Avans Hogeschool. Accountancy Den Bosch. Beperkte opleidingsbeoordeling

Transcriptie

1 Avans Hogeschool Accountancy Den Bosch Beperkte opleidingsbeoordeling Netherlands Quality Agency (NQA) 10 Juli 2013

2 2/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

3 Inleiding Dit visitatierapport bevat de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding Accountancy van Avans Hogeschool in s-hertogenbosch. De opleiding wordt in voltijd en deeltijd aangeboden en ook als zodanig beoordeeld. De beoordeling is uitgevoerd door een visitatiepanel dat door NQA in opdracht van Avans Hogeschool is samengesteld. Het panel is in overleg met de opleiding samengesteld en is voorafgaand aan de visitatie goedgekeurd door de NVAO. Het rapport beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies van het panel. Het is opgesteld conform het Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (22 november 2011) en het NQA Protocol 2013 voor de beperkte opleidingsbeoordeling. De visitatie heeft plaatsgevonden op 30 en 31 mei Het visitatiepanel bestond uit: De heer prof. dr. H.F.D. Hassink RA (voorzitter en domeindeskundige) De heer drs. H. Ploeger (domeindeskundige) De heer B.J.C.G. de Kock AA (domeindeskundige) De heer M. Teeken (studentlid) Mevrouw drs. C.W.G.P. van Pelt, senior auditor van NQA, trad op als secretaris van het panel. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen van het desbetreffende beoordelingskader van de NVAO en aan de eisen van het NQA Protocol Het panel heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het visitatiepanel in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Het visitatiepanel verklaart dat de beoordeling van de opleiding in onafhankelijkheid heeft plaatsgevonden. Utrecht, 10 juli 2013 Panelvoorzitter Panelsecretaris De heer prof. dr. H.F.D. Hassink Mevrouw drs. C.W.G.P. van Pelt NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 3/53

4 4/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

5 Samenvatting Het visitatiepanel concludeert op basis van de visitatie dat de hbo-bacheloropleiding Accountancy (voltijd, deeltijd s-hertogenbosch) van Avans Hogeschool van voldoende kwaliteit is. Het panel beoordeelt beide varianten van de opleiding als voldoende. De vierjarig bacheloropleiding Accountancy van Avans Hogeschool wordt aangeboden als voltijd- en deeltijdopleiding en wordt verzorgd in s-hertogenbosch. Studenten krijgen na afronding van de opleiding de titel Bachelor of Economics. Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties De opleiding Accountancy van Avans Hogeschool leidt studenten op voor een startfunctie binnen het vakgebied van de accountant. Deze opereren vooral binnen het midden- en kleinbedrijf (MKB) en zijn werkzaam als assistant accountant, assistant controleleider, consultant en AA accountant. De eindkwalificaties van de opleiding zijn uitgedrukt in negen competenties die samenhangen met zes beroepstaken. De competenties sluiten aan bij de landelijk geaccepteerde beroepseisen. De zes beroepstaken passen bij het beroep van de accountant en de negen competenties zijn relevant voor het domein waarvoor wordt opgeleid. Op opleidingsniveau worden stappen gezet om te komen tot een verdere uitwerking van de visie op internationalisering. Het panel vindt dit ook wenselijk omdat het domein en vakgebied van de accountant zich (deels) afspeelt in een internationale context en omdat van afgestudeerden verwacht mag worden dat zij over de grenzen van hun vakgebied en regio/land heen kunnen kijken. Het panel beoordeelt standaard 1 als goed. Standaard 2 Onderwijsleeromgeving De opleiding wordt aangeboden in voltijd en deeltijd en omvat vier studiejaren. De voltijd- en deeltijdopleiding leiden op voor dezelfde beroepstaken en competenties. Het programma is concentrisch van opbouw wat inhoudt dat competenties in toenemende mate van complexiteit terugkomen in de beroepstaken. Het programma is opgebouwd vanuit de negen competenties en wordt door middel van beroepstaken van accountant context voorzien. Kennis, vaardigheden en houding ontwikkelen studenten in de verschillende onderwijsblokken door middel van hoor- en werkcolleges, stages, casuïstiek, projecten en studieopdrachten. De aangeboden kennis is van voldoende niveau. Het panel ziet een aantal verbeterpunten, zoals het sterker aanzetten van het gebruik van internationale literatuur in het programma en de blijvende aandacht voor de versterking van onderzoeksvaardigheden bij studenten. De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen en neemt maatregelen in de vorm van intakegesprekken en advisering naar aanleiding daarvan om de aansluiting met het onderwijsprogramma zo optimaal mogelijk te laten zijn. NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 5/53

6 De opleiding biedt studenten studieloopbaanbegeleiding en een studieloopbaanbegeleider (slb er) en studenten zijn hierover zeer tevreden. Voor het docententeam geldt dat zij een mastergraad hebben of hbo- of hbo+ zijn opgeleid. Het docententeam beschikt over de nodige vakinhoudelijke en onderwijskundige kwalificaties. Studenten zijn tevreden over de kwaliteit van de docenten. De kwaliteit van de voorzieningen, lokalen, werk- en studieplekken is goed. De informatievoorziening voor studenten verloopt via de elektronische leeromgeving Blackboard, de Avans portal en Osiris. Het panel beoordeelt standaard 2 als voldoende. Standaard 3 Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties Het systeem van toetsing is van voldoende kwaliteit. De opleiding gebruikt verschillende toetsvormen die passend zijn bij het onderwijs en ook de kwaliteit van de toetsen is voldoende. De opleiding heeft aandacht voor de kwaliteitsbewaking van toetsen en beoordelen. Het panel concludeert dat bij studenten in de laatste twee jaren (2011 en 2012) het gerealiseerde eindniveau voldoende is. Hierbij maakt het panel wel de kanttekening dat de opleiding doorgaans nogal aan de hoge kant zit qua becijfering van de beoordeling. Wel constateert het panel dat de opleiding de systematiek van het afstuderen recent goed heeft opgepakt en dat de onderzoekslijn vanaf jaar 1 tot en met jaar 4 als doorgaande leerlijn in het programma zal worden opgenomen. Het panel is positief over de goede aansluiting van de bacheloropleiding op een post-hbo of universitaire vervolgopleiding. Het panel beoordeelt standaard 3 als voldoende. Op grond van de beoordelingen van de drie standaarden en de beslisregels van de NVAO beoordeelt het panel de opleiding als voldoende. 6/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

