Vergezichten dichterbij brengen. Negen Zeeuwse ondernemers delen hun ervaringen met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, dicht bij en ver weg

Transcriptie

1 Vergezichten dichterbij brengen Negen Zeeuwse ondernemers delen hun ervaringen met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, dicht bij en ver weg

2 Inleiding Vergezichten dichterbij brengen. Een titel die getuigt van ambitie en idealisme. Een verwijzing naar de streefbeelden van ondernemers die hun visie uitdragen en hun kennis inzetten. Soms dicht bij huis, soms ver weg. Deze bundel belicht Zeeuwse ondernemers die ervaring opdoen met maatschappelijk verantwoord ondernemen in een internationale context. COS Zeeland, de provinciale organisatie voor internationale samenwerking en duurzame ontwikkeling, heeft dit jaar extra ingezet op deze invalshoek van MVO. Ons uitgangspunt: in een mondiale context brengt maatschappelijk verantwoord ondernemen nieuwe, soms moeilijke maar steeds uitdagende vragen en praktijken met zich mee. Bedrijven die daarmee te maken hebben, verkennen nieuwe wegen en verzamelen waardevolle ervaringen. Dit jaar hebben wij drie klankbordbijeenkomsten georganiseerd waar bedrijven met elkaar en met deskundigen van gedachten konden wisselen. We nodigden sprekers uit van MVO Nederland en van de EVD (agentschap van het ministerie van Economische Zaken) om aspecten van MVO-Internationaal te belichten. In deze bundel vindt u een beknopte weergave van hun inzichten. In deze bundel komen de Zeeuwse bedrijven zelf aan het woord. Wat betekent MVO voor je bedrijf als je onderdeel bent van een multinational en richtlijnen en campagnes krijgt voorgeschreven vanuit een moederbedrijf ver weg? Hierover is te lezen in de bijdragen over Dow Benelux, Yara International en Vermeer International. Hoe ga je om met lokale partners als je voor producten of diensten afhankelijk bent van een keten van producenten, distributeurs of leveranciers? Deze onderwerpen komen terug in de artikelen over Devotra, Marohi en Biox. Het verhaal van Biox is extra interessant vanwege de actuele discussie over palmolie. Een moeilijke discussie die we nauwlettend blijven volgen. In de visie van Rothuizen van Doorn t Hooft Architecten en Stedenbouwkundigen is MVO een kwestie van je unieke maatschappelijke rol bepalen en vervullen. Tenslotte komen in deze reeks twee bedrijven aan bod met een coöperatieve basis. Bij hen is maatschappelijke betrokkenheid van oudsher in de bedrijfsvoering opgenomen. Hoe vertalen zij hun coöperatieve principes naar modern maatschappelijk ondernemen? Hierover leest u in de artikelen over de ZLM en de Rabobank West-Zeeuws-Vlaanderen.

3 Met deze negen bedrijfsportretten pretenderen wij zeker geen compleet beeld te geven van het Zeeuwse internationale bedrijfsleven actief in MVO. Het zijn negen verslagen, goede voorbeelden van wat bedrijven doen met MVO én wat MVO doet met hen. De voorbeelden zijn bedoeld als inspiratiebron, om over door te praten en door te denken. De stellingen in de gekleurde blokjes onder aan de artikelen geven daar aanzetten voor. Wat is in deze verhalen toepasbaar in mijn bedrijf en waar liggen kansen? Met deze praktijkverhalen is, wat ons betreft, het laatste woord over MVO Internationaal niet gezegd. Sterker nog, in 2008 wil COS Zeeland opnieuw aandacht besteden aan de vragen, dilemma s, oplossingen en ervaringsgegevens die Zeeuwse bedrijven in den vreemde ondervinden. Wij vertrouwen erop dat de mondiale dimensie van MVO met deze bundel beter op de Zeeuwse kaart staat en de aandacht krijgt en houdt die het onderwerp verdient. Dank aan alle gesprekspartners die aan deze bundel meewerkten en aan de subsidiegevers, NCDO en de provincie Zeeland, die deze uitgave mogelijk maakten. Marjolein Meier Directeur COS Zeeland Inhoudsopgave Inleiding 2 MVO in internationaal perspectief 4 Devotra (Tholen) 6 Marohi (Wemeldinge) 9 Biox Group (Vlissingen-Oost) 12 Yara International (Sluiskil) 15 Dow Benelux (Terneuzen) 18 Vermeer International ( s Heer Arendskerke) 21 ZLM (Goes) 24 Rabobank West-Zeeuws-Vlaanderen (Sluis) 27 Rothuizen van Doorn t Hooft Architecten Stedenbouwkundigen (Goes) 30 Presentatie EVD 33 VN Millenniumdoelen

