een variëteit aan toetsvormen die passen bij de onderwijsvormen, de leerdoelen en de lesstof. De toetsen zijn van voldoende kwaliteit en alle competenties worden op meerdere momenten in het programma getoetst, op een steeds hoger niveau. De beoordeling is voor studenten inzichtelijk gemaakt in de module- en themawijzers en studenten krijgen feedback op het gemaakte werk. Het panel is positief over de instituutsbrede examencommissie en de toestcommissie van de opleiding Accountancy. De opleiding slaagt er in ruim voldoende mate in de studenten de beoogde eindkwalificaties te laten realiseren. De afstudeeropdrachten zijn over het algemeen van ruim voldoende kwaliteit en tonen aan dat studenten op associate degree- en op bachelorniveau opdrachten kunnen uitvoeren die relevant zijn voor de beroepspraktijk. Het afnemend beroepenveld is tevreden over de kwaliteit van de afgestudeerden. Alumni geven aan dat de opleiding aansluit op hetgeen in de beroepspraktijk wordt gevraagd en op een eventuele vervolgopleiding. Het panel beoordeelt standaard 3 als voldoende. Op grond van de beoordelingen van de drie standaarden en de beslisregels van de NVAO beoordeelt het panel de opleiding als voldoende. 6/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

7 Inhoudsopgave 1 Basisgegevens van de opleiding 9 2 Beoordeling 11 Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties 11 Standaard 2 Onderwijsleeromgeving 14 Standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties 21 3 Eindoordeel over de opleiding 27 4 Aanbevelingen 29 5 Bijlagen 31 Bijlage 1 Eindkwalificaties van de opleiding 33 Bijlage 2 Overzicht opleidingsprogramma 35 Bijlage 3 Deskundigheden leden visitatiepanel en secretaris 55 Bijlage 4 Bezoekprogramma 61 Bijlage 5 Bestudeerde documenten 65 Bijlage 6 Overzicht bestudeerde afstudeerwerken 67 Bijlage 7 Verklaring van volledigheid en correctheid 69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 7/69

8 8/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

9 1 Basisgegevens van de opleiding Administratieve gegevens van de opleiding 1. Naam opleiding zoals in CROHO B Accountancy en Ad Accountancy 2. Oriëntatie en niveau opleiding Bachelor & Associate Degree 3. Aantal studiepunten 240 & Afstudeerrichting Accountancy 5. Locatie(s) Breda 6. Variant(en) Deeltijd 7. Registratienummer in CROHO (B) en (Ad). Administratieve gegevens van de instelling 1. Naam instelling AVANS Hogeschool 2. Status instelling Stichting / bekostigd hoger onderwijs 3. Resultaat instellingstoets kwaliteitszorg Kwantitatieve gegevens over de opleiding 1. Docentkwaliteit PhD: 3,3% Master: 70% Post-hbo AA: 10% Bachelor: 16,7% Instellingstoets Kwaliteitszorg is in het voorjaar van 2013 door het NVAO panel als positief beoordeeld. Het formele oordeel moet nog worden ontvangen. 2. Gemiddeld aantal contacturen per week per studiejaar Jaar 1: 7,3 Jaar 2: 7,6 Jaar 3: 6,1 Jaar 4: 6,5 3. Docent-student ratio Op peildatum juni 2013 is dit 1 : 39,5 4. Instroom Bachelor Cohort Instroom Instroom Associate Degree Cohort Instroom Uitval uit het eerste jaar Bachelor Cohort Uitval 4% 6% 9% 5% 10% 0% 7. Uitval uit het eerste jaar Associate Degree Cohort Uitval 0% 0% 4% 1% 5% 0% 8. Uitval totaal uit de Bachelor Cohort Uitval 30% 40% 32% 22% 31% 6% 9. Uitval uit de Associate Degree Cohort Uitval 4% 9% 12% 5% 11% 2% 10. Rendement Bachelor (geslaagd binnen 5 jaar) 11. Rendement Bachelor (totaal geslaagd) 12. Rendement Associate Degree (totaal geslaagd) Cohort Rendement 37% 42% 34% 48% 60% Cohort Rendement 49% 67% 58% 52% 60% Cohort Rendement 45% 47% 43% NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 9/69

10 10/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

