Sturen van technologie & technologie-educatie? Problemen en mogelijkheden. Guido Van Steendam. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Sturen van technologie & technologie-educatie? Problemen en mogelijkheden. Guido Van Steendam. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie"

Transcriptie

1 Studiedag over technologie, educatie & duurzaamheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Brussel 29 April 2014 Sessie 1 Technologie in het hoger onderwijs actief georiënteerd op de samenleving Sturen van technologie & technologie-educatie? Problemen en mogelijkheden Guido Van Steendam Directeur van IFB Professor Filosofie van de Technologie KU Leuven guido.vansteendam@cs.kuleuven.be

2 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

3 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

4 1. Samenleving wil sturen Vannevar Bush ( ) WOII: Office of Scientific Research and Development

5 1. Samenleving wil sturen Vannevar Bush ( ) WOII: Office of Scientific Research and Development Na WOII: Wetenschapsbeleid van overheid Jaren 1960: Wetenschapsbeleid in Europese landen

6 1. Samenleving wil sturen Taak voor onderwijs Goede wetenschappers en ingenieurs vormen Sensibiliseren voor mogelijkheden van wetenschap

7 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

8 2. Samenleving wil bijsturen 1947

9 2. Samenleving wil bijsturen Nuremberg code Informed consent is absolutely essential Participants must be free to stop at any time There must be favorable risk/benefit ratio Qualified researchers use appropriate research design 1947 Biomedical Ethics

10 2. Samenleving wil bijsturen Stoppen van slechte ontwikkelingen Selecteren van beste alternatief Office of Technology Assessment ( ) Optimaliseren van methoden en doel Biomedische ethiek Finaliseren van technologie 1947

11 2. Samenleving wil bijsturen Taak voor onderwijs Wetenschappers informeren over regels (Deontologie)

12 2. Samenleving wil bijsturen Probleem Wetenschap blijft onaangeroerd

13 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

14 1. W & T zijn toch niet zo rechtlijnig VÓÓR LESSEN T. Kuhn

15 1. W & T zijn toch niet zo rechtlijnig TIJDENS LESSEN T. Kuhn

16 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig Probleem Wetenschap zelf blijft onaangeroerd

17 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

18 2. W & T zijn toch niet zo objectief B. Latour Inhoud van wetenschap bepaald door objecten? Inhoud van wetenschap ook bepaald door mensen! Objecten Mensen

19 2. W & T zijn toch niet zo objectief B. Latour Zwarte doos. Black box Problemen tussen dingen en diverse stakeholders pakken we in... door een constructie die voldoende werkt voor alle betrokkenen die alle problemen aan het zicht onttrekt en gezamenlijke actie mogelijk maakt.

20 2. W & T zijn toch niet zo objectief B. Latour Zwarte doos. Black box De zwarte doos kan weer open, als nieuwe problemen opduiken, of als oudere problemen nieuwe dimensies krijgen Na openen van de zwarte doos, kan men de bestaande constructie herschikken en weer sluiten of kan men de problemen in nieuwe constructies afsluiten.

21 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

22 De technische vakken Taak voor onderwijs Presenteer lessen historiserend Suggereer sociale context

23 Sturen van wetenschap en technologie Focus: De samenleving 1. Samenleving wil sturen 2. Samenleving wil bijsturen Focus: Wetenschap en Technologie 1. W&T zijn toch niet zo rechtlijnig 2. W&T zijn toch niet zo objectief Actief oriënteren binnen onderwijs De technische vakken Andere aanpak

24 Andere aanpak In aparte lessen of naast de lessen Taak voor onderwijs Bespreek voorbeelden van interne relatie tussen wetenschap en samenleving Presenteer noties van filosofie/sociologie van techniek Organiseer ondersteuning voor vak-leraars

25

Technologie in het hoger onderwijs: actief georiënteerd op de samenleving.

Technologie in het hoger onderwijs: actief georiënteerd op de samenleving. Verslag Datum Studiedag Sessie 1 29/04/2014 Technologie, educatie en duurzaamheid Technologie in het hoger onderwijs: actief georiënteerd op de samenleving. Technologie in het hoger onderwijs: actief georiënteerd

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek

Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht j.j.m.vandelden@umcutrecht.nl Inleiding Medisch-wetenschappelijk

Nadere informatie

Wetenschapsethiek. Prof. dr. Marcus Düwell Departement Wijsbegeerte/Ethiek Instituut Studium Generale-reeks: Weten en Geweten 7 februari 2007

Wetenschapsethiek. Prof. dr. Marcus Düwell Departement Wijsbegeerte/Ethiek Instituut Studium Generale-reeks: Weten en Geweten 7 februari 2007 Wetenschapsethiek Prof. dr. Marcus Düwell Departement Wijsbegeerte/Ethiek Instituut Studium Generale-reeks: Weten en Geweten 7 februari 2007 1 Overzicht 1. Enkele discussies in de 20 e eeuw 2. Wat is ethiek?