4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in internationaal perspectief De OESO-richtlijnen OESO (in het Engels: OECD) staat voor Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Er zijn 30 landen bij de OESO aangesloten maar ook niet OESO-landen kunnen de richtlijnen van deze organisatie onderschrijven. In 2000 zijn de aangepaste OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen aanvaard door de OESO-ministerraad. Dit is de bekendste en meest onderschreven gedragscode voor het internationale bedrijfsleven. Het zijn aanbevelingen van regeringen aan ondernemingen. Ondernemingen kunnen zelf beslissen of zij deze richtlijnen aanhouden als uitgangspunt voor hun bedrijfsvoering. In Nederland is een informatiepunt over de OESO-richtlijnen. Nadere informatie op Inhoud van de OESO-richtlijnen Algemeen: Bijdragen aan de economische, sociale en ecologische vooruitgang om een duurzame ontwikkeling te bevorderen, mensenrechten respecteren en de opbouw van de lokale samenleving bevorderen. Informatieverstrekking: Regelmatig betrouwbare en relevante bedrijfsinformatie openbaar maken. Arbeid: Recht van werknemers respecteren om zich te laten vertegenwoordigen, niet discrimineren en bijdragen aan afschaffing van kinderarbeid en elke vorm van dwangarbeid. Milieu: Geschikt milieubeheersysteem implementeren en werknemers trainen op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid. Bestrijding corruptie: Smeergeld en onrechtmatig voordeel vermijden. Consumentenbelangen: Goederen en diensten leveren volgens voorgeschreven normen op het gebied van gezondheid en veiligheid van consumenten. Wetenschap en technologie: Waar mogelijk overdracht en verspreiding van kennis en technologie mogelijk maken. Mededinging: Geen concurrentiebeperkende afspraken maken of uitvoeren. Belasting: Tijdig verschuldigde belasting betalen aan gastland. Aanvullende richtlijnen Mensenrechten: The Universal Declaration of Human Rights, Milieu: Coalition Environmentally Responsible Economies, Arbeidsrechten: International Labour Organisation, Corruptie: The OECD Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions,

5 Bedrijven kunnen zich aansluiten bij organisaties die zich sterk maken voor ketenbeheer en certificering, zoals: Business Social Compliance Initiative (BSCI), brancheonafhankelijke monitoring- en auditingorganisatie op het gebied van ketenverantwoordelijkheid, Forest Stewardship Council (FSC), keurmerk bosbeheer, Utz Certified, certificeringsorganisatie voor koffie, Max Havelaar, keurmerk voor fair trade producten, Fair Wear Foundation, gedragscode kledingbranche, MADE-BY, keurmerk voor duurzame kleding, MPS, internationale certificeringsorganisatie sierteelt, Marine Stewardship Council (MSC), internationale certificeringsorganisatie voor visserij, Duurzaam ondernemen in internationaal verband: plan van aanpak * 1. Inventariseer de stand van zaken binnen uw bedrijf en mogelijke partners aan de hand van de OESO-richtlijnen. 2. Formuleer op basis van de inventarisatie een visie, missie en gedragscode. 3. Treed in dialoog met relevante lokale en internationale stakeholders binnen en buiten het bedrijf. Stel zonodig visie, missie en gedragscode bij. 4. Ontwikkel een korte- en een langetermijnstrategie gericht op maatschappelijk verantwoord ondernemen in internationaal verband en stel een actieplan op. Maak gebruik van themaspecifieke, internationale richtlijnen. 5. Integreer de gekozen aanpak zoveel mogelijk in bestaande bedrijfsprocessen en -procedures. Zet een monitoring- en rapportagesysteem op en maak gebruik van indicatoren om de voortgang te meten. Houd rekening met bijzondere omstandigheden op bepaalde locaties. 6. Laat de voortgang zien in kwaliteits- en managementsystemen. Ken verantwoordelijkheden en taken toe aan afdelingen en personen en neem dit op in het beloningssysteem. Maak de aanpak tot een continu verbeterproces. 7. Communiceer intern en extern over de aanpak en behaalde resultaten. Laat zien dat deze strategie gedragen wordt door het management. * Ontleend aan: Duurzaam ondernemen uit en thuis. Internationaal duurzaam ondernemen: praktijkervaringen. Jacqueline Cramer; Van Gorcum Assen 2005

6 Devotra levert materialen voor het beroepsonderwijs in verre oorden Lokale partners, onuitgepakte kisten en omkopingspraktijken Als iedereen zich aan zijn afspraken houdt, verzekert Ronald Simon, zou extra aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen niet nodig zijn. Sinds 1994 is zijn bedrijf Devotra (Development of Vocational Training), gevestigd in Tholen, actief in ontwikkelingslanden met nadruk op Afrika, Oost-Europa en het Midden-Oosten. Ons werk is geen liefdadigheid, benadrukt hij. Van dit bedrijf leven twaalf medewerkers en het gaat ons om continuïteit. Controle op alle schakels van de keten Een duidelijke visie op ondernemen heeft directeur Simon wel. Wij werken in ingewikkelde trajecten waarbij veel partners betrokken zijn. We zien dat het succes het grootst is als de controle over alle schakels van die keten in één hand ligt. Liefst natuurlijk in de onze. Wij specialiseren ons steeds meer op turn key projecten. Niet alleen de hardware leveren maar ook zorgen voor alle randvoorwaarden waaronder die hardware kan functioneren. Als leverancier van materialen voor inrichting van praktijklokalen en scholen voor beroepsonderwijs, moet Simon tot zijn spijt constateren dat heel wat Ronald Simon is directeur van Devotra kisten met duur materieel ongebruikt in ontwikkelingslanden blijven staan. Soms in een schoolgebouw, soms is dat er niet eens, constateert hij. Regelmatig ontbreken toegangswegen of is er geen stroomvoorziening, ook komt het voor dat er geen docenten zijn die met de materialen kunnen werken. Zodoende is er nogal eens sprake van kapitaalvernietiging.

