Jurylid nr. 12. concept en spel: Annemie Morbee coach: Stefan Perceval

Transcriptie

1 lesmap Jurylid nr. 12 HETGEVOLG Jurylid nr. 12 Een Assisenzaak, wat is daar nu zo speciaal aan? Wat zijn de ervaringen van een jurylid die dat vijf dagen lang heeft bijgewoond? Die iemand wel of niet naar de gevangenis stuurt? En is Vrouwe Justitia wel degelijk geblinddoekt? Annemie Morbee (55) was tien jaar geleden jurylid in een Assisenzaak en vertelt gedurende één lesuur wat er aan zo n proces voorafgaat, het eigenlijke verloop en de kracht van een volksjury. Maar vooral wil ze met haar ervaring een lans breken voor een nieuwe samenleving, waar plaats is voor de mens achter de beschuldigde. concept en spel: Annemie Morbee coach: Stefan Perceval 1

2 1. Een jury of geen jury? Voor duidelijke en overzichtelijke informatie over het hof van assisen, het selecteren van de jury, de rechten en de plichten van de juryleden, vindt u hier de link naar de brochure van de federale overheidsdienst Justitie over het hof van assisen: Achteraan in deze lesmap vindt u de ingekorte versie van de tekst uit de brochure. Na het horen van het verhaal van Annemie, vind je dan dat een jury in een assisenzaak iets goeds is of niet? Verdeel de klas in twee; de ene helft van de klas moet stelling nemen voor het hebben van een jury, de andere helft moet de stelling tegen de jury verdedigen. Alles mag gezegd worden, als de leerlingen hun mening onderbouwen met tenminste één argument. Hieronder staan een aantal voor- en nadelen opgesomd ter inspiratie: VOORDELEN 1. het is democratisch. Een jury van 12 willekeurig geselecteerde burgers is een betere representatie van het volk. 2. Een jury van gewone burgers werkt als een controle op het rechtssysteem. Zo moeten de rechters wel luisteren naar wat de gewone burger denkt over het straffen van mensen. 3. Het strafproces verloopt langzamer. Omdat de jury bepaalt wat de straf zal zijn, besteden de advocaat en het openbaar ministerie meer tijd aan het verduidelijken en uitleggen van het bewijsmateriaal. Dat komt kwaliteit ten goede. Er worden minder vormfouten gemaakt. 4. Een vonnis zal door de bevolking sneller worden geaccepteerd als het door een jury wordt beslist, want dat zijn gewone burgers; zoals jij en ik. NADELEN 1. Juryleden zijn geen deskundigen. Zij kunnen deskundigen, de openbare aanklager en de advocaat daarom misschien soms slecht volgen in hun uitleg of redenering. Zij laten eerder hun hart spreken (emoties) dan hun verstand. Dit werkt rechtsongelijkheid in de hand. 2. De juryleden moeten tot één beslissing komen. In de praktijk is dat moeilijk en kost veel tijd. En tijd is geld. Kunnen we dat geld niet beter investeren? Bijvoorbeeld in het verbeteren van het rechtssysteem? 3. In de praktijk komt vaak groepsdruk onder de juryleden voor; het krachtdadigste jurylid kan anderen ompraten. Om van het gezeur af te zijn kunnen andere juryleden overstag gaan. Dit heeft dus niets te maken met de volkswil. 4. In hoger beroep gaan is niet mogelijk omdat het volk heeft gesproken. Alleen vormfouten gelden dan nog als reden om bezwaar aan te tekenen bij een hogere rechtbank. 2

3 2. Straffen, maar hoe? Als iemand een misdaad heeft gepleegd, dan wordt hij of zij daarvoor gestraft. Je kunt verschillende soorten straf krijgen. Gevangenisstraf is een zware en bekende manier van straffen. Voor kleinere feiten kun je een geldboete of een taak krijgen. Ook bestaat er een andere straf; interneren. Dat wil zeggen dat de dader wordt opgenomen in gespecialiseerde (zieken)huizen om ze de juiste zorg aan te bieden. Op die straf staat meestal geen einddatum: je mag er pas weg als je gezond verklaard bent. Dit zijn bijvoorbeeld mensen die geestesziek of zwakbegaafd zijn. Voor je kunt weten hoe je iemand mag straffen, moet je weten of iemand toerekeningsvatbaar of ontoerekeningsvatbaar was op het moment dat hij de misdaad pleegde: Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens niet kan worden toegerekend. Alleen mensen die toerekeningsvatbaar verklaard worden, mogen berecht worden in het hof van assisen. Opdracht: de juiste straf Je hebt gehoord wat deze man heeft gedaan, welke straf hij heeft gekregen en wat Annemie vindt van die straf. Als jij het gerecht kon veranderen, welke straf zou jij dan gepast vinden voor deze man? Bespreek het eerst in groepjes van 3. Daarna vertelt elke groepje wat hun bedenkingen waren en wat de conclusie en dus de straf was. Bespreek het met de klas. 3