11 2 Beoordeling Het visitatiepanel beschrijft hieronder per standaard van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het eindoordeel over de opleiding volgt in hoofdstuk 3. De bachelor- en de Associate degree opleiding Accountancy (AC) worden in één variant aangeboden: deeltijd. De meeste bevindingen, overwegingen en oordelen zijn op hierop van toepassing, daar waar de bachelor verschilt met de Associate degree opleiding is dat expliciet in de tekst aangegeven. De deeltijd bachelor- en de Associate degree opleiding Accountancy in Breda is één van de veertien bekostigde deeltijdopleidingen Accountancy in Nederland; in vier gevallen is er ook een Associate degree (Ad) programma aan verbonden. De opleiding is onderdeel van de Academie voor Deeltijd. 1 Na het behalen van de deeltijdopleiding AC is het mogelijk om door te stromen naar vervolgopleidingen op het gebied van accountancy, zoals RA en AA en de master AC (bij AVANS+). Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Bevindingen Beroeps- en opleidingsprofiel De deeltijdopleiding Accountancy (AC) van AVANS Hogeschool leidt studenten op voor beroepen binnen de financieel-administratieve dienstverlening met een specifieke focus op de audit- en assurancefunctie van de accountant. Het totale opleidingsbouwwerk omvat een Associate degree, een bachelor en vervolgopleidingen binnen het hbo dan wel aan de universiteit. Binnen dit bouwwerk kunnen onderscheiden worden: De associate degree accountancy; De bachelor accountancy; De post-hbo-opleiding tot accountant-administratieconsulent; De universitaire (post)masteropleiding tot registeraccountant. De afgestudeerde Associate degree van de opleiding Accountancy is werkzaam bij op het midden- en kleinbedrijf gerichte accountantskantoren en bij administratiekantoren. De werkzaamheden liggen primair op het gebied van de administratieve en fiscale dienstverlening. 1 In de rest van dit rapport wordt de Academie voor Deeltijd afgekort tot ADT. NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 11/69

12 Afgestudeerden van de bacheloropleiding Accountancy kunnen aan de slag als financieel dienstverlener voor het niet-controleplichtige deel van het midden- en kleinbedrijf. Hierbij kunnen zij zich zelfstandig vestigen of in dienst treden bij een administratiekantoor dan wel bij een op het midden- en kleinbedrijf gerichte (afdeling van een) accountantsorganisatie. Daarnaast onderscheidt de opleiding AC zich ten opzichte van de voltijdopleidingen vanwege de praktijkgerichtheid; studenten werken niet met casuïstiek maar met opdrachten uit hun eigen beroepspraktijk waardoor ze doorlopend de theorie aan de praktijk toetsen. De organisatie is ingericht om onderwijs aan te bieden aan werkende volwassenen. Het onderwijs bestaat uit authentieke opdrachten en de docenten hebben veel relevante beroepservaring. Eindkwalificaties In 2012 is het Beroeps- en Opleidingsprofiel hbo AC 2012 geactualiseerd voor elke domeincompetentie waarin staat beschreven op welk niveau een afgestudeerde accountant moet opereren. Dit is tevens vastgesteld door het Accountancy (AC)-scholenoverleg. Het Beroeps- en opleidingsprofiel 2009 vormt de basis voor de verantwoording van de eindkwalificaties van de deeltijdopleiding AC in Breda. Cohorten tot 2012 krijgen het getuigschrift Bachelor of Economics (BEC), cohorten vanaf 2012 krijgen het getuigschrift Bachelor of Business Administration (BBA). Tevens zijn de eindtermen van de Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) hierop van toepassing. Deze eindtermen zijn voorzien van richtlijnen voor de studielast van de betreffende onderwerpen. De opleiding werkt met het sinds 2005 binnen AVANS Hogeschool ingevoerde Competentiegericht onderwijs (CGO). Met de invoering van het CGO heeft de opleiding AC het curriculum geheel vernieuwd. Dit houdt in dat competenties integraal worden aangeboden en getoetst, waarbij uitgegaan wordt van authentieke beroepssituaties. De leerdoelen bij de verschillende modules en thema s zijn afgeleid van de domeincompetenties. Het niveau dat een student moet behalen per domeincompetentie is conform het voorgeschreven eindniveau en staat beschreven in het Competentieprofiel Bachelor Accountancy Het verwerven van de competenties wordt in de propedeuse op niveau 1 (instructieniveau) gerealiseerd. De hoofdfase is gebaseerd op de niveaus 2 en 3 van de landelijke domeincompetenties waarbij ook sprake is van meer integratie om de praktijk in de modules en thema s tot uiting te laten komen. In bijlage 1 van dit rapport is een overzicht van de opleidingscompetenties opgenomen. Het Ad-programma bestaat uit de eerste twee jaar van de bachelor en is bij aanvang afgestemd met het werkveld. Daarnaast maken de Ad-studenten twee beroepsproducten in de praktijk namelijk een complexe belastingopgave en een jaarverslag, en tonen een jaar relevante werkervaring in het 2 de studiejaar. Voor de propedeuse van de Associate degree opleiding geldt dat studenten een jaar algemene werkervaring kunnen aantonen. Hiermee wordt ook aangesloten op de landelijke eindcompetenties AC. 12/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

