Samenvatting (summary in Dutch)
|
|
- Fenna van den Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Individual Learning Accounts: a strategy for lifelong learning? 137 Samenvatting (summary in Dutch) Individuele LeerRekeningen (ILR) is een beleidsinstrument dat in 2001 werd geïnitieerd door de Nederlandse overheid met als doel de participatie van volwassenen aan educatieve activiteiten te vergroten. Het instrument was voornamelijk gericht op díe groepen in de samenleving, zoals laaggekwalificeerde en oudere werknemers, die gewoonlijk weinig deelnemen aan scholing of cursussen na afronding van de initiële opleiding. Vanaf 2001 faciliteerde de overheid een aantal organisaties in de samenleving met het ontwikkelen van manieren waarop individuele werknemers kunnen beschikken over een budget dat ze kunnen besteden aan scholing en cursussen (een leerrekening), waaraan werknemer, werkgever en andere partijen een bijdrage kunnen leveren. De ervaringen in het Verenigd Koninkrijk met een soortgelijke regeling dienden als voorbeeld voor het Nederlandse initiatief. Met deze leerrekening was het de bedoeling dat de werknemer zou beschikken over meer vrijheid om beslissingen te nemen over competentieontwikkeling en employability. Dit onderzoek concentreert zich op het effect van ILR op de plannen van lager geschoolde werknemers om vrijwillig deel te nemen aan formele en non-formele scholing. Deze plannen tot vrijwillige deelname worden in dit onderzoek met het begrip scholingsintentie geduid. Als uitgangspunt wordt voor dit effectonderzoek de Theorie van Gepland Gedrag van Ajzen genomen. Dit onderzoek exploreert de effecten van ILR op scholingsintentie van lager gekwalificeerde werknemers en op de onderliggende gedragsdeterminanten attitude, eigen effectiviteit, en de perceptie van de leercultuur op de werkplek. De centrale vraagstelling van dit onderzoek is: Welke effecten hebben Individuele LeerRekeningen op de scholingsintentie van laaggekwalificeerde werknemers? Hoofdstuk 2 bespreekt de beleidsachtergrond van waaruit het idee van ILR is ontstaan. Er wordt ingegaan op thema s rondom het educatiebeleid van de Europese Unie en supranationale organisaties als de OESO en UNESCO. Vervolgens wordt specifiek ingegaan op het educatie beleid van de Nederlandse overheid vanaf 1998 tot aan de invoering van de Tijdelijke Regeling Experimenten met ILR. Tenslotte worden in dit hoofdstuk de experimenten met ILR in Nederland vergeleken met het soortgelijke programma in het Verenigd Koninkrijk. In 1998, volgde de Nederlandse overheid een aantal adviezen voor beleidslijnen van de Europese Unie op door een aantal maatregelen te introduceren in het Nationale Actieplan een Leven Lang Leren (Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap, 1998). De voorstellen in dit programma waren voornamelijk gericht op het bevorderen van de employability van burgers. Centraal in dit actieprogramma stonden de maatregelen voor belastingaftrek van werkgerelateerde scholingskosten.
2 138 Samenvatting Voorts werd er in het actieprogramma veel aandacht besteed aan de rol van sociale partners en werkgevers om investering in menselijk kapitaal te bevorderen. In Nederland wordt het grootste gedeelte van het aanbod van postinitiële scholing geleverd, gefinancierd en georganiseerd door de private sector (bedrijven, sociale partners en private scholingsaanbieders). Om scholing te financieren worden bedrijven vaak ondersteund door Opleidings- en Ontwikkelingsfondsen (O&Ofondsen). Deze fondsen hebben een zogenaamde vereffeningsfunctie, waamee het risico van scholing en employability-ontwikkeling wordt gespreid over de sector. Ondanks deze functie blijkt dat O&O-fondsen niet in staat zijn in voldoende mate laaggeschoolde werknemers en werknemers in kleine en middengrote bedrijven te bereiken. Nederland behoort weliswaar tot de vijf Europese lidstaten met de hoogste deelname aan postinitiële scholing, de groei van deze participatiegraad loopt achter in vergelijking met landen als Denemarken, Zweden en Finland. Mede daardoor richtte de Nederlandse overheid zich vanaf 2001 op maatregelen om de vraag naar scholing van volwassenen te versterken. Volgens de Onderwijsraad resulteerden deregulatieve strategieën van de overheid om de marktwerking in educatie en beroepsonderwijs te bevorderen niet in een flexibeler aanbod: een aanbod dat in staat is adequaat op de vraag van individuele burgers naar educatie in te spelen. De Sociaal Economische Raad stelde maatregelen voor om die vraagarticulatie een belangrijkere rol te laten spelen. In 2001 lanceerde het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap experimenten met ILR, geïnspireerd door eerdere initiatieven in het Verenigd Koninkrijk. Een aantal kritische aandachtpunten komt naar voren uit procesevaluaties van zowel de experimenten met ILR in Nederland als het systeem dat in het Verenigd Koninkrijk was ingevoerd. Eén van die aandachtspunten betreft de rol van de werkgever bij ILR. Zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Nederland is aangetoond dat sommige bedrijven ILR gebruikten om hun eigen opleidingsbudget te financieren. In sommige gevallen waren de werknemers zich helemaal niet bewust van het feit dat ze een individuele leerrekening hadden. Uit ervaringen in beide landen komt verder de vraag naar voren in hoeverre een instrument als ILR in staat is om burgers met een lager scholingsniveau aan te spreken en erin zal slagen om hen te verbinden aan een leven lang leren. Hoofdstuk 3 bespreekt individuele financieringsmechanismen als ILR binnen het strategisch opleidingsbeleid van arbeidsorganisaties. Dit hoofdstuk gaat in op veranderende werkomgevingen met als gevolg de noodzaak die werkgevers voelen om hun werknemers te betrekken bij opleidingsbeslissingen die in het bedrijf worden genomen. Veranderingen in de werkomgeving eisen competenties zoals zelfmanagement and adequate leer- en denkstrategieën van werknemers. Er wordt in dit hoofdstuk ook aandacht besteed aan kritische kanttekeningen bij het principe dat werknemers meer actief in het strategisch opleidingsbeleid moeten worden betrokken. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vraag hoe de individuele scholingsintentie optimaal kan worden gefaciliteerd in arbeidsorganisaties. ILR kan worden beschouwd als een marktregulerend beleidsinstrument, geïnitieerd door overheid en sociale partners om de positie van individuele consumenten van scholing te versterken en hun scholingsvraag te stimuleren. Er zijn stromingen binnen de Human Resource Development (HRD) en uitgangspunten van de volwassenen educatie die gelijkenis vertonen met het streven tot emancipatie en activering van de individuele werknemer/scholingsconsument. In de eerste plaats,