4 3. Wat als Een oefening in inleving. - Pak papier en een pen. - Denk eens aan vreselijke misdaad die je nooit iemand zou vergeven. Schrijf hem op. - Bedenk nu eens een reden waarom iemand die vreselijke misdaad zou plegen en waardoor je hem (beter) zou kunnen begrijpen. - Bespreek het in de klas of in groepjes van 4. 4

5 4. En nu jullie. Komen jullie tot dezelfde conclusie als de jury waar Annemie in zat? Probeer het zelf eens. 4.1 Verdeel eerst de rollen van de rechtszaal (minimaal 5 juryleden, 1 voorzitter (hij of zij begeleidt het proces; via hem of haar worden er vragen gesteld aan de verschillende partijen), advocaat van de beklaagde, de beklaagde (hoeft niet), de aanklager, getuigen (zoveel als nodig is) en eventuele deskundigen (zoveel als nodig is)). 4.2 Dit zijn de bewijzen uit het verhaal van Annemie. Iedereen moet uit deze bewijzen de informatie halen die voor zijn of haar rol belangrijk is. (Bijvoorbeeld; de beklaagde moet weten wat hij of zij bekend heeft, de deskundigen moeten weten wat ze moeten zeggen, enz.) - De politie van Turnhout ziet een vuilniszak staan op een dag dat er geen vuilnisophaling is en besluit dat eens te gaan bekijken. Daarin vinden ze de identiteitspapieren en het rijbewijs van Staf, iemand die daar vlakbij woont. - Ze vinden hem dood in zijn bed in een plas bloed. - Via via komen ze uiteindelijk terecht bij Paulo, een Portugees van 32 jaar. - hij beweert bij hoog en laag beweert van niets te weten en zegt die man zelfs niet te kennen. - Hij zegt dat hij tijdens de nacht van de feiten met die en die op stap was. - de vriendin van Staf ziet dat zijn videotoestel weg is, zijne speciale fiets, een boel snuisterijen in Delfts blauw, een verrekijker en nog zo van die dingen. - geen enkele van de getuigen bevestigt de verklaring van Paulo. - de bazin van café De Snol zegt dat ze Paulo en Staf die avond nog in haar café had en dat ze goed wat gedronken hadden. - iemand anders verklaart dat Paulo zijn schulden bij Staf heeft afbetaald met een videotoestel en wat snuisterijen in Delfts blauw. - de politie vindt de fiets van Staf bij Paulo thuis - de vingerafdrukken van Paulo zijn rijkelijk aanwezig in het appartement van Staf. - Paulo bekent. hij zegt dat Staf homofiele toenaderingen had gezocht (hij had zijn hand op mijn dij gelegd, mijnheer de voorzitter) en hij hem een duw had gegeven, waarbij Staf ongelukkig is neergevallen. Hij bedacht toen dat het beter was om het allemaal op een roofmoord te laten lijken en heeft dan allerlei zaken meegenomen. - Uit het psychologisch profiel van Paulo kwam naar voren dat zijn IQ 79 bedraagt, wat hem in de hoogste categorie van de zwakbegaafden zet. - Hij is duidelijk asociaal: affectief vervlakt, vrij egocentrisch, sociaal introvert en vertoont de kenmerken van een borderline-persoonlijkheid. (iemand die het moeilijk heeft om met emoties en gevoelens om ter gaan, en afhankelijk van de persoon kan dat gaan tot agressief gedrag dat uit het niets komt opdagen en te wijten is aan een grote emotionele labiliteit.) - hij is toerekeningsvatbaar verklaard. 5