13 In de Kritische Reflectie geeft de opleiding aan dat zij zich binnen het CGO in de afgelopen jaren toegelegd heeft op het sterker integreren van toegepast onderzoek, internationalisering, de kwaliteit van toetsing en intensievere studieloopbaanbegeleiding. Internationale oriëntatie Het Landelijk Beroeps- en opleidingsprofiel hbo Accountancy is afgestemd met het beroepsprofiel van de beroepsorganisatie NBA, internationale standaarden, beroepsregels en regelgeving zoals de International Financial Reporting Standards (IFRS) en de International Standards on Auditing (ISA). De vaststelling en toetsing vinden plaats binnen de overlegstructuur van alle accountancyopleidingen in Nederland, het AC-scholenoverleg. De inhoud van de opleiding moet voldoen aan de wettelijke eisen die worden gesteld vanuit de CEA. Gevolg hiervan is dat de kennis die in de opleiding aan bod komt grotendeels wordt bepaald door de theoretische eindtermen van de CEA. De CEA eindtermen voldoen aan de EU-richtlijn (2206/43/EG) ten aanzien van de controle van (geconsolideerde) jaarrekeningen. In de Kritische Reflectie geeft de opleiding aan dat internationalisering een integraal onderdeel vormt in het kader van het door AVANS geformuleerde onderwijsbeleid zoals dat staat beschreven in Met passie en betrokkenheid, meerjarenbeleidsplan Avans Hogeschool staat in een internationale context en wil voldoen aan internationaliseringsdoelstellingen, mobiliteit en de eisen van internationale partners. De ADT levert een bijdrage aan een internationale onderwijsmarkt. De academie biedt studenten een module Engels en een module Internationaal zaken doen aan. Ook worden vakliteratuur en boeken voorgeschreven in de Engelse taal. Betrokkenheid werkveld De opleiding ziet er nauwgezet op toe dat inhoud en opzet van het programma aansluit bij de wensen en behoeften van het werkveld. De lessen worden verzorgd door accountants, fiscalisten en andere professionals uit de praktijk. Daarnaast geven de bedrijfspresentaties bij het afstuderen interactie mét en input vanuit de actualiteit van het beroep. De opleiding investeert actief in diverse regionale netwerken van werkgevers zoals de Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW) en een netwerk van ondernemende mensen onder de naam VOC en zoekt naar samenwerkingsmogelijkheden op gebieden die relevant zijn voor het beroepenveld. Dit komt tot uiting in overleg met werkgevers- en brancheorganisaties. De opleiding heeft een Opleidingsadviescommissie die tenminste tweemaal per jaar bijeenkomt. De Opleidingsadviescommissie bestaat uit vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven waaronder Amarant, ESJ Breda, Baker Tilly Nerk N.V., Globe-Europe en YER (Young Executive Recruitment). De commissie bewaakt onder meer de beroepsgerichtheid en kwaliteit van de opleiding door ontwikkelingen in het werkveld van de accountant te vertalen naar onderwijsprogramma s. Het panel heeft de notulen van vergaderingen van de commissie ingezien en stelt vast dat relevante, inhoudelijke en actuele onderwerpen worden besproken en dat de relatie wordt gelegd met het curriculum van de opleiding. NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 13/69

14 Overwegingen en conclusie Het panel heeft de competenties en niveaus van de opleiding bestudeerd en constateert dat inhoud en niveau van de opleiding AC passen bij een Associate degree en hbo-bachelor in het domein Accountancy. De opleiding hanteert voor het curriculum het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel uit 2009 en de eindtermen van de CEA. Voor het bewaken van het hbo-niveau maakt de opleiding gebruik van de generieke hbo-kernkwalificaties en de Dublin descriptoren. Deze generieke kernkwalificaties komen terug in het eindniveau van de beroepstaken van de opleiding. Het panel ziet dat de opleiding vanuit de beroepstaken, competenties en niveaus een verbinding legt naar het onderwijsprogramma en dat dit op een heldere en overzichtelijke manier is aangegeven. Het panel