3 Individual Learning Accounts: a strategy for lifelong learning? 139 worden HRD activiteiten besproken waarin de werknemer een centrale plaats inneemt (Kidd, 1996). Snelle veranderingen en ontwikkelingen in arbeidsorganisaties vereisen nieuwe competenties, zoals brede vakbekwaamheid (Onstenk, 2000). Traditionele trainingsmodellen, die zijn gebaseerd op probleemsituaties met vaste oplossingsstrategieën, lijken niet meer te voldoen aan de eisen van een dynamische arbeidsomgeving. Het belang van contextuele kennis (Barley, 1996) lijkt toe te nemen ten koste van zogenaamde handboekkennis, gericht op vaste probleemoplossende procedures. De HRD-benaderingen waarin de werknemers een centrale plaats innemen zijn er gedeeltelijk op gericht om de werknemer meer psychologische controle te verlenen over hun scholingsbeslissingen en over hun eigen leerproces. ILR kan worden beschouwd als een financiële component van deze benaderingen. Echter, het idee dat werknemers ondernemer zijn van hun eigen werk- en leerproces en pro-actief zijn in het nemen van weloverwogen scholingsbeslissingen lijkt alleen op te gaan voor hooggeschoolde werknemers in kennisintensieve bedrijven (Van der Kamp, 1997). Bovendien zal het idee dat werknemers centraal staan weinig betekenen als leidinggevenden hier niet aan mee willen werken. Leidinggevenden kunnen bijvoorbeeld vrezen controle te verliezen of bang zijn om rendement uit scholingsinvesteringen mis te lopen (Kidd, 1996). Daarnaast is het de vraag of managers, die de rol van ontwikkelaar van werknemers op zich nemen, wel over de juiste competenties beschikken. Het gaat hierbij om competenties als: evalueren en het stellen van doelen binnen geplande ontwikkelingsmogelijkheden, coachen en als mentor optreden. Tenslotte kan de vraag gesteld worden of managers bereid zijn in alle openheid informatie te verschaffen over mobiliteitsmogelijkheden en mogelijkheden voor training die niet direct gelieerd is aan de huidige functie. Hoofdstuk 4 bevat een kritische beschouwing over het uitgangspunt dat werknemers zelfsturend zijn en intrinsiek gemotiveerd zijn om te leren. Dit hoofdstuk behandelt een aantal onderzoeken en theorieën over interne en externe factoren die van invloed zijn op deelname aan leeractiviteiten van lager gekwalificeerde werknemers. Daarnaast wordt het concept scholingsintentie, dat een centrale plaats inneemt in deze studie, nader uitgediept. Tenslotte introduceert dit hoofdstuk een aantal gedrags determinanten die van invloed zijn op scholingsintentie. Deze determinanten zijn gebaseerd op de Theorie van Gepland Gedrag van Ajzen. Het onderzoeksmodel van deze studie wordt gepresenteerd en de basisaannamen die ten grondslag liggen aan de impacttheorie van het instrument ILR. Om de effecten van ILR in kaart te brengen wordt in dit onderzoek gebruik gemaakt van de Theorie van Gepland Gedrag van Ajzen (Ajzen, 1991). Volgens deze theorie wordt motivatie uitgedrukt in de intentie om gedrag uit te voeren. Gedragsintenties worden volgens deze theorie voorspeld door onderliggende determinanten. De gedragsdeterminant attitude verwijst in dit onderzoek enerzijds naar opvattingen over hoe leuk of hoe interessant leren en deelname aan scholingsactiviteiten is (affectieve attitude) en anderzijds naar de mate waarin het individu scholingsactiviteiten als nuttig ervaart of het gevoel heeft dat het hem voordeel oplevert (instrumentele attitude). Het construct perceived behavioural control omvat in de eerste plaats het begrip eigen effectiviteit en anderzijds de perceptie van beheersbaarheid. Eigen effectiviteit heeft in dit onderzoek te maken met opvattingen over de eigen capaciteit of bekwaamheid om deel te nemen aan scholingsactiviteiten. De perceptie van de beheersbaarheid verwijst in dit onderzoek naar opvattingen over in hoeverre
4 140 Samenvatting het individu het gevoel heeft dat hij zeggenschap heeft over beslissingen om deel te nemen aan scholingsactiviteiten. Daarnaast incorporeert de Theorie van Gepland Gedrag invloeden uit de sociale omgeving op het gedrag. Volgens Ajzen (1991), spelen mensen die belangrijk zijn voor het individu een beslissende rol bij de constructie van de subjectieve norm ten aanzien van het uitvoeren van het gedrag. Andere auteurs twijfelen eraan of subjectieve norm voor elk soort gedrag van belang is (Courneya, Plonikoff, Hotz, & Birkett, 2000; Rhodes & Courneya, 2003). Zij vragen zich af of normatieve opvattingen die voort komen uit de sociale omgeving een significante invloed hebben op gedrag dat in beginsel minder vrijwillig is. Courneya et al. (2000) laten zien dat voor bepaald (minder vrijwillig) gedrag sociale steun vanuit de omgeving belangrijker is dan subjectieve norm als voorspeller van gedragsintentie. Voor dit onderzoek is een concept ontwikkeld waarin getracht wordt ondersteunende communicatie vanuit de sociale werkomgeving te duiden. Op basis van een studie, uitgevoerd door Meijers (2003) is het concept dialogische leercultuur ontwikkeld. Dialogische Leercultuur verwijst naar de mate waarin het individu ervaart dat (a) hij of zij door leidinggevende en collega s wordt erkend als vakman/vakvrouw en de mate waarin het individu ervaart dat (b) er ruimte is op de werkvloer om persoonlijke en professionele ontwikkeling bespreekbaar te maken. Met werkvloer wordt in deze studie verwezen naar de sociale interacties met collega s en directe leidinggevenden in de directe werkomgeving van het individu. Volgens auteurs als Knowles (1970; 1984) is de basisaanname van volwasseneneducatie dat leren een intentioneel proces is gebaseerd op weloverwogen persoonlijke doelen. Dit alles vereist persoonlijke betrokkenheid en motivatie. In dit onderzoek wordt ervan uitgegaan dat cognitieve zelfsturing met betrekking tot een leven lang leren latent aanwezig is in volwassenen en de kans om eigen scholingsbeslissingen te maken hun motivatie om deel te nemen aan scholingsactiviteiten zal vergroten. Er wordt in dit onderzoek vanuit gegaan dat ILR een positief effect zal hebben op scholingsintentie en de onderliggende gedragsdeterminanten. Verder worden in dit onderzoek twee aspecten van de interventie onderscheiden die los staan van het principe ILR. Verschillende auteurs geven aan dat ILR als financieel mechanisme niet alleen kan functioneren (SER, 2002). Individuele werknemers, in het bijzonder zij die niet veel ervaring hebben met postinitiële scholing, hebben coaching en begeleiding nodig om leerbehoeften te formuleren. Ervaringen met begeleiding en coaching zullen naar alle waarschijnlijkheid invloed hebben op de scholingsintentie van een werknemer. Daarom zal de interventievariabele evaluatie van begeleiding en coaching in het kader van het ILR experiment in het onderzoeksmodel worden opgenomen. Daarnaast geeft ILR aan werknemers de kans om ervaringen op te doen met postinitiële scholing. Voor veel laaggeschoolde werknemers in de Nederlandse experimenten gold dat ILR hen de mogelijkheid gaf om sinds jaren weer deel te nemen aan scholingsactiviteiten. Een positieve evaluatie van de scholing gevolgd met de ILR heeft naar alle waarschijnlijkheid een positieve invloed op de intentie om in de toekomst weer deel te gaan nemen aan scholingsactiviteiten. Wanneer in dit onderzoek effecten van ILR op scholingsintentie en de onderliggende gedragsdeterminanten worden gevonden, zal de invloed van deze twee interventieaspecten worden gemeten.
