Jezusstraat 6 bus 4 B-2000 Antwerpen 03/

Transcriptie

1 BEGELEIDERSMAP Jezusstraat 6 bus 4 B-2000 Antwerpen 03/

2 INLEIDING Beste Gids, Identiteit is een spannend thema dat erg omvangrijk en complex is. Daarom kiezen we voor een helder kunsteducatief parcours waarin de kunst een beeldend kader biedt voor een diepe denkoefening over identiteit. Ik-Jij-Wij heeft de intentie elke jonge bezoeker te laten reflecteren over eigen identiteit, levensstijl en waarden. Het project nodigt uit zich te laten raken door de verbeelding van de kunstenaars en zich open te stellen voor de mening van anderen in de groep om ten slotte samen uit komen bij de sociale waarden die wij voor onze toekomstige maatschappij wensen. Als gids moet je goed voorbereid zijn om deze rondleiding dynamisch en interactief te geven. Belangrijk is dat je het thema voor jezelf diepgaand verkent en je daarbij ook laat inspireren door literatuur en andere bronnen. Het boek Identiteit van Paul Verhaege raden we je sterk aan. Probeer ook artikels over identiteit te lezen vanuit filosofische, psychologische en wetenschappelijke achtergrond. Verder in deze map vind je enkele suggesties. Hou vooral ook je ogen en oren open voor het levendige nature- nurture'-debat in de actualiteit. Wees zelf nieuwsgierig en authentiek! Begeleid de productie vanuit je eigen levenshouding. Zo word je een fantastische gids die de jongeren inspireert! Deze begeleidrsmap is een werkdocument en bedoeld als steun voor jou als gids. Samen met jullie hopen we dit onderzoek naar identiteit te voeren en in wisselwerking ervaringen te kunnen delen. We wensen jou een boeiende tijd toe met deze nieuwe productie. Zelf vonden wij de ontwikkeling ervan erg verrijkend. We hopen dat jullie dat ook zo zullen ervaren. Veel plezier! Het Rasa-team 2

3 INHOUD Inleiding... 2 Inhoud... 3 Introductie... 4 Kunsteducatieve elementen... 6 Tijdsindeling, doelgroepen en begeleiding... 8 Verloop tentoonstellingsbezoek /INTRO /KENMERKEN IDENTITEIT /INTERACTIE MET DE ANDER /OP ONDERZOEK IN DE TENTOONSTELLING EN FORUM / RONDLEIDING IN DE TENTOONSTELLING /GROEPSGESPREK /AFSLUITING EN TOELEIDING NAAR VERDER ONDERZOEK MET DE APP KUNSTWERKEN KUNSTENAARS IN DE TENTOONSTELLING Anthony Goicolea (VS) Fotograaf Margi Geerlinks (Nl) Fotografe Sofie Muller (B) Beeldhouwster Vaast Colson (B) Conceptueel kunstenaar Maen Florin (B) Beeldhouwster Shadi Ghadirian (IR) Fotografe KOEN VANMECHELEN (B) Conceptueel kunstenaar Nick Cave (VS) Choreograaf, danser en beeldhouwer Francis Alÿs (B) performance-kunstenaar KUNSTENAARS IN HET FORUM Edith Ronse (B) beeldhouwster Benjamin Verdonck (B) Fotograaf, theatermaker, beeldend kunstenaar, schrijver Hilde Gilbos (B) Fotografie Christine Clinckx (B) Fotografe en videokunstenares LEESTIPS COLOFON

