Geluidhinder in laboratoria beoordeeld met de NVN 3438 norm. ing. M. van der Steeg
|
|
- Tessa Sasbrink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geluidhinder in laboratoria beoordeeld met de NVN 3438 norm ing. M. van der Steeg De heer Van der Steeg is werkzaam als veiligheidskundige en arbeidshygiënist bij de Dienst Veiligheid en Milieu van de Vrije Universiteit (VU) en het VU ziekenhuis Amsterdam Geluidhinder is een vaak onderbelicht aspect van de geluid belasting op de werkplek. Het accent is de laatste jaren meer verschoven van aandacht voor schadelijk geluid naar de aan dacht voor hinderlijk geluid. Door de toename van apparatuur op de werkplek en door meer stress bij de medewerkers vormt het aspect geluidhinder een niet te verwaarlozen factor bij het optimaliseren van de arbeidsomstandigheden. Al enige tijd geleden is de voornorm voor geluidshinder, NVN 3438, uitgebracht. Met deze norm is het mogelijk de streefwaarde voor het geluidsniveau op de werkplek aan de hand van de benodigde communicatie en concentratie in te schatten. Een onderzoek in laboratoria toonde aan dat de norm goed bruikbaar is, maar dat de streefwaarden niet te absoluut gebruikt moet worden. Veel klachten over geluidhinder Over schadelijk geluid is veel gepubliceerd. Dit geluidsniveau van 80 of hoger veroorzaakt schade aan het gehoor. Hinderlijk geluid, het niveau beneden de 80, veroorzaakt geen schade maar wel hinder. Hierover is veel minder gepubliceerd. Hinder wordt wel gedefinieerd als het negatief beleven van geluid. Hinder kan ontstaan door de blootstelling aan lawaai, of is het gevolg van een verstoring van de werkzaamheden of de communicatie. Een andere definitie is dat het bij hinderlijk geluid gaat om geluid beneden de schadegrens van 80. Op het werk blijkt geluidhinder echter een algemeen voorkomende klacht te zijn. Van de kantoormedewerkers klaagt 25% over ernstige geluidhinder bij ; praten blijkt een belangrijke bron van geluidhinder in kantoren. De Gezondheidsraad vermeldt een percentage van 35-40% ernstige hinder bij een equivalent geluidsniveau van Bij baliewerk bleek bij een inspectieproject van de Arbeidsinspectie bij 59% lawaai of storend geluid aanwezig te zijn. Oorzaken en effecten van geluidhinder Geluid beneden de 80 is niet schadelijk voor het gehoororgaan, maar kan wel andere effecten veroorzaken. Over de relatie tussen een bepaald geluidsniveau en de mate van hinder is veel minder bekend dan de relatie tussen het geluidsniveau en de gehoorschade die het veroorzaakt. Effecten van geluidhinder hebben meestal geen betrekking op het gehoororgaan. Hinder is een subjectief begrip en wordt door verschillende personen anders ervaren. Belangrijke factoren die de mate van geluidhinder bepalen zijn: de informatie-inhoud; de voorspelbaarheid, vermijdbaarheid en beheersbaarheid; taakeisen; motivatie, de houding van werknemer ten ten opzichte van het geluid; individuele gevoeligheid; nieuw of ongebruikelijk geluid; lokaliseerbaarheid; noodzaak. Indien het geluid onvoorspelbaar is, ongebruikelijk is, niet beheersbaar is, informatie bevat, niet lokaliseerbaar is en er geen noodzaak voor is, ontstaat meer hinder. Het geluid is minder hinderlijk als het samenhangt met een als nuttig ervaren activiteit. Daaruit blijkt dat hinder persoonsgebonden kan zijn en niet altijd `objectief' kan worden beoordeeld. Bij werknemers die technisch-adviserend werk verrichten bleek 40 % geluiden niet acceptabel te vinden, meestal geluid van stemmen. Ventilatoren, telefoons, kantoormachines en geluiden van buiten scoorden aanzienlijk lager. Bij kantoormedewerkers die (zeer) vaak bloot stonden aan duide lijk hoorbare geluiden is een statistisch hoger arbeidsverzuim gevonden, maar de onderzoeken vertoonden diverse manco's. De Gezondheidsraad trekt de conclusie dat er geen oorzakelijk verband is tussen arbeidsverzuim en blootstelling aan hinderlijk lawaai tijdens het werk in fabriek of kantoor, hoewel men dat wel zou verwachten.
2 Onderzoek in vele kantoorgebouwen in Nederland toonde het volgende aan: Bij achtergrondniveaus tussen de 50 en 65 ondervond een kwart tot bijna de helft van de medewerkers hinder. Er is een verband aangetoond tussen de verstoring van personen en de geluidsdosis afkomstig van buiten de werkruimte. Hinder wordt met name veroorzaakt door intern geluid (gesprekken, kantoorapparatuur) en in mindere mate door extern geluid (uit andere vertrekken, technische installaties, zonwering en geluid van buiten). De mate van hinder is niet afhankelijk is van leeftijd en sekse. In tegenstelling tot kantoren is er niet zo veel onderzoek gedaan naar de mate van geluidhinder in laboratoria. Dit geldt ook voor werkplaatsen en dergelijke. In laboratoria kan een combinatie van hoofd- en handarbeid aanwezig zijn. Omdat er in één ruimte vaak meerdere mensen werken en apparatuur aanwezig is, is de kans groot dat de werkzaamheden en spraak van de één (waarbij geluid wordt geproduceerd) tegelijk plaatsvindt met hoofdarbeid van een ander, waarbij concentratie noodzakelijk is. Door deze ongelijksoortige werkzaamheden, neemt het ontstaan van hinder toe. Uit risico-inventarisaties in een tweetal grote laboratoria is gebleken dat het klachtenpercentage over geluidhinder (varierend van regelmatig tot veel) tussen de 20 en 50% ligt. Dat is meer dan het gemiddelde van een vergelijkbare groep medewerkers binnen dezelfde organisatie (referentiepopulatie is 11% gehinderden). Intern en extern geluid Schadelijk geluid (> 80 ) komt in laboratoria niet zo heel vaak voor. Bepaalde apparaten kunnen schadelijk geluid produceren zoals centrifuges, ultrasoon-apparatuur of mixers. De meeste apparatuur veroorzaakt echter geen schadelijk geluid. Het geproduceerde geluid kan wel als hinderlijk worden ervaren. Deze hinder kan zich uiten door het zich niet kunnen concentreren op het werk, sneller afgeleid zijn of geïrriteerd raken. De methodiek van voornorm NVN 3438 is gebaseerd op het vaststellen van de mate van concentratie en communicatie volgens een schaalverdeling. De schalen zijn gerelateerd aan een geluidsniveau. Voor de mate van communicatie is een zes-puntsschaal opgesteld, voor de mate van concentratie een vier-puntsschaal. Bij het vaststellen van de uiteindelijke streefwaarden moet nog rekening worden gehouden met correctiefactoren zoals bij de basiswaarde voor communicatie voor de afstand tussen spreker en luisteraar. Bij de basiswaarde voor concentratie zijn er correcties voor de gelijkmatigheid, de informatie-inhoud en tonale componenten van