Nadere informatie

Ethiek van voedingsonderzoek in een niet-westerse setting

Ethiek van voedingsonderzoek in een niet-westerse setting Ethiek van voedingsonderzoek in een niet-westerse setting Programma Welkom, Pieter van t Veer, WUR Korte inleiding, Marcel Verweij, UU Drie casus Martin Jäkel, Unilever Ingeborg Bovée, NIZO Inge Brouwer,

Nadere informatie

Technologie als nieuwe wetenschap Lezing voor KIVI-NIRIA sectie Filosofie en technologie

Technologie als nieuwe wetenschap Lezing voor KIVI-NIRIA sectie Filosofie en technologie Technologie als nieuwe wetenschap Lezing voor KIVI-NIRIA sectie Filosofie en technologie Barend van van der der Meulen 11 KiviNiria Rathenaulezingen Rathenau Institute: Introductie Missie Improve public

Nadere informatie

Workshop 6: De rol & positie van de leraar. Tobecompetent or nottobe, that s the question

Workshop 6: De rol & positie van de leraar. Tobecompetent or nottobe, that s the question Teaching a(t) RISK Slotconferentie 18 februari 2014 Workshop 6: De rol & positie van de leraar Tobecompetent or nottobe, that s the question CarlijneCeulemans Instituut voor Onderwijs- en Informatiewetenschappen,

Nadere informatie

Iedere student gelijk aan de start?

Iedere student gelijk aan de start? Iedere student gelijk aan de start? Het effect van achtergrondkenmerken op studiesucces in het eerste jaar Maarten Pinxten & Greet Langie Project Coordinator & promotor readystemgo project Faculteit Industriële

Nadere informatie

DEELNEMEN AAN ONDERZOEK

DEELNEMEN AAN ONDERZOEK DEELNEMEN AAN ONDERZOEK DRAAG BIJ AAN DE WETENSCHAP Een bijdrage leveren aan de wetenschap? Dat kan! De KU Leuven doet onderzoek naar cognitieve beperkingen ten gevolge van een beroerte. Wij zijn steeds

Nadere informatie

HOE ONTWIKKEL JE EHEALTH MET PATIËNTEN?

HOE ONTWIKKEL JE EHEALTH MET PATIËNTEN? HOE ONTWIKKEL JE EHEALTH MET PATIËNTEN? VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK Hanneke Kip, MSc Centre for ehealth & Wellbeing Research 18/4/17 2 EHEALTH ONTWIKKELING Een goed ontwikkelproces is van belang! Participatory

Nadere informatie

Iedere student gelijk aan de start?

Iedere student gelijk aan de start? Iedere student gelijk aan de start? Datagestuurde studie-oriëntering Maarten Pinxten Project Coordinator readystemgo project Faculteit Industriële ingenieurswetenschappen, KU Leuven Logo s toevoegen L

Nadere informatie

LIJST VAN DE TOELATINGSVOORWAARDEN TOT DE BRUGPROGRAMMA S (HORIZONTALE INSTROOM)

LIJST VAN DE TOELATINGSVOORWAARDEN TOT DE BRUGPROGRAMMA S (HORIZONTALE INSTROOM) UNIVERSITEIT GENT ACADEMIEJAAR 2019-2020 LIJST VAN DE TOELATINGSVOORWAARDEN TOT DE BRUGPROGRAMMA S (HORIZONTALE INSTROOM) FACULTEIT INGENIEURSWETENSCHAPPEN EN ARCHITECTUUR STUDIEGEBIED: TOEGEPASTE WETENSCHAPPEN

Nadere informatie

GESCHIEDENIS 1898: 1959: 1989: 1995: 1999: 2007: 2009: 2010:

GESCHIEDENIS 1898: 1959: 1989: 1995: 1999: 2007: 2009: 2010: Kijk! dit doen wij. IDENTITY-KIT GESCHIEDENIS 1898: Start Drukkerij Wils - Wiels 1959: Oprichting vennootschap Drukkerij Ignace Wils pvba 1989: omvorming vennootschap naar Drukkerij Ignace Wils nv 1995:

Nadere informatie

EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN

EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN EINDTERMEN EN DE OPBOUW VAN DE OPLEIDING sequential in time relation with FQs Philosophy of Engineering

Nadere informatie

Smart Cities Hoe technologie onze steden leefbaar houdt en slimmer maakt

Smart Cities Hoe technologie onze steden leefbaar houdt en slimmer maakt Smart Cities Hoe technologie onze steden leefbaar houdt en slimmer maakt Pieter Ballon Directeur Living Labs, iminds & Professor, Vrije Universiteit Brussel 1 I. De slimme stad als 2 Smart cities are places

Nadere informatie

Ethiek van onderzoek met kinderen. Dr. Rieke van der Graaf DCRF Jaarcongres 26 september 2018, Ede

Ethiek van onderzoek met kinderen. Dr. Rieke van der Graaf DCRF Jaarcongres 26 september 2018, Ede Ethiek van onderzoek met kinderen Dr. Rieke van der Graaf DCRF Jaarcongres 26 september 2018, Ede Disclosure Slides geven mijn mening weer en niet die van het UMC Utrecht of het Julius Centrum Ethische

Nadere informatie

Het Klimaatdebat. 09/01/2013 Bart Strengers

Het Klimaatdebat. 09/01/2013 Bart Strengers Het Klimaatdebat 1 De Klimaatwetenschap Brede overeenstemming over grote lijn en dat is in toenemende mate al decennia lang het geval De aarde warmt op en dat komt grotendeels door de mens. Wetenschap

Nadere informatie

Enterprise Architectuur. een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente?