5 Individual Learning Accounts: a strategy for lifelong learning? 141 Hoofdstuk 5 legt uit hoe het onderzoeksmodel zal worden toegepast teneinde de centrale vraagstelling van dit onderzoek te beantwoorden. Dit hoofdstuk bespreekt het onderzoeksontwerp dat aan de basis ligt van de impactevaluatie. Het onderzoek bevat twee studies in twee verschillende sectoren: het ILR experiment in de ouderenzorg en het voucher experiment in technische installatiebedrijven. De programmadoelen en de achtergronden van deze twee experimenten zullen achtereenvolgens worden uitgediept. Dit hoofdstuk legt uit hoe de kwantitatieve en de kwalitatieve methode van dataverzameling en -verwerking zich tot elkaar verhouden. Voorts wordt in dit hoofdstuk uitgelegd hoe de begrippen uit het onderzoeksmodel, dat in hoofdstuk 4 is besproken, worden geoperationaliseerd. Om een impactevaluatieonderzoek uit te voeren moeten experimenten voldoen aan een aantal criteria die een dergelijk onderzoek mogelijk maken. Voor dit onderzoek zijn twee projecten geselecteerd op basis van hun Programma Theorie. De experimenten in de ouderenzorg waren onderdeel van de Regeling Experimenten met ILR van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het project met individuele leervouchers was geïnitieerd door het O&O-fonds van technische installatiebedrijven (OTIB). De controlegroepen voor dit impactevaluatieonderzoek zijn samengesteld op basis van statistische vergelijking. Beide studies bevatten een meting tijdens het experiment en een nameting. Verder werden er interviews gehouden met respondenten en stafmedewerkers die verantwoordelijk waren voor de uitvoering van de experimenten in hun organisatie. Het kwalitatieve gedeelte van dit onderzoek heeft als doel de statistische uitkomsten te illustreren met beschrijvende verhalen over ervaringen met ILR, de educatieve biografie en significante leerervaringen van respondenten te exploreren en meningen over het ILR project weer te geven. Het kwalitatieve gedeelte van dit onderzoek heeft twee functies: een illustratieve functie en een methodologische functie. In de eerste instantie zullen citaten uit de interviews gebruikt worden om statistische uitkomsten te illustreren. Deze functie geldt voor beide studies. Ten tweede tracht dit onderzoek door middel van interviews de bias die is ontstaan door zelfselectie in het experiment in de ouderenzorg, het hoofd te bieden. De interviews in de ouderenzorg zijn in het bijzonder gericht op de doelen om aan het experiment mee te doen en de rol die het experiment heeft gespeeld in de persoonlijke educatieve biografie van respondenten. Hoofdstuk 6 behandelt de uitkomsten van het experiment met de leervouchers in kleine en middelgrote bedrijven in de technische installatiesector. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de resultaten met betrekking tot scholingsintentie en de perceptie van de dialogische leercultuur. De observaties die in dit hoofdstuk worden behandeld, laten zien dat het voucherexperiment een bescheiden effect heeft gehad op de scholingsintentie van werknemers in technische installatiebedrijven in de eerste meting. Het experiment bleek geen effect te hebben gehad op de onderliggende gedragsdeterminanten. De vouchers hadden slechts invloed op de intentie van werknemers om op korte termijn in het kader van het experiment aan scholingsactiviteiten deel te nemen. Daarnaast werd er een bescheiden effect gevonden op de lange termijn scholingsintentie van werknemers ouder dan 46 jaar. Analyse toonde een positief verband tussen de attitude van oudere werknemers ten opzichte van scholingsactiviteiten en de evaluatie van de begeleiding en coaching
6 142 Samenvatting gedurende het experiment. Attitude bleek ook positief samen te hangen met de evaluatie van de scholing gevolgd met de voucher. Voorts waren werknemers kritisch over de mogelijke implementatie van de voucher in het scholingsbeleid van hun bedrijf. Ze gaven aan uitsluitend cursussen te willen volgen waarmee ze hun werk beter zouden kunnen uitvoeren. De voucher moet volgens hen ten dienste staan van de kwaliteit van het werkproces en de verbetering van hun vakkundigheid. Door middel van scholing willen werknemers hun vaardigheden eerder verbreden en verdiepen, in plaats van promotie maken. Slechts enkele werknemers willen een hoger functie bekleden of ander werk uitvoeren buiten het bedrijf waar ze nu werken. Verder bleek uit analyse dat de voucher geen effect sorteerde op de perceptie van de dialogische leercultuur van werknemers. Ook de evaluatie van begeleiding en coaching in het kader van het voucherexperiment had hierop geen effect. Door het voucherproject is scholing en het volgen van cursussen niet meer dan anders onderwerp van gesprek geworden op de werkvloer. Ondanks dat er in het begin van het experiment met elkaar van gedachten werd gewisseld over scholing en ontwikkeling, verzwakte de aandacht voor dit onderwerp gedurende het experiment. Hoofdstuk 7 behandelt de uitkomsten van het experiment met ILR in organisaties voor ouderenzorg. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de resultaten met betrekking tot scholingsintentie en de perceptie van de dialogische leercultuur. In dit onderzoek zijn geen effecten gevonden van ILR op scholingsintentie of de onderliggende gedragsdeterminanten bij medewerkers in de ouderenzorg. Een klein significant verschil van attitudescore tussen de experimentgroep en de controle groep mag niet worden toegeschreven aan het ILR experiment. Scholingsintentie en scholingsattitude van medewerkers in deze sector blijken sterk samen te hangen met het functieniveau waarop de medewerker werkzaam is. Werknemers in lagere functies zijn minder geneigd om deel te nemen aan scholingsactiviteiten dan werknemers in hogere functieniveaus. Ondanks het feit dat het experiment werknemers heeft aangetrokken op alle functieniveaus had het experiment geen effect op de scholingsintentie van werknemers op lagere functieniveaus. Er bleek voorts een verband te zijn tussen de mate waarin rekeninghouders meer beslissingsbevoegdheid ervoeren en hun affectieve attitude ten opzichte van scholing. De financiële maatregel van ILR bood hen de kans om cursussen te volgen waarin ze zelf geïnteresseerd waren. In interviews gaven rekeninghouders echter aan dat hun positieve attitude ten opzichte van scholing al aanwezig was voor het experiment. Attitude en scholingsintentie blijken samen te hangen met eerdere ervaringen met opleiding en beroepskeuze. Ondanks dat werknemers zelf wel aangaven dat scholing en het volgen van cursussen meer een onderwerp van gesprek was onder collega s dan voor het experiment, heeft ILR geen significant effect gehad op de perceptie van de dialogische leercultuur. Directe leidinggevenden bleken bovendien weinig invloed te hebben op het maken van scholingsbeslissingen. Dergelijke besluitvorming vindt plaats op hoger managementniveau of wordt genomen door een professionele stafdienst. Uit de interviews met de stafmedewerkers verantwoordelijk voor de uitvoering van het ILR-project kwam naar voren dat in sommige gevallen medewerkers Personeel & Opleidingen geneigd zijn de rol van
7 Individual Learning Accounts: a strategy for lifelong learning? 143 directe leidinggevenden in het besluitvormingsproces over scholing te minimaliseren. Veelal zijn de trainingen die in de organisaties worden georganiseerd verplicht en maken onderdeel uit van het opleidingenbeleid van de organisatie. Dat is de reden waarom rekeninghouders door het ILR project meer vrijheid van en zeggenschap over het besluitvormingsproces hebben ervaren. Collega s bleken bij dit besluitvormingsproces een belangrijkere rol te spelen dan de stafmedewerkers die zijn aangesteld om hen daarbij te begeleiden. Er is echter geen aanwijzing dat deze ondersteunende interactie onder collega s deelname aan scholingsactiviteiten of scholingsintentie heeft beïnvloed. Het laatste hoofdstuk van dit proefschrift bespreekt een aantal thema s die uit de resultaten en conclusies naar voren komen. In dit hoofdstuk zullen beleidsintenties die ten grondslag liggen aan de experimenten met ILR kritisch worden beschouwd. Bediscussieerd wordt of ILR kan worden gezien als een strategie om een leven lang leren te bevorderen. Daarbij zullen we aandacht besteden aan de implementatie van een instrument als ILR in het landelijke educatiebeleid en in het HRD-beleid van arbeidsorganisaties. Tenslotte wordt er teruggekomen op het onderzoeksmodel en gaan we nader in op hoe dit onderzoek bijdraagt aan het discours rond participatie in een leven lang leren. Uit het onderzoek in de ouderenzorg komt naar voren dat ILR geen significante leerervaringen heeft opgeleverd. Daarbij moet worden benadrukt dat er een groot verschil is tussen de educatieve biografie van medewerkers in de ouderenzorg en werknemers in technische installatiebedrijven. Een belangrijk verschil heeft te maken met het feit dat oudere werknemers in technische installatiebedrijven minder ervaringen hebben met postinitiële scholing dan oudere medewerkers in de ouderenzorg. Waarschijnlijk daarom hebben de leervouchers enig invloed gehad op de scholingsintentie van oudere werknemers in de installatiesector. Het voucherexperiment gaf deze groep werknemers in het bijzonder de kans om na te denken over leren en ontwikkeling in hun werk. ILR kan inderdaad een kans bieden aan oudere en laaggeschoolde werknemers om cursussen en scholing te volgen. Lagergeschoolde werknemers zijn echter minder gemotiveerd om aan scholing deel te nemen. Hun besluitvormingsproces tot deelname hangt af van een complex van subjectieve factoren en is niet gedetermineerd door een rationeel proces van behoeftenassessment. Deze subjectieve factoren zijn moeilijk te beïnvloeden door een sociale interventie. Daarnaast blijkt ook dat de mate waarin de werknemers zeggenschap hebben over scholing afhangt van het type organisatie waarin ze werkzaam zijn. Deze studie toont verschillende uitkomsten aan in twee verschillende arbeidscontexten, die gelieerd zijn aan twee verschillende typen organisaties. De rol van begeleiding in het kader van ILR werpt een dilemma op. Aan de ene kant blijkt uit deze studie dat begeleiding op afstand niet effectief is; lager geschoolde medewerkers blijken geen gebruik te maken van de beschikbare mogelijkheden tot begeleiding, omdat ze de afstand als een barrière zien. Aan de andere kant zijn leidinggevenden op de werkvloer, die dichterbij de werknemer staan en een belang hebben bij de ontwikkeling van de werknemer, in mindere mate geneigd te investeren in de employability-ontwikkeling van hun werknemers. Waarschijnlijk kan een O&O-fonds een rol spelen om dit dilemma op te heffen. Er is reden om te twijfelen of individuele vraaggestuurde mechanismen voor scholing en educatie een strategie zouden kunnen zijn voor een leven lang leren. Om deelname te stimuleren is het
8 144 Samenvatting voornamelijk belangrijk om werknemers scholingsmogelijkheden aan te bieden en hen persoonlijk te begeleiden bij het ontwikkelingsproces. Voor het aanbieden van deze faciliteiten is er sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgevers, sociale partners en scholingsaanbieders. Het is onwaarschijnlijk dat een financiële regeling alleen, zelfgereguleerde beslissingen over een leven lang leren kan stimuleren. Ook zal een dergelijke regeling bedrijven niet kunnen stimuleren om werknemers centraal te stellen in hun HRD-beleid noch scholingsaanbieders ertoe kunnen bewegen trajecten op maat aan te bieden. De nadruk van een vraaggestuurd mechanisme als ILR ligt enerzijds op de individuele scholingsconsument en anderzijds op de deelname aan formele en non-formele scholing. ILR heeft geen invloed op hoe leren op de werkplek of in de gemeenschap wordt gefaciliteerd. In dit proefschrift wordt ervan uit gegaan dat een instrument als ILR het beste kan worden ingezet op basis van individuele scholingsbehoeften die naar voren komen uit waardering van leerervaringen die buiten het formele aanbod om zijn verkregen. Op deze manier kan ILR de kloof tussen informeel en (non)formele scholing overbruggen en een bijdrage leveren aan een bredere deelname aan een leven lang leren.