7 Praktijkmaterialen op krediet Devotra werkt in opdracht van de Wereldbank, de Verenigde Naties of de ontwikkelingsbanken van Azië of Afrika. Steeds vaker is een lokale regering direct opdrachtgever; op dit moment werkt Devotra aan een groot project in opdracht van de Libische regering. Met kredieten van bovengenoemde banken krijgen ontwikkelingslanden gelegenheid hun beroepsonderwijs op een hoger plan te brengen. Devotra levert de gereedschappen en de inrichting van de praktijklokalen, installeert alle materialen ter plekke en kan zorgen voor training en aftersales. Daarnaast levert Devotra mobiele reparatiewerkplaatsen aan de VN-vredesmissies. Tot Simon s verbazing maken veel landen geen gebruik van blauwdrukken of internationale praktijkervaring in beroepsonderwijs, maar komen ze steeds weer met nieuwe verlanglijstjes met materialen en specificaties. Inrichting van praktijklokaal voor technisch beroepsonderwijs Dan wordt onnodig veel geld uitgegeven en betwijfelen wij of de materialen wel toegepast gaan worden, verklaart Ronald Simon. Daarom willen we zoveel mogelijk invloed uitoefenen in het voor- en natraject. Samen met Edburgh consultants, ROC Zeeland en het CINOP richtte Devotra onlangs het DCVI (Dutch Consortium for Vocational Education & Training Improvement) op om in gezamenlijkheid een totaalpakket te kunnen bieden. (zie Ervaring in het veld Al 20 jaar gaat Simon een paar keer per jaar naar de landen waar zijn bedrijf actief is zoals Kenia, Ethiopië, Roemenië en Libië. In het veld leer je het meest, is zijn stelling. Dan zie je dat een regeringsfunctionaris daar verschillende belangen heeft. Hij moet een Wereldbankproject uitvoeren maar ook een familie onderhouden. En als hij na een paar jaar zijn regeringsverantwoordelijkheid weer kwijtraakt, is het wel handig dat hij een financiële buffer heeft op-

8 gebouwd. Corruptie, met andere woorden, is een dagelijkse realiteit bij de bedrijfsactiviteiten van Devotra. Kleine bedragen om een lading uit de haven te krijgen, VN mobiele reparatiewerkplaats grote bedragen om een officiële goedkeuring op de uitvoering van een project binnen te halen. Wij werken met lokale agenten, legt Ronald Simon uit, Aan hen betalen we commissies. Dat die commissies door de agent voor een deel worden gebruikt voor omkoping is helaas onvermijdelijk. Twee economieën Devotra werkt aan regeringsprojecten, daarnaast bestaan in veel landen onderwijs- en gezondheidszorgprojecten van NGO s (niet-gouvernementele organisaties, bijv. Oxfam Novib). Dit zijn eigenlijk twee naast elkaar bestaande economieën, vindt Simon. De NGO s werken langere tijd in een kleine gemeenschap en zijn daar nauw bij betrokken. Hun activiteiten zijn kleiner maar staan dichter bij de mensen. Wij adviseren regeringsfunctionarissen om hun licht op te steken bij de NGO s en van hun werkwijze te leren maar deze zijn daar vaak huiverig voor. Devotra denkt na over de houding die het bedrijf wil innemen tegenover corruptie. Zo volgden de medewerkers een workshop over dit onderwerp. We moeten steeds opnieuw onze grenzen bepalen, besluit directeur Simon. Wij marchanderen niet over de kwaliteit van onze materialen of over onze service, ook al moeten we daar soms geld op toeleggen. Maar voor daadwerkelijke corruptiebestrijding zijn meer partijen nodig. Die praktijken kunnen we met een klein bedrijf als het onze niet keren! Zaken doen met ontwikkelingslanden betekent kwaliteit leveren en niet betuttelend optreden tegen de plaatselijke overheid Om corruptie aan te pakken, moeten bedrijven onderling afspraken maken en zich daaraan houden. Lokale overheden moeten beter voor hun medewerkers zorgen