6 - de combinatie van zijn psychopathische trekken met overspannen seksuele gevoelens brengt met zich mee dat het gevaar op recidiveren (herhalen van de feiten) groot is. - De getuigen van Staf onderstreepten het goede karakter van Staf en ze weerlegden op alle mogelijke manieren de insinuaties van Paulo als zou Staf hem met zijn homofiele toenaderingen hebben uitgedaagd. 4.3 Speel het na volgens de volgorde zoals in een echt assisen proces. Het verloop van een assisenproces staat beschreven op pagina 11 en Als de beklaagde schuldig wordt bevonden, dan moeten de juryleden en de voorzitter overleggen over de juiste straf. De meerderheid wint hierbij. 4.5 Natuurlijk kun je ook je eigen proces verzinnen. Verdeel de rollen en laat eerst de beklaagde verzinnen waar hij of zij van beschuldigd wordt. Vul daarna de bewijzen aan. (De juryleden kunnen ondertussen in een andere kamer wachten, zodat het verhaal en de bewijzen nieuw voor hen zijn en de advocaten ook hun best zullen moeten doen.) Tip: Als er een assisenzaak loopt, dan staat daar elke dag een verslag van in de Gazet van Antwerpen, Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad. En om te weten te komen welke zaken bezig zijn, kijk dan op Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van de lesmap of de voorstelling? Of hebben de leerlingen zulke mooie dingen geschreven dat u dat met ons wilt delen? We horen het graag! Meer info via marit@hetgevog.be 6

7 Brochure hof van assisen van de federale overheidsdienst Justitie Assisenprocessen trekken uitvoerig de aandacht in de media door de ernst en vaak ook de gruwel van de feiten die door het hof van assisen worden behandeld. De betrokkenheid bij dergelijke strafprocessen is ook groter dan bij politie- of correctionele zaken. De deelname van burgers aan de berechting via het jurysysteem is daar niet vreemd aan. Welke strafbare feiten behandelt het hof van assisen en waar houdt het hof zitting? Hoe verloopt een assisenproces? Wie zetelt in een assisenhof en hoe wordt u jurylid? Waar en wanneer zetelt het hof van assisen en waarvoor is het bevoegd? Het hof van assisen is geen permanent strafrechtscollege. Het wordt samengesteld telkens wanneer een beschuldigde door de kamer van inbeschuldigingstelling naar het assisenhof wordt verwezen. Het assisenhof zetelt in elke provincie en in het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad, in principe in de hoofdplaats van de provincie. Zo houdt het hof van assisen zitting in Aarlen, Antwerpen, Bergen, Brugge, Brussel, Gent, Leuven, Luik, Namen, Nijvel en Tongeren. Voor het hof van assisen worden misdaden, politieke misdrijven en drukpersmisdrijven behandeld. Misdaden zijn de meest ernstige strafbare feiten (bv. moord) die strafbaar zijn met een criminele straf. Als hoofdstraf kan een opsluiting van tenminste vijf jaar tot levenslang worden opgelegd. Misdaden kunnen in bepaalde gevallen worden gecorrectionaliseerd (door verzachtende omstandigheden of strafverminderende verschoningsgronden aan te nemen) en worden dan behandeld voor de correctionele rechtbank. Wie zijn de actoren in een assisenproces? 1. Het hof Het hof van assisen bestaat uit: - een voorzitter (dit is een raadsheer in het hof van beroep) - en twee bijzitters of assessoren (dit zijn rechters van de rechtbank van eerste aanleg). De voorzitter zit het onderzoek ter terechtzitting voor en bepaalt de volgorde waarin het woord wordt verleend aan hen die het vragen. Hij leidt de debatten objectief en onpartijdig. Hij begeleidt de juryleden bij de uitoefening van hun taak en handhaaft de orde tijdens de terechtzitting. De voorzitter van het hof van assisen zit vooraan in de rechtszaal. Links en rechts van hem zitten de bijzitters. 7

