De eerste lezing, 25 april, vindt plaats in de Aula van de Universiteit van Amsterdam, Oude Lutherse Kerk, Singel 411 (hoek Spui), Amsterdam.

Transcriptie

1 Faculteit der Geesteswetenschappen Departement Wijsbegeerte Spinoza Leerstoel Uitnodiging tot het bijwonen van de Spinoza Lezingen door professor Onora O Neill op donderdag 25 april en donderdag 16 mei 2013 Onora O Neill (Baroness O Neill of Bengarve CBE FBA Hon FRS F Med Sci) bezet in het tweede semester van het academisch jaar de Spinoza Leerstoel van het departement Wijsbegeerte van de Faculteit der Geesteswetenschappen. De eerste lezing, 25 april, vindt plaats in de Aula van de Universiteit van Amsterdam, Oude Lutherse Kerk, Singel 411 (hoek Spui), Amsterdam. De tweede lezing, 18 mei, vindt plaats in de Agnietenkapel Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam. De zalen zijn geopend vanaf uur en de toegang is gratis (reserveren is niet nodig; beperkt aantal zitplaatsen beschikbaar). Aanvang van de lezingen: uur. De voertaal is Engels.

2 Kort cv Onora O Neill heeft lesgegeven aan diverse universiteiten in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Ze was rector van het Newnham College in Cambridge van 1992 tot 2006, voorzitter van de British Academy van 2005 tot 2009 en voorzitter van de Nuffield Foundation van 1998 tot Momenteel is ze voorzitter van de Equality and Human Rights Commission en zit ze in het bestuur van de Medical Research Council van het Verenigd Koninkrijk. Sinds 1999 is ze lid van het Britse Hogerhuis als onafhankelijke partijloze. Ze heeft voor het Hogerhuis in diverse commissies gezeten: Stem Cell Research, BBC Charter Review, Genomic Medicine en Nanotechnology and Food and Behavioural Change. O Neill schrijft over ethische kwesties en politieke filosofie, waarbij vooral rechtvaardigheidsconcepten, de filosofie van Immanuel Kant en bio-ethiek haar belangstelling hebben. Ze publiceert vooral in filosofische vaktijdschriften. Ook heeft ze een aantal boeken op haar naam staan: Faces of Hunger: An Essay on Poverty, Development and Justice (1986), Constructions of Reason: Explorations of Kant s Practical Philosophy (1989), Towards Justice and Virtue (1996), Bounds of Justice (2000), Autonomy and Trust in Bioethics (2002), A Question of Trust (2002 Reith Lectures) en Rethinking Informed Consent in Bioethics (samen met Neil Manson, 2007). Tegenwoordig houdt ze zich bezig met praktische oordeelsvorming en normativiteit, noties van publieke rede en van autonomie, vertrouwen en verantwoordelijkheid, de ethiek van communicatie (inclusief media-ethiek), en met de filosofie van Kant.

3 De Spinoza-lezingen van Professor Onora O Neill Speech Rights and Speech Wrongs 1e lezing donderdag 25 april 2013, uur, Oude Lutherse Kerk From Toleration to Freedom of Expression Communicatie heeft talloze doelen, maar twee ervan komen steeds terug. Het ene is theoretisch: we willen (en moeten vaak) beoordelen of beweringen van anderen waar zijn of onwaar. Het andere is praktisch: we willen (en moeten vaak) beoordelen of beloftes van anderen betrouwbaar of onbetrouwbaar zijn. Maar in veel moderne discussies over speech rights en speech wrongs lijkt men ambivalent te staan tegenover normen voor het beoordelen van waarheid en betrouwbaarheid, of hier zelfs onverschillig tegenover te staan. In de Vroegmoderne Tijd werd er beargumenteerd dat de uitingen van anderen moesten worden getolereerd, zelfs als ze onwaar of onbetrouwbaar waren. Vaak werd er zelfs beweerd dat het tolereren van leugen bijdraagt aan het ontdekken van de waarheid. Tegenwoordig wordt bij beschouwing van speech rights de nadruk gelegd op diverse vrijheden, met name vrijheid van meningsuiting, en lijkt de ruimte voor tolerantie te worden gemarginaliseerd. Als iedereen het recht heeft om te zeggen wat hij wil, het recht om zich te uiten zoals hij wil, kan tolerantie een minimale kwestie worden in plaats van een veeleisende en epistemologisch belangrijke deugd. Heeft de moderne gerichtheid op de individuele speech rights onze aandacht afgeleid van bredere ethische kwesties die gevolgen hebben voor waarheid en betrouwbaarheid, en in het bijzonder voor communicatie?