7 Inhoudsopgave 1 Basisgegevens van de opleiding 9 2 Beoordeling 11 Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties 11 Standaard 2 Onderwijsleeromgeving 15 Standaard 3 Toetsing en gerealiseerde resultaten 25 3 Eindoordeel over de opleiding 31 4 Aanbevelingen 33 5 Bijlagen 35 Bijlage 1: Eindkwalificaties van de opleiding 37 Bijlage 2: Overzicht opleidingsprogramma 39 Bijlage 3: Deskundigheden leden visitatiepanel en secretaris 41 Bijlage 4: Bezoekprogramma 47 Bijlage 5: Bestudeerde documenten 49 Bijlage 6: Overzicht bestudeerde afstudeerwerken 51 Bijlage 7: Verklaring van volledigheid en correctheid 53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 7/53

8 8/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

9 1 Basisgegevens van de opleiding Administratieve gegevens van de opleiding 1. Naam opleiding in CROHO Accountancy 2. Registratienummer opleiding in CROHO BRIN-nummer: 07GR 3. Oriëntatie en niveau Bachelor of Economics 4. Aantal studiepunten 240 EC 5. Afstudeerrichting(en) Major (210 EC) + verplichte OAT minor (30 EC) 6. Varianten Voltijd en deeltijd 7. Locatie s-hertogenbosch 8. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO Visitatie:24 mei 2007 Besluit NVAO: 16 juni Code of conduct Ja Administratieve gegevens van de instelling 10. Naam instelling Avans Hogeschool 11. Status instelling Stichting/bekostigd hoger onderwijs 12. Resultaat instellingstoets kwaliteitszorg Instellingstoets kwaliteitszorg is afgenomen voorjaar 2013 Kwantitatieve gegevens over de opleiding 1. Uitval uit het eerste jaar Cohort Uitval Voltijd 41,7% 43,1% 42,0% 50.9% 35.9% 38.9% 49.1% Deeltijd 21.1% 28.0% 40.0% 46.9% 33.3% 37.5% 35.7% 2. Uitval uit de bachelor Cohort Uitval Voltijd 26.6% 11.8% 31.6% 24.5% Deeltijd 47.4% 62.5% 73.3% 50.0% 3. Rendement Cohort Rendement Voltijd 69.0% 67.2% 73.5% 63.3% Deeltijd 54.5% 52.6% 18.8% 20.0% NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 9/53

10 4. Docentkwaliteit Graad MA PhD Percentage 70,4% Gerealiseerde docent-studentratio De opleiding verzorgt in 2012 het onderwijs voor studenten (totaal voltijd en deeltijd). De gerealiseerde docent-studentratio is 1: 29,7 6. Contacturen 1 per week per fase van de opleiding voltijd AC contacturen per week in lesuren á 45 min. contacturen per week in klokuren. lesweken toetsweken lesweken toetsweken P-fase 20,1 6,4 15,1 4,8 K-fase 17,6 7,4 13,2 5,6 E-fase 18,7 10,6 14,0 7,9 OAT minor 18,9 8,4 14,1 6,3 deeltijd AC contacturen per week in lesuren á 45 min. contacturen per week in klokuren. lesweken toetsweken lesweken toetsweken P-fase 8,1 3,7 6,1 2,8 K-fase 8,2 2,7 6,2 2,0 E-fase 8,4 4,7 6,3 3,5 Als contactuur is meegeteld een in het lesrooster opgenomen uur waarbij een docent fysiek aanwezig is. Hierbij zijn opgenomen de hoor- en werkcolleges, tutoruren, toetsing en studieloopbaanbegeleiding. Lesuren á 45 minuten zijn omgerekend naar klokuren 1 Alle contacturen op basis van 16 onderwijsweken per semester 10/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

11 2 Beoordeling Het visitatiepanel beschrijft hieronder per standaard van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Deze gelden voor beide varianten (voltijd en deeltijd) van de opleiding tenzij anders vermeld. Het eindoordeel over de opleiding volgt in hoofdstuk 3. Standaard 1 Beoogde eindkwalificaties De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Bevindingen Beroeps- en opleidingsprofiel De opleiding AC leidt studenten op voor een startfunctie binnen het vakgebied van een accountant. Veel voorkomende functies die studenten na het behalen van hun getuigschrift uitoefenen zijn bijvoorbeeld assistant accountant, assistant controleleider, consultant en AA accountant. Afgestudeerden beschikken over een theoretische basis die hen in staat stelt te functioneren als zelfstandig financieel-administratief dienstverlener voor het (niet-controleplichtige) midden- en kleinbedrijf (MKB). Algemeen geldt dat het merendeel (ca. 95 procent) van de accountants werkzaam is binnen de accountancy en een klein percentage (ca. 5 procent) in het bedrijfsleven. In het kader van internationalisering heeft de HBO-raad in juni 2012 vastgesteld dat het domein Economics een eenduidige bachelor-titel moet voeren. Alle economische opleidingen in Nederland zullen gezamenlijk gaan opleiden tot een Bachelor of Business Administration (BBA). Door het tijdstip van aanpassing van het beroepsprofiel heeft de opleiding AC besloten haar curriculum nog niet te wijzigen voor en het in 2009 vastgestelde Beroeps- en opleidingsprofiel HBO Accountancy dat gebaseerd is op de Bachelor of Economics voorlopig als uitgangspunt aan te houden. Voor de opleiding AC is op landelijk niveau een quick scan uitgevoerd of zij binnen de uitgangspunten van de BBA past. Dit is voor het overgrote deel reeds het geval maar voor studiejaar worden studenten nog opgeleid tot Bachelor of Economics. Uit de gesprekken met docenten kwam naar voren dat men het opleiden voor het beroepsprofiel BBA projectmatig aan pakt. Er zijn zes werkgroepen benoemd die dit moeten voorbereiden maar het hele docententeam is wel nauw betrokken bij de ontwikkelingen. Met ingang van studiejaar ontvangen studenten het getuigschrift Bachelor of Business Administration (BBA). NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 11/53