constateert ook dat het eindniveau van de bachelor-opleiding voldoende is geborgd, maar voor de Associate degree ziet het panel ruimte voor verbeteringen wat betreft de afstudeerbegeleiding op de werkplek. De opleiding wil zich onder meer profileren met het onderwerp internationalisering maar het panel heeft hierbij geconstateerd dat dit nog wat mager is en niet voldoende stevig verankerd in het curriculum. In gesprekken met studenten kwam naar voren dat ze dit ook niet echt herkennen binnen hun opleiding. Alleen in jaar 1 hebben ze een cursus Internationaal zakendoen en een cursus Engels gevolgd. Het panel constateert, in lijn met wat de opleiding in de Kritische Reflectie zelf aangeeft, dat de onderzoeksleerlijn nog niet voldoende verankerd is in het programma en dat deze nader moet worden uitgewerkt. Het panel ziet dat de opleiding zich op de hoogte houdt van de ontwikkelingen in het werkveld en in het vakgebied door deelname aan het landelijk overleg met verwante opleidingen en door intensieve contacten met het werkveld. Ook de alumni met wie het panel sprak, waren tevreden over de opleiding, zowel wat betreft de aansluiting op het beroep als op een vervolgstudie. De meeste alumni gaan na hun associate degree- of bacheloropleiding door met een vervolgopleiding. Het panel komt op basis van bovenstaande overwegingen tot het oordeel voldoende. Standaard 2 Onderwijsleeromgeving Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Bevindingen Opbouw programma De opleiding AC is een deeltijdopleiding en bestaat uit vier studiejaren voor de bachelor- en twee studiejaren voor de Associate degree opleiding. Een jaar is verdeeld in vier kwartaalblokken waarin modules en thema s centraal staan. 14/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

15 Een module of thema is een vast omschreven studieprogramma dat gedurende tien weken wordt aangeboden en is ingericht in acht weken lessen, een zelfstudieweek en een toetsweek. Binnen een studiejaar worden 8 modules of 4 thema s aangeboden. Het studieprogramma van de bacheloropleiding bestaat uit twee fasen: een propedeutische fase van 60 EC en een hoofdfase van 180 EC. De Overall Toets (OAT) en het afstuderen zijn onderdeel van de hoofdfase. Het studieprogramma van de Associate degree (Ad) is hetzelfde als de eerste twee studiejaren van de bacheloropleiding en bestaat uit de propedeutische fase van 60 EC en de hoofdfase van 60 EC. Het eindniveau (niveau 2) van de Associate degree is vergelijkbaar met het niveau dat de bacheloropleiding na twee jaar heeft bereikt. Hierdoor kan een student die het Ad-getuigschrift heeft behaald, zonder problemen doorstromen naar het derde studiejaar van de bacheloropleiding AC. Het programma biedt een combinatie van theorie- en praktijkonderwijs. Dit houdt in dat de kennis en vaardigheden die worden aangeboden in de modules en thema s door studenten worden toegepast in concrete vraagstukken/opdrachten in de beroepspraktijk waar ze werkzaam zijn. In bijlage 2 is een schematisch overzicht opgenomen van het curriculum van de bachelor- en Associate degree opleiding. Inhoud van het programma Relatie tussen de beoogde eindkwalificaties en de inhoud van het programma De eindkwalificaties van de opleiding zijn uitgewerkt in de domeincompetenties en deze zijn weergegeven in een competentiematrix. Hierbij is aangegeven welke domeincompetenties op welk niveau in de verschillende onderwijseenheden aan bod komen. De eerste twee studiejaren van de opleiding zijn modulair en de laatste twee studiejaren zijn thematisch ingericht. In de propedeuse wordt door middel van de modules een grondige basis gelegd voor een brede oriëntatie binnen het domein van de Bachelor of Economics (BEC). Vanaf studiejaar leidt de opleiding op tot een Bachelor of Business Administration. De opleiding heeft de domeincompetenties, beroepstaken en niveaus vastgelegd in het Opleidingskader Accountancy, Voor studenten is de relatie zichtbaar in de module- en themabeschrijvingen. Het panel heeft van alle studiejaren verschillende moduleen themawijzers bestudeerd en vindt dat de opleiding hiermee aantoont dat de inhoud van het programma de beoogde eindkwalificaties afdekt. Het panel ziet ook dat de eisen die worden gesteld aan het beoogde niveau duidelijk zijn beschreven in de studiewijzers. Studenten worden via een standaard format, per module of thema voorzien van informatie over onder meer de competenties, beroepsproducten, leerdoelen, literatuur, studiepunten, contacturen, beoordelingscriteria en toetsvormen. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat voor hen bij de start van een module of thema duidelijk is welke competenties centraal staan en aan welke leerdoelen wordt gewerkt Kennis en vaardigheden De kennis en vaardigheden die studenten zich eigen moeten maken tijdens de studie zijn onderdeel van de Body of Knowledge and Skills (BoKS) van het domein Economics. Deze BoKS is gemeenschappelijk voor alle opleidingen in het domein Economics, de eindtermen van de CEA zijn specifiek voor AC opgesteld. NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 15/69

16 In de Kritische Reflectie schrijft de opleiding dat ze haar onderwijs op een competentiegerichte manier heeft ingericht. In ieder thema komen verschillende domeincompetenties op een steeds hoger niveau aan bod. De leeractiviteiten zijn bedoeld om de competenties concentrisch op een voldoende niveau te ontwikkelen. In het Opleidingskader Accountancy staat dit verder uitgewerkt. Studenten leren de beroepsvaardigheden direct toe te passen in de praktijk omdat zij al werkzaam zijn in een accountantskantoor of bedrijf. Docenten leggen de koppeling met de actuele beroepspraktijk waarin deze competenties zijn vereist. Daarnaast sluiten studenten een aantal modules en thema s af met een praktijkopdracht waarin zij aantonen dat ze de beroepsvaardigheden op het juiste niveau beheersen. De module- en themawijzers bieden naar het oordeel van het panel een gedetailleerde weergave van de kennis en vaardigheden die de opleiding van de student verwacht. Het panel ziet ook dat deze in samenhang wordt aangeboden. De horizontale en verticale samenhang borgt de opleiding door de kenniselementen zoals auditing en assurance, externe verslaggeving, bestuurlijke informatievoorziening, bedrijfsadministratie, management accounting, financieel management/financiering, management en organisatie, recht, belastingrecht, algemene economie, wiskunde en statistiek in de modules/thema s te integreren en gedurende de opleiding op een steeds hoger niveau aan bod te laten komen. De opleiding heeft vanuit de domeincompetenties en de daaruit voortvloeiende leerdoelen een keuze gemaakt uit de vakliteratuur die aansluit bij het onderwijs van AC. De kerndocenten binnen de opleiding zijn verantwoordelijk voor de keuze van adequate en upto-date literatuur waarbij het Leer- en Innovatiecentrum ondersteuning aanbiedt. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek de module- en themawijzers ingezien en de bijbehorende literatuur bekeken en constateert dat de opleiding gebruik maakt van standaardwerken. Het panel vindt de gebruikte literatuur van voldoende kwaliteit en niveau. De literatuur is relevant en representatief voor het domein. Op de literatuurlijst heeft het panel voor ieder studiejaar een beperkt aantal Engelstalige titels aangetroffen. Het panel is van mening dat wanneer de opleiding zich wil profileren met internationalisering, zij dit ook tot uitdrukking zou moeten brengen in de hoeveelheid Engelstalige literatuur die zij gebruikt. Onderzoeksvaardigheden In het Opleidingskader Accountancy, geeft de opleiding aan dat de domeincompetenties en de BoKS in ruime mate bijdragen aan de competenties die nodig zijn voor het praktijkgerichte onderzoek dat studenten van de Associate degree en bacheloropleiding AC moeten doen. Met de instelling van een werkgroep onderzoek in 2011 is de onderzoeksleerlijn, binnen alle opleidingen van de ADT en daarmee ook binnen het curriculum van AC expliciet gemaakt. Deze onderzoeksleerlijn is ondersteunend aan de onderzoeksleerlijn voor alle hbo-opleidingen Accountancy zoals deze is opgesteld door het AC-scholenoverleg. Het panel heeft op basis van de bestudering van het curriculum, de inhoud van de moduleen themawijzers en de gesprekken met studenten kunnen vaststellen dat er weliswaar een begin is gemaakt met een doorlopende onderzoeksleerlijn, maar dat deze nog niet voldoende is uitgewerkt en geïmplementeerd. 16/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