het geluid. In tegenstelling tot schadelijk geluid, waarbij de schadelijkheid toeneemt met het geluidsniveau, is bij hinderlijk geluid de mate van hinder niet per definitie afhankelijk van het geluidsniveau. Een zoemende mug bijvoorbeeld kan iemand uit de slaap houden, terwijl het geluidsniveau van de mug bepaald niet hoog is. Andere factoren dan het geluidsniveau bepalen dus mede of een rol of het geluid als hinderlijk wordt ervaren of niet (zie tabel 2). Meten is dus niet altijd weten om de mate van hinder te kunnen bepalen. Om geluidhinderproblemen inzichtelijk te maken moet onderscheid worden gemaakt in `intern' en `extern' geluid. Intern geluid heeft een directe relatie met het werk, zoals gesprekken, loopgeluiden, geluid van printers. Extern geluid heeft geen relatie met het werk, zoals verkeerslawaai of geluid van vaste gebouwinstallaties (ventilatie, liften). Kenmerkend voor het externe geluid is dat het niet door de individuele gebruiker beinvloed kan worden. Onderzoek heeft aangetoond dat er meer verband is tussen het geluidsniveau van het externe geluid en de mate van hinder dan tussen het geluidsniveau van het interne geluid en de mate van hinder. Voornorm voor geluidhinder In het inmiddels ingetrokken publicatieblad van de Arbeidsinspectie blad P 30 `laboratoria' werd een hinder norm gehanteerd van 45. Deze `eenheidsnorm' is eigenlijk te star en een meer genuanceerdere benadering is nodig omdat het type werk per laboratorium uiteen kan lopen. In de voornorm NVN 3438 Beoordelingsmethode van geluid in arbeidssituaties met betrekking tot verstoring van communicatie en concentratie staat de benodigde concentratie en communicatie op de werkplek centraal. In de voornorm NVN 3438 wordt een relatie gelegd tussen het geluidsniveau en de mate van communicatie en concentratie die nodig is voor het werk. Vaak komt het voor dat er sprake is van een werkplek waar meerdere personen werkzaam zijn. Voor de gehele ruimte kan
3 met deze methode de streefwaarde worden bepaald als alle medewerkers gelijksoortige werkzaamheden verrichten. Omdat de norm niet gerelateerd is aan een werkruimte, maar aan de mate van communicatie en concentratie, biedt deze norm een zekere flexibiliteit. De mate van concentratie of communicatie (varierend van geen tot hoog) die voor een functie bepalend is, is gerelateerd aan een streefwaarde (zie kader 2). Volgens de norm geldt als richtlijn dat een bepaalde werkzaamheid 10% (drie kwartier) van de werkdag moet omvatten om mee te tellen voor de uiteindelijke streefwaarde. De voornorm is een instrument om te beoordelen of het geluid in een arbeidssituatie storend is voor de voor de functie noodzakelijke concentratie en communicatie. Toetsing van het geluidsniveau op de arbeidsplaats aan streefwaarden tussen de 35 en 80 maakt het mogelijk een uitspraak te doen over de mate van verstoring. Deze streefwaarden zijn geen harde grenzen, maar geven een streefniveau aan. Om technische of economische redenen kan het mogelijk zijn dat deze streefwaarden niet zijn te realiseren. In die gevallen moet het aanwezige geluidsniveau de streefwaarde zo dicht mogelijk benaderen. De methode werkt als volgt (zie tabellen kader 2): bepaal de mate van communicatie; bepaal de mate van concentratie; neem de laagste van de gevonden basiswaarden; corrigeer deze waarde zonodig; de gevonden waarde is de streefwaarde; vergelijk de streefwaarde zo nodig met het aanwezige geluidsniveau. voorbeeld: Werkzaamheid communicatie concentratrie Correctie Streefwaarde Verrichten van fysische metingen geen 35 Geven van instructies bij analyse apparatuur afstand < 1m, Nagalmtijd Naast het geluidsniveau geeft de voornorm ook aan wat de streefwaarden zijn voor de nagalmtijd. De nagalmtijd is gerelateerd aan het volume van de ruimte en aan de concentratie-categorieën van de voornorm. Er zijn drie gradaties voor de nagalmtijden: de minst strenge (aanvaardbaar voor de concentratie-categorieën A en B), een gemiddelde (aanvaardbaar voor de concentratie-categorieën A t/m C) en de optimale nagalmtijden. Voor een ruimte van circa 100 m 3 (bijvoorbeeld kantoorruimte) is de minst strenge streefwaarde ruim 0,7 sec., voor de gemiddelde streefwaarde krap 0,6 sec. en voor de optimale situatie circa 0,5 sec. Voor grotere ruimtes rond de 1000 m 3 (groot laboratorium of werkplaats) lopen de streef waarden uiteen van 0,65 tot 1 sec. Building-in-use-strategie In de genoemde grote laboratoria is onderzoek gedaan om inzicht te krijgen in de hinderproblematiek en het gebruik van de voornorm. Via enquetes, werkplekbezoeken en geluidsmetingen werden de benodigde gegevens verzameld. Ter vergelijking werd ook in de aangrenzende ruimten van laboratoria, zoals zitkamers, de hinder onderzocht. In de enquete werd de medewerkers gevraagd om de voor de functie benodigde mate van concentratie en communicatie aan te geven. Op grond van deze gegevens kon een inschatting gemaakt worden van de streefwaarde van het geluidsniveau. De door de Arbo Management Groep (AMG) beschreven Building-in- Use-methode om
4 gebouwgerelateerde (klimaat) klachten op te lossen blijkt een goede basisstrategie voor de aanpak van hinderklachten. Eén van de kernpunten van deze methode is dat metingen worden gebruikt om de hypothetische diagnose te toetsen. Bij de conventionele methode worden metingen gebruikt om na te gaan of de klachten terecht zijn door de meetresultaten te vergelijken met `de norm'. Dat kan echter tot onjuiste conclusies leiden omdat er toch klachten kunnen zijn, ondanks het feit dat de metingen volgens de norm voldoen. Streefwaarden worden fors overschreden Om na te gaan wat de daadwerkelijke geluidsniveau's in de laboratoria waren, zijn enkele geluidsmetingen verricht. Deze zijn uitgevoerd in de laboratoria waar door de labmedewerkers de meeste hinder werd ondervonden. De geluidsniveaus van de onderzochte laboratoria liggen vrijwel allen boven streefwaarde (bepaald op basis van de door de medewerkers aangegeven mate van communicatie en concentratie). In de werkkamers ligt het geluidsniveau door de ventilatie tot maximaal 10 boven het streefniveau. In laboratoria zijn er grote verschillen van soms 30 tussen de gemeten geluidsniveaus en de streefwaarden (zie tabel 1). Op basis van de enquetes werd vastgesteld dat de mate van concentratie in laboratoria vergelijkbaar is met de mate van concentratie in kantoren. Tabel 1, resultaten laboratoria Laboratoria L eq Aangegeven streefwaarde Oorzaak Biologisch labs vacuümpomp - flowkasten - biohazardkasten Apparatuur lab