12 Eindkwalificaties De opleiding werkt met het sinds 2005 binnen Avans Hogeschool ingevoerde Competentiegericht onderwijs (CGO). Met de invoering van het CGO heeft de opleiding haar curriculum geheel vernieuwd. Dit houdt in dat competenties integraal worden aangeboden en getoetst, waarbij men uit gaat van authentieke beroepssituaties. De commissie Verreck heeft in 2003 een set van competenties beschreven die aan het domein Economics toebehoren en die zijn onderverdeeld in inhoudelijke en algemene competenties. Om invulling te geven aan de beroepstaken werkt de opleiding met zes inhoudelijke en twee algemene competenties. Hieraan is nog een negende competentie Zelfmanagement toegevoegd. De competenties zijn op drie niveaus ingedeeld waarbij twee factoren een rol spelen bij de niveaubepaling, namelijk de complexiteit van de taak en de context en de mate van zelfstandigheid. De competenties en niveaubeschrijvingen staan beschreven in het Opleidingskader Accountancy , bijlage 1. De opleiding AC neemt binnen het HBO een bijzondere positie in. Zij behoort tot het domein Economics met de bijbehorende competenties, maar daarnaast heeft zij nog enkele uitzonderlijke kenmerken die van belang zijn voor het beroeps- en opleidingsprofiel. De opleiding heeft te maken met wetgeving op het gebied van de accountancy. Sinds 1 januari 2013 is de Wet op het accountantsberoep (Wab) van kracht. In de Wab is vastgelegd dat de Commissie Eindtermen Accountantsopleidingen (CEA) de eindtermen voor de accountantsopleiding vaststelt. De vakgebieden die van belang zijn bij de wettelijke vereiste controles van financiële verantwoordingen moeten deel uit maken van de opleiding en worden bij algemene maatregel van bestuur vastgelegd. Daarnaast kent de opleiding AC een voor de drie kernvakken Bestuurlijke Informatievoorziening (BIV), Auditing & Assurance (A&A) en Externe Verslaggeving (EV) geïntegreerd landelijk examen, de zogenaamde Overall Toets (OAT). In het verleden hebben de NVAO, de HBO-raad en de CEA afspraken gemaakt over het toezicht op de hbo-bachelor accountantsopleidingen. Deze afspraken waren nodig omdat accountantsopleidingen vanuit verschillende wetten te maken hebben met toezicht op inhoud en kwaliteit. Omdat het accreditatieregime in 2011 is gewijzigd, was het wenselijk om de afspraken te herijken waarbij inhoud en kwaliteit nog beter op elkaar zijn afgestemd De eindtermen zijn gebaseerd op het rapport van de door CEA ingestelde Adviescommissie Eindtermen (ACE) van 2007 en van stakeholders zoals het AC-scholenoverleg en de HBO-raad. Jaarlijks beoordeelt de CEA de geldigheid en actualiteit van de eindtermen en zorgt voor het updaten als dat nodig is. Deze update wordt vanaf 2008 ook jaarlijks gepubliceerd via 2 De opleiding AC voldoet aan de eindtermen van het initiële accountancy-onderwijs. Als de bacheloropleiding wordt aangevuld met een post-hbo-opleiding accountantadministratieconsulent of een universitaire opleiding tot registeraccountant wordt de gehele set aan eindtermen afgedekt. 2 De laatste versie is: 2008/update2013/1.5 12/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

13 De eindtermen zijn volledig vertaald naar de leerdoelen van de opleiding AC. De leerdoelen komen terug in verschillende beroepsproducten. Het niveau dat een student behaalt is conform het voorgeschreven eindniveau van de bachelor. Dublin descriptoren In de Kritische Reflectie is in bijlage 4 aangegeven op welke manier de landelijke domeincompetenties voor de Bachelor of Economics zich verhouden tot de Dublin descriptoren. De opleiding AC sluit met haar eindkwalificaties aan bij het bachelorniveau van een hboopleiding en bij de internationaal aanvaarde niveaubeschrijvingen voor de Dublin descriptoren. Tevens worden de CEA eindtermen wat het initiële deel van de AC opleiding betreft aantoonbaar afgedekt. Uit de gesprekken is het panel gebleken dat voor de opleiding het hbo-eindniveau en de Dublin descriptoren nauw samenhangen met de CEA-eindtermen. Docenten gebruiken deze richtlijnen nauwgezet binnen hun onderwijs en daarnaast komen vrijwel alle praktijkopdrachten direct uit het bedrijfsleven. Voor elk vakgebied binnen de opleiding werken docenten intensief samen en stemmen hun onderwijs daarbinnen goed met elkaar af. Ook als er binnen de vakken iets wordt verschoven, let men er zorgvuldig op of alle eindtermen nog steeds worden afgedekt. Niveaus Door de koppeling van competenties aan niveaus heeft de opleiding de beschikking over een meer concrete beschrijving van de domeincompetenties, dit staat ook beschreven in het Opleidingskader Accountancy In de beroepsfuncties waarin afgestudeerden terecht komen, ook na een eventuele vervolgstudie, staan vier beroepstaken centraal namelijk: 1. administratieve dienstverlening, 2. fiscale dienstverlening, 3. controle en 4. advisering. In het schema hieronder is aangegeven welke competentie bij welke beroepstaak hoort en op welk niveau deze tijdens de studie wordt afgetoetst. Domeincompetentie Beroepstaak Adm. Controle Dienstverlening Fiscaliteit Advisering 1 Niveau 2 Niveau 3 2 Niveau 3 Niveau 2 Niveau 3 3 Niveau 1 Niveau 2 4 Niveau 2 Niveau 1 Niveau 3 5 Niveau 3 Niveau 3 Niveau 2 Niveau 1 6 Niveau 1 Niveau 2 Internationalisering In de Kritische reflectie geeft de opleiding aan dat internationalisering een integraal onderdeel is in het door Avans geformuleerde onderwijsbeleid, Met passie en betrokkenheid. Meerjarenbeleidsplan NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 13/53