Vastgesteld november 2013. Visie op Leren
Vastgesteld november 2013. Visie op Leren Inhoudsopgave SAMENVATTING... 3 1. INLEIDING... 4 1.1 Aanleiding... 4 1.2 Doel... 4 2. VISIE OP LEREN EN ONTWIKKELEN... 6 2.1 De relatie tussen leeractiviteiten
Nadere informatieHow to present online information to older cancer patients N. Bol
How to present online information to older cancer patients N. Bol Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Goede informatievoorziening is essentieel voor effectieve
Nadere informatieHoofdstuk 1 Implementatie van maatregelen ter bevordering van duurzame inzetbaarheid in de bouwnijverheid Hoofdstuk 2
De toenemende vergrijzing van de werkende bevolking leidt ertoe dat het steeds uitdagender wordt voor werknemers om gezond en gemotiveerd hun pensioengerechtigde leeftijd te bereiken. Duurzame inzetbaarheid
Nadere informatieSamenvatting / Dutch summary
Samenvatting / Dutch summary De verantwoordelijkheid die mensen al dan niet nemen voor hun eigen leven is een centraal thema op dit moment, zowel binnen de politieke als de publieke discussie: we gaan
Nadere informatieSamenvatting. Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten
Samenvatting Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten De beroepsbevolking in Nederland, maar ook in andere westerse landen, vergrijst in een rap tempo. Terwijl er minder kinderen
Nadere informatieCover Page. Author: Beuzekom, Martie van Title: Latent risk factors in operating theatres and intensive care units Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19916 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Beuzekom, Martie van Title: Latent risk factors in operating theatres and intensive
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de
Nadere informatieCompetentieontwikkeling werkt!? De impact op inzetbaarheid en loopbaantevredenheid van medewerkers
Competentieontwikkeling werkt!? De impact op inzetbaarheid en loopbaantevredenheid van medewerkers Introductie Wat we (denken te) weten over competentieontwikkeling Middel tot het versterken van inzetbaarheid
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Samenvatting (Dutch summary) Deze studie onderzocht seksueel risicogedrag van homoseksuele mannen in vaste relaties, voornamelijk onder mannen die deelnemen aan de Amsterdamse Cohort Studies onder Homoseksuele
Nadere informatie8 Aanbevelingen op een rij
8 Aanbevelingen op een rij 8.1 Verstevigen infrastructuur voor postinitiële ontwikkeling Flexibel en praktijkrelevant aanbod voor maatwerk De regelgeving wordt aangepast om bekostigde en niet-bekostigde
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatieBijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.
Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende
Nadere informatieEmployabilityDriver. Waarom een strategische discussie over employability beleid?
EmployabilityDriver Waarom een strategische discussie over employability beleid? We weten al een tijd dat door vergrijzing en ontgroening de druk op de arbeidsmarkt toeneemt. Het wordt steeds belangrijker
Nadere informatieDe mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie
De mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie Zou je door een andere focus en een andere manier van denken de kans op succes kunnen verhogen? In het praktijkonderzoek verschil
Nadere informatienederlandse samenvatting Dutch summary
Dutch summary 211 dutch summary De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve
Nadere informatieBijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.
Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende
Nadere informatieMobiliteitscentrum Glastuinbouw
Mobiliteitscentrum Glastuinbouw Eindrapport project Scholingsconsulenten Glastuinbouw 2010 René Scholte 7 februari 2011 Inhoud 1. Aanleiding 3 2. Doel 3 3. Aanpak 3 Werkzoekenden Bedrijven Scholen Brancheorganisaties
Nadere informatieHoofdstuk 2 hoofdstuk 3
s Samenvatting Door de hogere participatiegraad van oudere werknemers en de afname van de aanwas van jongere werknemers door daling van het geboortecijfer (ontgroening) vergrijst de beroepsbevolking.
Nadere informatieSamenvatting. Inleiding
Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.
Nadere informatieEvaluatie van het Smaaklessen groentemenu onderzoek. 12 maart 2015
Evaluatie van het Smaaklessen groentemenu onderzoek 12 maart 2015 Opbouw presentatie Waarom onderzoek Voorgaand onderzoek naar Smaaklessen Resultaten van het Smaaklessen groentemenu onderzoek Waarom effectonderzoek?
Nadere informatieHuiswerk, het huis uit!