ventilatie - apparatuur (koeling en ventilator) - akoestiek Analytisch lab ventilatie - apparatuur - akoestiek Synthese lab ventilatie zuurkast De meest opvallende conclusies uit het onderzoek zijn: In gedeelde werkkamers en laboratoria wordt meer geluid hinder ondervonden dan in individuele werkkamers; In alle werkruimten is het aspect concentratie van belang, voor laboratoria is dat bijna even belangrijk als voor kantoren; In laboratoria is het aspect communicatie van minder belang dan bij de kantoorruimten; Het storend geluid in individuele werkkamers en laboratoria bevat minder informatie dan in gedeelde werkkamers; Medewerkers in laboratoria ondervinden een behoorlijk deel van de werktijd hinder; De akoestiek werd niet als een knelpunt ervaren. De belangrijkste oorzaken van hinder zijn van bouwkundige en installatie-technische aard zoals ventilatie (inblaas- en zuurkasten), en laminaire flowkasten, biohazardkasten en sommige zuurkasten. Opmerkelijk is dat de mate van concentratie in laboratoria bijna gelijkwaardig scoort aan de kantoren. Communicatie speelt daarentegen een minder belangrijke rol in laboratoria als het gaat
5 om het bepalen van het gewenste geluidsniveau. Uit de door labmedewerkers gegeven antwoorden is op te maken dat de mate van communicatie varieert van `gering tot gemiddeld' en de mate van concentratie van `gemiddeld tot hoog'. Dit geeft aan dat de streefwaarden in een range van moeten liggen volgens de voornorm. Bij een hoger aanwezig geluidsniveau zal dan ook de concentratie waarschijnlijk het meest worden beïnvloed. Gebleken is dat het aanwezige geluid vaak niet beïnvloedbaar of beheersbaar is. Deze factoren dragen ook bij aan de hinder. Vooral in de biologische laboratoria hebben de flowkasten en biohazardkasten een geluidsniveau tussen de 68 en 72. Deze niveaus bepalen voor het grootste gedeelte het geluidsniveau in het gehele laboratorium. Omdat bij deze kasten ook instructies worden gegeven, waren er behoorlijk wat klachten. De spraakverstaanbaarheid is bij dergelijke geluidsniveaus moeilijk. Bruikbaarheid van de voornorm Het voordeel van de voornorm is de flexibiliteit: de te bereiken streefwaarde kan men per situatie of per persoon beoordelen. Een aantal opmerkingen omtrent het hanteren van de norm zijn: Opvallend is dat in een behoorlijk aantal laboratoria volgens de voornorm een streefwaarde bereikt moet worden in range tussen 35 en 55. De streefwaarden zijn tot stand gekomen doordat de medewerkers zelf het niveau van communicatie en concentratie aangaven; een andere streefwaarde kan tot stand komen door de situatie als arbodeskundige zelf in te schatten. Een verschil tussen de inschatting door `buitenstaanders' en de medewerkers over de mate van communicatie en concentratie is dus mogelijk. In laboratoria kan het wenselijke en haalbare op gespannen voet komen te staan bij een streefwaarde van 35. Dit lage niveau is vaak alleen al door de aanwezige apparatuur (nog) niet haalbaar. Er is wel een trend dat apparatuur stiller wordt. Voor bepaalde lawaaiige apparatuur zijn al geluidsarme uitvoeringen Het feit dat men vaak het concentratieniveau `hoog' aangeeft kan te maken hebben met de 4-staps schaalverdeling tussen de 35 en 80 voor de mate van concentratie te grof is; de 6-staps indeling van de mate van communicatie is wellicht wat nauwkeuriger. Er is 20 verschil tussen een `gemiddelde' en `hoge' mate van concentratie. Het onderscheid is niet altijd duidelijk, maar het maakt wel een groot verschil in de te bereiken streefwaarde. De NVN 3438 verwijst voor het verrichten van metingen naar NEN 3418 `oriënterende meetmethode' en NEN 3419 `uitgebreid onderzoek'. Gezien de theorieën achter geluidhinder en de doelstellingen van deze NEN normen namelijk het nagaan en verrichten van uitgebreid onderzoek waarbij de Leq hoger is dan 80, lijken deze methoden slechts in beperkte mate bruikbaar. Het bepalen van bijvoorbeeld een dagdosis is bijvoorbeeld voor geluidhinder nauwelijks relevant. Geluidsnorm biohazardkasten aangepast Richting fabrikanten en leveranciers van laboratorium- apparatuur kan de voornorm stimulerend werken om meer aandacht te geven aan het geluidsniveau van de apparatuur. Als commentaar op de ontwerp norm NEN-EN 12469, Biotechnologie. Prestatie-eisen voor microbiologische veiligheidswerkkasten is op basis van het onderzoek een voorstel ingediend om het voorgestelde geluidsniveau van 65 van de veiligheidswerkkasten te verlagen. In een gewijzigde ontwerpnorm is nu een aanbeveling opgenomen om het niveau niet boven de 55 uit te laten komen. Dit geeft aan dat ook via commentaar op concept-normen fabrikanten van apparatuur meer aandacht moeten gaan besteden aan het verlagen van geluidsniveaus. Tabel 2 - NVN 3438; basiswaarden voor het aspect communicatie Categorie Mate van communicatie in de werkzaamheid A Geen 80 B Zeer gering 75 C Gering 65
6 D Gemiddeld 55 E Ruim 45 F Hoog 35 correcties: - afstand spreker-luisteraar < 1 m.: 5 hoger - afstand spreker-luisteraar > 1 m. en < 3 m.: 0 - afstand spreker-luisteraar > 3 m.: 5 lager - de streefwaarde wordt nooit lager dan 35 Tabel 3 - NVN 3438; basiswaarden voor het aspect concentratie Categorie Mate van concentratie in de werkzaamheid A Geen 80 B Gering 75 C Gemiddeld 55 D Hoog 35 correcties (streefwaarden worden allen lager): - gelijkmatig geluid, in niveau variërend: 5 lager - plotselinge toenamen/tonale componenten: 10 lager - geluid met informatie: 10 lager - de streefwaarde wordt nooit lager dan 35 Tips ter voorkoming van geluidshinder Om geluidhinder in bestaande situaties te voorkomen zijn er niet altijd oplossingen voorhanden. Ventilatie en afzuigsystemen zijn relatief moeilijk te wijzigen voorzieningen. Gezien de klachten moet met name gelet worden op een preventieve aanpak bij nieuw- of verbouw (akoestiek, geluid van installaties, geluidwering), apparatuur (geluidsproductie, hoeveelheid, plaatsing) of organisatorische maatregelen. Bouw- en inrichting Formuleren van harde prestatienormen (op basis van de streefwaarden) bij nieuw- en verbouw; Meten van geluidsniveaus bij oplevering van een gebouw of installatie. Ventilatie Bij het ontwerpen van het ventilatiesysteem, zoals de dimensionering van luchtkanalen, rekening houden met de luchtsnelheid (lucht begint hoorbaar te worden bij circa 9 m/s en zelfs heel vervelend bij m/s). Zuurkasten altijd via een geluiddemper op de rest van de afzuiginrichting aan te sluiten. Een andere type inblaasrooster, een lagere inblaassnelheid, betere isolatie van motoren en dergelijke.
