Handleiding voor begeleiders van rolstoelgebruikers

Transcriptie

1 Handleiding voor begeleiders van rolstoelgebruikers 1

2 1. De meest voorkomende soorten rolstoelen Omdat er een groot aantal verschillende soorten rolstoelen bestaat, moet u iedere rolstoel zorgvuldig bekijken, voordat u deze hanteert. Controleer vooraf de remwerking en de bandenspanning. Kijk ook of de armleuning en voetsteun afneembaar zijn en of ze goed vastzitten. Zelfstandig voortbeweger Deze rolstoel kan door de rolstoelgebruiker zelf worden voortbewogen. Hij heeft twee grote achterwielen en twee kleine voorwielen. Met behulp van de grijphoepel op de grote wielen kan de rolstoelgebruiker zichzelf voortbewegen. De duw-wandelrolstoel Dit model wordt veel gebruikt in woonzorgcentra, door cliënten die niet zo goed meer kunnen lopen en dus bij een wandeling buiten meestal gebruik maken van een dergelijk rolstoel. De stoel kan eenvoudig in elkaar geklapt worden en neemt dus weinig opbergplaats in. Als de voetsteunen eraf gehaald worden kan deze rolstoel gemakkelijk in een kofferbak van een auto, om mee te nemen naar de stad of familiebezoek. Om de rolstoel in te klappen trek je de bekleding van de zitting omhoog. Om de rolstoel uit te klappen duw je op de steunbuizen waar de zitting op rust. Denk in beide gevallen om je vingers. 2

3 2. Enkele belangrijke onderdelen van een rolstoel a. Remmen Ga na of de handel naar voren of naar achteren moet om de rem vast te zetten. Zorg er altijd voor, dat de remmen aan beide zijden vaststaan voordat de cliënt instapt. b. Trapstang Door hierop te trappen komen de voorwieltjes los van de grond. De rolstoel kantelt, hetgeen nodig is om bijvoorbeeld een stoeprand op te gaan. c, Duwhandvatten Meestal zijn dit extra lange handvatten om de rolstoel gemakkelijk achterover te kunnen kantelen d. Beensteunen Er zijn instelbare en niet-instelbare beensteunen. De instelbare steunen kunnen gebruikt worden als het been min of meer rechtuit moet kunnen blijven. Op kniehoogte zit een handeltje. e.voetsteunen Bij het in- en uitstappen moeten beide voetsteunen altijd opgeklapt worden. Ook bij het opbergen worden de voetsteunen opgeklapt. f. Zwenkwieltjes Vermijd bij het rijden onevenheden en kuilen in het wegdek.zorg dat bij het wegrijden de zwenkwieltjes niet dwars staan. Rij pas weg als de bandjes goed in de rijrichting staan. 3

4 3. Handelingen vóór u gaat rijden a. Zorg dat de rolstoel op de remmen staat. b. Klap de voetsteunen zijdelings omhoog. Gebruik ze nooit als steun bij het in- en uitstappen, de rolstoel kan kantelen. c. laat de cliënt goed achterin de stoel zitten. Klap de voetsteunen weer omlaag en zet de voeten erop. Controleer of de voeten goed op de steunen staan. Het is buitengewoon gevaarlijk om de voeten niet op de steunen te hebben. Als tijdens het rijden de voeten op de grond komen is de kans groot voorover te klappen, omdat de voeten meegaan onder de rolstoel. Een kuitband achter de benen kan belangrijk zijn om te voorkomen dat de voeten naar achter glijden. Improvisatie met een ceintuur is een optie. d. Let erop dat kledingstukken en plaids niet tussen de wielen kan komen. e. Ga achter de rolstoel staan en maak dan de remmen los. Dit voorkomt dat de stoel vanzelf gaat rijden. 4. En nu het rijden zelf Blijf tijdens het wandelen zo dicht mogelijk bij de stoel lopen. Dit loopt lichter en belast uw rug minder. Rij niet te snel, hou controle over de stoel. Let tijdens het rijden op benen van andere voetgangers. Rij niet te dicht langs obstakels. Stoep op Waarschuw de cliënt als u de stoep op-of afgaat. Als het onverwacht gebeurt, zorgt dit n.l. voor een angstig gevoel. Rij vooruit tot aan de stoeprand. Kantel de rolstoel achterover. Dit gaat gemakkelijker als je een voet op de trapstang zet. Duw de stoel met de grote wielen richting stoep en laat de zwenkwieltjes rustig op de stoep zakken. Het is nu eenvoudig om de gehele stoel op de stoep te duwen. Stoep af Rij de rolstoel voorzichtig achteruit naar de stoeprand. 4

5 Zet je heup tegen de leuning en laat de stoel rustig de stoep afzakken (dus niet met je armen tillen). Zet je voet weer op de trapstangen kantel de rolstoel een klein beetje, zodat de zwenkwieltjes van de grond loskomen. Rij achteruit de straat op,draai de rolstoel op z n achterwielen in de rijrichting. Zet je voet op de trapstang en laat de rolstoel rustig op de zwenkwieltjes zakken. Als je vooruit de stoep afrijdt, is de kans aanwezig dat de cliënt er voorover uitvalt. Hellingen Als je een helling op of afrijdt, zorg er dan voor dat degene die in de rolstoelzit altijd naar het hoogste punt kijkt. Helling af is dus altijd achteruit. Zorg voor niet te hoge snelheid, dat geeft de cliënt een angstig gevoel. 5