Enterprise Architectuur. een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente? Enterprise Architectuur een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente? Wie zijn we? > Frederik Baert Director Professional Services ICT @frederikbaert feb@ferranti.be Werkt aan een Master

Nadere informatie

Beperk zo veel mogelijk de verwerking van persoonsgegevens.

Beperk zo veel mogelijk de verwerking van persoonsgegevens. Minimaliseer Beperk zo veel mogelijk de verwerking van persoonsgegevens. Sluit op voorhand bepaalde personen of gegevens uit. Selecteer alleen relevante personen of gegevens. Verwijder persoonsgegevens

Nadere informatie

Het Klimaatdebat. 09/01/2013 Bart Strengers

Het Klimaatdebat. 09/01/2013 Bart Strengers Het Klimaatdebat 1 De Klimaatwetenschap Brede overeenstemming over grote lijn en dat is in toenemende mate al decennia lang het geval De aarde warmt op en dat komt grotendeels door de mens. Wetenschap

Nadere informatie

HET STIMULEREN VAN MORELE REFLECTIE BIJ TOEKOMSTIG BIOLOGEN \\ WIEKE BETTEN & VIRGIL RERIMASSIE

HET STIMULEREN VAN MORELE REFLECTIE BIJ TOEKOMSTIG BIOLOGEN \\ WIEKE BETTEN & VIRGIL RERIMASSIE HET STIMULEREN VAN MORELE REFLECTIE BIJ TOEKOMSTIG BIOLOGEN \\ WIEKE BETTEN & VIRGIL RERIMASSIE SAMENWERKING PHOTO by JUSTIN KNIGHT IGEM FOUNDATION WAAROM MORELE REFLECTIE? SYNTHETISCHE BIOLOGIE opkomend

Nadere informatie

Technische bibliotheek van bouwmaterialen

Technische bibliotheek van bouwmaterialen De digitale fundering voor de bouwsector Ruwbouw Binnenafwerking Technieken Buitenafwerking Technische bibliotheek van bouwmaterialen SmartMail Zonwering Bibliotheek CommunicaBe Online Interieur Nieuwigheden

Nadere informatie

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén

Nadere informatie

Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed in Vlaanderen

Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed in Vlaanderen Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed in Vlaanderen Een initiatief van de EU Sinds 2010 actie door Europese middenveld en lidstaten voor een dergelijk jaar Inspiratie 1975 Europees Jaar van het Bouwkundig

Nadere informatie

Correlatie: Kerndoelen W T - Curriculum Noord-Amerika - Mad Science Nederland. Amerikaans Curriculum. Wetenschappelijk onderzoek doen

Correlatie: Kerndoelen W T - Curriculum Noord-Amerika - Mad Science Nederland. Amerikaans Curriculum. Wetenschappelijk onderzoek doen GROEP 1 + 2 onderzoek is een set van samenhangende processen gebruikt om vragen te stellen over de natuurlijke wereld en het onderzoeken naar verschijnselen. alle lessen aan techniek werken Sommige zaken

Nadere informatie

Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten. Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context

Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten. Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context Pionieren met Cliëntenfeedback Ervaringen van hulpverleners en cliënten Karine Van Tricht UPC KU Leuven, Context 16-12-2014 Feedback Informed Dialogical Therapy een nieuwe vorm van therapie? Het is niet

Nadere informatie

Gegevens voor een solidair en lerend zorgsysteem

Gegevens voor een solidair en lerend zorgsysteem Gegevens voor een solidair en lerend zorgsysteem MedLawconsult Evert-Ben van Veen Uitgangspunten Nederland, Europa Solidair zorgsysteem, Afgedwongen Jong met oud Gezond met ongezond Hoger inkomens met

Nadere informatie

Education: PhD (Utrecht University) MBA (Catholic University Leuven) MSc Economics (Erasmus University) Royal Military Academy

Education: PhD (Utrecht University) MBA (Catholic University Leuven) MSc Economics (Erasmus University) Royal Military Academy GilbertSilvius Professor of Project & Programme Management Consultant, researcher and educator Experience: >15 years Training, Education and Research >20 years Projects and Project Management >25 years

Nadere informatie

INNOVATIE MANAGEMENT SYSTEMEN

INNOVATIE MANAGEMENT SYSTEMEN INNOVATIE MANAGEMENT SYSTEMEN INNOVATIE MANAGEMENT NORMEN, INNOTEK GEEL 26/11/2013 PROF. DR. BART LETEN WAARDECREATIE DOOR INNOVATIE MARTWAARDE VAN APPLE INNOVATIE IS EEN COMPLEXE ACTIVITEIT Innovatie

