Behandelvisie. De bijzondere zorgvraag van (forensische) SGLVG cliënten

Transcriptie

1 Behandelvisie De bijzondere zorgvraag van (forensische) SGLVG cliënten

2 Als derdelijns behandelcentra in de zorg voor geestelijke gezondheid richten wij ons op het opheffen en hanteerbaar maken van ernstige ontregelingen van het persoonlijk en maatschappelijk functioneren van mensen met een lichte verstandelijke beperking. Voor ons staat hierbij de cliënt centraal als uniek mens met zijn eigen ervaringen en levensgeschiedenis. We streven naar vraaggestuurde zorg en willen deze zorg op methodische wijze gestalte en uitvoering geven. De behandeling is integraal, we werken in multidisciplinair teamverband en vanuit een gemengd orthopedagogisch, medisch/ psychiatrisch en forensisch referentiekader. We vinden het hierbij belangrijk gezamenlijk oplossingen te vinden die de cliënt en zijn omgeving perspectief bieden en ontwikkeling (weer) mogelijk maken. De Borg is het samenwerkingsorgaan van de vijf SGLVG-instellingen in Nederland, te weten Trajectum-Hoeve Boschoord te Boschoord, Trajectum- Hanzeborg te Eefde, Altrecht/Wier te Den Dolder, Dichterbij, specialistische zorg te Oostrum en De Bruggen, specialistische zorg te Zwammerdam. Deze instellingen bieden hoogwaardige en gespecialiseerde zorg aan mensen met een lichte verstandelijke beperking en complexe gedrags- en psychiatrische problematiek, de zgn. Sterk Gedragsgestoorde Licht Verstandelijk Gehandicapten (SGLVG). Forensische SGLVG is dat gedeelte van de doelgroep waarbij het plegen van een delict (mede) aanleiding is geweest tot opname. 2

3 Al jong vertoont Lieke gedragsproblemen: ze bijt andere kinderen en vraagt enorm veel aandacht met haar clowneske gedrag. Op school gaat het niet goed, waardoor er veelvuldig van school wordt gewisseld. Ze komt uiteindelijk terecht in een GGZdagbestedingsvoorziening, waar ze na enige tijd niet meer welkom is vanwege haar regelovertredende gedrag. Als (forensische) SGLVG-behandelcentra richten we ons op mensen vanaf 18 jaar met een lichte verstandelijke beperking of zwakbegaafd intelligentieniveau, die door een scala aan oorzaken de grip op hun leven zijn kwijtgeraakt. Dat komt tot uiting in (gezins)systeem, wonen, werken en vrije tijd. doelgroep Zij zijn vastgelopen ten gevolge van de complexe problematiek van psychiatrische en/of gedragsstoornissen en/of overvraging door niet of te late (h)erkenning van de verstandelijke beperking. Een zeer beperkt sociaal netwerk en ontwrichte sociale relaties maken deze problematiek vaak nog ingewikkelder. Daarnaast kan er ook sprake zijn van risicovol gedrag waardoor men een gevaar is voor zichzelf of de omgeving. Er is sprake van een gebrekkige ontwikkeling en veelal een ziekelijke stoornis die behandeling vraagt. De doelgroep is zeer gevarieerd van samenstelling. Er zijn grote verschillen in niveau van functioneren, leeftijd, achtergrond, omstandigheden en stoornissen. Vanaf de puberteit is er veel gedoe met vriendinnen, ruzies en jaloezie. Lieke s zelfverzorging en zorg voor haar huis laat steeds meer te wensen over. Ze gaat drugs gebruiken en wordt misbruikt door vrienden, die haar spullen geven in ruil voor seks. Ze steelt, veroorzaakt overlast, is agressief en wordt herhaaldelijk door de politie opgepakt. Er is sprake van een lange hulpverleningsgeschiedenis: na de jeugdhulpverlening, is er hulp vanuit Riagg en een psychiatrisch centrum. Ze krijgt medicatie voor haar wanen, maar neemt dit onregelmatig in. Ambulante ondersteuning wordt gestaakt als ze een hulpverleenster, tegen haar wil in, enige tijd thuis opgesloten houdt. Bij tijd en wijle wordt de crisisdienst ingeschakeld. Meestal kunnen zij weinig voor haar doen, omdat men inschat dat de problemen vooral verband houden met drugsgebruik en verkeerde keuze van vrienden, en dat men dit niet via tijdelijke opname kan genezen. Soms komt het toch tot een crisisopname. Meestal staat ze dan na drie weken weer buiten en beginnen de problemen van voren af aan. Bij MEE wordt ze afgewezen vanwege onvoldoende motivatie. Uiteindelijk wordt ze in de psychiatrie voor behandeling opgenomen, maar men vindt haar hier niet op haar plaats, waarna ze weer naar huis gaat en daar onder huisarrest van haar vader verblijft. Als haar vader het niet meer trekt, volgt heropname in de psychiatrie, die wordt gestaakt als Lieke een verpleegkundige slaat. Cliënten die bij instellingen van De Borg onder behandeling zijn, komen meestal vanuit sectoren als: zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, geestelijke gezondheidszorg en forensische zorg. In deze reguliere zorg is behandeling vaak onvoldoende toegespitst op de combinatie van stoornissen en verstandelijke handicap. Hulp loopt daardoor vast en cliënten raken met hun zorgvraag tussen wal en schip. Onze Borg-instellingen dragen zorg voor hulp op dit snijvlak. Bij de (forensische) SGLVG-doelgroep is er sprake van complexe zorg. snijvlak VG, GGZ en justitie 3