4 INTRODUCTIE Ik-Jij-Wij Over identiteit en interactie met de ander, is een reizende tentoonstelling & forum voor jongeren. Met Ik-Jij-Wij willen we stilstaan bij wie we denken te zijn. We gaan op zoek naar alle invloeden die onze identiteit mee vormen. Is een baby een onbeschreven blad? Volg de ontwikkeling van een kind en je merkt dat dit niet zo is. Er is aanleg. Er zijn mogelijkheden. Die ontwikkel je in relatie met de ander. En hoe beïnvloeden je familie, je vrienden en je culturele achtergrond je identiteit? Globalisering, migratie en nieuwe communicatie hebben onze leefwereld verruimd. Hoe vind jij je plek in het wereldwijde web van verwantschappen? Deze vraag is het vertrekpunt van dit project. IK Jij Wij Je bent op zoek naar wat van jou is. Is het je afkomst? Is het wat je hebt of wat je draagt? Wat je gelooft? Wat je wil dat van jou jezelf maakt? Welke rol spelen jouw genen? Welke rol speelt je opvoeding, je omgeving? Je ontwikkelt je identiteit in interactie met de ander. Je spiegelt jezelf in de ogen van de ander. De ander bepaalt mee hoe je over jezelf denkt, wie je bent. Met wie voel jij je verbonden? Wanneer vorm je een groep? Waarom heb je de groep nodig? Met de verhalen van je groep, bouw je een gemeenschappelijke identiteit op. Bij een groep horen is spannend: hoe hoor je erbij en blijf je toch jezelf? Jongeren staan op de drempel van de puberteit en de overgang naar volwassenheid. Ze staan voor de opdracht hun meervoudige identiteit te ontdekken en te ontwikkelen binnen een complexe, diverse samenleving. Een boeiende en risicovolle onderneming! Jongeren experimenteren met verschillende rollen, verleggen grenzen, sluiten vriendschappen en worstelen ermee, komen zichzelf en de andere in iedere liefdesrelatie weer opnieuw tegen, filosoferen over kleinheid en grootsheid, zien hun ouders door onbekende brillen, treuren en jubelen over mogelijkheden en onmogelijkheden, leren van zichzelf houden en worstelen met hun schaduw. Zij bouwen een platform voor hun dromen die een leidraad zullen bieden voor hun toekomstplannen. De warme aanmoedigende en inspirerende blik van belangrijke anderen zal hen standvastig maken in hun zoektocht. Jongeren hebben spiegels nodig en ontmoetingsplekken voor dialoog met leeftijdsgenoten en belangrijke volwassenen. Ook volwassenen hebben dialoog en spiegels nodig om stand te houden met hun aanbod van mildheid, vrije begrensde ruimte en voedende aandacht. Dit is wat Rasa beoogt met haar tentoonstelling, haar educatie en haar voordrachten over Identiteit. Tekst: Mieke De Veuster, Jeugdpsychologe. Deze tentoonstelling richt zich naar jongeren van 10 jaar tot 16 jaar maar is door het universele karakter van het thema en de kwaliteit van de getoonde werken eveneens door een breder publiek van individuele volwassen bezoekers te smaken. 4

5 In deze tentoonstelling kan je werk zien van: FRANCIS ALŸS, NICK CAVE, KOEN VANMECHELEN, SHADI GHADIRIAN, MAEN FLORIN, ANTHONY GOICOLEA, SOFIE MULLER, VAAST COLSON, BENJAMIN VERDONCK, EDITH RONSE EN MARGI GEERLINKS. Volgende elementen zitten vervat in een tentoonstellingsbezoek: Beeldend werk van de hierboven genoemde kunstenaars Een Forum en Video Talks Tentoonstellingsboekje Ik-Jij-Wij App Ik-Jij-Wij In deze begeleiders map vind je : De kunsteducatieve elementen in deze tentoonstelling Het verloop van de rondleiding Informatie over de kunstwerken en kunstenaars Achtergrond informatie en oriëntering bij het thema identiteit Leestips 5

6 KUNSTEDUCATIEVE ELEMENTEN THEMA ONDERZOEK Hedendaagse kunst is een labo waarin we kunnen onderzoeken wie we zijn, in alle vrijheid. Kunst biedt geen antwoord op al onze vragen maar helpt denken. Hedendaagse kunstenaars experimenteren met identiteit. Ze onderzoeken de dynamiek, onvoorspelbaarheid, eenvoud of veelvormigheid ervan. De educatie bij deze tentoonstelling is opgevat als onderzoek. De jongeren onderzoeken het thema identiteit en de daar bijhorende levensvragen, vanuit de kunst. Rasa ontwikkelde hiervoor een scenografie met een forum, een tentoonstellingsboekje en een App. FORUM In het hart van de tentoonstelling is een forum opgenomen. De vormgeving hiervan is geïnspireerd op het model van een klassiek Grieks forum en werd ontworpen door scenografe Katleen Vinck. De cirkel is een symbolische vorm waarin iedereen met een gelijke stem met elkaar in gesprek kan gaan. Het forum is afgebakend door een twaalf meter lange presentatietafel waar je de volgende zaken in vindt: Boeken rond het thema identiteit Catalogi Cahiers om in te schrijven - Gastenboek - Aan de kunstenaar - Filosofische vragen - Dagboek van een kip Video Talks Wie ben ik? De kunstenaars Benjamin Verdonck, Edith Ronse en Hilde Gilbos TENTOONSTELLINGSBOEKJE Elke leerling krijgt een werkboekje, dit tentoonstellingsboekje bevat opdrachtjes die aanzetten om verder in gesprek te gaan tijdens de rondleiding en in de klas. De tentoonstellingsboekjes kan je vinden in het forum. De jongeren mogen zich dit boekje eigen maken en hier vrijuit al hun bevindingen in noteren. 6