Nadere informatie

P0L08B Opvoeding, onderwijs en vorming in relatie tot samenleving en cultuur P0S64A Levenslang leren en gelijke kansen 2015-2016

P0L08B Opvoeding, onderwijs en vorming in relatie tot samenleving en cultuur P0S64A Levenslang leren en gelijke kansen 2015-2016 Equivalentielijst oude vakcodes Onderstaande opleidingsonderdelen worden als equivalent beschouwd. D.w.z. dat ze gedurende een bepaalde periode een opleidingsonderdeel met een nieuwe code kunnen vervangen

Nadere informatie

Het belang van financiële educatie

Het belang van financiële educatie Het belang van financiële educatie Kristof De Witte Leuven Economics of Education Research, KU Leuven Wikifin Chair Financial Literacy Studiedag Financiële Educatie KU Leuven 9 oktober 2017 Financiële

Nadere informatie

Educational Technology Expertise Centre OTEC Open University of the Netherlands. Masterclass Peer-to-peer technology

Educational Technology Expertise Centre OTEC Open University of the Netherlands. Masterclass Peer-to-peer technology Educational Technology Expertise Centre OTEC Open University of the Netherlands Masterclass Peer-to-peer technology COLOPHON Title: Author(s): Masterclass Peer-to-peer technology Wim van der Vegt en Hubert

Nadere informatie

Contentstrategie. Haal meer waarde uit je content

Contentstrategie. Haal meer waarde uit je content Contentstrategie Haal meer waarde uit je content 24 mei 2011 :: NVBA :: Woerden (NL) drs. Erik M. Hartman :: erik@hartman- communicahe.nl :: @erikmhartman Erik Communicatiekunde - Universiteit Utrecht

Nadere informatie

Filosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven!

Filosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven! Filosofie Op het VWO Wat is Filosofie? Wetenschappen beantwoorden vragen: Over een eigen onderwerp (object van studie) Op een eigen manier (methode van bestuderen) Filosofie beantwoordt vragen die niet

Nadere informatie

1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV

1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven

Nadere informatie

SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen

SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen Gil Keppens & Bram Spruyt SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact

Nadere informatie

vrijstellingen journalistiek 2014/2015

vrijstellingen journalistiek 2014/2015 vrijstellingen journalistiek De onderstaande tabel is een weergave van de vrijstellingen toegekend door de Toelatingscommissie voorbije academiejaren, in de opleiding JOURNALISTIEK. Studenten kregen enkel

Nadere informatie

Overgangsregeling

Overgangsregeling Inhoudsopgave BSc Bedrijfseconomie BSc Econometrie en Operationele Research BSc Economie BSc Economie & Bedrijfseconomie BSc Economie & Informatica BSc Fiscale Economie BSc International Business Administration

Nadere informatie

Verdere informatie over de EHBO- cursus

Verdere informatie over de EHBO- cursus Verdere informatie over de EHBO- cursus Inhoud: 1. Programma 2. Persoonlijke gegevens Invullen en terugsturen naar: melanie.vanduren@student.kuleuven.be 3. Informed consent Invullen en ondertekend terugsturen

Nadere informatie

Voorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht

Voorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Voorzorg is niet onredelijk WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Kindermobieltjes en voorzorg Child warning over mobile phones Parents should ensure their children use mobile phones

Nadere informatie

Visie op de optimale inzet van kennis voor de samenleving. André van der Zande, DG RIVM

Visie op de optimale inzet van kennis voor de samenleving. André van der Zande, DG RIVM Visie op de optimale inzet van kennis voor de samenleving André van der Zande, DG RIVM Inhoud 1. Sociaal robuuste kennis 2. Triple Helix en policy window van Kingdon 3. Casus Volksgezondheid Toekomst Verkenning

Nadere informatie

Geen valorisatie maar doorwerking

Geen valorisatie maar doorwerking Geen valorisatie maar doorwerking Jaarcongres Vereniging Hogescholen 19 april 2018 Daan Andriessen & Wilke van Beest Lectoraat Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek Hogeschool Utrecht Je eigen doorwerking

Nadere informatie

Studiedag Starten met een Brede School Stappen en aandachtspunten

Studiedag Starten met een Brede School Stappen en aandachtspunten Studiedag Starten met een Brede School Stappen en aandachtspunten 24 oktober 2012 Steunpunt Diversiteit & Leren Universiteit Gent Met de steun van het Departement Onderwijs & Vorming Welkom Starten met

Nadere informatie

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT EUROPESE COMMISSIE Brussel, 22.6.2011 COM(2011) 366 definitief MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT Verlenging van de regeling tussen de Europese Commissie en het Office of

Nadere informatie

STUDIEVOORMIDDAG. Polydruggebruik en psychische problemen bij alcohol- en druggebruikers in behandeling

STUDIEVOORMIDDAG. Polydruggebruik en psychische problemen bij alcohol- en druggebruikers in behandeling STUDIEVOORMIDDAG Polydruggebruik en psychische problemen bij alcohol- en druggebruikers in behandeling 18 JUNI 2012 INLEIDENDE TEKST Zowel in Europa als in de Verenigde Staten stelt men vast dat polydruggebruik