9 Marohi begeleidt landbouwprojecten op weg naar duurzaamheid Met doorlichten van de hele keten is veel te winnen Eigenlijk komt het door De Muur dat Hans van Klink zich van financieel controller ontwikkelde tot allround consultant. Toen die viel in 1989, wilde zijn toenmalige werkgever, Van der Have Zaden, de nieuwe markt in Midden- en Oost- Europa gaan bedienen. Hans speelde een centrale rol bij de marktverkenning, financiering en subsidieaanvragen om de nieuwe bedrijfstak op te zetten. Zo kreeg hij de smaak te pakken van wat nu zijn dagelijkse werk is: projecten ontwikkelen in onbekende landen, zorgen voor financiering, bedrijfsadvisering, opstellen van businessplannen en zoeken naar samenwerkingspartners. Sinds 2002 doet hij dit als zelfstandig ondernemer vanuit zijn adviesbureau Marohi. Projecten in de agrifood zijn z n specialiteit, en hij opereert bij voorkeur in Centraal en Oost-Europa. Daarnaast is hij betrokken bij projecten in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Duurzaamheid als kwaliteitsstandaard Dáár kun je nog echte verbeteringen doorvoeren, legt Hans van Klink uit. In alle schakels van de keten is veel te winnen. Dat begint al bij de keuze Hans van Klink is zelfstandig consultant voor zaden en teeltmethoden en gaat door in het (selectief) gebruik van bestrijdingsmiddelen, de verbetering van bedrijfsprocessen en afzetkanalen en de kennis van de lokale en internationale markt. Van Klink hanteert bij zijn projecten duurzaamheid als uitgangspunt. Als wij bedrijfsactiviteiten opzetten of aanpassen, zijn duurzame criteria ons ijkpunt, 9

10 verklaart hij. We werken aan het bewustzijn dat een bedrijf met aandacht voor mens, milieu en maatschappij de meeste toekomst heeft. Met die kwaliteitsstandaard ligt bovendien de westerse markt open voor bedrijven in ontwikkelingslanden. Bezichtiging van het land van de beste sojateler van Ghana Haalbaarheid Van Klink beschrijft een aantal projecten die hij momenteel onder handen heeft. Zo onderdersteunt hij een Keniase coöperatie die suikerbieten wil gaan telen in eigen land. Marohi zorgt voor informatie over bietenrassen die geschikt zijn voor de tropen, voor projectmanagement en voor financieringsaanvragen bij Agriterra, ASN Bank en Triodos Bank. Nog een voorbeeld: een geëmigreerde Nederlandse boer wil in Nicaragua lokale boeren steunen met hun bananenteelt. Hij heeft Van Klinks hulp ingeroepen om de markt te verkennen en teeltmethoden te verbeteren. In Roemenië wordt een haalbaarheidsstudie gedaan naar de oprichting van een biopark aldaar. Ik kan elk bedrijf dat ruimte en nieuwe kansen zoekt, adviseren om zich te oriënteren op Centraal en Oost-Europa, meldt Hans van Klink. In deze landen is heel veel mogelijk als je goede, plaatselijke partners hebt. Door de erfenis van de planeconomie is begeleiding nodig bij organisatie, financieel beheer en ondernemerschap maar technische kennis is volop voorhanden. Corruptie is er wel maar niet meer dan in andere landen. Zuid-Afrika: boeren maken suikerriet gereed voor transport Begeleiding in de praktijk Wat uitgebreider gaat Van Klink in op zijn ervaringen met een project in Ghana. Hij kwam daar in contact met een Ghanees bedrijf in Kumassi dat sojaolie produceert. Uit een verkennend onderzoek bleek dat het bedrijf, dat nu 10

11 alleen werkt voor de plaatselijke markt, met een aantal bedrijfsaanpassingen de productieketen aanmerkelijk kon verbeteren. De boeren in de omgeving (Noord en Centraal Ghana) kunnen worden begeleid om betere oogsten en daardoor zekerdere inkomsten te krijgen, er kunnen afspraken gemaakt worden tussen de leveranciers en de fabriek, de raffinagemethoden kunnen worden verbeterd zodat de olie aan de Europese kwaliteitsstandaarden voldoet, de arbeidsomstandigheden kunnen worden verbeterd en de toegang tot de Europese markt vereenvoudigd, somt Van Klink op. Allemaal zaken waardoor het bedrijf een betere toekomst krijgt en meer werkgelegenheid gaat bieden. Na voltooiing van het onderzoek met Hans van Klink bij een suikerrietplantage, Brazilië duidelijke aanbevelingen, bleek het ongelooflijk moeilijk om financiering te vinden voor begeleiding van de implementatie van deze aanbevelingen. Om zo n upgrading door te voeren, moet je een tijdje naast de machines staan, legt Hans van Klink uit, Je moet de bedrijfsleider en de manager bewust maken van de consequenties van de nieuwe manier van werken. In Nederland zijn deze vormen van implementatiebegeleiding heel gewoon. Maar financiering voor praktische bedrijfsbegeleiding in Afrika bleek vrijwel niet te vinden. Van Klinks aanvraag viel buiten alle regelingen. Ik geef het nog niet op, verklaart hij strijdlustig in zijn kantoor in Wemeldinge, Ik ben nu bezig met een aanvraag die grote kans van slagen heeft. Zorgelijk vindt hij zijn ervaring wel. We hebben geld over voor onderzoeken in het voortraject en daarna voor investeringen, constateert hij. Maar het maken van een financieringsaanvraag, de zoektocht naar mogelijke investeerders en de praktische begeleiding op de werkvloer, om goed te leren werken met nieuwe materialen en standaarden, zijn niet gedekt. Zo komt duurzame ontwikkeling alsnog onder druk te staan! De beste ontwikkelingshulp: bedrijvigheid stimuleren en bedrijven daar begeleiden naar een concurrerende positie Op het terrein van agrifood ligt een geweldig potentieel aan Zeeuwse kennis en ervaring om toe te passen in ontwikkelingslanden 11