14 De Academie voor Financieel Management, waarvan de opleiding AC een onderdeel is, stimuleert docenten en studenten om zich in een internationale context te begeven. In het Beroeps- en opleidingsprofiel HBO Accountancy (2009) wordt het belang van internationalisering en de minimale opleidingseis aangegeven. De opleiding AC richt zich primair op de nationale MKB-markten en de daarop van toepassing zijnde nationale wet- en regelgeving. Deze is voor de kernvakken voor een belangrijk deel afgestemd op internationale standaarden zoals International Financial Reporting Standards (IFRS) en de International Standards on Auditing (ISA). Voor de overige vakgebieden is de opleiding grotendeels gebaseerd op de door de CEA geformuleerde eindtermen. Verder wordt het vak Engels in de eerste twee studiejaren gedoceerd zodat studenten deze taal op minimaal ERK- B2 niveau beheersen. Ook wordt in een aantal vakgebieden gebruik gemaakt van Engelstalige literatuur en docenten krijgen trainingen om hun Engelse taalvaardigheden te verbeteren. Studenten kunnen een workshop interculturele communicatie volgen en het derde blok van de kernfase (K-fase) is internationaal georiënteerd. Gedurende meerdere blokken werkt de opleiding nauw samen met internationale (georiënteerde) organisaties en er bestaan samenwerkingsverbanden met andere opleidingsinstituten zoals met de Finse universiteit HAMK. Een aantal studenten studeert momenteel in het buitenland, bijvoorbeeld op Curaçao, af. Het panel heeft geconstateerd dat de gebruikte literatuur binnen de opleiding hoofdzakelijk Nederlandstalig is en dat de AA-accountant zich vooral binnen een nationale context begeeft. Voor de RA-accountant geldt wel dat deze zich meer beweegt in een internationale setting. Betrokkenheid werkveld Het Landelijk Beroeps- en opleidingsprofiel HBO Accountancy is afgestemd met het beroepsprofiel van de beroepsorganisatie NBA, internationale standaarden, beroepsregels en regelgeving zoals de International Financial Reporting Standards (IFRS) en de International Standards on Auditing (ISA). De vaststelling en toetsing vindt plaats binnen de overlegstructuur van alle accountancy-opleidingen in Nederland, het AC-scholenoverleg. De inhoud van de opleiding moet voldoen aan de wettelijke eisen die worden gesteld vanuit de CEA. Dit heeft tot gevolg dat de invulling van de opleiding ten aanzien van de kenniselementen grotendeels wordt bepaald door de theoretische eindtermen van de CEA. De CEA-eindtermen voldoen aan de EU-richtlijn (2006/43/EG) ten aanzien van de controle van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen. De Academie voor Financieel Management (AFM) is mede organisator van het congres Het Brabant Finance Event voor financials van de regionale bedrijven en instellingen. Daarnaast heeft de opleiding AC overleg met het beroepenveld dat meedenkt over hoofdzaken rond de inrichting van het competentiegericht curriculum. AFM is lid van de Europese Advisory Council en adviseert Microsoft op welke wijze het hoger onderwijs beter kan worden ondersteund bij het gebruik van Microsoft ERP-systemen door studenten en docenten. 14/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

15 Naast alle formele netwerken kan AFM een beroep doen op het persoonlijke netwerk van haar medewerkers. Het aantal bedrijven en relevante professionals binnen de netwerken is aanzienlijk, mede door het grote aantal collega s dat meerdere jaren in het bedrijfsleven heeft gewerkt of nog steeds werkzaam is. Om uitdrukking te geven aan dit informele netwerk en om voldoende contact te houden, heeft AFM een aantal ondernemersontbijt sessies georganiseerd. Op deze manier kan de opleiding haar onderwijs beter afstemmen op de arbeidsmarkt. Het panel heeft gesproken met vertegenwoordigers uit het beroepenveld en is van mening dat deze zich betrokken voelen bij de opleiding en tevreden zijn over studenten en afgestudeerden. Ze hebben hierbij aangegeven dat studenten en afgestudeerden geschikt zijn voor dit werk en goed functioneren in een team. Overwegingen en conclusie Het panel heeft de beroepstaken, competenties en niveaus van de opleiding bestudeerd en constateert dat de opleiding hiermee een kloppend verhaal neer zet: de vier beroepstaken passen bij het beroep van een accountant, de negen competenties zijn relevant voor het domein van de opleiding en door de opleiding geconcretiseerd in niveaukenmerken. Daarbij toont de opleiding aan dat de competenties aansluiten bij de Dublin descriptoren. Het panel ziet dat de opleiding vanuit de beroepstaken, competenties en niveaus een verbinding legt naar het onderwijsprogramma en dat dit op een heldere en overzichtelijke manier is aangegeven. Ten aanzien van het onderwerp internationalisering constateert het panel dat de opleiding hieraan meer aandacht kan besteden en dat het gebruik van Engelstalig literatuur nog te beperkt is. In de gesprekken met alumni kwam naar voren dat zij zeer tevreden zijn over de opleiding, zowel wat betreft de aansluiting op het beroep als op een vervolgopleiding. Het panel komt op basis van bovenstaande overwegingen tot het oordeel goed. Standaard 2 Onderwijsleeromgeving Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Bevindingen Inhoud van het programma De opleiding geeft in de Kritische Reflectie aan dat, conform het Beleidskader bacheloropleidingen & Associate-degree-programma s (2012), de opleiding uit twee delen bestaat: NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 15/53

16 1. Beroepsprofilering: dit deel heeft betrekking op de domeincompetenties en omvat een major met een omvang van 210 studiepunten. 2. Individuele profilering: dit deel is ter vrije keuze van de student en kan al of niet betrekking hebben op de domeincompetenties en heeft een omvang van 30 studiepunten (OER Accountancy ). Het programma van de opleiding wijkt af van de algemene indeling in zoverre dat de individuele profilering geen vrije keuze is voor de student. Studenten zijn verplicht (besluit College van Bestuur, 2012) de minor Accountancy te volgen omdat het landelijk examen OAT een onderdeel is van deze minor. Het programma is verder zo ingericht dat studenten in stappen kunnen werken aan het eigen maken van de competenties die nodig zijn om de eindkwalificaties te behalen. De domeincompetenties verwerft de student tijdens het uitwerken van de beroepsproducten, waarbij de verschillende beroepsproducten gekoppeld zijn aan één of meerdere competenties. Het schema hieronder geeft de opbouw van het curriculum weer en de wijze waarop de beroepsproducten over de verschillende blokken zijn verdeeld. Blok 1 Blok2 Blok 3 Blok 4 Jaar 1 Managementgame & EyeLove Jaarrekening Houtimport Van den Hoogenhoff & PWC Inrichten financiële administratie Bata Kostprijs Gemeente Boxmeer Risico Jaar 2 Fagro interimbureau en Witlox Accountants Reporting & Business Control Banken Ondernemingsplan Mars Administratie en Informatie KPMG Accountants Controle en Risico Jaar 3 Foederer DFK Accountants Samenstellen en overname Stage Mazars Accountants Administratie, consolidatie en controle Jaar 4 Ernst & Young Minor OAT Afstuderen Opbouw van het programma De opleiding Accountancy is een vierjarige opleiding die in voltijd en deeltijd wordt aangeboden. De onderwijsjaren zijn elk onderverdeeld in vier blokken van ieder tien weken. Het 1 ste jaar is de propedeuse (P-fase) waarin de student zich oriënteert op de verdere studie en het beroep. De Kernfase (K-fase) beslaat jaar 2, in deze fase wordt dieper ingegaan op de theorie en werkt de student met gevarieerde praktijkopdrachten. In de K-fase wordt voortgebouwd op de kennis die is opgedaan in de P-fase. De Eindfase (E-fase) beslaat de 16/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