Huiswerk, het huis uit! Een explorerend onderzoek naar de effecten van studiebegeleiding op attitudes en gedragsdeterminanten en de bijdrage van de sociale- en leeromgeving aan deze effecten Samenvatting
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting In Nederland is het Cerebro Vasculair Accident (CVA= hersenbloeding of herseninfarct) de derde doodsoorzaak. Van degenen die getroffen worden door een CVA overleeft ongeveer 75%. Veel van
Nadere informatieCoöperatie en communicatie:
Nederlandse Samenvatting (summary in Dutch) 135 Coöperatie en communicatie: Veranderlijke doelen en sociale rollen Waarom werken mensen samen? Op het eerste gezicht lijkt het antwoord op deze vraag vrij
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift gaat over de invloed van inductieprogramma s op het welbevinden en de professionele ontwikkeling van beginnende docenten, en welke specifieke kenmerken van inductieprogramma s daarvoor
Nadere informatieFactoren die kunnen en willen doorwerken tot 65 beïnvloeden
Het verhogen van duurzame inzetbaarheid van de beroepsbevolking is een van de grootste uitdagingen voor de geïndustrialiseerde landen in de komende decennia. Omdat de beroepsbevolking krimpt en vergrijst
Nadere informatieSummary in Dutch. Samenvatting
Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20566 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wit, Frank R.C. de Title: The paradox of intragroup conflict Issue Date: 2013-02-28
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Het voornaamste doel van dit proefschrift is nieuwe methoden te ontwikkelen en te valideren om de effectiviteit van customization te kunnen bepalen en hoe dataverzameling kan worden verbeterd. Om deze
Nadere informatierapport onderzoek duurzame inzetbaarheid 2016
rapport onderzoek duurzame inzetbaarheid 2016 Inhoud Samenvatting 3 1 Beleid en praktijk 4 Oriëntatie 4 Vervolg 4 Vijf elementen van de score 4 Score 7 2 Doelen, successen en belemmeringen 9 Beleidsdoelen
Nadere informatieDeterminanten van Leiderschap-Succes: Ontwikkeling van een Integratief. Model van Persoonlijkheid, Overtuigingen, Gedrag, en Diversiteit
SAMENVATTING Determinanten van Leiderschap-Succes: Ontwikkeling van een Integratief Model van Persoonlijkheid, Overtuigingen, Gedrag, en Diversiteit Leiders zijn belangrijke leden van organisaties. De
Nadere informatieDe rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit
De rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit Reader ten behoeve van bestuurstafels Kwaliteitsnetwerk mbo op 15 en 16 maart 2017 Uitnodigingstekst
Nadere informatieMotiveren om te leren
Motiveren om te leren Een succesvol opleidingsbeleid is afhankelijk van verschillende factoren. De keuze van een goede opleidingsaanbieder speelt een rol, net zoals een grondige behoeftedetectie en de
Nadere informatieTrainen en opleiden. Van POP-gesprek tot opleidingsplan!
Trainen en opleiden Van POP-gesprek tot opleidingsplan! Direct aan de slag met opleidingsplannen, modellen, fiscale regelingen voor scholingen, procedure EVC en opleidingscriteria Inhoudsopgave Inleiding
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch) Het proefschrift. Hoofdstuk 2
(Summary in Dutch) Het proefschrift Dit proefschrift is geschreven rondom de vraag hoeveel uur per week werkende mensen willen werken. Hierbij schenken we aandacht aan twee aspecten. 1 Het eerste aspect
Nadere informatieInzetbaarheid verbeteren door het activeren van werknemers.
Wij zijn SistersChange. Ervaren veranderaars. Enthousiaste verbeteraars. Sociale zekerheidskenners. Wij helpen de inzetbaarheid van werknemers te verbeteren. Inzetbaarheid verbeteren door het activeren
Nadere informatieSaMenvatting (SUMMARy IN DUTCH)
Samenvatting (summary in Dutch) Samenvatting In hoofdstuk 1 wordt de algemene introductie van dit proefschrift beschreven. De nadruk in dit proefschrift lag op patiënten met hoofd-halskanker (HHK) en
Nadere informatieHet meten van regula e-ac viteiten van docenten
Samenvatting 142 Samenvatting Leerlingen van nu zullen hun werk in steeds veranderende omstandigheden gaan doen, met daarbij horende eisen van werkgevers. Het onderwijs kan daarom niet voorbijgaan aan
Nadere informatiehoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste
Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat
Nadere informatie1 Inleiding. Adviesaanvraag. Focus en reikwijdte van het advies
1 Inleiding Adviesaanvraag Het kabinet heeft de raad gevraagd te adviseren over een toekomstbestendige postinitiële scholingsmarkt die optimaal aansluit bij de vraag van de arbeidsmarkt 1. Daarbij wijst
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatieSamenvatting. Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten
Samenvatting Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten 1 Introductie De beroepsbevolking in westerse landen vergrijst. Door het stijgen
Nadere informatieInvloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting
xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het
Nadere informatieOverzicht kerntaken, werkprocessen, prestatie-indicatoren gekoppeld aan examenproducten
Overzicht kerntaken, werkprocessen, prestatie-indicatoren gekoppeld aan examenproducten Kerntaak 1 Organiseert het leerproces van de (lerende) medewerker in de praktijk Werkproces Prestatie-indicator Examenproduct
Nadere informatieDutch summary (Samenvatting van hoofdstukken)
Dutch summary (Samenvatting van hoofdstukken) 101 102 Hoofdstuk 1. Algemene introductie Het belangrijkste doel van dit proefschrift was het ontwikkelen van de Interactieve Tekentest (IDT), een nieuwe test
Nadere informatieDe sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid
Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieModel van Sociale Innovatie
Model van Sociale Innovatie Ontwikkelgebieden van sociale innovatie Sociale Innovatie richt zich op vier basisvragen: 1. Hoe medewerkers te stimuleren eigenaarschap te nemen op hun eigen leer- en ontwikkeltraject
Nadere informatieZelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen
volgende Zelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen Eindrapportage onderzoek Toekomstgericht Onderwijs Inhoud Onderzoek Toekomstgericht Onderwijs door Kohnstamm Instituut Schoolportret Herbert Vissers
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 DEN HAAG. laaggeletterdheid. Geachte mevrouw Arib,
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 DEN HAAG Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 342 43 44 E voorlichting@rekenkamer.nl W www.rekenkamer.nl D A T U M 20
Nadere informatieIndividuele leerrekening al strategie voor een leven lang leren - Begripsbepaling en instrumentontwikkeling -
Individuele leerrekening al strategie voor een leven lang leren - Begripsbepaling en instrumentontwikkeling - Albert G. Renkema Inleiding Een leven lang leren is de beleidslijn van de Nederlandse en andere
Nadere informatieMinor Toegepaste Psychologie
Minor Toegepaste Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?