8 Het hof wordt bijgestaan door een jury. Bij de behandeling en berechting van de vorderingen van de burgerlijke partijen houdt het hof zitting zonder jury. 2. De jury De jury bestaat uit 12 burgers die door het lot worden aangewezen. Wanneer de jury wordt samengesteld, is maximum twee derde van de leden van hetzelfde geslacht. De jury beslist alleen over de schuldvraag. Over de op te leggen straf beslist de jury samen met de beroepsrechters. De juryleden (of gezworenen) volgen vóór de start van het assisenproces een informatiesessie. Hoe wordt u gezworene? Om op de lijst van gezworenen te worden ingeschreven, moet u voldoen aan de volgende voorwaarden: - ingeschreven zijn in het kiezersregister; - de burgerlijke en politieke rechten genieten; - ten volle 28 jaar en minder dan 65 jaar zijn; - kunnen lezen en schrijven; - geen strafrechtelijke veroordeling tot een gevangenisstraf van meer dan vier maanden of tot een werkstraf van meer dan 60 uur hebben opgelopen. Om de vier jaar wordt een algemene lijst van gezworenen opgemaakt. De gemeenten sturen de lijsten vóór 1 mei naar de bestendige deputatie, die per provincie een provinciale lijst opmaakt. Daarna wordt de definitieve lijst van gezworenen opgesteld op de rechtbank van eerste aanleg van de hoofdplaats van de provincie. Minstens 20 dagen voor de aanvang van het assisenproces wordt een bijzondere lijst van gezworenen opgemaakt. Dit gebeurt door uitloting van een aantal namen uit de definitieve lijst van gezworenen. Dit aantal mag niet lager zijn dan 60. Ten minste twee werkdagen voor de zitting worden deze gezworenen opgeroepen voor het hof van assisen. Dit gebeurt in aanwezigheid van de procureur-generaal, van de beschuldigde of zijn raadsman en van de burgerlijke partij of haar raadsman. De namen van de aanwezige niet-vrijgestelde gezworenen komen in een bus terecht, waarna de 12 juryleden worden uitgeloot. De beschuldigde en de procureur-generaal kunnen een aantal gezworenen wraken. Ook de voorzitter kan dat om te voldoen aan de vereiste seksuele paritaire samenstelling van de jury. Er wordt ook voorzien in een aantal plaatsvervangende gezworenen. De uitgelote juryleden leggen de volgende eed af: Gij zweert en belooft dat gij de aan N. ten laste gelegde feiten met de grootste aandacht zult onderzoeken; dat gij geen afbreuk zult doen aan de belangen van de beschuldigde of aan de belangen van de maatschappij, die hem beschuldigt; dat gij met niemand in verbinding zult komen voordat uw verklaring is afgelegd; dat gij geen gehoor zult geven aan haat of kwaadwilligheid, aan vrees of genegenheid; dat gij zult beslissen op grond van de bewijzen en de middelen van verdediging met onpartijdigheid en vastberadenheid zoals het een vrij en rechtschapen mens betaamt. 8

9 Het hoofd van de jury is de gezworene wiens naam als eerste uit de bus is gekomen of die door de gezworenen wordt benoemd en de opdracht aanvaardt. Wat zijn de rechten en plichten van de gezworene? De voorzitter begeleidt de gezworenen bij de uitoefening van hun taak, informeert hen over instanties waar ze na de beëindiging van hun taak terecht kunnen voor psychologische ondersteuning en wijst hen op hun plichten. De juryleden volgen voor de start van het assisenproces een informatiesessie waarin ze algemene informatie krijgen over het verloop van de assisenprocedure, hun rechten en plichten en de taak die hen te wachten staat. Als gezworene heeft u het recht: - een afschrift te ontvangen van de akte van beschuldiging en van de akte van verdediging (als er één bestaat); - vragen te stellen aan de getuigen en aan de beschuldigde, via de voorzitter; - aantekeningen te maken, mits het debat daardoor niet onderbroken wordt; - vergoed te worden. Uw plichten als gezworene: - Zitting hebben in een jury is een burgerplicht. Zowel de niet-vrijgestelde gezworene die zich niet aanmeldt bij het hof van assisen op de dag en het uur die voor de opening van de zitting zijn vastgesteld, als de gezworene die zich terugtrekt zonder toelating van de voorzitter voordat zijn ambt voleindigd is, kunnen worden bestraft met een geldboete van 50 tot 1000 euro. - De gezworenen beslissen alleen, zonder het hof, over de schuld of onschuld van de beschuldigde. De beraadslaging van de jury verloopt volgens een vragensysteem. - De stemming over de schuldvraag is geheim. Na de beraadslaging moet het hoofd van de jury de verklaring van de jury neerschrijven en ondertekenen. - Discretieplicht en plicht om zich afzijdig te houden van de media. De juryleden mogen niet worden beïnvloed door buitenstaanders. Als jurylid heeft u verder de volgende plichten: 1. U heeft plicht aandachtig te zijn. De gezworenen zijn verplicht de debatten aandachtig te volgen. Wanneer een jurylid duidelijk onoplettend is, kan het hof hem ambtshalve of op verzoek van een partij vervangen door een plaatsvervangende gezworene. 2. U heeft plicht onpartijdig te zijn. De gezworenen moeten onpartijdig blijven en mogen hun mening niet laten kennen, noch over de schuld van de beschuldigde, noch over de geloofwaardigheid van een getuige of over de waarde van het bewijsmateriaal. Enige verdenking van partijdigheid leidt onmiddellijk tot de vervanging van het betrokken jurylid. Wanneer een getuige of een advocaat met een gebaar of een blik wordt aangemoedigd, een standpunt wordt ingenomen over een getuigenis of wordt gereageerd op een getuigenis, wordt de betrokken gezworene vervangen. 9