17 laatste twee jaren (jaar 3 en 4) van de opleiding. In blok 1 van het derde jaar ligt de nadruk op het samenstellen van jaarrekeningen en de rol van de accountant in het overnameproces. Blok 2 en 3 zijn ingevuld met een stage van 20 weken. Voordat een student op stage kan, moet hij 3 de stagedrempel gehaald hebben (OER Accountancy ). Voor de deeltijd loopt de K-fase door tot en met blok 2 van jaar drie en begint in blok 3 van jaar 3 de E-fase. Voor deeltijdstudenten is geen stage opgenomen in het onderwijsprogramma. In plaats daarvan schrijven zij een reflectieverslag over hun werkzaamheden bij het bedrijf waar ze werkzaam zijn. Dit verslag wordt geschreven aan de hand van zes vakinhoudelijke competenties. Daarnaast moet de student een beoordeling van zijn leidinggevende overleggen aan de opleiding en wordt de student op de werkplek bezocht door een docent die ook een gesprek met de leidinggevende voert (BORwijzer deeltijdopleidingen Accountancy/Bedrijfseconomie, AFM 2012). Het laatste jaar in de E-fase begint met de verplichte minor OAT. Deze omvat 30 studiepunten en is een aanvullend en samenhangend programma van een half jaar. De drie kernvakgebieden komen hierin aan bod namelijk Auditing & Assurance, Externe Verslaggeving en Bestuurlijke Informatieverzorging. De studieonderdelen van de minor OAT worden via schoolexamens getoetst. Aan het einde van de minor OAT wordt een door het AC-scholenoverleg georganiseerd landelijk examen, de OAT, afgenomen. De OAT bestaat uit een integratieve toets die is gebaseerd op de leerstof van de drie kernvakgebieden. Het behalen van de landelijke OAT is een voorwaarde voor het afronden van de AC opleiding en verkort de studieduur bij instroom in post-initiële opleidingen AC. Uit de Studiegids AFM en het Leerplan Accountancy blijkt dat de propedeuse een drietal functies heeft: een oriënterende, een selecterende en een verwijzende. Deze drie functies hangen nauw met elkaar samen. In het eerste jaar wordt de student in staat gesteld na te gaan of de opleiding aansluit bij zijn capaciteiten en interesses. Dit is de oriënterende functie. Studieadviezen door de opleiding in het midden en het einde van het propedeutisch jaar helpen de student bij deze beslissing. Dit is de verwijzende functie van de propedeuse. De selecterende functie is tweeledig: enerzijds beslist de student zelf of hij geschikt is voor de studie. Anderzijds beoordeelt de opleiding de student op studieresultaten die worden bekeken in het licht van motivatie, studiehouding en persoonlijke omstandigheden. De opleiding wordt afgesloten met het afstuderen in de laatste 2 blokken van de E-fase. De student toont aan dat hij beschikt over de kwalificaties van een beginnend beroepsbeoefenaar. Hij moet in staat zijn om te kunnen werken voor een opdrachtgever, samen te werken in een arbeidsomgeving en om de eigen professionaliteit verder te ontwikkelen. Tijdens het afstuderen wordt een actueel aan de accountancy gerelateerd probleem bij een bedrijf uitgediept door middel van een praktijkgericht onderzoek om vervolgens een bijdrage te leveren aan de oplossing van dit probleem. 3 Waar hij, hem of zijn staat, kan ook zij of haar worden gelezen. NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 17/53

18 Kennis en kunde De opleiding beschrijft in de Kritische Reflectie dat een van de uitgangspunten van het onderwijsconcept is dat het toekomstige beroep en de daarvan afgeleide beroepscompetenties, leidend zijn voor de inhoudelijke inrichting van de opleiding. De onderwijsblokken bevatten beroepsrelevante thema s die aansluiten op de competenties. In alle blokken werkt de student met praktijkopdrachten die in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven zijn samengesteld en zijn afgeleid van echte probleemsituaties op verschillend gebied zoals, het analyseren van jaarrekeningen, opzetten van een administratie, het maken van een risico-analyse met het daaraan gerelateerd controleplan, het inrichten van de administratieve organisatie en advisering. In de loop van het curriculum nemen de complexiteit en de multidisciplinariteit van de praktijkopdrachten toe. In elk onderwijsblok is er interactie met de actuele beroepspraktijk in de vorm van bijvoorbeeld gastsprekers, bedrijfsbezoeken en/of een advies voor een beoordeling door opdrachtgevers bij afsluiting van de praktijkopdrachten. Uit de gesprekken met studenten is het panel gebleken dat zij tevreden zijn over de manier waarop de hen aangereikte kennis toe te passen is in de beroepspraktijk. Zij geven aan dat de theorie goed aansluit bij de praktijkopdrachten en de stages. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek de modulebeschrijvingen en handleidingen ingezien en de bijbehorende literatuur bekeken. Het panel vindt de gebruikte literatuur van goede kwaliteit en niveau. De literatuur, readers en ander studiemateriaal zijn relevant en representatief voor het domein en voldoende actueel. Het panel heeft wel geconstateerd dat het voornamelijk om Nederlandstalige literatuur gaat. Zo wordt er bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van vaktijdschriften zoals De Accountant, Controllersmagazine, MCA, Accountancy Nieuws et cetera. Bovendien geven alumni aan dat er beperkte aandacht is voor actuele thema s in het vakgebied. Beroepsvaardigheden en stage Beroepsvaardigheden komen veelvuldig in het programma aan bod, zo vindt het panel. Zo lopen voltijdstudenten in jaar drie 20 weken stage en sluiten zij de opleiding af met de afstudeerstage en -opdracht. Deeltijdstudenten ontwikkelen beroepsvaardigheden in de eigen werksituatie en tijdens de afstudeeropdracht. Daarnaast werken studenten tijdens de K-fase (studiejaar twee) aan gevarieerde praktijkopdrachten en is er in blok 4, in nauwe samenwerking met accountants van KPMG (vestiging Eindhoven) een praktijkopdracht ontwikkeld waarin de controle van de jaarrekening centraal staat. Het praktijkgehalte wordt nog versterkt doordat KPMG-medewerkers tijdens alle tutoruren, waarin de vorderingen met betrekking tot de praktijkopdracht worden besproken, in de klas aanwezig zijn en samen met de docenten van de opleiding de studenten begeleiden. Uit de gesprekken met studenten is het panel gebleken dat studenten die in jaar drie op stage gaan, eerst een voorlichting krijgen. Daarna gaat de student zelf op zoek naar een stageplek die door de opleiding moet worden goed gekeurd. Vervolgens krijgt de student een begeleider toegewezen. 18/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