17 Er is hier sprake van een aantal losse elementen maar nog niet van een coherente doorlopende onderzoekslijn. Ook zijn artikelen uit vaktijdschriften (De Accountant, AccountancyNieuws, Controllersmagazine et cetera) en (eventueel) lichte wetenschappelijke tijdschriften (MAB) nog niet in de onderzoekslijn opgenomen, noch maken zij anderszins deel uit van het curriculum. Vormgeving van het programma Didactisch concept en werkvormen De onderwijsvisie en het didactisch concept van de opleiding AC staan beschreven in het Opleidingskader Accountancy ADT, en in de notities Kansrijk in Deeltijd, 2011 en Onderwijsvisie Het onderwijs bij de ADT kenmerkt zich door het feit dat leren een constante wisselwerking is tussen theorie en praktijk. De studenten en docenten zijn werkzaam in de praktijk en gebruiken hun ervaringen in het onderwijs. In de onderwijsvisie van de ADT staat het leren in een realistische context centraal aangezien studenten al werkzaam zijn in het relevante beroepenveld. Zij krijgen ook studiepunten voor hun werkervaring. Hieraan ligt de (sociaal) constructivistische visie op leren Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis. Visie op leren en onderwijs, 2007 ten grondslag. De interactie tussen studenten, docenten en beroepsbeoefenaren staat hierbij centraal. Door het inzetten van vrijwel uitsluitend externe docenten legt de opleiding een directe verbinding tussen de beroepspraktijk. Bovendien heeft elke student een baan en daardoor een netwerk zodat er binnen een groep studenten ook voortdurend sprake is van een verbinding van netwerken. Vanuit de visie op leren en onderwijs heeft de ADT gekozen voor een didactisch concept dat uitgaat van duurzame kennis- en competentieontwikkeling. De ADT verzorgt op twee aaneengesloten dagdelen onderwijs voor studenten zodat ze maar eenmaal per week naar de opleiding hoeven te komen. Op deze wijze wil de opleiding er aan bijdragen dat de werk- en studiedruk goed met elkaar in balans blijven. Het onderwijs en de werkvormen zijn zo ingericht dat studenten op een zelfstandige manier leren. Onderwijsactiviteiten en werkvormen zijn voor de student uitdagend en stimuleren tot actief en zelfstandig leren. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van actuele casus door docenten, discussieopdrachten en het inbrengen van praktijkcasuïstiek door studenten. Alle relevante vaardigheden komen in de opleiding aan de orde en worden geoefend in trainingen die een direct verband hebben met de thema s. Studenten geven in de gesprekken met het panel aan dat ze tevreden zijn over de gebruikte werkvormen. Deze zijn gevarieerd zo geven ze aan en aan alle modules zijn casus, opdrachten of projecten verbonden. Studenten vinden dat de actualiteit en de beroepspraktijk goed tot uitdrukking komen in de modules en thema s. Dit komt met name door de inbreng van docenten en omdat de opdrachten die de studenten uitvoeren afkomstig zijn van echte opdrachtgevers. Het panel is van oordeel dat er een goede afwisseling is tussen de werkvormen en dat deze ondersteunend zijn aan het realiseren van de eindkwalificaties. NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 17/69

18 Begeleiding van studenten Voor aanvang van de studie hebben studenten een intakegesprek met de opleidingscoördinator of de management-assistente. Hierin licht de aankomende student zijn motivatie toe en wordt gekeken naar de verwachtingen van zowel de student als de opleiding en of de opleiding ook bij de student past. Bij een achterstand op Engels, Nederlands of Rekenvaardigheid biedt de opleiding ondersteunende modules hierin aan. Ook bestaat de mogelijkheid om een extra module te volgen over Snellezen en Mindmapping. Tijdens de opleiding kan een student op aanvraag begeleiding krijgen. Als de studieresultaten niet voldoen aan het Bindend Studie Advies (BSA) neemt de opleiding het initiatief. In de propedeuse speelt de studiebegeleiding de grootste rol omdat de student zich dan nader moet oriënteren over de opleiding en de combinatie van studie, werk en privé. De opleidingscoördinator en de management-assistente zijn in hun rol van studiebegeleider dagelijks beschikbaar om de studievoortgang of specifieke situaties aangaande de studie te bespreken. Hierbij is er de mogelijkheid voor begeleiding ten aanzien van de vakinhoud, het leerproces