7 Akoestiek De lengte van labruimten beperken tot circa 10 m. Bij grotere labruimten kan bij een harde bekleding van wand en plafond een nagalmtijd ontstaan van meer dan 1 seconde, hetgeen ervaren wordt als geluidhinder. Letten op de keuze van de gebruikte inrichtings-materialen (plafond en vloeren, harde materialen verlengen de nagalmtijd wat meer hinder veroorzaakt). Apparatuur Formuleren van prestatienormen bij de aanschaf van apparatuur. Het is niet altijd mogelijk apparatuur aan te passen, maar een leverancier met eisen confronteren vóór de aanschaf is altijd beter dan achteraf. Het is aan te bevelen bij aflevering van apparatuur het geluidsniveau te meten. Ter vermindering van het geluidsniveau in de werkruimte kan het plaatsen van lawaai producerende apparatuur in aparte ruimten of het toepassen van een geluidsisolerende omkasting zinvol zijn. Een bron van hinder is ook de geluidsproductie van biohazardkasten. Vervanging van de oudere types en goed onderhoud kan extra geluidsproductie beperken. Scheiden van activiteiten Bij het (her)inrichten van laboratoria en nevenruimten rekening houden met de soort werkzaamheden, de bezetting van de ruimten en het aanwezige c.q. te verwachten geluidsniveau. Bij te verwachte problemen moeten voorzieningen (b.v. geluidsisolatie) in de begroting worden opgenomen. Het herindelen van ruimten indien er overlast is door gesprekken of het scheiden van ongelijksoortige functies. Aparte spreekkamers of werkkamers creëren indien een extra stille ruimte gewenst is. Minder lawaaigevoelige ruimten kunnen aan de `lawaaikant' van het gebouw worden geplaatst. Literatuur Baliewerk, P 192, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Sdu Uitgeverij, Den Haag, 1e druk, Binnenmilieufactoren voor kantoren, Stichting Bouwresearch, SBR publicatie 354, Rotterdam Ergonomie. Geluidhinder op de arbeidsplaats. Streefwaarden voor geluidniveau en nagalmtijden met betrekking tot verstoring van communicatie en concentratie, NVN 3438, Nederlands Normalisatie Instituut, Delft, september Geluid en gezondheid, Gezondheidsraad: Commissie Geluid en gezondheid. Den Haag, 1994, publicatie nr. 1994/15. Geluidsnorm moet laboratoria stiller maken, Mart van der Steeg, Laboratorium Praktijk oktober Hinderlijk geluid in arbeidssituaties, M. van der Steeg, scriptie opleiding arbeidshygiëne, Geluid, in: Danen, H. en P. van Lingen, Basisboek Risico-inventarisatie en -evaluatie, Houtgast, T., uitgeverij Kerckebosch Zeist 1995, p Hinder door geluid op de arbeidsplaats, Miedema, H.M.E., literatuurstudie. Rapport LA- DR van de ICG, Praktijkgids geluidhinder: van klacht naar aanpak, E. Marinus en M. van der Steeg, NIA `TNO Amsterdam, juli (c) 1999, NVVK Alle rechten voorbehouden. Niets van deze tekst mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Vraag 1 Komt het voor dat jeopje werk met stemverheffing moet praten als je op één meter afstand van je collega staat?
Checklist Geluidshinder in de Kinderopvang Vraag 1 Komt het voor dat jeopje werk met stemverheffing moet praten als je op één meter afstand van je collega staat? Ja: ga naar advies 1 Nee: ga naar vraag
Nadere informatieLAWAAI. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Tuinzaadbedrijven
LAWAAI Bij het werken met of bij machines kan de norm voor schadelijk geluid, (80 db(a)) overschreden worden. Afhankelijk van het aantal decibels, de toonhoogte en de blootstellingsduur kan daardoor blijvende
Nadere informatieSchoolgebouwen kunnen beter met een goed akoestisch ontwerp
M+P - raadgevende ingenieurs Müller-BBM groep geluid trillingen lucht bouwfysica Schoolgebouwen kunnen beter met een goed akoestisch ontwerp Ir. Theodoor Höngens Ir. Sara Persoon 1 M+P raadgevende ingenieurs
Nadere informatieSportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar
Sportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar 6e Kennisdag Bouwfysica 21 mei 2015 Jeroen Vugts Sportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar Aanleiding Richtlijnen/eisen Ruimteakoestiek Geluidniveaus
Nadere informatieGELUID. Knelpunten. De brancheafspraken. Sector Bos en Natuur
GELUID In de bos- en natuursector wordt regelmatig gebruik gemaakt van trekkers, aanbouw- en zelfrijdende machines of motorisch aangedreven handgereedschap. Bij een deel van deze werkzaamheden wordt de
Nadere informatieKantoorinrichting en lichamelijke klachten
Kantoorinrichting en lichamelijke klachten Overzicht 1. INLEIDING 2. INRICHTING VAN DE KANTOORRUIMTE 3. SICK BUILDING SYNDROOM 4. WAT DOE JE ALS IPA? 22/01/2019 KANTOORINRICHTING EN LICHAMELIJKE KLACHTEN
Nadere informatieLawaai op school en gehoorschade Dr. A. Roelandt
Lawaai op school en gehoorschade Dr. A. Roelandt Lawaaigeïnduceerd gehoorverlies Wereldwijd grootste irreversiebele beroepsziekte Industrie: veel aandacht Onderwijs, kribbes, : weinig studies Nederland:
Nadere informatieAKOESTISCH COMFORT: EEN NOODZAAK!
AKOESTISCH COMFORT: EEN NOODZAAK! HOE AKOESTIEK DE PRODUCTIVITEIT OP KANTOOR BEÏNVLOEDT Koen Wijgaerts - Martine Driesen VerV 15 maart 2018 GEZAMENLIJKE MISSIE 1. Welbevinden van mensen op het werk bevorderen
Nadere informatieGELUID. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Mechanisch loonwerk
GELUID In de loonwerksector wordt regelmatig gebruik gemaakt van trekkers, aanbouw- en zelfrijdende machines of motorisch aangedreven handgereedschap. Bij een deel van deze werkzaamheden wordt de norm
Nadere informatieRekenen Groep 4-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieNagalmproblemen in Sportaccommodaties. ing. T. Appeldoorn Acour Lawaaibestrijding B.V.