12 Biox Group werkt aan energie uit biomassa, in Nederland én in Azië Duurzaamheid als bestaansvoorwaarde Het palmoliedossier heeft vele kanten, heeft Arjen Brinkmann kunnen constateren. Een jaar geleden kwam hij in dienst bij de Biox Group als sustainability manager (duurzaamheidsmanager), echt een beroep van deze tijd. Biox gaat palmolie inzetten voor elektriciteitsproductie. Zijn opdracht: zorg dat de duurzaamheid in de biomassaketens van Biox gegarandeerd is. Er was al veel stof opgewaaid, zegt de duurzaamheidsmanager, Berichten van Milieudefensie dat voor palmolie oerwouden worden gekapt en protest over de subsidie voor onze biocentrales. Het is lastig om bestaande beeldvorming om te buigen, vervolgt hij. Maar vanaf volgend jaar is er gecertificeerde duurzame palmolie op de markt en is het verschil tussen goede en slechte palmolie eenduidig aan te tonen. Certificering Het kan verkeren. Nog maar een paar jaar geleden werd energie uit biomassa genoemd als de meest veelbelovende oplossing voor het probleem van CO 2 uitstoot en slinkende olievoorraden. Auto s op suiker, energie uit koolzaad, pitten of kiemen; ook voor Derde Wereldlanden zou dit alternatieven bieden Arjen Brinkmann is sustainability manager bij Biox Group voor de dure invoer van olie. Inmiddels is duidelijk dat grootschalige productie van biomassa risico s met zich meebrengt. Als dit niet duurzaam gebeurt, kan het ten koste gaan van voedselproductie. Arjen Brinkmann is er vol ingedoken en kan nu verklaren: Wij gaan op korte termijn al onze producten certificeren. Hiervoor gebruiken we de overheidscriteria van 12

13 de commissie Cramer en de RSPO* criteria als uitgangspunt. Deze sets criteria komen voor 90% overeen. Vanaf begin 2008 worden de plantages waarvan wij onze palmolie betrekken door onafhankelijke derden gecertificeerd. Duurzaamheid als bestaansgrond De geschiedenis van Biox is een bijzondere. De Zeeuwse ondernemer Ard van de Kreeke richtte het bedrijf in 2004 op als uitvloeisel van zijn handelsactiviteiten in organische afvalstromen (met name plantaardige oliën en vetten). Met een vooruitziende blik begon Van de Kreeke met de voorbereidingen voor de bouw van biocentrales: drie in Nederland (Vlissingen, Delfzijl, Rotterdam) plus een aantal centrales in België, Italië en Engeland. Zijn idee was om zich op de gehele keten te richten om zo de aanvoer van duurzaam geproduceerde biomassa te kunnen garanderen. Duurzaamheid is voor ons geen modegril, benadrukt Brinkmann, Het is de bestaansgrond onder ons bedrijf. Als wij niet aantoonbaar duurzame biomassa gebruiken, verlenen de banken geen krediet en de overheid geen subsidie. Onze energie is dus straks voor 100% afkomstig van gecertificeerde palmolie. Om die doelstelling te behalen, koos Biox voor een unieke strategie: een bedrijf in Nederland en één in Azië. Met mijn collega duurzaamheidsmanager in Kuala Lumpur (Maleisië) vorm ik een tandem, legt de Nederlandse manager uit, Zo kent Biox als geen ander de Europese en de Aziatische duurzaamheidsvragen en bijbehorende oplossingen. Hoge opbrengst Arjen Brinkmann beschrijft de palmolieproductie in Azie. De palmolieplantages zijn wel ha groot. Daarnaast verbouwen veel kleine boeren oliepalmen. De bomen kunnen 20 meter hoog worden en dragen zo n 20 jaar vrucht. Elke maand Palmvruchtoogst op plantage worden de vruchten geoogst. Deze worden verwerkt in een oliemolen; uit de vruchten wordt olie geperst, uit de kernen een geconcentreerder extract dat toegepast wordt in cosmetica. Een palmolieplantage heeft dus een zeer hoge productie per hectare. Op dit moment gaat het overgrote deel van de palmolieproductie naar de voedingsindustrie en wordt gebruikt als bakolie of als ingrediënt in margarine, koekjes e.d. (palmolie wordt evenals sojaolie meestal aangeduid met de verzamelterm plantaardige olie ). Met de huidige ontwikkelingen zal wereldwijd maximaal 13