4 zorgvraag expertise Bij een verstandelijke beperking kan sprake zijn van bijzondere genetische afwijkingen, presenteren stoornissen zich vaak op a-specifi eke wijze en is bij een grote groep sprake van meer dan één As-I stoornis. De invloed van de verstandelijke beperking is dusdanig, dat we niet slechts mogen kijken naar een optelsom van de problemen op verschillend vlak (niveau, stoornis, gedrag en risico s), maar dat we bij diagnostiek en behandeling juist rekening moeten houden met de interactie doordat verschillende factoren en processen elkaar onderling beïnvloeden. Zo is gedegen kennis nodig over zowel de verstandelijke handicap als psychiatrische stoornissen en syndroomgebonden problematiek om gedrag juist te analyseren. Behandeling moet aansluiten bij het verstandelijk en sociaal-emotioneel niveau en mogelijkheden/beperkingen, bij de eisen die behandeling van stoornissen stelt en de benodigde veiligheid. Daarom is het van belang in de behandeling specifi eke aanpassingen te creëren met betrekking tot de bejegening, behandeldoelen, klimaat, sociotherapie, zorgorganisatie en materiële zaken. Het in elkaar grijpen van verstandelijke beperking, psychopathologie en crimineel gedrag vergroot de complexiteit van de problematiek en vraagt om een gespecialiseerde multidisciplinaire en integrale behandeling. Onze behandelcentra beschikken over de expertise die nodig is om te voldoen aan de gestelde eisen in de omgang met mensen met een verstandelijke beperking, kennis en vaardigheden met betrekking tot het behandelen van psychopathologie en het terugdringen van recidive. De kracht van de Borginstellingen is dat wij door ons samenwerkingsverband de expertise van onze verschillende achtergronden (VG, GGZ, Justitie) verenigen. We vergelijken onze Borg-instellingen met derdelijns topklinische behandelcentra uit de GGZ die zich richten op specifi eke categorieën complexe gedrags- en psychiatrische stoornissen. De Borg-behandelcentra sluiten aan bij de kennis over state of the art behandeling binnen deze centra, wat een nauwe samenwerking met specialisten in deelgebieden van de zorg en actieve deelname aan wetenschappelijk onderzoek vraagt. Bij Lieke s opname in een SGLVG-kliniek wordt een Rechterlijke Machtiging aangevraagd en verkregen op basis van de gevaren (verwaarlozing, maatschappelijke teloorgang) die voort lijken te komen uit de waanstoornis en overvraging van deze jonge vrouw met een lichte verstandelijke beperking en een hierbij fors achterblijvende sociaal-emotionele ontwikkeling. 4