Nadere informatieLEREN OP DE WERKVLOER. Dr. Jessica van Wingerden MBA MCC
LEREN OP DE WERKVLOER Dr. Jessica van Wingerden MBA MCC DE WERELD VERANDERT In tijden waarin maatschappelijke, economische en technologische ontwikkelingen elkaar in hoog tempo opvolgen, neemt veranderen,
Nadere informatieSAMENVATTING Het ontwikkelen van een solide studie design met bijbehorende instrumenten om een CRM training te evalueren
SAMENVATTING Op de Intensive Care (IC) worden fouten gemaakt, sommige met ernstige gevolgen voor de patiënt. Er is steeds meer bewijs dat deze fouten kunnen worden vermeden, of de gevolgen er van af te
Nadere informatieMENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN. ICCO Onderzoek 2015
MENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN ICCO Onderzoek 2015 Inhoud 1. Uitgangspunten 2. Onderzoek Demografie Bedrijfsgegevens Functie van de respondent Landen Wat zijn mensenrechten? Waarom mensenrechten? Six step
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Samenvatting (Summary in Dutch) Achtergrond Het millenniumdoel (2000-2015) Education for All (EFA, onderwijs voor alle kinderen) heeft in ontwikkelingslanden veel losgemaakt. Het
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het is een uitdaging om ouderen te identificeren die baat kunnen hebben bij een interventie gericht op de preventie van beperkingen in het dagelijks leven op het moment dat dergelijke
Nadere informatieEnquêteresultaten Nationaal onderzoek strategisch opleiden en HR
Enquêteresultaten Nationaal onderzoek strategisch opleiden en HR Uw gegevens: O Test organisatie 2 N Paul Kemper E p.kemper@pat.nl T 1234567890 Inleiding Deze enquête geeft inzicht in de ontwikkeling van
Nadere informatieStrategisch Opleidingsbeleid
Strategisch Opleidingsbeleid Achtergrondinformatie en tips om zelf aan de slag te gaan In deze handreiking vindt u de volgende onderwerpen: Wat is strategisch opleidingsbeleid? Hoe komt u tot strategisch
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.
Nadere informatiewaardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening.
amenvatting Elk jaar krijgen in Nederland zo n 45.000 mensen een beroerte, ook wel CVA (Cerebro Vasculair Accident) genoemd. Ongeveer 60% van hen keert na opname in het ziekenhuis of revalidatiecentrum
Nadere informatieStand van zaken leven lang leren in Nederland en afspraken over/ aanbevelingen aan O&O-fondsen
Stand van zaken leven lang leren in Nederland en afspraken over/ aanbevelingen aan O&O-fondsen Stand van zaken leven lang leren in Nederland Om goed mee te kunnen is scholing cruciaal. De snel veranderende
Nadere informatiePersoonlijk Leiderschap in het Onderwijs. "Van reactief naar creatief"
Persoonlijk Leiderschap in het Onderwijs "Van reactief naar creatief" In veel scholen is het klassiek hiërarchisch leiderschap niet langer toereikend. De veranderingen in de maatschappij en daarmee ook
Nadere informatiesamenvatting Hoofdstuk 1
Samenvatting Hoofdstuk 1 gaat in op uitdagingen en kansen op het gebied van gezondheidsbevordering op het werk. Op de eerste plaats is er sprake van vergrijzing van de beroepsbevolking. Hierdoor zal een
Nadere informatieFORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016
ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale
Nadere informatieDe invloed van inductie programma's op beginnende leraren
De invloed van inductie programma's op beginnende leraren Op basis van door NWO gefinancierd wetenschappelijk onderzoek heeft Chantal Kessels, Universiteit Leiden in 2010 het proefschrift 'The influence
Nadere informatieLeeswijzer bij de matrix van het Nederlands nationaal kwalificatiekader voor levenlang leren, het NLQF
Leeswijzer bij de matrix van het Nederlands nationaal kwalificatiekader voor levenlang leren, het NLQF Inhoud Toelichting... 2 Het European Qualification Framework for Lifelong learning EQF.. 2 Het Nederlands
Nadere informatieLang Leve Leren! Platform O&O Henk Bakker
Lang Leve Leren! Verbetering financiële toegang tot scholing: een verkenning o.b.v. eerdere ervaringen met individuele scholingspremie en nationaal scholingsfonds Platform O&O Henk Bakker Agenda 1. Achtergrond
Nadere informatieNederlandstalige samenvatting [Summary in Dutch]
Nederlandstalige samenvatting [Summary in Dutch] Welke sociale en fysieke aspecten van de buurt spelen een rol bij sociale inclusie van mensen met een verstandelijke beperking, onderzocht vanuit het perspectief
Nadere informatieSamenvatting Besluitvorming in de Raad van de Europese Unie: de rol van commissies
Samenvatting Besluitvorming in de Raad van de Europese Unie: de rol van commissies Hoewel de Raad van de Europese Unie het voornaamste wetgevende orgaan is binnen de Europese Unie is er nog weinig systematisch
Nadere informatieVraag 1. Wanneer zijn outsourcingprojecten van belang voor medewerkers?