7 APP IK-JIJ-WIJ Bij deze tentoonstelling ontwikkelde Rasa ook een App, gemaakt door Stef Verheijen. In de app worden de jongeren aangesproken als onderzoeker. Ze creëren een avatar van zichzelf en doorkruisen daarmee de App. Deze vertrekt vanuit levensvragen over identiteitsvorming en je plek in de groep. Beelden uit de tentoonstelling worden op een speelse manier afgewisseld met creatieve opdrachten. Zo kunnen de jongeren hun onderzoek ook thuis verder zetten. De App kan gratis gedownload worden op Voorzie aan het einde van de rondleiding een moment om de app te presenteren en samen met de jongeren te downloaden op hun persoonlijke mobiele apparaten. De App is ook ingebouwd in de presentatietafel in het forum. Tijdens hun onderzoek kunnen de jongeren hier op deze manier al kennis mee maken. In het tentoonstellingsboekje is er een pagina die inkijk geeft in de verschillende aspecten van de App. 7

8 TIJDSINDELING, DOELGROEPEN EN BEGELEIDING TIJDSINDELING De rondleiding is voorzien op 1 uur en 30 minuten. De tijdsduur is een indicatie. Zoals je weet is flexibiliteit in elke rondleiding een gegeven waar we mee om moeten gaan. Om je een houvast te geven stellen wij volgende tijdsverdeling voor: 7 min Intro 10 min Kenmerken identiteit 10 min Interactie met de ander 15 min Zoektocht in de tentoonstelling en forum in kleine groepjes 30 min Rondleiding 15 min Groepsgesprek 5 min Korte nabespreking en presentatie App Ik-Jij-Wij DOELGROEPEN EN BEGELEIDING De tentoonstelling Ik-Jij-Wij richt zich naar jongeren plus 10 jaar. Het spreekt voor zich dat je elke rondleiding aanpast aan de doelgroep en je inspeelt op wat de jongeren zelf aanbrengen. Wij vinden het belangrijk dat je je de rondleiding eigen maakt en je er een persoonlijke toets aan geeft. Per onderdeel in de rondleiding worden de doelen duidelijk aangegeven. Je kan zelf opdrachten toevoegen of invullen wanneer je hiermee maar de beoogde doelen nastreeft. In deze tentoonstelling zal jij als begeleider wisselende posities innemen zoals die van gespreksleider, vertrouwenspersoon, expert, moderator en psycholoog. Hieronder vind je een beknopte beschrijving van wat er leeft bij de jongeren in de leeftijdsgroepen 10-12, en 16+ en tips voor de begeleiding. Inzichten uit de ontwikkelingspsychologie Ontwikkeling wordt aangestuurd door lichamelijke en hormonale veranderingen en veranderingen in het denken en het brein. Dit alles in relatie tot anderen en binnen een bepaalde maatschappelijke en historische context. Vandaar dat ontwikkeling in bepaalde levensfasen een voorspelbare dynamiek volgt. Toch geeft ieder kind, iedere jongere een eigen specifiek antwoord op de ontwikkelingstaken waartoe iedere levensfasen hem uitdaagt. Als je werkt met een groep jongeren, geven inzichten uit de ontwikkelinspsychologie en de groepsdynamiek je handvaten tot pedagogische en dicactisch handelen. 8