4 2e lezing donderdag 16 mei 2013, uur, Agnietenkapel Speech Rights and Mediated Communication Zolang er geschreven wordt, bestaat er al indirecte communicatie (via een medium). Dit leidt tot andere vormen van succes en mislukking in communicatie en een nieuwe configuratie voor de mogelijkheden tot verkeerde informatie, misleiding en verkeerde interpretatie. Bij indirecte communicatie zijn waarheid en betrouwbaarheid vaak moeilijker te controleren en te betwisten dan bij face-to-facecommunicatie. Voor Socrates was dit een belangrijk probleem, en het besef dat hij zijn woorden vaderloos en zonder bescherming de wereld in zou sturen als hij ze zou opschrijven, bracht hem ertoe alleen op directe, mondelinge communicatie te vertrouwen. Wat vereist is voor begrip en het beoordelen van waarheid en betrouwbaarheid, wordt vervormd wanneer communicatie via een medium wordt gevoerd. Sommige moderne media maken het mogelijk dat quasi-communicatie, zelfs zonder dat er publiek bij betrokken is, grote kracht krijgt. Activiteiten als zelfexpressie, transparantie en openheid, en ook onthulling en verspreiding worden als heel belangrijk gezien. Andere mediavormen worden aangepast aan communicatie met specifieke doelgroepen en houden rekening met normen waaraan moet worden voldaan om manieren te vinden om waarheidsclaims en beloftes te controleren en te betwisten. De enorme uitbreiding van soorten indirecte communicatie in de vorige eeuw verklaart maar rechtvaardigt misschien niet een zeer gedifferentieerd respect voor normen die bepalend zijn voor het slagen of mislukken van communicatie in het openbare leven, in het bedrijfsleven en in de overheid. Moeten we onverschillig zijn voor de verbreiding van uitingen die voorbijgaan aan de regels en normen voor lezers, luisteraars en kijkers, als we willen dat zij het vermogen behouden (of herwinnen) om niet alleen te communiceren, maar ook elkaars beweringen en beloftes te controleren en te betwisten?

5 De Spinoza Leerstoel is in 1995 ingesteld door de toenmalige Faculteit der Wijsbegeerte van de Universiteit van Amsterdam. In afwachting van de komst van de eerste leerstoelhouder, zijn in 1995 zes Spinoza Lezingen gegeven door drie toonaangevende filosofen: Manfred Frank (Eberhard-Karls Universität, Tübingen), Daniel C. Dennett (Tufts University) en Will Kymlicka (University of Ottawa). In de daarop volgende jaren was de bezetting van de leerstoel als volgt: 1996 Albrecht Wellmer Freie Universität Berlin 1997 Richard Rorty University of Virgina 1998 Stanley Cavell Harvard University 1999 Axel Honneth J.W. Goethe Universität Frankfurt 2000 Seyla Benhabib Harvard University 2001 Hilary Putnam Harvard University 2002 Judith Butler University of California, Berkeley 2003 Hubert Dreyfus University of California, Berkeley 2004 Nancy Fraser The New School, New York 2005 Bruno Latour École Normale Supérieure des Mines, Parijs & Harvard University 2006 John Dupré University of Essex 2007* Herman De Dijn K.U. Leuven Jonathan Israel Institute for Advanced Study, Princeton Steven Nadler University of Wisconsin-Madison 2008 Asma Barlas Ithaca College, New York State 2009 Robert B. Pippin University of Chicago 2010 Moira Gatens University of Sydney 2011 Cristina Lafont Northwestern University 2012 Michael Friedman Stanford University *In 2007 was het 375 jaar geleden dat Spinoza werd geboren. Speciaal daarom verzorgden drie Spinoza-kenners een lezing. De Spinoza Lezingen worden gegeven door spraakmakende denkers van deze tijd. Zij zijn bedoeld voor een breed publiek dat op de hoogte wil blijven van hedendaagse ontwikkelingen in de filosofie. De teksten van de Spinoza Lezingen worden gepubliceerd door Uitgeverij Van Gorcum.