14 10 miljoen ton van de totale jaarproductie van 35 miljoen ton aangewend worden voor biobrandstof. Bedrijfsvoering verduurzamen Nu al voert Biox projecten uit om de bedrijfsvoering op de plantages te verduurzamen. Brinkmann beschrijft: We verbeteren de zuivering van het afvalwater van de oliemolens. Dit wordt naar vergistingsinstallaties geleid die biogas produceren. Uit dat biogas wordt energie opgewekt voor de hele omgeving. De behaalde CO 2 reductie wordt als emissierecht verhandeld. Een ander voorbeeld betreft de contacten met de kleine boeren die rondom de plantages werken. In samenwerking met lokale milieugroepen assisteren wij hen om ook tot certificering over te gaan, legt Brinkmann uit, Dat is gunstig voor hun afzetmogelijkheden. Biox sluit contracten af met plantage-eigenaren. Hierin zijn langjarige leverings- en prijsafspraken opgenomen, naast afspraken over duurzaamheid, lokale samenwerking, bedrijfsvoering en certificering. Wij willen de sector van binnenuit veranderen, vat Brinkmann zijn strategie samen. Voor de plantages is er een duidelijk zakelijk belang om duurzaam te produceren. Bovendien heeft de kennisuitwisseling met Nederland voor hen een grote toegevoegde waarde. Innovatie Vanaf 2009 krijgt Biox gedurende 10 jaar subsidie op elke duurzaam geproduceerde kwh. Als de drie biocentrales draaien (naar verwachting in 2010), levert Biox 15% van de Nederlandse doelstelling voor duurzaam geproduceerde energie. Ondertussen oriënteert het innovatieve bedrijf zich al op andere grondstoffen zoals jatropha en algenolie. Nu zijn die nog in een experimenteel stadium maar zeker interessant voor de toekomst, verwacht de duurzaamheidsmanager. Wij zetten voorlopig in op palmolie, mits duurzaam geproduceerd. Maar deze sector is zeer dynamisch. En het zal wel duidelijk zijn dat ons ondernemerschap is gebaseerd op innovatie! * RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) is een samenwerkingsverband van producenten, handelaren, afnemers, NGO s en WNF die samen 8 principes en 36 criteria voor duurzame palmolie vaststellen. Op basis van deze criteria kunnen onafhankelijke accrediteurs vanaf 2008 plantages certificeren. Training en advisering kan bedrijven in ontwikkelingslanden overhalen hun bedrijfsvoering aan te passen Geen duurzaamheid zonder innovatieve bedrijven die risico s durven te nemen 14

15 Yara International heeft eigen gedragscode en stimuleringsprijs Medewerkers in Sluiskil lopen, fietsen en voetballen voor hun dorp in Malawi De gekleurde torens zijn al van verre te zien langs het kanaal van Gent naar Terneuzen. Rondom die torens ligt de grootste productieplant van kunstmeststoffen van Yara International: Yara Sluiskil. Yara is op dit moment goed voor 6% van de kunstmestproductie op de wereldmarkt, de ambitie is om door te groeien naar 10%. Daarom heeft het bedrijf de laatste jaren veel geïnvesteerd in nieuwe technologie. Want Yara, een multinational van Noorse huize, heeft ook stringente doelstellingen als het gaat om duurzaamheid. Groei moet hand in hand gaan met milieu- en sociale doelstellingen. De website besteedt ruim aandacht aan onderwerpen als product stewardship, responsibility to society, recycling CO 2 en good governance. Sinds 2006 brengt Yara Sluiskil een Nederlandstalig duurzaamheidsverslag uit met aandacht voor de uitwerking van die doelstellingen in de Zeeuws-Vlaamse bedrijfsvoering. Gedragscode Yara International heeft een eigen code of conduct (gedragscode) opgesteld. Als kernwaarden worden genoemd: ambitie, vertrouwen, verantwoordelijkheid en samenwerking. Maurice Vereecken is preventiecoördinator Als beursgenoteerd bedrijf staat Yara voor een open communicatie met alle stakeholders en probeert ze belangenverstrengeling te vermijden. De ambitie is om dezelfde kwaliteitsstandaarden aan te houden in alle onderdelen van de keten (van productie tot gebruiker). De gedragscode heeft betrekking op het gedrag van de directie 15