9 10-12 jaar: Kinderen in de latentiefase Kinderen vertoeven in de late latentiefase, waar ze snel enthousiast zijn voor nieuwe impulsen maar last hebben van energieschommelingen, waardoor zij bij de start van een activiteit er vaak geen zin in hebben, er tegen opzien. Een kordate enthousiaste aanpak helpt hen hier doorheen. Het vergelijkend denken doet zijn intrede. Voordien constateerden zij reeds veel verschillen maar nu beginnen zij hier vergelijkende adjectieven aan toe te voegen. Zij meten heel veel en hebben hier last van. Volgende uitspraken zijn herkenbaar: Hij mag altijd eerst antwoorden, en dat is omdat hij slimmer, mooier, rijker is. Belangrijk is om met de groepsstructuur te sturen in de dynamiek van een groep. Bij indeling in subgroepen is laten kiezen uit den boze. Je zorgt ervoor dat iedereen met iedereen werkt. Meisjes werken graag met meisjes, jongens met jongens. Wil je individuele antwoorden in groep zorg er dan voor dat je goed in t oog houdt dat iedereen aan bod kan komen. Zorg er ook voor dat je iedereen even veel aandacht geeft, en dat je ieder kind om de beurt aankijkt. In deze leeftijdscategorie wil ieder kind duidelijk gezien worden en heeft het kind er nood aan dat kwaliteiten, sociale afkomst enz. door de groepsbegeleider evenwaardig beoordeeld wordt. Hun denken is tegelijkertijd realistisch en fantasievol. Vaak switchen zij tussen beiden. Houd hier rekening mee in de verhalen die je vertelt. Zij houden van realistisch avontuur en houden nog van spanning en griezelen. Zij worden graag aangesproken op een volwassen toon. Zij voelen zich geen kleine kinderen meer. Met een soort warme afstandelijkheid scoor je zeker. Let er ook op dat deze kinderen motorisch onhandig zijn. Hun lijf zit niet in harmonie en hun ledematen, vooral hun armen zijn te lang in verhouding tot hun lijf. Zij struikelen, slaan de bladzijden van een boek te wild om, laten dingen vallen door onhandigheid, duwen te wild op startknoppen. Dit is een aandachtspunt doorheen de rondleiding jaar: Jonge pubers Vrouwelijke en mannelijke hormonen beginnen te werken. Dat zorgt nogal eens voor onevenwicht in stemmingen. Voor het eerst ontdekken zij dat alles twee kanten heeft. Mensen zijn goed en slecht, iets kan gemakkelijk zijn en terwijl ook moeilijk, je kunt van grootse dingen dromen en ze daarom nog niet bereiken. Doordat er zo veel gebeurt kunnen deze jongeren heel egocentrisch uit te hoek komen. Bij momenten lijken zij vooral zichzelf te zien, en zien zij enkel hun eigen zijnswijze. In hun denken ontwikkelen zij een soort rechtlijnigheid en zien zij zeer scherp hoe volwassenen vaak niet consequent zijn. Zij zijn helemaal nog niet in staat tot relativeren. Zij houden erg van discussies en stellingen, maar kunnen nog niet tot een consensus komen. Deze groep houdt van tempo, van korte opdrachten waar pit in zit, van stellingen. Een strakke, dynamische structuur is wenselijk. Zij zijn erg bezig met imago en sommige durven erg stoer uit de hoek komen, zonder dat zij de finale betekenis kennen van de schuttingtaal die zij soms durven gebruiken. Als je ze moet structureren moet dit op zo n manier dat je hun imago niet aantast. Voor hen betekent dit hetzelfde als niet meer bestaan. Zorgen voor duidelijke structuur, opdrachten schriftelijk meegeven in de subgroepen. Gedrag bijsturen door zelf van positie te veranderen, te knipogen, rond te gaan in alle subgroepen. 9

10 16 19 jaar: Adolescenten Deze jongeren beginnen graag in gemengde groepen te vertoeven. Zij houden ontzetten van kritisch denken, dromen van de toekomst en van een betere wereld, en filosoferen graag. Doordat zij al meer met de toekomst bezig zijn horen zij graag biografische gegevens over de kunstenaar, toetsen zij graag hun wereldbeeld met dat van de kunstenaar. Het is belangrijk dat zij ook te horen krijgen hoe de kunstenaar worstelt of geworsteld heeft, en dat hij goed terecht gekomen is. Het mag allemaal niet te braaf en te rechtlijnig want dan haakt de helft van de groep af. Jongeren willen hier vooral horen dat verschillende wegen naar Rome leiden en dat de kortste weg niet altijd de interessantste is. Als begeleider van een groep word je hier echt een rolmodel en de jongeren ook weten wat jij van sommige kunstwerken denkt. Maar jouw mening is maar één van de vele mogelijke meningen. Enkele statements waardoor je langs je neus weg aangeeft wat er gebeurt in jongerenculturen verhoogt je gezag. Duidelijke structuur is nodig. Zij werken graag in subgroepen. Sommigen gaan dit nauwgezet doen en anderen zetten de opdracht naar hun hand, of durven het over andere dingen hebben. Geen nood. Denk aan de regel. Duidelijke structuur en vrije marge in omgaan met de opdrachten. Ga in bepaalde groepen gewoon even meedoen. Valeria Durden Ken Ohara Anthony Goicolea, classpicture detail 10