Nadere informatie

Verwantschap tussen open data, open standaarden en open source software

Verwantschap tussen open data, open standaarden en open source software Verwantschap tussen open data, open standaarden en open source software OSGEO conferentie 13 november 2013 Rob van de Velde De formule van Geonovum Werken aan beschikbaarheid Werken aan bruikbaarheid OGC

Nadere informatie

NIEUWS=NIEUWS, TOCH? ACHTERLIGGENDE OF ONDERLIGGENDE DOEL

NIEUWS=NIEUWS, TOCH? ACHTERLIGGENDE OF ONDERLIGGENDE DOEL NIEUWS=NIEUWS, TOCH? THEMA WAT IS NIEUWS? Wat maakt nieuws nieuws, welke partijen brengen nieuws, feiten versus meningen, brononderzoek, kritische burger, waar sta ik, verschillende soorten journalistiek,

Nadere informatie

OBJECTIEF PROEFDIERVRIJ ONDERZOEK De weegschaal bijgesteld

OBJECTIEF PROEFDIERVRIJ ONDERZOEK De weegschaal bijgesteld OBJECTIEF PROEFDIERVRIJ ONDERZOEK De weegschaal bijgesteld Michel Vandenbosch Voorzitter GAIA Commissie Dierenwelzijn, Vlaams Parlement 19 april 2017 Sarajevo, 22 october 2014 Em. prof. Etienne Vermeersch

Nadere informatie

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau dr. H. Knipprath ing. J. De Meester STEM Science Engineering Technology Mathematics 2

Nadere informatie

Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek

Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek OCLC Contactdag 12 oktober 2017 Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek Jacquelijn Ringersma Wageningen University

Nadere informatie

Open Science binnen het informatievaardighedenonderwijs. Nicole Potters, Education Suppport, TU Delft Library 25-apr-16

Open Science binnen het informatievaardighedenonderwijs. Nicole Potters, Education Suppport, TU Delft Library 25-apr-16 Open Science binnen het informatievaardighedenonderwijs Nicole Potters, Education Suppport, TU Delft Library 25-apr-16 1 Onderwerpen TU Delft Library Education Support: Instructies/workshops Open Science

Nadere informatie

Sessie. 8 richtlijnen voor een open sportcentrum

Sessie. 8 richtlijnen voor een open sportcentrum Sessie 8 richtlijnen voor een open sportcentrum Wat zal je vandaag horen. 1. Waarom willen we een switch in wat bestaat? 2. 8 richtlijnen voor een open sportcentrum 3. Van sportcentrum naar andere ruimten

Nadere informatie

Zuiddag. Work for Change

Zuiddag. Work for Change Zuiddag Work for Change Zuiddag = Work for Change EN Time for Change FILM Wat is Zuiddag? Work for change Work for Change Eén (school)dag werken op 17 oktober 2013 Minimum 40 verdienen Dat loon gaat naar

Nadere informatie

Saxion University of Applied Sciences

Saxion University of Applied Sciences Saxion University of Applied Sciences Frans Pol, Directeur Saxion Research & Graduate School 27 Juni 2018 Stelling: Regionale Impact van Hogescholen start bij een goede vraagstelling bij de klant A few

Nadere informatie

BiZZdesign. Bouwen van sterke en wendbare organisaties met behulp van standaarden, methode, technieken en tools. Research & Development

BiZZdesign. Bouwen van sterke en wendbare organisaties met behulp van standaarden, methode, technieken en tools. Research & Development BiZZdesign Bouwen van sterke en wendbare organisaties met behulp van standaarden, methode, technieken en tools Research & Development 1 Profile CV Joost Niehof Name Grade Nationality Residence Role Joost

Nadere informatie

Specifieke leraren - opleiding economie

Specifieke leraren - opleiding economie COMBINEER MET BACHELOR / MASTER Specifieke leraren - opleiding economie Leuven Brussel Antwerpen Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit

Nadere informatie

Teamtraining MEER DOEN MET JE CULTURELE OMGEVING

Teamtraining MEER DOEN MET JE CULTURELE OMGEVING Teamtraining MEER DOEN MET JE CULTURELE OMGEVING Agenda 1. Wat is onze culturele omgeving? (30 min) -introductie -wat doen we al? -kunnen we de culturele omgeving definiëren? 2. Waarom willen we er iets

Nadere informatie

bachelor & master ingenieurswetenschappen burgerlijk ingenieur

bachelor & master ingenieurswetenschappen burgerlijk ingenieur bachelor & master ingenieurswetenschappen burgerlijk ingenieur Welkom Aan de FACULTEIT Ingenieurswetenschappen onderwijs Bij de DEPARTEMENTEN Ingenieurswetenschappen onderzoek BWK 281 professoren, 1.254

Nadere informatie

Mondriaan: Pseudonimiseren, Koppelen en Kansen voor onderzoek

Mondriaan: Pseudonimiseren, Koppelen en Kansen voor onderzoek Mondriaan: Pseudonimiseren, Koppelen en Kansen voor onderzoek Willem de Bruijn willem@mondriaanfoundation.org www.mondriaanfoundation.org 06-50124824 Stichting Mondriaan Health Research Data Doel: een

Nadere informatie

Nieuw verpleegkundig beroeps- en competentieprofiel

Nieuw verpleegkundig beroeps- en competentieprofiel Nieuw verpleegkundig beroeps- en competentieprofiel Daniël Schuermans Longfunctielaborant Biomedical research unit BVPV- SBIP 2015 Vrije Universiteit Brussel Organigram Verpleegkundigen beroepsverenigingen

Nadere informatie

Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context.

Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context. Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context. Naïma Lafrarchi EXPOO Brussel 10 december 2015 1 OVERZICHT - Inleiding

Nadere informatie

Informatiebrochure voor hulpverleners

Informatiebrochure voor hulpverleners Informatiebrochure voor hulpverleners Hoe ervaren vrouwelijke moslimpatiënten en hulpverleners de zorg in kraamafdelingen in het Vlaamse ziekenhuis? Een interviewstudie over de ethische aspecten van interculturele

Nadere informatie

VPO Studiedag Leefkwaliteit

VPO Studiedag Leefkwaliteit VPO Studiedag Leefkwaliteit Leefkwaliteit Vervuilde leefomgeving Gezondheidsrisico s Zowel fysieke (ademhalingsproblemen, allergieën, kanker ) Als psychosociale stoornissen Groene, rustige omgeving Gezondheidswinst

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

Master in de meertalige communicatie

Master in de meertalige communicatie BRUSSEL t Master in de meertalige communicatie Faculteit Letteren Welkom aan de KU Leuven, de grootste en oudste universiteit van België. Je kunt hier je studietraject verderzetten en verrijken, ook als

Nadere informatie

CONCEPTVISIE OP HET LEERGEBIED MENS & NATUUR. Relevantie van het leergebied

CONCEPTVISIE OP HET LEERGEBIED MENS & NATUUR. Relevantie van het leergebied Dit is het eerste tussenproduct van het ontwikkelteam Mens & Natuur. Het voorliggende tussenproduct bestaat uit drie onderdelen: de conceptvisie op het leergebied, een toelichting op het proces tijdens

Nadere informatie

stamcelonderzoek eiceldonatie van tot Een ethische reflectie over de vermarkting van het vrouwelijke lichaam congres

stamcelonderzoek eiceldonatie van tot Een ethische reflectie over de vermarkting van het vrouwelijke lichaam congres van stamcelonderzoek tot eiceldonatie Een ethische reflectie over de vermarkting van het vrouwelijke lichaam congres Zaterdag 8 december 2007 Hof van Liere Stadscampus Universiteit Antwerpen Op zaterdag

Nadere informatie

Selecteer: leden van dit besluitvormend orgaan leden van de besluitvormingsorganen & de beleidsmedewerkers

Selecteer: leden van dit besluitvormend orgaan leden van de besluitvormingsorganen & de beleidsmedewerkers RECTORAAT INTERNATIONAAL BELEID NAAMSESTRAAT 22 3000 LEUVEN DATUM NR. NOTA 31/05/2011 AR Onderwerp: Prescreening van Chinese PhD studenten KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN NOTA AR Status Toegang na definitieve

Nadere informatie

Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL

Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht

Nadere informatie

Junior College EEN INITIATIEF VAN

Junior College EEN INITIATIEF VAN Junior College EEN INITIATIEF VAN Junior College is een initiatief van de KU Leuven en KU Leuven Kulak om wetenschap op hoog niveau tot in de klas te brengen. Modules rond wiskunde, geschiedenis en taal

Nadere informatie

Master in de journalistiek

Master in de journalistiek ANTWERPEN t Master in de journalistiek Faculteit Sociale Wetenschappen Master in de journalistiek De master in de journalistiek vormt kritische journalisten die klaar zijn voor de arbeidsmarkt. De weloverwogen

Nadere informatie

Biomimicry voor Sociale Innovatie. Dompel je onder in de fascinerende wereld van Biomimicry

Biomimicry voor Sociale Innovatie. Dompel je onder in de fascinerende wereld van Biomimicry Biomimicry voor Sociale Innovatie Dompel je onder in de fascinerende wereld van Biomimicry BIOMIMICRY VOOR SOCIALE INNOVATIE Doe mee, en verken deze zomer met biomimicrynl de samensmelting van biomimicry

Nadere informatie

Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek. Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht

Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek. Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht Wat is het probleem? Volgens: 1. De professional 2. De wetenschapper

Nadere informatie

Het is dan ook belangrijk dat jongeren bewust kiezen voor STEM-opleidingen.