Vragen en antwoorden over outsourcing-projecten Vraag 1. Wanneer zijn outsourcingprojecten van belang voor medewerkers? Outsourcingprojecten zijn relevant voor medewerkers als een bedrijf niet alleen ICT-diensten
Nadere informatieOPROEP aan scholen. 1. Doel en doelgroep van het programma Peer Buddy Nieuwkomers
OPROEP aan scholen Stichting Learn2Gether en Peer2Peer hebben de handen in elkaar geslagen ten behoeve van het Peer Buddy Nieuwkomer programma. Een viertal scholen met een ISKafdeling worden in de gelegenheid
Nadere informatieDe inzetbaarheid van oudere medewerkers
De inzetbaarheid van oudere medewerkers In vergrijzende samenleving is er een toenemende noodzaak om langer door te werken Sterk oplopende kosten pensioenuitkeringen. Sterk toenemende vervangingsbehoefte
Nadere informatieOvergewicht, obesitas, sedentair gedrag en afname van de lichamelijke
SAMENVATTING 209 Preventie van diabetes en hart-en vaatziekten in de eerstelijns gezondheidzorg -- het Leefstijl Onderzoek West-Friesland -- Type 2 diabetes (suikerziekte) en hart-en vaatziekten zijn gezondheidsproblemen
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre
Samenvatting Inleiding In Nederland wordt van burgers verwacht dat zij een zelfstandige en verantwoordelijke rol vervullen met betrekking tot hun gezondheid en zorg. Dit is het gevolg van verschillende
Nadere informatieRapport Management i360. Test Kandidaat
Rapport Management i360 Naam Test Kandidaat Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Persoonlijk ontwikkelingsplan Inleiding Voor u ligt
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20890 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Koelewijn, Hennie Title: Quality of work and well-being of health care employees
Nadere informatieSamenvatting. Introductie
200 Introductie Kinderparticipatie is een cruciaal aspect van kinderbescherming en jeugdhulpverlening. Sinds de jaren 90 is er vanuit het perspectief van de rechten van het kind meer aandacht voor het
Nadere informatieDeze vraagstelling is nader toegespitst op de volgende sub-vragen:
Samenvatting Dit proefschrift gaat over ervaringen en leerprocessen in de ontwikkeling van de theorie en praktijk van Moreel Beraad als methode van ethiekondersteuning in de gezondheidszorg. Hoofdstuk
Nadere informatieLEREN EN ONTWIKKELEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS. Verkenning naar de professionele ontwikkeling van het personeel in het primair onderwijs
LEREN EN ONTWIKKELEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS Verkenning naar de professionele ontwikkeling van het personeel in het primair onderwijs ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers Leren
Nadere informatieSAMENVATTING (Summary in Dutch)
SAMENVATTING (Summary in Dutch) Taal speelt een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Het is een van de meest centrale aspecten bij de interactie tussen mensen. Ons taalgebruik wordt beïnvloed door onze
Nadere informatieBEWIJS VOOR HET GEBREK AAN SKILLS VAN JONGEREN MET EEN MIGRATIE ACHTERGROND IS TE MAGER OM DAAR STERK OP IN TE ZETTEN
Werkt het verbeteren van werknemerscompetenties tegen jeugdwerkloosheid? DECEMBER 2016 BEWIJS VOOR HET GEBREK AAN SKILLS VAN JONGEREN MET EEN MIGRATIE ACHTERGROND IS TE MAGER OM DAAR STERK OP IN TE ZETTEN
Nadere informatieSamenvatting. In hoofdstuk 1 wordt een algemene introductie gegeven over de onderwerpen die in dit proefschrift worden behandeld.
155 Sport- en spelactiviteiten bevorderen over het algemeen de gezondheid. Deze fysieke activiteiten kunnen echter ook leiden tot blessures. Het proefschrift beschrijft de ontwikkeling en evaluatie van
Nadere informatieDutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews
Dutch Interview Protocols Vraagstellingen voor interviews PLATO - Centre for Research and Development in Education and Lifelong Learning Leiden University Content Vraagstellingen voor case studies m.b.t.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Ecstasy is een van de meest gebruikte party drugs geworden. Gecombineerd met de potentiële schadelijkheid en de ineffectiviteit van juridische maatregelen (getuige de hoge gebruikscijfers)
Nadere informatieAutobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief
Samenvatting Autobiografisch geheugen in longitudinaal perspectief Stabiliteit en verandering in gerapporteerde levensgebeurtenissen over een periode van vijf jaar Het belangrijkste doel van dit longitudinale,
Nadere informatieSamenvatting Summary in Dutch
112 Samenvatting Summary in Dutch Wanneer mensen anderen zien die in een gelijke situatie of wel beter af zijn of wel slechter af zijn, kan dat sterke reacties oproepen. Mensen kunnen als reactie sterke
Nadere informatieWIE? WAT? WAAROM? HUMANE. wetenschappen. Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde.
WIE? WAT? WAAROM? HUMANE wetenschappen Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde. HUM WET IS HET IETS VOOR MIJ? HUMANE WETENSCHAPPEN VISIE Van leerlingen Humane wetenschappen
Nadere informatieEthisch Leiderschap in de zorg
Ethisch Leiderschap in de zorg Ranking en Toezicht NVLO, 26 september 2014 Drs. Marlies Akemann-vanWerkhoven Adviseur Advies & Beleid, Kennemer Gasthuis Haarlem Introductie Wie heb ik voor me? Leiderschapstijlen
Nadere informatieSamenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld
Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,
Nadere informatieDe HRM Cockpit. Naar een duurzaam HRM beleid
De HRM Cockpit Naar een duurzaam HRM beleid Inhoud Voorstelling Wat is Human Resources? Waarom de HRM Cockpit? Doel van de HRM Cockpit Opbouw van het model De HRM Cockpit Aan de slag: case Voorstelling
Nadere informatieActief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl
2013 Actief burgerschap 0 Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hoofdstuk 1 : 3 Hoofdstuk 2 : : een doel en een middel
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: INLEIDING
168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet
Nadere informatiePraktijkonderzoek. Joke van Adrichem & Toos van der Smit
Praktijkonderzoek Joke van Adrichem & Toos van der Smit W A T I S H E T E F F E C T V A N D E S O R T E E R T A A K O P H E T T E K S T B E G R I P V A N L E E R L I N G E N U I T 4 V W O V A N H E T H
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
220 Nederlandse Samenvatting Summary in Dutch Teams spelen een belangrijke rol in moderne organisaties (Devine, Clayton, Phillips, Dunford, & Melner, 1999; Mathieu, Marks, & Zaccaro, 2001). Doordat teams
Nadere informatieKennisdeling in lerende netwerken
Kennisdeling in lerende netwerken Managementsamenvatting Dit rapport presenteert een onderzoek naar kennisdeling. Kennis neemt in de samenleving een steeds belangrijker plaats in. Individuen en/of groepen
Nadere informatieThema 4: Competentiemanagement
Thema 4: Competentiemanagement Competentiemanagement (of management van vaardigheden) is de praktijk van het begrijpen, ontwikkelen en inzetten van mensen en hun competenties. Hoewel competentiemanagement
Nadere informatieVoor elke competentie dient u ten eerste aan te geven in welke mate deze vereist is om het stageproject succesvol te (kunnen) beëindigen.
FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN NAAMSESTRAAT 69 BUS 3500 3000 LEUVEN, BELGIË m Stageproject bijlage 1: Leidraad bij het functioneringsgesprek Naam stagiair(e):.. Studentennummer:. Huidige opleiding
Nadere informatie