19 Op Blackboard geeft de opleiding aan welke stageplekken zijn goed gekeurd zodat studenten weten waar ze moeten zoeken. Als een student onverhoopt geen stageplek kan vinden, dan kan dat studievertraging opleveren maar dat komt niet zo vaak voor. De docent die de stage begeleidt, komt minimaal een keer op stagebezoek om te evalueren hoe de stage verloopt. Hiervan maakt de student een verslag dat in het portfolio wordt opgenomen. Studenten gaven tevens aan dat er niet veel contact is tussen de opleiding en de stageverlenende bedrijven. Zij zouden het een goed idee vinden om bedrijven uit te nodigen voor de voorlichtingsbijeenkomst zodat zowel de opleiding, als de bedrijven en de studenten weten wat men van elkaar mag verwachten. Op dit moment loopt het aantal stageplekken terug waardoor het voor studenten lastiger wordt een stageplek te vinden. De opleiding helpt de student dan om alsnog op stage te kunnen. De werkveldvertegenwoordigers gaven aan dat zij goede ervaringen hebben met studenten van Avans, ze merken dat deze studenten goed worden begeleid. Ze vinden dat het kennisniveau goed aansluit bij de beroepspraktijk waar studenten nog veel moeten en kunnen leren. Ze gaven ook aan dat de opleiding wellicht wat meer zou kunnen bieden qua uitdaging aan die studenten die over een extra leergierige houding beschikken. Onderzoeksvaardigheden De opleiding geeft in de Kritische Reflectie aan dat ze veel belang hecht aan onderzoeksvaardigheden. Er is een studieonderdeel onderzoeksvaardigheden dat in drie blokken als verplicht onderdeel is opgenomen. In blok 2 van de P-fase maakt de student kennis met het doen van onderzoek en het presenteren van de resultaten in een rapport. Verschillende onderzoeksvormen komen aan bod en studenten leren om op methodische wijze gegevens te verzamelen en te analyseren. In blok 3 van de P-fase ligt de focus op projectmanagement en het maken van een uitgebreid plan van aanpak. Tot slot wordt in blok 2 van de K-fase dieper ingegaan op het maken van een gedegen probleemstelling, doelstelling, onderzoeksmodel en vraagstelling. Als voorbereiding op de stage (rapportages) werken studenten aan een opdracht waarin het doen van praktijkonderzoek een belangrijke rol speelt. Het panel heeft in de gesprekken met docenten en propedeuse- en hoofdfase studenten kunnen constateren dat de onderzoeksleerlijn weliswaar begint in de propedeuse maar dat er daarna een gat valt in jaar twee waarin weinig tot niets wordt gedaan aan onderzoeksvaardigheden. Voor het panel is ook nog niet geheel duidelijk hoe diepgaand praktijkgericht onderzoek aan bod komt tijdens de studie. Zo gaven studenten bijvoorbeeld aan dat voor het schrijven van een interim-rapport er een verplicht theoretisch kader is waaraan ze moeten voldoen door het lezen van minimaal 300 pagina s nieuwe/recente literatuur, maar dat docenten vaak niet controleren of ze dat wel hebben gedaan. Docenten gaven aan dat ze dit probleem wel herkennen en dat er speciaal een nieuwe collega is aangetrokken die met de bestaande collega s gaat werken aan de implementatie van een doorlopende onderzoeksleerlijn en met het door ontwikkelen van dit specifieke onderdeel van de afstudeerfase. Ook zullen alle docenten in het komende studiejaar getraind worden in onderzoeksvaardigheden en het begeleiden van studenten bij hun onderzoek. NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 19/53

20 Verder speelt ook het lectoraat hierbij een rol. De opleiding is nauw verbonden met het reeds bestaande lectoraat Finance and Sustainability en het nog op te richten lectoraat Familiebedrijven Het panel heeft hierbij aangegeven dat de opleiding nog wel een slag kan maken wat betreft het aanleren van een kritische onderzoekshouding bij de studenten en hen vertrouwd te maken met actuele ontwikkelingen in het vakgebied. Vormgeving van het programma Didactisch concept en werkvormen In het Opleidingskader Accountancy heeft de opleiding AC haar onderwijsvisie en didactisch concept beschreven. De onderwijsvisie, die deel uitmaakt van het onderwijsconcept, is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: 1. Beroeps (competentie) gericht; 2. Procesgericht; 3. Studentgericht; 4. Omgevingsgericht; 5. Informatie- en communicatietechnologie Leidend voor de inhoudelijke inrichting van het onderwijs zijn het toekomstige beroep en de daarvan afgeleide beroepscompetenties, daarnaast vormen de beroepssituaties het structurele kenmerk van de opleiding. Een student AC wordt opgeleid om in de complexe wereld van het hoger beroepsniveau te functioneren wat vraagt om creativiteit, het vermogen om te kunnen gaan met onduidelijkheden en onzekerheden en een methodische benaderingswijze. Het onderwijs voor deeltijdstudenten kan afwijken van dat voor de voltijdstudenten, omdat deeltijdstudenten al functioneren in de beroepscontext en daarom in de opleiding in grotere mate kennisgericht zijn. Een ander uitgangspunt is de procesgerichtheid waarbij studenten leren op hbo-niveau door oefening en reflectie zodat ze kunnen ervaren dat er meerdere leer- en werkstijlen zijn. De student en zijn leerproces staan centraal in de visie van de opleiding die aanluit bij de leerstijl en het beginniveau van de student. Daarbij is de student in toenemende mate zelf verantwoordelijk voor het eigen leerproces. Zo worden deeltijdstudenten bijvoorbeeld gestimuleerd om eigen praktijkvoorbeelden in te brengen ter ondersteuning van de lesstof. Het vierde uitgangspunt is de omgevingsgerichtheid waarbij door een materiële en immateriële inrichting van het onderwijs actief leren mogelijk is. Tot slot is, door de snelle ontwikkelingen in het hbo en het beroepenveld, de informatie- en communicatietechnologie, een belangrijk aandachtspunt voor de opleiding. De werkvormen die de opleiding toepast, zijn afgeleid van het didactisch concept. De opleiding maakt gebruik van de volgende werkvormen: praktijkopdrachten en instructiecolleges die zoveel mogelijk worden gegeven volgens het 1/2 NC principe waarbij de docent minstens de helft van de contacttijd Niet Centraal staat. Binnen een praktijkopdracht wordt samengewerkt en bestaat er een mix aan mono- en multidisciplinaire taken die studenten moeten uitvoeren. Voor de praktijkopdrachten geldt ook dat ze in de loop van de opleiding een meer complex, multidisciplinair en open ended karakter hebben. 20/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