Het is dan ook belangrijk dat jongeren bewust kiezen voor STEM-opleidingen. VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

Sessie 5: Methodes voor dataverzameling

Sessie 5: Methodes voor dataverzameling Sessie 5: Methodes voor dataverzameling en -analyse Overzicht van de presentatie Deel I: Fien Depaepe Vragenlijsten Interviews Observaties Deel II: Kristof De Witte Methodologische heterogeniteit Voor-

Nadere informatie

Het aanbod van de gemeenschapsinstellingen. In het kader van het decreet jeugddelinquentierecht

Het aanbod van de gemeenschapsinstellingen. In het kader van het decreet jeugddelinquentierecht Het aanbod van de gemeenschapsinstellingen In het kader van het decreet jeugddelinquentierecht Een andere aanpak (1) Duidelijkheid Snelheid Herstelgericht Constructief Een andere aanpak (2) Een andere

Nadere informatie

NFR & Architectuur: Twee handen op één buik. Remco de Boer

NFR & Architectuur: Twee handen op één buik. Remco de Boer NFR & Architectuur: Twee handen op één buik Remco de Boer 1 Over mijzelf 1999: Softwareontwikkelaar 2009: Promotie (VU) 2003: Onderzoeker / ontwikkelaar kennistechnologie 2005: Promotieonderzoek Architectuurkennismanagement

Nadere informatie

Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO

Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO Planning voorlichtingsavond vervolgstudies HBO & WO Rondes Voorlichting Opleidingen Instelling 1 2 3 Lokaal Algemene voorlichting HAS - Bedrijfskunde en agrfoodbusiness - Business in Agriculture & Food

Nadere informatie

Mechelen PrOS-project

Mechelen PrOS-project www.besafe.be Mechelen PrOS-project Mechelen PrOS-project FOD Binnenlandse Zaken Algemene Directie Veiligheid en Preventie Directie Lokale Integrale Veiligheid 2014 Mechelen PrOS-project I. Projectbeschrijving

Nadere informatie

1 JOURNALISTIEK. Opleidingsonderdeel andere instelling

1 JOURNALISTIEK. Opleidingsonderdeel andere instelling Artesis Hogeschool (nu UA) Bachelor in de productontwikkeling Algemene economie 3 Economische inzichten Artesis Hogeschool (nu UA) Bachelor in de productontwikkeling Bedrijfseconomie 3 Economische inzichten

Nadere informatie

VOORBEREIDINGSPROGRAMMA MASTER IN HET SOCIAAL WERK EN SOCIAAL BELEID (68 SP)

VOORBEREIDINGSPROGRAMMA MASTER IN HET SOCIAAL WERK EN SOCIAAL BELEID (68 SP) VOORBEREIDINGSPROGRAMMA MASTER IN HET SOCIAAL WERK EN SOCIAAL BELEID (68 SP) Opmerkingen programma/leerresultaten: 2018-2019 WIJZIGINGEN 2019-2020 OPO TITEL SP SEM UREN OPO TITEL SP SEM UREN NIEUWE SOORT

Nadere informatie

De mobiliteit van allen is in de eerste plaats de mobiliteit van elk

De mobiliteit van allen is in de eerste plaats de mobiliteit van elk De mobiliteit van allen is in de eerste plaats de mobiliteit van elk Omdat ons beroep eruit bestaat mensen gemakkelijker te verplaatsen, is Schindler zich al altijd bewust geweest van het belang van de

Nadere informatie

Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek?

Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek? Wat verwacht de Inspectie van Klinisch onderzoek? Jos Kraus, senior inspecteur Inspectie voor de gezondheidszorg Baarn, 7 oktober 009. Wat is klinisch onderzoek Introductie Definities De weg door de wet

Nadere informatie

ActiMath. Overzicht. Korte loopbaan 28/01/2013. Stuurgroepvergadering 4 29 januari 2013

ActiMath. Overzicht. Korte loopbaan 28/01/2013. Stuurgroepvergadering 4 29 januari 2013 ActiMath Stuurgroepvergadering 4 29 januari 2013 Overzicht 1. Sophie Ronsse 2. Huidige stand van zaken 3. geformuleerd door het 4. 5. 6. 7.? 2 Korte loopbaan Opvolger van Tim Neijens (gestopt in maart

Nadere informatie

Service Excellence. Service met Impact

Service Excellence. Service met Impact Service Excellence Service met Impact Hoe waarde te creeren in jouw service? SERVICE Wat je voor iemand doet HOSPITALITY Welk gevoel je iemand geeft VS https://www.youtube.com/watch?v=7yw3hzp1rjy THEORY:

Nadere informatie

Nieuwsbrief januari 2017

Nieuwsbrief januari 2017 Nieuwsbrief 10 27 januari 2017 Agenda 2 februari 7 februari 10 februari Thema-avond voor ouders, 20:00 uur Inloopspreekuur schoolmaatschappelijk werker, 8:45 uur Uitgifte nieuwsbrief 11 Mad Science Maandag

Nadere informatie

Pilot Kwaliteitgestuurde Plantenketen

Pilot Kwaliteitgestuurde Plantenketen Ketenoptimalisatie door slimme RFID, sensor, en internettechnologie Pilot Kwaliteitgestuurde Plantenketen "Ketenlogistiek, een goed ID!" LEI, Wageningen UR Kwaliteit monitoringstechnologie (sensoren, dataloggers)