11 VERLOOP TENTOONSTELLINGSBEZOEK In deze map schrijven we de methode zeer gestructureerd uit omdat je zo een goed inzicht krijgt in de mogelijke stappen van deze rondleiding. Omdat er zoveel verschillende invalshoeken van dit thema zijn is het ook belangrijk de doelen van elke opdracht goed te kennen. De plaats voor de activiteiten die we suggereren kan je moeten aanpassen afhankelijk van de ruimte in het cultuurcentrum. AANPAK: 1/ INTRO Stel jezelf, Rasa, het thema, de opbouw van de tentoonstelling en de aanpak van de rondleiding voor. Maak de jongeren duidelijk wat ze kunnen verwachten en geef hen structuur mee. Bij de introductie van het thema, gebruik je best hele concrete vragen om het (complexe) begrip identiteit te duiden. Kader het geheel goed want het is voor vele jongeren de eerste keer dat ze een tentoonstelling (met Hedendaagse kunst) bezoeken. Pols ook naar de verwachtingen en wat ze eventueel al weten van de tentoonstelling en het thema. Het kan zijn dat ze in de klas hier al rond werkten. Leid op een leuke manier de thematiek van de tentoonstelling in en geef je eigen verbinding met het thema weer in een interessante en prikkelende starter. De jongeren moeten kunnen voelen wat je als gids wil met het thema en onderwerp. Belangrijk hierin is dat de jongeren je deskundigheid, autoriteit en vriendelijkheid kunnen voelen en je dit ook uitstraalt. Vertrek vanuit je authentieke zelf. Zo creëer je een open en veilige sfeer waarin de jongeren worden uitgenodigd om hun verhaal te vertellen. In het forum zullen er rolletjes papiertape en stiften aanwezig zijn. Laat de jongeren naamkaartjes maken en spreek hen zoveel mogelijk bij naam aan. Wees je er steeds bewust van dat het thema identiteit een gevoelig thema is. Het kan zijn dat er klein of groot verdriet naar boven komt. Bij jongeren is het belangrijk tempo te houden tijdens de rondleiding. De intro mag dan ook niet langer dan 7 minuten duren. Mogelijke aanpakken: Wie ben jij? Wat is je naam? Wat moeten we nog allemaal weten om te weten wie jij bent? Kan je jezelf beschrijven in 5 woorden? Welke 5 woorden passen bij jou en niet bij je buur? Introductie: Ik ben Julie? Maar welke Julie ben ik? Julie de zus van Steffie, Julie die in Antwerpen woont, Julie die van paarden houdt, Wat is je naam? Wat vertelt je naam over jou? Heb jij een bijnaam? Zou je jezelf een andere naam geven? Wie zijn jullie als groep? Wat bindt jullie? Wat heb jij vandaag aan waarvan je nu echt kan zeggen dit ben ik? Om jezelf te ontdekken moet je soms uit je vertrouwde omgeving durven komen en openstaan voor nieuwe werelden. Een tentoonstelling is zo een nieuwe wereld. Kunstenaars kijken op hun manier naar de wereld waarin wij leven en vertellen hier iets over. Kunstenaars verwoorden gevoelens en gedachten die wij allemaal al dan niet in stilte eens hebben ervaren. 11

12 Kunstenaars geven aan deze gedachten en gevoelens een vorm. Het is dat wat wij vandaag zullen zien en ontdekken.. Wanneer je afspraken maakt met de jongeren, maak dan bijvoorbeeld een verbinding met de kunstenaars, hun werk en de opzet van deze tentoonstelling. Bv. Deze tentoonstelling werd speciaal voor jullie gemaakt, wees respectvol voor de kunstwerken in deze tentoonstelling, de kunstenaars staken veel werk in het creëren hiervan en leenden deze speciaal voor jullie uit, soms zelfs op eigen kosten, PLAATS : In het forum DOELEN: Een open toon zetten. Veilig klimaat creëren. Nieuwsgierig maken. Duidelijkheid bieden over wat de jongeren te wachten staat (oriëntering). Namen leren kennen. Thema introduceren. TIJDSDUUR : 7 min Nick Cave 12