Nagalmproblemen in Sportaccommodaties Door: ing. T. Appeldoorn Acour Lawaaibestrijding B.V. Inleiding: Sportaccommodatie zijn vaak ruimtes met zeer veel nagalm. Dit is de consequentie van het grote volume
Nadere informatieSchadelijk geluid. Informatie voor werknemers en werkgevers
Schadelijk geluid Informatie voor werknemers en werkgevers Werken met machines of werken aan de kant van de snelweg of het spoor kan schadelijk zijn voor het gehoor. Als werknemers langdurig aan hard geluid
Nadere informatieLAMINAIRE LUCHTSTROOMKAST
LAMINAIRE LUCHTSTROOMKAST Afhankelijk van de type laminaire luchtstroomkast beschermd deze kast de medewerker, het product of beide. Kasten die het product beschermen: Hierbij wordt buiten- of omgevingslucht
Nadere informatierust en persoonlijke ruimte op elke werkplek Sound and Vision
Sound and Vision rust en persoonlijke ruimte op elke werkplek Geluidsgolven zetten de lucht in beweging, weerkaatsen, worden versterkt of geabsorbeerd. Het gedrag van geluidsgolven bepaalt de akoestische
Nadere informatieOorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai)
Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Gretha Leever Beleidsmedewerker Wim Niessen Sociaal-Geneeskundige Versie 19-12-2014 Epidemiologie Ieder jaar 20.000 jongeren met gehoorschade erbij (TNO)
Nadere informatieGELUID. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Hoveniers en Groenvoorziening
GELUID In de hovenierssector wordt regelmatig gebruik gemaakt van motorisch aangedreven handgereedschap, trekkers met aanbouwwerktuigen en zelfrijdende machines. Bij een deel van deze werkzaamheden wordt
Nadere informatieRekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieMachinist - torenkraan
Machinist - torenkraan De machinist torenkraan bedient en onderhoudt de torenkraan. Hij werkt op grote hoogte, meestal tussen de 20 en 50 m, maar soms ook op 100 m. De machinist torenkraan heeft door de
Nadere informatieSpelen voor een gedragen huisvesting
Spelen voor een gedragen huisvesting Het werkplekspel - Rapportage TU Delft, bibliotheek Sandra Brunia Marion Beijer Dit onderzoek is uitgevoerd door: Sandra Brunia MSc Marion Beijer MSc Center for People
Nadere informatie(Geluids-)overlast evenementen
(Geluids-)overlast evenementen Inleiding Het huidige evenementenbeleid van de gemeente Asten is op 19 december 2006 door de gemeenteraad vastgesteld. Hierin zijn ook de geluidsnormen voor evenementen opgenomen.
Nadere informatieCopyright SBR, Rotterdam
Copyright SBR, Rotterdam Colofon Auteur: prof. ir. E. Gerretsen, TNO-TPD Vormgeving: RePro Slotboom, Breda Druk: W.D. Meinema B.V., Delft Copyright SBR, Rotterdam til stichting bouwresearch Geluidwering
Nadere informatieBrunelleschi. De Dom van Florence
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv, Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieGELUID. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Paardenhouderij
GELUID Er komen op paardenhouderijen werkzaamheden voor waarbij de schadelijke grens van 80 db(a) kan worden overschreden. Als voorbeelden kunnen genoemd worden onderhoudswerk aan erf, stallen en overige
Nadere informatieGids voor de Akoestiek
VERSTAANBAARHEID VERTROUWELIJKHEID CONCENTRATIE Gids voor de Akoestiek Algemene definities Gebruikelijke akoestische criteria Om te voldoen aan akoestische wetgevingen en aanbevelingen werkt men met drie
Nadere informatieOplegnotitie Toelichting op de aanpak van milieuzonering met behulp van de 'standaard Staat van Bedrijfsactiviteiten'
Oplegnotitie Toelichting op de aanpak van milieuzonering met behulp van de 'standaard Staat van Bedrijfsactiviteiten' Op de volgende pagina s is een toelichting gegeven op de standaard Staat van Bedrijfsactiviteiten.
Nadere informatieGeen fabriekswerk. Roeien met de wind mee en de stroom tegen. Jac Willekens
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieAntwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatiePeek Bouw & Infra BV. T.a.v. Mevr. N. van Hienen Postbus 250 3990 GB Houten. Betreft: Toetsing RI&E. Geachte mevrouw van Hienen,
Peek Bouw & Infra BV. T.a.v. Mevr. N. van Hienen Postbus 250 3990 GB Houten Betreft: Toetsing RI&E. Geachte mevrouw van Hienen, Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet Artikel 5 Risico Inventarisatie
Nadere informatieOorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai)
Oorverdovend Gehoorschade door muziek(lawaai) Gretha Leever Beleidsmedewerker Wim Niessen Sociaal-Geneeskundige Epidemiologie 20.000 jongeren met gehoorschade per jaar erbij (TNO) 10% van de jongeren
Nadere informatieTechnisch bureau van Eeden Arbeidsomstandighedenbesluit secties geluid en trillingen
Afdeling 3. Lawaai 1. Algemeen Artikel 6.6. Definities In deze afdeling wordt verstaan onder: a. piekgeluidsdruk (Ppiek): maximumwaarde van de «C»-frequentiegewogen momentane lawaaidruk; b. dagelijkse
Nadere informatieMicro-organismen en endotoxinen in de lucht meten
Micro-organismen en endotoxinen in de lucht meten 13.45-14.45 lezingen Ineke Thierauf: Micro-organismen in lucht meten: wat doe je ermee? Anton Duisterwinkel: Argeloze chemisch technoloog versus micro-organismen
Nadere informatieBriefrapport /2009 S. Bader R.O. Blaauboer. Mechanische ventilatie in nieuwbouwwoningen: gebruik, geluidsniveau en beleving
Briefrapport 610790007/2009 S. Bader R.O. Blaauboer Mechanische ventilatie in nieuwbouwwoningen: gebruik, geluidsniveau en beleving RIVM Briefrapport 610790007/2009 Mechanische ventilatie in nieuwbouwwoningen:
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieVERSTAANBAARHEID VERTROUWELIJKHEID CONCENTRATIE. Gids Voor De Akoestiek. De rol van plafonds in de actieve akoestiek
VERSTAANBAARHEID VERTROUWELIJKHEID CONCENTRATIE Gids Voor De Akoestiek De rol van plafonds in de actieve akoestiek Waarom wordt actieve akoestiek aanbevolen? In een volledig absorberende omgeving (geen
Nadere informatieNotitie Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten
Notitie 20091526-03 Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten Datum Referentie Behandeld door 9 november 2009 20091526-03 P. van der Horst-Entius./ATr 1 Inleiding