Nadere informatie

Welkom bij Bedrijfskunde

Welkom bij Bedrijfskunde Welkom bij Bedrijfskunde Hogeschool Rotterdam Business School Hogeschool Rotterdam Business School Wie zijn wij? We gaan de volgende vragen beantwoorden Wat is Bedrijfskunde? Wat betekent Bedrijfskunde

Nadere informatie

Holy Heart Hospital Roeselare-Menen

Holy Heart Hospital Roeselare-Menen Holy Heart Hospital Roeselare-Menen Holy Heart Hospital Roeselare-Menen European Associations EANN EFN (nurses EU) FINE (nurse educators) National Associations BE: BVNV/ABIN DK: DANN UK: BANN FI: FANN

Nadere informatie

Schwannomatose FUNDAMENTEEL ONDERZOEK KENT NIEUWE START. Ook jouw inzet is belangrijk!

Schwannomatose FUNDAMENTEEL ONDERZOEK KENT NIEUWE START. Ook jouw inzet is belangrijk! Schwannomatose FUNDAMENTEEL ONDERZOEK KENT NIEUWE START Ook jouw inzet is belangrijk! Een zeldzame erfelijke aandoening Schwannomatose is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij zich goedaardige gezwellen

Nadere informatie

GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE

GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE 2 OMNEXT IN HET KORT Broncode als bron van informatie Gevestigd in NL, UK en USA Kennis van meer dan 40 diverse technologieën Verschillende

Nadere informatie

HAALT MEER UIT ONDERWIJS. Uw partner in Brede School activiteiten

HAALT MEER UIT ONDERWIJS. Uw partner in Brede School activiteiten HAALT MEER UIT ONDERWIJS Uw partner in Brede School activiteiten Dit is WIJS! WIJS vindt dat leren vooral leuk moet zijn. Vanuit deze gedachte verbinden we educatie en entertainment aan elkaar. Door een

Nadere informatie

ACT-Cube assessment. Demo presentatie

ACT-Cube assessment. Demo presentatie ACT-Cube assessment Demo presentatie Organisatie als geheel Analyse ACT-Cube: Hier weergegeven is het zelfbeeld van een business unit of een afdeling voornamelijk bezig met activiteiten rondom mensen,

Nadere informatie

Master in de ingenieurs - wetenschappen: biomedische technologie

Master in de ingenieurs - wetenschappen: biomedische technologie LEUVEN t Master in de ingenieurs - wetenschappen: biomedische technologie Faculteit Ingenieurswetenschappen Welkom aan de KU Leuven, een van de grootste en oudste universiteiten van Europa. Met meer dan

Nadere informatie

GLOBAL TALENT SOLUTIONS HEALTHCARE PHARMACEUTICALS & MEDICAL DEVICES

GLOBAL TALENT SOLUTIONS HEALTHCARE PHARMACEUTICALS & MEDICAL DEVICES GLOBAL TALENT SOLUTIONS HEALTHCARE PHARMACEUTICALS & MEDICAL DEVICES HUDSON RECRUITMENT & TALENT MANAGEMENT DE BESTE PROFESSIONALS VOOR SALES, MARKETING, HR EN GENERAL MANAGEMENT Ze zijn schaars: professionals

Nadere informatie

8 essentiële stappen voor leiders van de toekomst Michael Jongeneel

8 essentiële stappen voor leiders van de toekomst Michael Jongeneel 8 essentiële stappen voor leiders van de toekomst Michael Jongeneel Disrupties in zakelijke omgeving Technologie Decentralisatie Wetgeving Veroudering Disrupties in zakelijke omgeving Technologie Decentralisatie

Nadere informatie

Opbouw van een gebalanceerde projectportfolio Erik Dekempeneer Innovation Manager Technology

Opbouw van een gebalanceerde projectportfolio Erik Dekempeneer Innovation Manager Technology Opbouw van een gebalanceerde projectportfolio Erik Dekempeneer Innovation Manager Technology 1 Erik Dekempeneer Sinds 2002 bij Bekaert Voorbije 3 jaar in de functie van Innovatie Manager Technologie Front-end

Nadere informatie

Kritisch denken over complexe politieke problemen. Margarita Jeliazkova Instituut ELAN, Universiteit Twente, Enschede

Kritisch denken over complexe politieke problemen. Margarita Jeliazkova Instituut ELAN, Universiteit Twente, Enschede Kritisch denken over complexe politieke problemen Margarita Jeliazkova Instituut ELAN, Universiteit Twente, Enschede Agenda Wat is kritisch denken en wat is het niet? Wat zijn complexe maatschappelijke

Nadere informatie

Aan de slag met het OK op school werkwinkel SOK-congres 7/12/2018

Aan de slag met het OK op school werkwinkel SOK-congres 7/12/2018 Aan de slag met het OK op school werkwinkel SOK-congres 7/12/2018 Lisbeth Van Hecke Dienst identiteit & kwaliteit Het leven zit vol verwachtingen 2 SOK-congres Interne kwaliteitszorg op school 1 Doelen

Nadere informatie