5 Voor (forensische) SGLVG-cliënten is een integrale benadering nodig. Het bundelen van orthopedagogische, psychiatrische, medische en forensische knowhow is noodzakelijk voor de vereiste specialistische multidisciplinaire expertise. zorg op maat De complexe problematiek van onze cliënten vereist een specifi eke aanpak om integratie (wonen, werken en vrijetijdsbesteding) in de maatschappij tot een succes te maken. Om leven en participeren in de samenleving een goede kans van slagen te geven is het belangrijk om flexibele ondersteuning, aangepast aan de persoonlijke behoefte, te realiseren op plaatsen waar onze cliënten die nodig hebben. Om optimaal tegemoet te komen aan individuele behoeften hebben we de beschikking over een breed zorgaanbod en een goede differentiatie. Er bestaat een divers aanbod van diensten ten behoeve van de behandeling, zoals consultatie, ambulante behandeling, deeltijdbehandeling, crisisopvang en klinische behandeling. De behandelduur van de klinische behandeling ligt meestal tussen de drie maanden en ± drie jaar. Voor cliënten met ontsporingrisico (forensische SGLVG) wordt de behandelduur mede bepaald door de mate en tempo waarin we de risico s kunnen reduceren. De gemiddelde duur van deeltijd of ambulante behandeling is afhankelijk van de ernst van de problematiek. Hoewel Lieke zich bij tijd en wijle blijft verzetten tegen haar opname, leert ze in de loop der tijd beter voor zichzelf te zorgen, haar grenzen te trekken naar anderen en krijgt ze een positiever zelfbeeld. De waanstoornis komt onder controle door samen met haar naar de juiste medicatie te zoeken. Het wordt voor Lieke steeds duidelijker welke factoren leiden tot drugsgebruik, en hoewel dit een kwetsbaar punt blijft, is ze steeds beter in staat hiermee om te gaan. Met een terugvalpreventieplan gaat ze wonen in een intramurale voorziening voor verstandelijk gehandicapten. Met een complexe problematiek en vele beïnvloedende factoren is het multidisciplinaire op planmatige wijze uiteenrafelen van het denken en handelen rondom de cliënt belangrijk. De multidisciplinaire betrokkenheid bestaat uit het beoordelen van het persoonlijk functioneren met betrekking tot verschillende dimensies. De opgave bestaat dan daarin dat elke discipline een eigen professionaliteit, (vak)verantwoordelijkheid en deskundigheid heeft, maar bovendien dat deskundigen zich aan elkaar verplichten in een niet-vrijblijvende samenwerking; verwoord in een gezamenlijk behandelplan. Wetenschappelijk onderzoek, ontwikkeling, innovatie en onderwijs zijn essentiële onderdelen van derdelijnszorg. De Borg onderzoekt dan ook de effectiviteit van de behandeling, ontwikkelt en innoveert diagnostiek en behandelingen, toetst bestaande werkwijzen op kwaliteit en doelmatigheid en verspreidt kennis en kunde door middel van scholing aan partners in de zorgketen. ontwikkeling en innovatie Een voldoende groot cliëntenvolume is voorwaarde voor het succesvol aanbieden van derdelijnszorg in combinatie met ontwikkeling en innovatie. De groep die voor onze specialistische behandeling in aanmerking komt is klein. Handhaving en continue verbetering van klinische multidisciplinaire expertise is alleen mogelijk als er sprake is van een gebundeld minimaal volume. 5

6 de cijfers op een rij Als Borg-instellingen hebben wij in 2007 een totaal van 221 klinische behandelplaatsen, met een geplande uitbreiding tot een totaal van 329. Totaal aantal ambulante cliënten: 979. In 2007 werden 163 mensen voor behandeling bij een Borg-instelling aangemeld. 70% daarvan vanuit de GGZ, MEE, Reclassering of een VG-instelling. De uitstroom van cliënten in 2007 was 95 personen tegenover een instroom van 90 personen. (De Borg, terugrapportage opnamecoördinatoren 2007) Heeft u door de behandeling minder problemen dan vroeger? Bijna 80% van de ondervraagden reageert hierop positief. (cliëntenonderzoek De Borg-instellingen, okt 2007) doel Het uiteindelijke doel van behandeling is dat de cliënt een balans weet te vinden tussen zijn mogelijkheden en zijn beperkingen, en de acceptatie daarvan. We ronden de behandeling af als de behandeldoelen zoals in het multidisciplinaire behandelplan zijn opgesteld, zijn behaald en/of duidelijk is dat de cliënt niet verder van behandeling kan profi teren, en de ontsporingsrisico s zijn verdwenen ofwel dat duidelijk is onder welke omstandigheden zij controleerbaar zijn. We zoeken vervolgens naar een leefomgeving waarin de cliënt optimaal kan functioneren en welke in staat is de restproblematiek te compenseren. 6

7 Colofon Ontwerp: Studio Langezaal Zeist Druk: Bergdrukkerij Amersfoort juli 2008 Zonder toestemming van De Borg mag niets uit deze uitgave worden overgenomen. 7

8 Regio Friesland, Groningen en Drenthe Trajectum - Hoeve Boschoord Adres Boylerstraat 4, 8387 XN Boschoord Telefoon (0561) l.bos@hoeveboschoord.dji.minjus.nl Internet Regio Overijssel en Gelderland Trajectum - Hanzeborg Adres Postbus 300, 7200 AH Zutphen Telefoon (0575) algemeen@hanzeborg.nl Internet Regio Utrecht, Noord-Holland en Flevoland Altrecht ggz, afdeling Wier Adres Dolderseweg 164, 3734 BN Den Dolder Telefoon (030) wiersecretariaat@altrecht.nl Internet Regio Zuid-Holland en Zeeland De Bruggen, specialistische zorg Adres Spoorlaan 19, 2471 PB Zwammerdam Telefoon (0172) zorgloketsz@debruggen.nl Internet Regio Noord-Brabant en Limburg Dichterbij, specialistische zorg Adres Postbus 5029, 5800 GA Venray Telefoon (0478) offi ce@dichterbij.nl Internet Het samenwerkingsverband Expertisecentrum De Borg Adres Dolderseweg 164, 3734 BN Den Dolder Telefoon (030) deborg@altrecht.nl Internet