Nadere informatieBlootstelling aan geluid
Basisinspectiemodule Blootstelling aan geluid Deze BasisInspectieModule (BIM) is opgesteld aan de hand van de stand van de techniek en is geschreven voor intern gebruik bij de arbeidsinspectie. Verder
Nadere informatieIs het te heet in school? 1
Is het te heet in school? 1 In scholen loopt de temperatuur vaak erg hoog op. Een binnentemperatuur boven 25 graden heeft een duidelijk ongunstige invloed op het leerproces. Als de temperatuur dagen lang
Nadere informatieSamenvatting wetgeving omtrent Machines en Arbeidsmiddelen
Samenvatting wetgeving omtrent Machines en Arbeidsmiddelen De wetgeving met betrekking tot machines en arbeidsmiddelen is niet eenvoudig. Er zijn diverse richtlijnen en wetten binnen de Europese Unie en
Nadere informatieKlimaat onderzoek Mobiliteitsbranche 2010
Definitief Klimaat onderzoek Mobiliteitsbranche 2010 De heer M. Bakker, senior consultant/arbeidshygiënist: projectleider Paraaf Datum: februari 2011 KeurCompany Postbus 10.000 1970 CA IJmuiden Telefoonnummer
Nadere informatieGeluid en akoestiek bij onderwijshuisvesting
M+P MBBM groep www.mp.nl Mensen met oplossingen Geluid en akoestiek bij onderwijshuisvesting #GTL2015 ir. Theodoor Höngens 4 november 2015 2 inhoud formele regelgeving informele regelgeving ontwikkelingen
Nadere informatieRapport. Onderzoek naar een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Heerlen. Datum: 31 augustus 2016 Rapportnummer : 2016/080
Rapport Onderzoek naar een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Heerlen. Datum: 31 augustus 2016 Rapportnummer : 2016/080 2 Wat is de klacht? Verzoeker klaagt, mede namens andere
Nadere informatieInventum Spaarpomp - geluid
Inventum Spaarpomp - geluid In het bouwbesluit van 2012 is voor het geluidsdrukniveau in verblijfruimten ten gevolge van systemen zoals de Inventum Spaarpomp de grenswaarde van 30 db(a) als eis opgenomen
Nadere informatieAkoestiek in de kerk. De Dorpskerk De Protestantse Gemeente te Dinxperlo
Akoestiek in de kerk Toepassing van het akoestisch rapport van Advies bureau van der Boom In de verbouwingsplannen van de kerk Uit het akoestisch rapport van Van der Boom: RESULTATEN EN CONCLUSIES Uit
Nadere informatieBasisinspectiemodule
Basisinspectiemodule Blootstelling aan geluid Deze BasisInspectieModule (BIM) is opgesteld aan de hand van de stand van de techniek en is geschreven voor intern gebruik bij de Inspectie SZW. Verder is
Nadere informatieTekst: Cees van de Sande
Het lijkt zo vanzelfsprekend als we zeggen dat klaslokalen zijn gemaakt om optimaal te kunnen leren. Helaas is dat niet altijd het geval. Het klimaat in klaslokalen kan zelfs een negatief effect op de
Nadere informatieBestemmingsplan. Trade Port Noord Herziening Klaver 4
Bestemmingsplan Trade Port Noord Herziening Klaver 4 Bestemmingsplan Trade Port Noord Herziening Klaver 4 Projectnummer 408378 Revisie 03 Datum 25 april 2016 Auteur(s) Paul Kennes Liesbeth van Kempen
Nadere informatieJuryrapport Goede Praktijken competitie Europese Week Weg met de Herrie 2005
Juryrapport Goede Praktijken competitie Europese Week Weg met de Herrie 2005 Het Europees Agentschap voor de veiligheid en gezondheid op het werk organiseert jaarlijks een goede praktijken competitie tijdens
Nadere informatieAKOESTIEK COMFORT GELUID ONDER CONTROLE. voor gebruikers architecten facilitair managers adviseurs eigenaren en beheerders vastgoed
AKOESTIEK COMFORT GELUID ONDER CONTROLE voor gebruikers architecten facilitair managers adviseurs eigenaren en beheerders vastgoed Wat is akoestiek weerkaatst geluid. De tijdsduur totdat geluid is uitgestorven
Nadere informatieChecklist bij de fasen van ver- en nieuwbouw
Bijlage 1 Checklist bij de fasen van ver- en nieuwbouw Deze checklist bevat op hoofdlijnen aspecten waarmee een RI&E opgesteld kan worden voor zowel het Programma van Eisen als voor het Ontwerp- en de
Nadere informatieProeftuinplan: Meten is weten!
Proeftuinplan: Meten is weten! Toetsen: hoog, laag, vooraf, achteraf? Werkt het nu wel? Middels een wetenschappelijk onderzoek willen we onderzoeken wat de effecten zijn van het verhogen cq. verlagen van
Nadere informatieNIVEAU 2: OBSERVATIE
SOBANE methoden: Lawaai NIVEAU 2: INLEIDING Expertise PREVENTION Doelstellingen Bestuderen van de situatie in het algemeen en op de werkplaats, voor wat betreft: de arbeidsomstandigheden de geluidsbronnen.
Nadere informatieNieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen. Door: ir. E.N. t Hooft
Nieuwe wegen in comfort van kantoorgebouwen Door: ir. E.N. t Hooft 1 INHOUD PRESENTATIE Inleiding Binnenmilieu Thermisch comfort Beoordelingsmethoden Consequenties ATG-methode Conclusie 2 FASEN IN BOUWPROCES
Nadere informatieLichtgewicht akoestisch plaatmateriaal
Lichtgewicht akoestisch plaatmateriaal AKOESTISCHE OPLOSSINGEN In de hedendaagse architectuur wordt vaak gebruik gemaakt van materialen als beton, glas en staal. Op akoestisch gebied laten deze vaak te
Nadere informatieRaadsvragenuan het raadslid mevrouw M.A. Schreurs over de heiwerkzaamheden in het Stadionkwartier
gemeente Eindhouen Sector Vergunningen, Toezicht en Handhaving Raadsnummer 09.R29I6.OOI Inboeknummer o9bstooop6 Beslisdatum B!kw r4 januari 2009 Dossiernummer 904.35I Raadsvragenuan het raadslid mevrouw
Nadere informatieC.V.I. 5.3 Het meten van relatieve vochtigheid 5.3 HET METEN VAN RELATIEVE VOCHTIGHEID
5 METHODEN VAN ONDERZOEK 5.3 HET METEN VAN RELATIEVE VOCHTIGHEID Auteur: T. van Daal 1987 Bij de conversie naar een elektronisch beschikbaar document zijn er kleine tekstuele en inhoudelijke wijzigingen
Nadere informatieNatuurlijke ventilatie van leslokalen
Natuurlijke ventilatie van leslokalen Seminar Actiflow - CFD in de bouw 20 mei 2011 ir. Henk Versteeg Inhoud presentatie Introductie LBP SIGHT Binnenmilieu basisscholen Ventilatie basisschool De Schakel
Nadere informatieFiguur 1B: Kans op blijvende gehoorschade in functie van het gemiddeld geluidsniveau (uitgedrukt in dba) en de blootstellingsduur.