10 Wie zijn er bij een assisenproces aanwezig? Het openbaar ministerie Het openbaar ministerie wordt in het hof van assisen vertegenwoordigd door de procureur-generaal bij het hof van beroep. Hij kan zijn ambtsverrichtingen delegeren. Voorafgaand aan de zitting van het assisenhof stelt de procureur-generaal een akte van beschuldiging op. Daarin staat naast de identiteit van de beschuldigde(n), het relaas van de gebeurtenissen en de belangrijkste momenten uit het vooronderzoek (zoals de deskundigenverslagen en het persoonsdossier van de beschuldigden). Er wordt ook in aangegeven over welk misdrijf het gaat. De akte van beschuldiging moet objectief, volledig en onpartijdig zijn. Tijdens het assisenproces leest de procureur-generaal de akte van beschuldiging voor. Hij kan vragen stellen aan de beschuldigde en de getuigen via de voorzitter. Hij moet de debatten bijwonen en is aanwezig bij de uitspraak van het arrest. Hij vordert de toepassing van de strafwet. Het openbaar ministerie zit uiterst links vooraan in de rechtszaal. De griffier Het ambt van griffier van het hof van assisen wordt waargenomen door een griffier van de rechtbank van eerste aanleg van de plaats waar het assisenhof zetelt. De hoofdgriffier van de rechtbank wijst hem aan. De griffier maakt o.a. het procesverbaal op van de terechtzitting. De griffier zit uiterst rechts vooraan in de rechtszaal. De beschuldigde (en zijn of haar advocaat) De beschuldigde is diegene die door de kamer van inbeschuldigingstelling verwezen is naar het hof van assisen. Hij staat terecht voor een misdaad, voor een drukpersmisdrijf of voor een politiek misdrijf. De burgerlijke partij De burgerlijke partij is het slachtoffer of diegene die benadeeld is door het misdrijf waarvoor de beschuldigde wordt vervolgd en die een vordering instelt tot het bekomen van een schadevergoeding. Wanneer het slachtoffer overleden is, zijn dit de naaste familieleden. De burgerlijke partij kan op de terechtzitting in persoon verschijnen, of bijgestaan of vertegenwoordigd worden door een advocaat. De getuigen (en deskundigen) Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de getuigen over de feiten en de schuld en de moraliteitsgetuigen. Op een zitting voorafgaand aan het assisenproces (dit is de preliminaire zitting) legt de voorzitter van het hof van assisen de lijst vast van de te horen getuigen. Hij bepaalt ook de volgorde waarin ze zullen worden gehoord. De voorzitter kan de verzoeken van partijen afwijzen wanneer de voorgedragen getuigen duidelijk niets te maken hebben met de feiten die de beschuldigde ten laste worden gelegd, noch met zijn schuld of onschuld of met zijn moraliteit. Over de feiten worden in elk geval een of meer politieambtenaren gehoord die verantwoordelijk zijn voor het opstellen van de chronologische synthese van de feiten, de eerste vaststellingen en het verloop van het onderzoek. De politieambtenaren verantwoordelijk voor het opstellen van het moraliteitsonderzoek worden in elk geval als moraliteitsgetuigen gehoord. 10