16 én op dat van de medewerkers. Maurice Vereecken is in Sluiskil verantwoordelijk voor de arbozorg. Tevens is hij voorzitter van de ondernemingsraad in Sluiskil en lid van de Europese ondernemingsraad. Zijn ervaring is dat er bij Yara naar de werknemers wordt geluisterd. Wij mogen alles vragen en krijgen in veel gevallen antwoord. In Europees verband is het moeilijker om de werknemersbelangen goed te behartigen omdat we daar niet kunnen terugvallen op wetgeving. Yara profileert zich als een lerende organisatie: het management laat merken dat ieders betrokkenheid belangrijk is bij dit proces van leren en verbeteren. Sponsorbeleid Yara Sluiskil heeft een actief sponsorbeleid. De voorkeur gaat uit naar projecten die te maken hebben met geestelijke en lichamelijke gezondheid. Een deel van de activiteiten is gericht op de eigen medewerkers en hun gezinnen. Ook oud-medewerkers worden voor deze recreatieve en culturele activiteiten uitgenodigd. Daarnaast steunt Yara de stichting Palazzoli, een Zeeuws steunpunt voor mensen met kanker, hun familie en betrokkenen. Activiteiten van Palazzoli zijn gericht op ontmoeting, ontspanning en uitwisseling van ervaringen en emoties. Yara Sluiskil heeft zich voor enkele jaren financieel aan deze stichting verbonden. Ons dorp in Malawi Als je als bedrijf bestaat van gewasbescherming en grondbemesting is het onverteerbaar dat er nog zoveel armoede en honger in de wereld is. Yara is als enige multinational al 25 jaar actief in Afrika. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan in 2005 heeft Yara International aansluiting gezocht bij de VN Millenniumdoelen. De aan het bedrijf gelieerde stichting, Yara Foundation, looft jaarlijks een prijs uit ter stimulering van een groene revolutie in Afrika. De prijs gaat naar het beste plan dat bijdraagt aan armoedebestrijding door verbetering van de landbouwmethoden. De winnaar wordt beloond met een geldbedrag van maar liefst dollar, een glassculptuur en Golfplaten dak in Mwandama om het regenwater op te vangen een oorkonde. In 2006 is de prijs voor het eerst uitgereikt. Daarnaast worden twee VN projecten in Kenia en Malawi voor 3 jaar gesponsord, elk met een 16

17 bedrag van dollar per jaar. Voor de medewerkers van Yara Sluiskil is Mwandama ons dorp in Malawi. Dit dorp is Yara is actief met duurzaamheidsprojecten één van de zogenaamde millenniumdorpen van de Verenigde Naties dat zelfvoorzienend moet zijn in Eén van de milleniumdoelstellingen luidt: voldoende schoon water voor drinkwater, sanitair en landbouw binnen een loopafstand van 500 meter. Daarvoor moeten in Mwandama 15 waterputten worden geslagen op een diepte van 40 tot 50 meter. Het geld voor deze putten (4300 dollar per stuk) wordt bij elkaar gebracht door de medewerkers van Yara Sluiskil. Zij fietsen, wandelen en voetballen dat het een aard heeft om de nodige sponsorgelden in te zamelen. Door de samenwerking met Aqua for All worden de ingezamelde gelden verdubbeld en komen de 15 waterputten in korte tijd in beeld. Een bijzondere prestatie die gedragen wordt door een groot deel van de 600 medewerkers in Sluiskil. Wij hebben vliegtickets beschikbaar gesteld voor een aantal medewerkers van ons bedrijf die in Malawi mogen gaan kijken naar de voortgang in ons dorp Mwandama. De voorwaarden om deze tickets te bemachtigen, zijn niet gering. De collega s die naar Afrika gaan, worden voor minimaal twee jaar ambassadeur van het project, zetten zich in bij minimaal twee acties en gaan ook gastlessen geven op de basisscholen in de buurt. Desondanks was de animo enorm en zal het er nog om spannen wie de Afrikareis gaat maken, illustreert Maurice Vereecken het enthousiasme van zijn collega s. Maatschappelijk betrokken ondernemen is een goede manier om de medewerkers van het bedrijf te betrekken bij maatschappelijke thema s. Zo worden ze gevoeliger voor duurzame veranderingen in de eigen bedrijfsvoering Een gedragscode opstellen is alleen haalbaar voor multinationals. Kleinere bedrijven kunnen aansluiten bij de OESO-richtlijnen 17