6 Voorbeelden van moeilijk begaanbare wegen voor rolstoelen met modder, water grintpaden in parken en smalle trottoirs of obstakels. 6

7 5. Verkeersregels De voorkeur voor het met rolstoel rijden dien uit te gaan naar de meest veilige plaats. Dit kan zijn het trottoir, het fietspad of de rijbaan. Dat geldt voor zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Zorg ervoor dat de rolstoel gped zichtbaar is en rij altijd rustig en voorzichteg. Voetpad Op het voetpad (trottoir, wandelpad, stoep) gelden voor alle rolstoelen dezelfde regels als voor voetgangers, dus ook voor rolstoel met motor. Men moet zich dus als voetganger gedragen, d.w.z. niet sneller rijden dan stapvoets, ruimte laten voor anderen en anderen niet hinderen. Fietspad Als er geen voetpad is,of als het rijden ghierop grote moeilijkheden oplevert, dan mag er gebruik gemaakt worden van het fietspad. Voor niet gemotoriseerde rolstoelen gelden dan de regels voor fietsers en voor gemotoriseerde rolstoelen gelden de bromfietsregels. Rijbaan Men rijdt alleen op de rijbaan als er geen voetpad of fietspad aanwezig is, of het rijden daarop grote moeilijkheden oplevert. (te smal, grint, zand etc.) Op de rijbaan moet men zoveel mogelijk rechts houden. Verder gelden voor rolstoelen zonder motor de fietsregels en voor gemotoriseerde rolstoelen de bromfietsregels. Autowegen en autosn;ewegen zijn voor rolstoelen verboden. Oversteken Stop voor het oversteken altijd eer voor de stoeprand of langs de rijbaan. Houdt rekening met nar voren stekende voetsteunen, zodat die niet over de weg hangen terwijl de rest op het trottoir staat Ga van een stoep af zoals in het eerder beschreven staat en kies voor een overzichtelijke plaats om over te steken. Zorg ervoor dat anderen je ook goed kunnen zien en steek niet over tussen de auto s. Steek haaks over en denk aan zien en gezien worden. Steek bij voorkeur over op een zebrapad. 7

8 6. Vijftien regels Voordat je gaat rijden de volgende punten in acht nemen. 1 Ontmoet u een rolstoelgebruiker (cliënt) voor het eerst, stel u dan voor. Wees nooit overdreven gedienstig. Wat men zelf kan, zelf laten doen. Neem dit dus niet uit handen. Vraag hooguit of hij/ zij het prettig vindt met iets geholpen te worden. 2 Zorg ervoor dat de banden hard zijn, dit rijdt lichter voor jou en is prettiger de cliënt bij slechtere wegen. 3 Binnen: Kijk of de rok goed over de knie is getrokken Buiten: Doe een plaid of kleed over de knieën, ook bij heren. Omdat ze stil zitten is het altijd kouder. Zorg ook voor warme kleding. 4 Heeft de rolstoelgebruiker de voeten op de voetsteunen en is er geen kans dat ze er afglijden. 5 Loop niet te haard, want zo on staat extra wind voor de cliënt. 6 Mensen hebben nogal eens vooroordelen tegen rolstoelgebruikers, hou daar dus rekening mee. Wil je een praatje maken doe dat niet achter de rolstoel, maar ga zodanig staan dat de clënt niet steeds zijn/ haar hoofd hoeft om te draaien. Ouderen zijn bovendien vaak doof en zullen je beter verstaan als ze je mond kunnen zien. 7 Betrek de cliënt bij alles wat je gaat doen. (een rolstoelgebruiker voelt zich toch al vaak overgeleverd). Denk bij het aanspreken aan punt 6. 8 Laat bij het doen van inkopen de cliënt zelf zij wensen uiten. Sta niet toe dat bij het afrekenen (bijv. in supermarkt) de rolstoelgebruiker wordt genegeerd en men het woord uitsluitend tot jou richt. 9 Hou er rekening mee dat het uitzicht van de rolstoelgebruiker heel anders is dan van de duwer. Het is storend bezienswaardigheden aan te wijzen die op de hoogte van de cliënt niet zijn te zien. Bedenk dus tijden het rijden met een cliënt in een rolstoel telkens wat hij/ zij wel en niet kan zien. Een heg om een tuin kan al te hoog zijn. Ook moet er rekening gehouden worden met een cliënt die bijv. aan een kant blind is. 10 Rij op drukke plaatsen voorzichtig. Het is voor de cliënt in de rolstoel niet prettig met de voetsteunen tegen een voetganger aan te rijden terwijl hij/ zij er niets aan kan doen. 11 ATTENTIE: Het laatste wat je doet vóór je gaat rijden is de remmen losmaken. Het eerste wat je doet als je stilstaat, is de remmen vastzetten. 8

9 12 Als de rolstoel maar aan één kant een rem heeft ga dan bij het in-en uitstappen aan de andere kant staan. Je zet dan je voet zodanig tussen de wielen dat de rostoel niet voor of achteruit kan gaan. 13 Zoals je wel kunt begrijpen is een cliënt in de rolstoel min of meer aan jou overgeleverd.gebruik daarom tijdens de wandeling zoveel mogelijk een zebrapad of steek zoveel mogelijk recht over. 14 Nooit onverwacht wegrijden, stoppen of van richting veranderen. Hierdoor kan de cliënt angstig worden en het vertrouwen in jou verliezen. 9

10 Du whandvatten Rugleuning G) Ar mlegger Achterwiel Grijphoepel (j) Kruisframe Beensteun Hakband Voorwiel Cronos Parkeerrem 10