11 De deskundigen, die tijdens het vooronderzoek zijn opgetreden, komen op de terechtzitting hun verslag toelichten (bv. een deskundige-psychiater). Op de terechtzitting ondervraagt de voorzitter de getuigen. Zij leggen mondeling hun verklaring af. Toch kan de voorzitter toelaten dat de deskundige of getuige tijdens hun verklaring notities gebruiken die vooraf of ter zitting worden neergelegd en bij het dossier worden gevoegd. Nadien kunnen de assessoren en de gezworenen vragen stellen aan de getuige. Ze moeten hiervoor wel het woord krijgen van de voorzitter. Ook de procureur-generaal, de beschuldigde en de burgerlijke partij of hun advocaat kunnen, via de voorzitter, vragen stellen. De getuigen leggen de eed af dat zij zullen spreken zonder haat en zonder vrees, dat zij de gehele waarheid en niets dan de waarheid zullen zeggen. De gedagvaarde getuige die niet verschijnt of die weigert de eed of zijn getuigenis af te leggen, kan worden veroordeeld tot een geldboete van ten hoogste 1000 euro. Hoe verloopt een assisenproces? Het onderzoek ter terechtzitting van het hof van assisen verloopt mondeling. Dit betekent dat alle onderzoekshandelingen van het gerechtelijk onderzoek moeten worden overgedaan. Eenmaal de debatten begonnen zijn, moeten zij worden voortgezet, zonder onderbreking tot na de beslissing over de schuldvraag. Voor de terechtzitting houdt de voorzitter een voorafgaande zitting voor het samenstellen van de lijst van getuigen. De jury wordt samengesteld ten minste twee werkdagen voor de start van het assisenproces. De zitting van het assisenproces zelf verloopt als volgt: - de voorlezing van de akte van beschuldiging door de procureur-generaal; - in voorkomend geval, de voorlezing van de akte van verdediging door de beschuldigde of zijn advocaat; - de ondervraging van de beschuldigde door de voorzitter van het hof van assisen het verhoor van de getuigen; - de debatten: achtereenvolgens komen de burgerlijke partij of haar raadsman, de procureur-generaal en de beschuldigde en zijn raadsman aan het woord, met eventuele replieken (of antwoorden). De beschuldigde of zijn raadsman krijgt altijd het laatste woord, waarna de debatten worden gesloten; - het stellen van de vragen door de voorzitter van het hof van assisen (dit zijn de vragen die de jury bij de beraadslaging over de schuldvraag moet beantwoorden); - de onderrichtingen van de voorzitter aan de jury over de wijze van beraadslaging; - de overhandiging van het dossier en de processtukken aan de jury; - de beraadslaging door de jury over de schuldvraag (eerste beraadslaging); - het hoofd van de jury moet de verklaring van de jury neerschrijven en ondertekenen, waarna ze aan de voorzitter wordt overhandigd, in het bijzijn van de juryleden. Zowel de voorzitter als de griffier ondertekenen de verklaringen en stoppen ze in een enveloppe die door de griffier wordt gesloten; - het hof trekt zich terug met de jury om de motivering op te stellen (tweede beraadslaging). De voornaamste redenen van hun beslissing worden geformuleerd; - bij staking van stemmen (6/6) wordt de beschuldigde vrijgesproken. Indien de schuldigverklaring volgt uit een eenvoudige meerderheid (7 juryleden 11