en het verloop van de studie. De opleiding is van mening dat studenten als volwassenen, zelf verantwoordelijk zijn voor het nemen van initiatief. Studenten waarbij de studievoortgang ernstig dreigt te vertragen, krijgen een uitnodiging voor een gesprek. Vanaf houden alle studenten vanaf studiejaar 1 een portfolio bij. De docent die het portfolio begeleidt geeft studenten persoonlijke begeleiding met betrekking tot het portfolio en geeft hierover ook schriftelijke feedback. Tijdens het afstuderen wordt de student begeleid door twee begeleiders, een vanuit de opleiding (afstudeerbegeleider) en een vanuit de organisatie (bedrijfsbegeleider). De taken en rollen van beide begeleiders zijn voor de student helder beschreven in de afstudeerhandleiding. Studenten laten zich in het gesprek met het panel positief uit over de begeleiding van de vakdocenten en de afstudeerbegeleiders. Docenten zijn, zo geven zij aan, vanwege de kleinschaligheid van de opleiding goed bereikbaar en benaderbaar. Kwaliteit van het personeel Het onderwijs van de opleiding AC wordt verzorgd door een team van 30 docenten (in totaal 5,4 fte). Alle docenten hebben een parttime aanstelling en beschikken over actuele praktijkervaring omdat zij ook werkzaam zijn in de beroepspraktijk. Een aantal ervan zijn kerndocent en daarmee verantwoordelijk voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van een bepaalde module of thema. De formele docent-student ratio is 1:39,5, deze is vastgesteld op basis van het aantal ingeschreven studenten. De hoge ratio wordt veroorzaakt door het aantal studenten dat de opleiding bijna heeft afgerond met uitzondering van een enkel onderdeel zoals de landelijke Overall-toets (OAT). In werkelijkheid is de docent-student ratio op basis van de daadwerkelijk aanwezige studenten dan ook veel lager namelijk 1:32,6. 18/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB

19 Bij de selectie van docenten let men op de volgende zaken: inhoudelijke en didactische expertise, ruime praktijkervaring, werkzaam in de beroepspraktijk, scholing op hbo- en/of universitair niveau, de vaardigheid om praktijk en theorie te kunnen verweven en beschikken over coachingsvaardigheden. Dit staat ook beschreven in het ADT Personeelsbeleidsplan De vakinhoudelijke breedte van de opleiding AC is goed vertegenwoordigd door de achtergrond van de docenten. Nieuwe docenten krijgen begeleiding van de kerndocent die aan hun thema/module is verbonden. De kerndocent introduceert de nieuwe docent in de academie en is tevens aanspreekpunt. Nieuwe docenten zonder onderwijsbevoegdheid moeten de AVANS basiscursus didactische vaardigheden volgen en alle docenten waarmee het panel heeft gesproken, hebben deze basiscursus ook gevolgd. Met ingang van september 2013 wordt in de basiscursus ook een dagdeel besteed aan onderzoeksvaardigheden. Daarnaast hebben docenten zich door middel van scholing bekwaamd op het gebied van onder andere toetsing, competentiegericht onderwijs, leerstofontwikkeling en afstudeerbegeleiding. In studiejaar hebben alle propedeusedocenten deelgenomen aan een workshop over toetsing. Daarnaast volgen docenten ook scholing over het gebruik van Blackboard en Smartboard en worden tijdens docentbijeenkomsten workshops georganiseerd over nieuwe ontwikkelingen binnen de didactiek en onderwijs. De academie biedt ook trainingen voor docenten die betrokken zijn bij afstudeerbegeleiding. Onderzoeksvaardigheden zijn hierbij expliciet opgenomen. Voor nieuwe docenten is er de docentenwegwijzer ( ) die houvast biedt aan nieuwe docenten; hierin is praktische informatie opgenomen. Het panel heeft gesproken met een deel van het docententeam en hun achtergronden bestudeerd en heeft kunnen vaststellen dat het docententeam beschikt over ruime vakinhoudelijke expertise, waarbij er een goede balans is tussen de kennis en ervaring binnen de vier kernvakken AC. De studenten en alumni die het panel heeft gesproken zijn positief over de kwaliteit van de docenten. Het panel maakt uit deze gesprekken op dat de docenten didactisch zijn onderlegd en ruim voldoende inhoudelijke en praktische kennis hebben van de verschillende vakgebieden. Ook stelt het panel vast dat docenten nieuwe ontwikkelingen en actuele onderwerpen oppakken en integreren in het onderwijs. Studenten