13 AANPAK: 2/KENMERKEN IDENTITEIT Deel de tentoonstellingsboekjes en schrijfgerief uit. Je kan dit materiaal in de presentatietafel vinden. Vraag de jongeren de oefening Wie ben ik op pagina 8 en 9 individueel te maken. In deze oefening verbinden de jongeren woorden met elkaar die ze met zichzelf associëren. Er is ook de mogelijkheid om zelf woorden toe te voegen. Nadien kan je volgende vragen stellen: Wat was het spannendste woord dat je hebt aangeduid? Wat heb je zelf toegevoegd? Wat viel je op? Ben je van iets geschrokken? Waar ben je heel trots op? Wat is je top 10? Zet een aantal woorden in de verf. Wat wil je dat de mensen van je weten? Waar ben je op dit moment veel mee bezig? Welke woorden blijven voor altijd bij je passen? Welke woorden veranderen in de loop van tijd? Welke woorden gebruiken mensen om jou om jou te beschrijven? Welke woorden zou je moeder bij je plaatsen? Welke je beste vriend? Welke je leerkracht? Welke aspecten zien mensen niet bij jou? Shadi Ghadirian PLAATS: In het Forum DOELEN: Eerste reflectiemoment. Onderzoeken van het IK. Aanvoelen dat het ik altijd in relatie staat tot de andere. TIJDSDUUR: 10 minuten 13

14 AANPAK: 3/INTERACTIE MET DE ANDER Spel : Wat doet de ander met mij? Creëer een sfeer van rust en stilte voor deze oefening. Vraag de jongeren niet te babbelen. Deze opdracht vraagt om vertrouwen. Probeer de dynamiek van de groep in te schatten en hierop in te spelen. Vraag de jongeren in stilte te observeren wat de anderen met hen doen wanneer ze stil in groep samen zitten. Vraag nadien de jongeren per twee tegenover elkaar te zitten en te observeren wat de andere die tegenover hen zit met hen doet. Wie echt niet wil meewerken mag gaan zitten. Moedig de jongeren zoveel mogelijk aan deze oefening te proberen. Wie echter niet klaar is voor contact moet je de mogelijkheid geven te gaan zitten. Geef duidelijk mee dat de intentie van de opdracht is om te ervaren wat de ander met ons doet. Nadien kan je de volgende vragen stellen: Hoe voelde het om deze oefening te doen? Wat deed het met jou om de ander zo te ontmoeten? Welke lichamelijke reacties kreeg je? Waar voelde je deze interactie in je lijf? Was het gevoel hetzelfde of anders naargelang de persoon die voor je stond? Hoe komt het dat de ander iets in je losmaakt?.. Wanneer je over deze ervaring in gesprek gaat met de jongeren, pas dan op dat je niet teveel gaat uitbreiden en overstapt naar het denken. Laat de ervaring de ervaring zijn! Bij de reflectie van deze ervaring bij taalarme groepen geef je een aantal gevoelswoorden mee: zenuwachtig, trillen, rustig, angstig, warm, spannend, ontspannend, ongemakkelijk, verwonderd, gespannen, blij, vrolijk PLAATS: Buiten het Forum in de ruimte indien mogelijk. DOELEN: Ervaren dat onze eigen identiteit altijd in relatie staat met de ander. TIJDSDUUR: 10 min Abramovic and Ulay 14

15 4/OP ONDERZOEK in de TENTOONSTELLING en FORUM AANPAK: op onderzoek met tentoonstellingsboekje en kernvraag Zorg ervoor dat de klasgroep zich opdeelt in kleine groepjes van een drietal jongeren. Geef de jongeren een kernvraag mee. Deze kernvragen vind je uitgeprint op kaartjes in het kastje in de video wall. De kernvragen vind je ook typografisch terug in het forum en verwerkt in de Video Talks. Geef elke groepje ook een paginanummer uit het tentoonstellingsboekje, verwijzend naar een kunstwerk mee. Vraag de jongeren in de tentoonstelling te onderzoeken hoe de kunstwerken hen kunnen inspireren om hierop een antwoord te formuleren. Het is de bedoeling dat de jongeren vrij in de tentoonstelling en forum op onderzoek gaan en kennismaken met de kunstwerken. Bij de rondleiding in groep kunnen de jongeren hun zoektocht presenteren. Vraag de jongeren af te spreken wie dit onderzoek bij het betreffende kunstwerk zal presenteren en toelichten jaar Wanneer hoor je bij een groep? Hoe merk je dat? jaar Gaat jezelf zijn vanzelf? Hoe beïnvloeden anderen jou hierbij? jaar Laat deze jongeren twee kernvragen selecteren die hen het meest aanspreken. Hoe komt het dat je bent wie je bent? Gaat jezelf zijn vanzelf? Hoe beïnvloeden anderen jou hierbij? Wanneer hoor je bij een groep, hoe merk je dat? Heb je groepen nodig om jezelf te kunnen zijn? Je leeft in een wereld vol verschillen, hoe ga je daarmee om? PLAATS: In de tentoonstelling en het forum DOELEN: Eerste kennismaking met de kunstwerken in de tentoonstelling en het forum. Achtergrond informatie bij de werken te weten komen. Onderzoek naar het thema identiteit opstarten. TIJDSDUUR : 15 min 15