12 antwoorden ja op de schuldvraag voor een hoofdfeit en 5 neen) dient het hof zich uit te spreken en wordt de beschuldigde vrijgesproken indien de meerderheid van het hof het standpunt van de meerderheid van de jury niet volgt; - wanneer de beschuldigde schuldig wordt verklaard, heeft het hof de mogelijkheid om de zaak uit te stellen en te verwijzen naar een andere zitting van het hof om de zaak voor te leggen aan een nieuwe jury. Dit is het geval wanneer het hof oordeelt dat de jury zich heeft vergist inzake de voornaamste redenen, met name wat betreft het bewijs, de inhoud van juridische begrippen of de toepassing van rechtsregels die hebben geleid tot de beslissing; - het hof en de gezworenen komen terug in de zittingszaal, de enveloppe met de verklaring van de jury wordt geopend en toegevoegd aan het dossier. Het arrest met de verklaring van de jury en de motivering wordt in aanwezigheid van de beschuldigde voorgelezen; - wanneer de beschuldigde niet-schuldig wordt verklaard, spreekt de voorzitter hem vrij. Wordt de beschuldigde schuldig verklaard dan volgt een debat over de straf; - het hof beraadslaagt samen met de jury over de toe te passen straf; - het hof en de gezworenen komen terug in de zittingszaal en het veroordelende arrest van het hof, met de redenen die hebben geleid tot de bepaling van de opgelegde straf, wordt in aanwezigheid van de beschuldigde voorgelezen; - op dezelfde dag of later, als er een burgerlijke partij is, volgt de afhandeling van de burgerrechtelijke belangen. - Een arrest van het hof van assisen is vatbaar voor cassatieberoep. Verklarende woordenlijst Het gerechtelijk onderzoek is het onderzoek dat wordt gevoerd door de onderzoeksrechter op vordering van de procureur des Konings. Het beoogt de daders van misdrijven op te sporen, de bewijzen te verzamelen en de maatregelen te nemen die de rechtscolleges moeten toelaten met kennis van zaken uitspraak te doen. De onderzoeksrechter is een rechter in de rechtbank van eerste aanleg die belast is met het gerechtelijk onderzoek. Het opsporingsonderzoek is het onderzoek dat wordt gevoerd door de procureur des Konings en tot doel heeft de misdrijven, hun daders en de bewijzen ervan op te sporen en de gegevens te verzamelen die nuttig zijn voor de uitoefening van de strafvordering. Het openbaar ministerie is het orgaan in de strafrechtspleging dat belast is met de toepassing van de strafwet. Het heeft de leiding van het opsporingsonderzoek, beslist over het al dan niet instellen van de strafvordering en neemt het initiatief voor de uitvoering van de straffen. 12

13 De onderzoeksgerechten zijn kamers van de rechtbank van eerste aanleg (de raadkamer) en het hof van beroep (de kamer van inbeschuldigingstelling). Ze oefenen bepaalde functies uit in het kader van het gerechtelijk onderzoek (vb. controle op de voorlopige hechtenis,...) De kamer van inbeschuldigingstelling is het onderzoeksgerecht op het niveau van het hof van beroep. Het neemt kennis van het hoger beroep tegen de beschikkingen van de raadkamer. Een eigen bevoegdheid van de kamer van inbeschuldigingstelling is de verwijzing van de beschuldigde naar het hof van assisen, de zgn. inbeschuldigingstelling. Verzachtende omstandigheden zijn feitelijke omstandigheden die verband houden met het gepleegde misdrijf of met de persoon van de dader en die de uit te spreken straf kunnen verminderen. Zij worden niet door de wet bepaald, het staat de rechter vrij de aard te bepalen van de omstandigheden waaraan hij een verzachtend karakter geeft (bv. de jeugdige leeftijd van de dader, een blanco strafblad,...). Strafverminderende verschoningsgronden zijn omstandigheden die de wet op bijzondere wijze bepaalt en die, eenmaal de rechter vaststelt dat de voorwaarden van de verschoningsgrond vervuld zijn, van rechtswege strafvermindering meebrengen (bv. uitlokking voor opzettelijke slagen, verwondingen of opzettelijk doden,...). Hoofdstraf Straffen kunnen worden ingedeeld in hoofdstraffen en bijkomende straffen. Hoofdstraffen kunnen afzonderlijk worden opgelegd, bijkomende straffen kunnen slechts samen met een hoofdstraf worden uitgesproken. In criminele zaken is de hoofdstraf de opsluiting of de hechtenis (enkel voor politieke misdrijven). Als bijkomende straf kan een geldboete, de ontzetting van bepaalde politieke en burgerlijke rechten en de bijzondere verbeurdverklaring worden uitgesproken. Opsluiting is de vrijheidsstraf voor misdaden. Opsluiting is ofwel tijdelijk (5 tot 10 jaar, 10 tot 15 jaar, 15 tot 20 jaar, 20 tot 30 jaar) of levenslang. Bron: brochure van de Federale overheidsdienst, justitie getiteld Het hof van assisen 13