waarderen dit. Het panel is wel van mening dat de integratie van nieuwe onderwerpen op een meer systematische basis kan plaatsvinden door steeds recente artikelen uit vaktijdschriften toe te voegen aan de verplichte lesstof van elk vak. Dit gebeurt volgens de studenten nu nog niet. Kwaliteit van de opleidingsspecifieke voorzieningen Voor het onderwijs maakt de opleiding gebruik van de huisvesting, voorzieningen en faciliteiten van AVANS Hogeschool. Het faciliteitenbeleid wordt op hogeschoolniveau ontwikkeld, de directie van de academie kan via het directeurenoverleg hierop invloed uitoefenen. De gebouwen van AVANS Hogeschool Breda en s-hertogenbosch zijn modern en voorzien van diverse goed geoutilleerde werk- en onderwijsruimtes, actuele ICTvoorzieningen op het gebied van moderne media en audiovisuele middelen, en overige voorzieningen zoals een grand café, kantine, informatiebalie en winkel met reprofaciliteiten. NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB 19/69

20 Studenten en docenten kunnen gebruik maken van de multifunctionele leeromgeving Xplora die ook in de avonden beschikbaar is. Deeltijdstudenten hebben zodoende ook de mogelijkheid om hier te studeren buiten werktijd. De academie draagt zorg voor een goede facilitering voor de deeltijdstudenten onder andere door de lessen te programmeren op één dag zodat studenten maar een dag per week naar de opleiding hoeven te komen. De informatievoorziening aan studenten verloopt zowel mondeling als digitaal. Door de kleinschaligheid van de opleiding zijn contacten tussen docenten en studenten snel gelegd. Docenten zijn, zo blijkt uit gesprekken met studenten, goed bereikbaar en benaderbaar. Daarnaast vinden studenten alle benodigde informatie en bronnen voor hun opleiding op Blackboard (module- en themawijzers en onderwijsmateriaal) en Osiris (studieresultaten). Het panel heeft tijdens de bezoekdag een rondleiding gekregen door het gebouw en heeft met studenten, docenten en opleidingsmanagement gesproken over de kwaliteit van de onderwijsvoorzieningen. Het panel is van oordeel dat de opleiding beschikt over een groot aantal goed geoutilleerde en ruime werk-, les- en computerlokalen en een mediatheek met een uitgebreide collectie boeken en tijdschriften. Studenten tonen zich in het gesprek met het panel tevreden over de kwaliteit van de onderwijsruimten, projectlokalen en de ICTvoorzieningen. Ook over de informatievoorziening zijn zij tevreden. Borging van de kwaliteit van de onderwijsleeromgeving De kwaliteit van de onderwijsleeromgeving wordt op verschillende manieren geborgd. De curriculumcommissie van de opleiding is verantwoordelijk voor de inhoud, afstemming en onderwijskundige vormgeving van het curriculum en bewaakt de actuele aansluiting bij het beroeps- en opleidingsprofiel. De curriculumcommissie adviseert, in overleg met het opleidingsmanagement, over wijzigingen in het curriculum en de afzonderlijke modules en thema s. De commissie baseert zich hierbij op het kader van de CEA, adviezen van de opleidingscommissie, het docentenoverleg en de adviezen van de werkveldcommissie. Alle besluiten van de curriculumcommissie komen ter sprake in bovengenoemde overleggen en leiden waar nodig tot aanpassing van de modules en thema s. Hiervoor is de kerndocent als modulehouder verantwoordelijk. Het panel stelt vast dat door de opleiding, de academie en de hogeschool verschillende aspecten van de onderwijsleeromgeving worden geëvalueerd. Voorbeelden van evaluaties zijn: de module- en thema-evaluaties, de NSE en alumni en werkveldonderzoek. Daarnaast bewaakt de opleiding de kwaliteit van de leeromgeving door de opleidingscommissie en de beroepenveldcommissie. Wel merkt het panel op dat de taak en rol van de Opleidingscommissie hierbij steviger moet worden neergezet. Overwegingen en conclusie Het panel stelt vast dat de opleiding studenten een inhoudelijk goed programma biedt dat is gebaseerd op de landelijk vastgestelde domeincompetenties en dat studenten voorbereidt op de beroepspraktijk. Alle opleidingscompetenties komen in de opleiding op verschillende niveaus aan bod. De vier (verplichte) AC kernvakken, die als een rode draad door de opleiding lopen, zorgen voor een duidelijke focus. 20/69 NQA AVANS Hogeschool: Accountancy & Ad Accountancy - BOB