21 Studenten geven in de gesprekken met het panel aan tevreden te zijn over de gebruikte werkvormen. De werkvormen zijn gevarieerd en passen bij de praktijkopdrachten en de onderwerpen die in de opleiding aan bod komen. In elke onderwijsperiode is er een blokboek aanwezig zodat studenten precies weten waar ze aan toe zijn en wat er van hen wordt verwacht. Studenten vinden dat alle aspecten die je in het beroep van accountant nodig hebt, tijdens de studie aan bod komen. Begeleiding van studenten Studenten worden tijdens de opleiding op verschillende manieren begeleid. Als een aspirantstudent zich aanmeldt voor de opleiding AC heeft hij eerst een intakegesprek om persoonlijk kennis te maken en wederzijdse verwachtingen op elkaar af te stemmen. Elke student (voltijd en deeltijd) krijgt een studieloopbaanbegeleider (slb er) toegewezen die zijn aanspreekpunt is tijdens de P- en de K-fase. Tijdens de P-fase ligt het accent op oriëntatie en wordt gekeken naar verschillende beroepen en functies. Daarnaast wordt gereflecteerd op studiehouding, studieresultaten en studiekeuze. In de K-fase houdt de student zijn slb er uit de P-fase en heeft met hem minimaal twee studievoortgangsgesprekken. Het accent verschuift van oriëntatie naar verdieping op het gebied van studie(route) keuze en de voorbereiding op de stage. In de E-fase wordt gereflecteerd op de stage, de keuze tussen RA- een AA-accountant, de afstudeerstage en eerste sollicitatie of doorstudeermogelijkheden. Propedeuse-, hoofdfase-studenten en alumni geven in het gesprek met het panel aan zeer tevreden te zijn over de begeleiding tijdens hun studie. Ze vertellen dat je altijd terecht kunt bij je slb er en dat je vooral in blok 1 van de P-fase goede studietips krijgt. De sfeer op de opleiding vinden ze ook prettig, docenten gaan niet alleen met hen maar ook prima met elkaar om. Met vragen kunnen ze ook altijd bij docenten terecht en de opleiding/docenten stimuleren ouderejaars studenten om bijles te geven aan jongerejaars. Met vragen of problemen op het gebied van handicap en studie of financiën kunnen studenten terecht bij het decanaat van Avans Hogeschool. Toelating tot de opleiding In hoofdstuk 3 van de Onderwijs- en Examenregeling zijn de eisen met betrekking tot de toelating tot de opleiding vastgelegd. Studenten met het vwo diploma en een havo diploma met het profiel Economie en Maatschappij hebben rechtstreeks toegang tot de opleiding. Voor de havo-profielen Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid geldt dat ze toegang hebben tot de opleiding als er ook het vak economie in hun examenpakket zit en voor het profiel Cultuur en Maatschappij is dat minimaal wiskunde-a of wiskunde-b. Ook studenten met een mbo-diploma op niveau 4 in een administratief-economische richting hebben toegang tot de opleiding. De opleiding AC volgt de landelijke vooropleidingseisen wat betekent dat voor sommige groepen studenten de mogelijkheid bestaat om vrijstellingen te krijgen en zodoende een verkorte route te volgen. NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 21/53

22 Studenten die niet beschikken over een geschikte vooropleiding en ouder zijn dan 21 jaar moeten een toelatingsonderzoek in de vorm van een examen afleggen om te worden toegelaten tot de opleiding. Studenten kunnen op grond van aantoonbare kennis en vaardigheden die in een eerder gevolgde hbo- of wo-opleiding zijn opgedaan, in aanmerking komen voor (gedeeltelijke) vrijstellingen. Vrijstellingsaanvragen worden beoordeeld en, al dan niet, toegekend door de Examencommissie van de opleiding. De regels en voorschriften met betrekking tot vrijstellingen zijn vastgelegd in hoofdstuk 5, paragraaf t/m van de Onderwijs- en Examenregeling Op de vraag van het panel of de vooropleiding goed aansluit op de studie gaven studenten unaniem, zowel met mbo-, havo- als vwo-achtergrond, aan dat dit het geval is maar ook dat ze hierbij heel goed zijn begeleid door de opleiding. Ook geven ze aan dat de voorlichting goed was en dat de opleiding zaken niet mooier/beter voorstelt dan ze zijn en dat ze gebruik hebben gemaakt van meeloopdagen en proefstuderen. Kwaliteit van het personeel In het document Personeelsplan AFM zijn de uitgangspunten voor het personeelsbeleid vastgelegd. De kaders voor AFM zijn gesteld door het Meerjarenbeleidsplan en het daaruit voortvloeiende personeelsbeleid van Avans Hogeschool. De opleiding AC is een van de twee opleidingen binnen AFM. Omdat het onderwijs van de eerste twee jaren van AC en BE identiek is, zijn de docenten dan ook vaak werkzaam voor beide opleidingen. Het AFM docententeam in Den Bosch bestaat uit 44 docenten (16 vrouwen en 28 mannen in totaal voor 35,5 fte). De opleidingen worden aangestuurd door een directeur en een adjunct-directeur. Uit het docentenoverzicht blijkt dat van de 44 docenten er 30 academisch geschoold zijn, de overige 14 docenten zijn hbo- of hbo+ opgeleid. Opleidingsachtergronden van docenten zijn onder meer master Economische wetenschappen, master Bedrijfseconomie, master Fiscaal Recht, Registeraccountant en NiVRA Nyenrode. Docenten beschikken over meerjarige ervaring in het onderwijs en/of de beroepspraktijk. Van de 44 docenten hebben er 26 een afgeronde PDV-opleiding (pedagogische didactische vaardigheden) of onderwijsbevoegdheid en twee docenten zijn hiermee nog bezig. Nieuwe docenten worden tijdens hun eerste jaar intensief begeleid. Iedere docent krijgt een eigen coach waarmee een coachingstraject wordt ingegaan waarbij het onder andere gaat om inzicht in systemen en procedures, het onderwijsprogramma en concept, het docentschap en het vakgebied. Uit de gesprekken met docenten heeft het panel kunnen constateren dat ze tevreden zijn over het HRM-beleid van AFM en Avans Hogeschool. Ze geven aan dat er veel mogelijkheden zijn rondom professionalisering en dat ze hier ook tijd voor krijgen bij een gericht verzoek om een training of cursus te gaan doen. Docenten vinden dat er in het team een goede mix is van theorie en praktijk, maar geven hierbij wel aan dat ze het belangrijk vinden dat ze over goede didactische vaardigheden beschikken. Het management stuurt hier 22/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch

23 in hun ogen voldoende op. Vanuit het management is aangegeven dat het aannamebeleid er op gericht is om zoveel mogelijk docenten met een mastertitel te benoemen waarbij het uitgangspunt altijd is dat het een goede, didactisch vaardige docent moet zijn. Kwaliteit van de opleidingsspecifieke voorzieningen De Academie voor Financieel Management waarvan de opleiding AC onderdeel uit maakt, is gehuisvest aan de Onderwijsboulevard 215 in Den Bosch. Het gebouw van Avans Hogeschool locatie s-hertogenbosch is modern en voorzien van goed toegeruste werk- en onderwijsruimtes, up-to-date ICT-voorzieningen, moderne media en audiovisuele middelen en overige voorzieningen zoals een Grand Café, kantine, informatiebalie en winkel met reprofaciliteiten. Studenten en docenten kunnen gebruik maken van de multifunctionele leeromgeving Xplora. Tijdens de opleiding moeten studenten veel met een computer werken en de leeromgeving is hierop ingericht. Ook wordt veel gebruik gemaakt van Blackboard waarop de lesinhoud van de blokken voor studenten is opgenomen. Op Blackboard kunnen docenten ook berichten zetten en studenten kunnen er per projectgroep documenten opslaan, het is dus een belangrijk communicatiemiddel tussen docenten en studenten. In de gesprekken met studenten kwam naar voren dat de informatie op Blackboard adequaat en informatief is. Tijdens de visitatie heeft het panel een rondleiding gehad en kunnen constateren dat de onderwijsvoorzieningen goed zijn en appelleren aan de moderne ICT-standaarden. Via de bibliotheek/mediatheek krijgen studenten speciale hulp bij het zoeken naar literatuur middels de meest geavanceerde media. Studenten zijn tevreden over de kwaliteit van de voorzieningen zoals blijkt uit de NSE (2012) en ook tijdens de gesprekken met het panel. Het panel stelt vast dat de kwaliteit van de huisvesting en de materiële voorzieningen goed en op niveau zijn en aanzienlijk verbeterd zijn ten opzichte van de vorige visitatie in Borging van de kwaliteit van de onderwijsleeromgeving De kwaliteitszorgcoördinator AC, de opleidingscommissie, de examencommissie, de toetscommissie en de docenten zijn verantwoordelijk voor de bewaking van de kwaliteit van de onderwijsleeromgeving. In het systeem van kwaliteitszorg staat de PDCA (Plan-Do-Check-Act) -cyclus centraal en vormt de belangrijkste drijfveer om verbeteringen door te voeren. De nadruk ligt hierbij op de PDCA in de onderwijsblokken. De onderwijscommissie bewaakt het curriculum en met name de CEA eindtermen. Aan het eind van elk blok is er een blokevaluatie die wordt besproken in de onderwijscommissie en de opleidingscommissie. Beide commissies rapporteren/geven voorstellen ter verbetering aan de directie die het daarna kan inbrengen in de Academieraad. Hierbij kan de directie advies vragen aan de Academieraad over de voorstellen die de commissies hebben gedaan. In week 4 of 5 van het daaropvolgende blok kunnen dan al voorstellen ter verbetering voor de docenten beschikbaar zijn. Deze evaluatiecyclus geldt voor al het onderwijs waaraan studiepunten zijn verbonden. NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch 23/53

24 De toetscommissie gemandateerd door de examencommissie kijkt alle toetsen per blok na. Als een toets niet voldoet, moet de docent deze aanpassen en nogmaals voorleggen aan de toetscommissie. Wordt deze dan nog niet goed bevonden dan buigt de examencommissie zich hier verder over. Het panel stelt vast dat door de opleiding, de academie en de hogeschool verschillende aspecten van de onderwijsleeromgeving worden geëvalueerd. Voorbeelden van evaluaties zijn: blokevaluaties, alle onderwijsonderdelen waarmee studiepunten worden verkregen en de nationale studentenenquête. Daarnaast bewaakt de opleiding de kwaliteit van de leeromgeving door reflectie op de uitvoering van het programma, onder andere door de opleidingscommissie, opleidingsvergaderingen en de beroepenveldcommissie. Het is voor het panel duidelijk dat het zelfsignalerend en -corrigerend vermogen van de opleiding van voldoende niveau is. Uit de gesprekken met de studenten is het panel gebleken dat signalen die door hen worden gegeven ook worden opgepakt door de opleiding. Er wordt echt iets met hun evaluaties gedaan. Studenten hebben ook begrip voor het feit dat veranderingen en verbeteringen soms pas in een daarop volgend studiejaar zijn doorgevoerd omdat het vak maar in één studiejaar wordt gegeven. Het panel is wel van mening dat de centrale kwaliteitsbewaking vanuit de opleiding nog wat zwaarder en formeler kan worden opgepakt. Overwegingen en conclusie Het panel is van mening dat het programma van de opleiding zo is opgezet dat het studenten voldoende samenhang biedt. Het programma is vormgegeven op basis van beroepstaken, waarbinnen een koppeling wordt gemaakt naar de eindkwalificaties van de opleiding en de beroepspraktijk. Het panel is positief over de wijze waarop docenten de studenten begeleiden tijdens hun studie, zowel inhoudelijk als organisatorisch. Docenten van de opleiding AC zijn zeer betrokken bij hun studenten en hebben voldoende kennis van de beroepspraktijk. Het panel merkt hierbij wel op dat er nog weinig docenten in het team zitten met een accountantsopleiding of -achtergrond. Daarbij zorgt de slb er voor de begeleiding van studenten in hun studieloopbaan en helpt bij de keuze voor de leerroute die het beste bij hen past. De competentieontwikkeling van studenten wordt versterkt door tutoren. Zij begeleiden studenten bij de uitwerking van praktijkopdrachten. In het vierde blok van het tweede studiejaar zijn hier ook accountants van KPMG voor ingeschakeld die vanuit de beroepspraktijk studenten begeleiden en feedback geven op de praktijkopdrachten. Het panel is van mening dat de (vak)kennis op voldoende niveau wordt afgetoetst. Wel zou de opleiding nog wat meer aandacht kunnen besteden aan de gewenst internationale oriëntatie (zie ook bij standaard 1). Het panel vindt met name dat het gebruik van internationale literatuur sterker aangezet kan worden door de opleiding, onder meer door het opnemen van Engelstalige titels op de boekenlijst waarin op basis van Engelstalige literatuur de taal, inhoud van een vak en culturele aspecten behandeld worden. 24/53 NQA Avans Hogeschool: BOB Accountancy Den Bosch