18 Dow Chemical stelt eigen duurzaamheidsdoelen voor 2015 Campagnes leiden tot grote stappen voowaarts De zorg voor veiligheid, gezondheid en milieu zit ons bedrijf in de genen, vindt Erik van Oosten, general manager Public Affairs van Dow Benelux BV. Als chemisch bedrijf zijn wij ons van oudsher bewust van de implicaties van onze bedrijfsvoering. In deze tijd gaan we nog een stap verder. Onze moedermaatschappij in de Verenigde Staten heeft voor 2015 duurzaamheidsdoelen geformuleerd die ambitieus te noemen zijn. Betrokkenheid van ons bedrijf bij het welzijn en succes van de regio en bij de ecosystemen in de wereld, wordt nog nadrukkelijker benoemd en gemeten. Belangrijke speler in de samenleving Dow Benelux is met zijn 2100 werknemers, 600 contractors en vele toeleveranciers een opvallende verschijning in de regio. Niet zomaar een bedrijf, maar een belangrijke speler in de Zeeuwse samenleving. Die verantwoordelijkheid hebben wij altijd genomen, stelt Erik van Oosten verwijzend naar het Nederlandstalige duurzaamheidsverslag dat het bedrijf jaarlijks uitbrengt. Opleidingsinitiatieven, stageplaatsen, open dagen, een klankbordgroep, sponsoring en donaties, kortom, Dow opereert veelvuldig en intensief in de Zeeuwse netwerken. Het is belangrijk om te weten wat er in gemeenschap leeft, vervolgt Van Oosten. Erik van Oosten bij een beeld uit de Human Element campagne Om die reden hebben we een klankbordgroep en laten we de bewoners van onze regio (Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren en deel Zuid-Beveland) zelf aan het woord tijdens open dagen en in ons magazine. Ook hielden we een telefonische enquête onder 1000 inwoners waarin we hun visie vroegen over ons bedrijf en hun leefomgeving. Met die resul- 18

19 taten kunnen wij onze bijdrage leveren aan het succes van onze gemeenschap op weg naar Van Oosten prijst de campagnegerichte aanpak in zijn bedrijf. Met scherpe doelstellingen, speciale teams om de campagne voort te stuwen, tussentijdse metingen en veel communicatie, maken we enorme stappen voorwaarts, is zijn ervaring. Innovatie in waterverbruik Een andere Dow 2015-doelstelling is gericht op slimme uitvindingen of producten waarmee wereldproblemen zijn aan te pakken zoals voldoende gezond voedsel en schoon drinkwater of een goede gezondheidszorg. Een uitdaging voor onder meer de vele honderden Dow-medewerkers die actief zijn in onderzoek en productontwikkeling (in Terneuzen alleen al werken zo n 300 mensen op de R&D-afdeling). Bij Dow Terneuzen is recent een belangrijke innovatie doorgevoerd bij het waterverbruik in het productieproces. Waar eerst water uit de Westerschelde werd ingenomen, wordt nu huishoudelijk afvalwater uit de gemeente Terneuzen gebruikt en tot twee keer toe hergebruikt. Dit project, uitgevoerd in samenwerking met het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen en waterbedrijf Evides is een groot succes geworden. Met deze vinding hebben we verschillende prijzen gewonnen, vertelt Erik van Oosten, Wij willen deze techniek nu graag overhevelen naar andere plaatsen. Natuurlijk kijken we daarbij naar andere Dow-vestigingen, maar deze waterbesparing kan ook bij andere industrieën worden bereikt. In samenwerking met partners zoeken we naar een locatie met de geschikte omstandigheden: een grote industrie (die water gebruikt bij de productie) in de buurt van een verstedelijkte omgeving (waar veel afvalwater is) op een plaats waar drinkwater een schaars goed is. Interne campagne Met prachtige foto s en een verwijzing naar het periodiek stelsel (overzicht van alle chemische elementen) lanceerde The Dow Chemical Company vorig jaar in de VS een wereldwijde campagne gericht op bewustwording. In deze campagne wordt een element aan het chemische systeem toegevoegd, namelijk het menselijke. Onder het motto The Human Element legt Dow de nadruk op de dienstbaarheid van chemische toepassingen en innovaties aan 19

20 leefbaarheid en kwaliteit. Chemie is er voor de mensen en het verbeteren van het dagelijkse leven, wil de campagne zeggen en Met nieuwe processen en producten kunnen wereldproblemen worden aangepakt. (zie ook Dit jaar is de campagne ook in Europa geïntroduceerd. Wij vertalen de campagne intern met extra waardering Een ander beeld uit de Human Element campagne en ondersteuning voor medewerkers die zich inzetten voor vrijwilligerswerk en goede doelen, legt Van Oosten uit. Zo werd een collega in Terneuzen wereldwijd in het zonnetje gezet voor zijn hulp bij de ontwikkeling van een centrale op zonneenergie net buiten Port-au-Prince in Haïti. Samenwerken De lijst van maatschappelijk interessante projecten kan naar believen worden uitgebreid, de verschillende communicatiekanalen van Dow Benelux getuigen hiervan. Het is zeker Bedrijven moeten campagnes opzetten voor meer duurzaamheid en wereldwijde betrokkenheid niet onze bedoeling solistisch te opereren, besluit Van Oosten, Het liefst trekken we op met andere partijen, zoals in de Masterclass Veiligheid. Bij dat initiatief werken we samen met bedrijven uit Zeeland en West-Brabant om kennis en ervaring rondom veiligheid actief met elkaar te delen. Zo worden we er allemaal wijzer van! Innovaties uit het bedrijfsleven moeten hun weg vinden naar ontwikkelingslanden. Wie is verantwoordelijk? Chemische concerns kunnen zich beter inzetten voor een schonere productie dan voor maatschappelijke noden 20