Figuur 1A: De A-weging om de geluidsterkte te corrigeren voor het menselijk oor. Bij 1000 Hz wordt geen correctie uitgevoerd: de weging is daar 0 db. Bij 100 Hz bedraagt de weging -20 db. Een mens hoort
Nadere informatieVeiligheidsaspecten bij het ontwikkelen van een nieuw laboratorium
Veiligheidsaspecten bij het ontwikkelen van een nieuw laboratorium Advies bij ontwerp en bouw van flexibele, veilige, hoogwaardige laboratoria Een goed labgebouw: Kennis ontwikkelen en delen Medewerkers
Nadere informatieSamenvatting Advies normering piekblootstelling oplosmiddelen 1
Commissie Arbeidsomstandigheden Samenvatting Advies normering piekblootstelling oplosmiddelen 1 Kern van het advies De Commissie Arbeidsomstandigheden van de Sociaal-Economische Raad (SER) heeft in een
Nadere informatienaa Globale beoordeling binnenakoestiek en geluid arbeidsplaats in sporthal
Globale beoordeling binnenakoestiek en geluid arbeidsplaats in sporthal Uitgevoerd door Behandeld door Noordelijk Akoestisch Adviesburo BV Noorderstaete 26 9402 XB Assen Postbus 339 9400 AH Assen telefoon
Nadere informatieHandleiding Verbetercheck Schadelijk geluid
Handleiding Verbetercheck Schadelijk geluid Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Wanneer is er sprake van schadelijk geluid? 1.2 Wat is de Verbetercheck Schadelijk geluid? 1.3 Is de Verbetercheck Schadelijk
Nadere informatieDAIDALOS PEUTZ. bouwfysisch ingenieursbureau. Inhoud. Ghislain Gielen Technical Engineer AirDeck Tel. 0032476295763 e-mail: ghislain@airdeck.
DAIDALOS PEUTZ bouwfysisch ingenieursbureau Europese groep adviesbureaus in bouwfysica, akoestiek, lawaaibeheersing, milieutechniek, brandveiligheid Ghislain Gielen Technical Engineer AirDeck Tel. 0032476295763
Nadere informatieFunctieprofiel: Arbo- en Milieucoördinator Functiecode: 0705
Functieprofiel: Arbo- en Milieucoördinator Functiecode: 0705 Doel Initiëren, coördineren, stimuleren en bewaken van Arbo- en Milieuwerkzaamheden binnen een, binnen de bevoegdheid van de leidinggevende,
Nadere informatieHet concept HPEE in een notendop
M+P Müller-BBM Groep Mensen met oplossingen Gezonde en productieve gebouwen Het concept HPEE in een notendop juli 2018, M+P Concept HPEE Het concept HPEE (Healthy, Productive and Energy Efficient, spreek
Nadere informatieMeten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven. Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009
Meten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven ir. Henk Versteeg Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009 Lichtveld Buis & Partners BV Raadgevende ingenieurs
Nadere informatiePresentatie voor de Gemeente Roermond
Presentatie voor de Gemeente Roermond Geschiedenis en huidige status Wat is de Mosquito (niet)? Veel gehoorde kritiek Hoe en waarom werkt de Mosquito? Het gaat om de toon, niet het volume. Verantwoorde
Nadere informatieSlimline & Geluidisolatie
Slimline & Geluidisolatie Samenvatting van diverse onderzoeken naar de geluidisolatie van het Slimline vloersysteem. dhr. G. van der Zanden en dhr. G. Wesdorp 2009 Slimline Buildings BV, Westplein 6, 3016
Nadere informatieDieselMotorEmissie. Kijk op www.arbomobiel.nl voor meer informatie
DieselMotorEmissie DieselMotorEmissie (DME of dieselrook) is een sluipend gevaar. De kleine roetdeeltjes zijn kankerverwekkend en je hebt niet meteen in de gaten dat ze zo schadelijk zijn. Het is belangrijk
Nadere informatieGIDS VOOR DE AKOESTIEK. De rol van plafonds in de actieve akoestiek PLAFOND SYSTEMEN. [Samen van idee tot werkelijkheid.
PLAFOND SYSTEMEN [Samen van idee tot werkelijkheid.] CI/SfB (35) Xy Septembre 2006 GIDS VOOR DE AKOESTIEK De rol van plafonds in de actieve akoestiek AKOESTISCH COMFORT VEILIG & GEZOND VISUEEL COMFORT
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederland sinds 1814. Nr. 5329 29 maart 2011 Besluit van de Staatssecretaris van Sociale Zak Werkgelegheid van 21 maart 2011, nr. G&VW/AA/2011/3996,
Nadere informatieCOLLIERS INTERNATIONAL OFFICE REVIEW 2014
1 Kosten, bereikbaarheid, aantal parkeerplaatsen en het imago van het bedrijf zijn veelal de factoren die vastgoedbeslissers bij de keuze voor een kantoorpand meenemen en het zijn allemaal factoren die
Nadere informatieERGONOMIE BESTAANDE CHAUFFEURSCABINE VRACHTWAGEN
ERGONOMIE BESTAANDE CHAUFFEURSCABINE VRACHTWAGEN Wettelijke grondslag De maatregelen beschrijven op welke wijze werkgevers en werknemers invulling kunnen geven aan de wettelijke bepalingen uit de Arbowet.
Nadere informatieBehandeling van uitrustingslawaai in de praktijk
Behandeling van uitrustingslawaai in de praktijk 25 april 2017 M. Van Damme - VK Architects & Engineers - manuel.v@vkgroup.be vandamme.manu@g / 2017 / Lawaai van technische installaties Alle rechten voorbebouden
Nadere informatieToelichting op de aanpak van milieuzonering met behulp van de 'Staten van Bedrijfsactiviteiten'
Toelichting op de aanpak van milieuzonering met behulp van de 'Staten van Bedrijfsactiviteiten' 1. Algemeen Regeling toelaatbaarheid van bedrijfsactiviteiten met behulp van milieuzonering Om de toelaatbaarheid
Nadere informatieGeluid ongehoord? Invloed van geluid op de gezondheid van leraren in onderwijsgebouwen. Ruud Geerligs Concept developer education
Geluid ongehoord? year-month-date/creator Invloed van geluid op de gezondheid van leraren in onderwijsgebouwen Ruud Geerligs Concept developer education Ecophon Parallelweg 17 4878 AH Etten-Leur 076-50
Nadere informatieAKOESTISCH COMFORT BIJ OPEN KANTOORCONCEPTEN
24 4 2011 Bouwfysica www.nvbv.org AKOESTISCH COMFORT BIJ OPEN KANTOORCONCEPTEN EEN NIEUWE MEETNORM (DIS/ISO 3382-3) EN EEN VOORBEELDPROJECT: PILOTPROJECT AFDELING D&C, RIJKSGEBOUWENDIENST Op de 4e Kennisdag
Nadere informatieDe in deze notitie genoemde meetwaarden zijn in LAeq uitgedrukt, waarvoor het A filter is toegepast.