16 AANPAK: 5/ RONDLEIDING IN DE TENTOONSTELLING Na het onderzoek in kleine groepjes verzamel je de hele klasgroep om gezamenlijk de tentoonstelling te bezoeken. De selectie van de werken die je bekijkt tijdens een rondleiding kan verschillen van groep tot groep. De volgorde van de werken laat je uit de groep komen. Zorg er wel voor dat je zeker de werken van Francis Alÿs, Nick Cave en Koen Vanmechelen in groep gezien hebt. Vertrek vanuit de kunstwerken en wat de jongeren zelf aanbrengen. Vul het gesprek aan met je deskundigheid en kennis rond de kunstwerken in een interactief gesprek met de groep. De rondleiding is steeds gericht op actieve participatie van de jongeren. De jongeren presenteren hun onderzoek bij het betreffende kunstwerk. De opdrachten en vragen in het tentoonstellingsboekje kunnen er mee voor zorgen om de verschillende thematieken te onderzoeken en uit te diepen. Verder in deze bundel vind je de informatie bij de kunstwerken en inhouden met betrekking tot identiteit. KIJKWIJZER Als instrument om te kijken naar hedendaagse kunst kan je je laten inspireren door de kijkwijzer of elementen daaruit. Let wel op, de kijkwijzer is niet altijd voor alle werken toepasbaar maar kan je op weg helpen. Wat zie je? Hoe ziet het kunstwerk eruit? - Welke uiterlijke aspecten bepalen samen het beeld dat wij zien? - Wat vertellen deze beeldaspecten over het thema. Hoe is het kunstwerk gemaakt? Wat is de samenhang tussen de verschillende beeld elementen? - Wat vertelt de titel over het werk? - Waarom heeft de kunstenaar zo gewerkt? - Welk verhaal wil de kunstenaar vertellen? Wat vind jij daar zelf van? 16

17 Mogelijke manieren om een interessant gesprek te voeren: Werken met talking points. Bv. Bij Goicolea: De kunstenaar is een gulzig man. In de groep verdwijn je. Werken met stellingen Samen kunnen we meer. Ik ben wie ik ben, daar valt niets aan te veranderen. Wie we zijn wordt bepaald door onze omgeving. Iemand anders kan nooit weten wie je bent. De kunst kan je helpen je identiteit te vinden PLAATS: In de tentoonstelling DOELEN: De kunst beter leren begrijpen. Verbindingen leggen tussen het kunstwerk en het thema identiteit. De verbinding maken met het eigen ik. TIJDSDUUR: 30 min AANPAK: 6/GROEPSGESPREK Neem samen plaats met de jongeren in het forum. Stel de jongeren de volgende twee vragen en laat hen hierover individueel even nadenken. Vraag de jongeren hierover iets te noteren in hun tentoonstellingsboekje. Dit kan met een aanduiding, tekening of woord. Welk werk spreekt je het meest aan? En wat heeft dit werk met jou te maken? Welk werk prikkelt je en geeft vorm aan wat jij voor jezelf en de wereld wil in de toekomst? Laat de jongeren hun antwoorden op deze vragen eerst uitwisselen met de leerling naast hen. Nadien vraag je wie hierover iets wil zeggen in groep. Op de presentatietafel inhet forum vindt je de cahiers: Gastenboek, Aan de kunstenaar, Filosofische vragen en Dagboek van een kip. Vraag de jongeren een boodschap, appreciatie of vraag te schrijven aan de kunstenaar.. Het is echter wel steeds interessant om de verbinding tussen kunstenaar en jongeren te maken. PLAATS : Forum DOELEN: Jongeren formuleren hun eigen mening. Jongeren reflecteren over hun plaats in de wereld. De jongeren denken samen na wat ze kunnen doen voor een wereld waarin ze graag willen leven. TIJDSDUUR: 15 min 17