NOTITIE Project Wko-systeem De Sniep Diemen, Eneco Datum 16 februari 18 Onderwerp Geluidmetingen warmtepompen Sniep Status Definitief Auteur Ing. S. Daoudi Co-lezer Peter Heijboer 16147 14735 ing. S. Daoudi
Nadere informatieInstallatiegeluid in woningen
Installatiegeluid in woningen Hoe voldoe ik aan de nieuwe geluidseisen van bouwbesluit 2012 Piet Jacobs Nieuwe eis installatiegeluid in bouwbesluit 2012 Is de nieuwe eis ambitieus? Hoeveel mensen hebben
Nadere informatieHELDER! SPREKEN. Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers. Marieke Dooper
HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers Marieke Dooper Dooper, Marieke Helder! Spreken: Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers 2014 Marieke Dooper
Nadere informatie1 Welke informatie is er te vinden over beeldschermwerkplekken in de Arbowet?
Wetgeving Vraag en antwoord In de Arbowet, de Arboregeling en het Arbobesluit staan bepalingen over beeldschermwerk. Vanuit deze wetgeving wordt verwezen naar NEN-normen, uitgegeven door het Nederlands
Nadere informatieMeetrapport. Adres : Postcode/Plaats : : Contact persoon : Locatie van meting ( adres ) : Postcode/Plaats : : Datum Meting : Meting uitgevoerd door :
Meetrapport Meetrapport Opdrachtgever : Voorbeeld BV Adres : Postcode/Plaats : : Contact persoon : Locatie van meting ( adres ) : Postcode/Plaats : : Datum Meting : Meting uitgevoerd door : Rapportage
Nadere informatie1 Beschrijving. 2.1 Mechanische trillingen Bespreking per hoofdstuk:
Preventiefiche 1052 07/2017 Blootstelling aan fysische agentia (lawaai en trillingen) bij wegenwerkers 1 Beschrijving Door hun werk lopen wegenwerkers onder andere risico op gehoorschade, rugklachten,
Nadere informatieMeer informatie: NEN 1824:2010 Ergonomie - Ergonomische eisen voor de oppervlakte van (werkplekken in) administratieve ruimtes en kantoren.
Kantooromgeving Dit infoblad gaat over de volgende onderwerpen: 1. Werkoppervlak 2. Geluidshinder 3. Klimaat 4. Verlichting 1. Werkoppervlakte Uitgangspunt is dat er voldoende ruimte is om het werk goed
Nadere informatieRekenmethodiek De geluidwering van de gevel is berekend volgens de rekenmethode GGG 97.
MEMO Aan: Henk Bos Brinklaan 11 9431 AJ Westerbork Kenmerk: 0188-G-17-A Titel: Memo geluidwering Hoofdstraat 34 te Westerbork Opgesteld: ing. A. Gal Datum: 21 juni 2017 Inleiding In voorliggende memo is
Nadere informatieGeluidswijzer bouwmachines
Geluidswijzer bouwmachines aanwijzingen voor de koop van geluidsarme bouwmachines Informatie voor werkgevers Arbouw voor gezond en veilig werken Werken in de bouw betekent vaak werken in een omgeving met
Nadere informatieMontagerichtlijn voor het aanbrengen van metalen profielen op anhydrietvloeren
Techniek, plafond en wand TBA-richtlijn 3.4 Montagerichtlijn voor het aanbrengen van metalen profielen op anhydrietvloeren mei 2018 Aansprakelijkheid Stichting Technisch Bureau Afbouw (TBA) en degenen
Nadere informatieBurgemeester en wethouders van de gemeente Vlagtwedde hebben een verzoek ontvangen voor het vaststellen van een hogere grenswaarde.
ONTWERP-BESCHIKKING BESLUIT HOGERE WAARDE INGEVOLGE DE WET GELUIDHINDER Burgemeester en wethouders van de gemeente Vlagtwedde hebben een verzoek ontvangen voor het vaststellen van een hogere grenswaarde.
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 8. * COgnitive Functions And Mobiles; in dit advies aangeduid als het TNO-onderzoek.
Samenvatting In september 2003 publiceerde TNO de resultaten van een onderzoek naar de effecten op het welbevinden en op cognitieve functies van blootstelling van proefpersonen onder gecontroleerde omstandigheden
Nadere informatieOnderzoek naar blootstelling aan endotoxinen in de agrarische sectoren van teelt, be- en verwerking en handel
Onderzoek naar blootstelling aan endotoxinen in de agrarische sectoren van teelt, be- en verwerking en handel drs. Suzanne Spaan ir. Inge Wouters dr. ir. Dick Heederik Institute for Risk Assessment Sciences
Nadere informatieChauffeur. De belangrijkste risico's voor de chauffeur zijn: Lawaai Onveiligheid Trillingen
Chauffeur Onder de verzamelnaam chauffeur valt ook de chauffeur-monteur. De chauffeur heeft door zijn werk onder andere kans op een verkeersongeval en het ontwikkelen van gehoorschade door lawaai. Verder
Nadere informatieWoongeluiden: eisen we genoeg? Presentatie NSG - Gertjan Verbaan @DGMR Adviseurs
Woongeluiden: eisen we genoeg? Presentatie NSG - Gertjan Verbaan @DGMR Adviseurs Voorbeeld van geluid 2 Wat blijft er over? 3 Percentage gehinderden 4 Relatie met geluidisolatie Onderzoek RIGO 1997 sociale
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VENTILATIE: ONTWERP EN AFSTELLING LENTE 2019 Aanbevelingen inzake akoestiek Muriel BRANDT 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N N De geldende reglementering en normen inzake
Nadere informatieKenniscentrum InfoMil Lawaai op het werk
Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kenniscentrum InfoMil Lawaai op het werk 21 januari 2017 Inhoudsopgave Lawaai op het werk 3 Overzicht van EU-regelgeving 3 Overzicht van Nederlandse
Nadere informatieOp weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen
Op weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen Seminar Swegon Air Academy 11 november 2008 ir. Froukje van Dijken BBA Binnenmilieu 010-2447025 www.binnenmilieu.nl Dagelijks 20.000 leerlingen
Nadere informatieAnnemarie van Beek Milieu en Natuurplanbureau Annemarie.van.Beek@mnp.nl Jan Hooghwerff M+P raadgevende ingenieurs JanHooghwerff@mp.
1/8 Annemarie van Beek Milieu en Natuurplanbureau Annemarie.van.Beek@mnp.nl Jan Hooghwerff M+P raadgevende ingenieurs JanHooghwerff@mp.nl Samenvatting Door M+P Raadgevende Ingenieurs is een onderzoek uitgevoerd
Nadere informatie