18 7/AFSLUITING en TOELEIDING NAAR VERDER ONDERZOEK MET DE APP AANPAK: Vertel de jongeren dat Rasa een App ontwikkelde om het onderzoek ook buiten de tentoonstelling verder te zetten. De App is gratis waardoor ze ook gedownload kan worden door vrienden, familieleden, die de tentoonstelling niet bezochten. Laat de jongeren de App downloaden aan het einde van de rondleiding. Er zijn tablets ingebouwd in het forum zodat je de werking ervan kan demonstreren. Ook in het tentoonstellingsboekje kan je hier informatie over vinden. Evalueer aan het einde van de rondleiding samen met de jongeren de rondleiding. Pols naar wat ze van de tentoonstelling vonden, wat hen bij blijft, waarover ze verrast, geprikkeld,..waren. Indien je tijd hebt spreek de leerkracht ook even persoonlijk aan en overhandig de evaluatiefiche. Je kan ook verwijzen naar de website en facebookpagina. Stimuleer de leerkracht en de jongeren zoveel mogelijk om ook buiten de tentoonstelling verder te werken met de App Ik-Jij-Wij. Als er nog tijd rest kan je de jongeren en hun leerkracht uitnodigen hun bevindingen in het gastenboek te schrijven. PLAATS: In het forum Doelen: Evalueren van de rondleiding. Polsen naar de ervaringen van de jongeren. Stimuleren om het onderzoek met de App ook buiten de tentoonstelling verder te zetten. TIJDSDUUR: 5 min 18

19 KUNSTWERKEN Hieronder vind je: Informatie over het getoonde werk en de kunstenaar. Deze informatie is in eerste instantie voor jou als begeleider en kan je helpen het kunstwerk beter te plaatsen en in te spelen op vragen van de jongeren. Vragen die je de jongeren kan stellen. Thema s die in het kunstwerk zitten Context en linken bij het thema en de kunstwerken. Het is de bedoeling dit gaandeweg aan te vullen door ervaringen bij het gidsen, actuele gebeurtenissen en inzichten van de gidsen. Website waarop je informatie over de kunstenaars of literatuurtips vindt. 19

20 KUNSTENAARS IN DE TENTOONSTELLING ANTHONY GOICOLEA (VS) FOTOGRAAF Op bijna al zijn kunstwerken beeldt de Amerikaans-Cubaanse fotograaf Anthony Goicolea (1971) zichzelf af als brave of minder brave schooljongen. Vaak komt hij zelfs meerdere malen in beeld, terwijl hij samen met zijn tweelingbroers de grenzen van het toelaatbare verkent. In foto s en video s die overlopen van nostalgie en kitsch brengt hij experimenterende pubers in beeld die zich overgeven aan hun wildste fantasieën en obsessies. Vaak experimenteren de jongens met hun ontluikende seksualiteit en de hiërarchie binnen de groep in de vorm van kattenkwaad, vechtpartijtjes en onderlinge pesterijen. In recent werk onderzoekt hij zijn persoonlijke geschiedenis om in het reine te komen met zijn dubbele identiteit als ingeweken Cubaan in Amerikaan. Naast foto s maakt Anthony Goicolea ook video s, tekeningen en installaties. THE LAST SUPPER C- print op aluminium, 1999, courtesy Ron Mandos Amsterdam Anthony Goicolea doorbreekt alle verwachtingen. De pubers die hij opvoert in zijn werk, zijn klonen van hemzelf. Ze tonen hoe het individu al vlug verdwijnt in de groep. De jongeren in dit Laatste avondmaal laten zich helemaal gaan. Ze verorberen brood en experimenteren met de grenzen van wat wel en niet toelaatbaar is. Beeldaspecten: tafereel- stilleven, zelfportret, geüniformeerde klonen Thema s : grenzen/ experimenteren/ eren/ verwachtingen/ groepsdruk en groepsruimte/ periode van de adolescentie/ uniform/ zelfportret/ hierarchie in groep Mogelijke vraagstelling: Hoe voelt het om iets te doen wat niet mag? Wat mag niet en doe je toch? Ben jij ergens tegen? Ben jij ergens voor? Welke verwachtingen ervaar jij in bepaalde groepen? Welke druk ervaar jij in groep? Welke ruimte ervaar jij in groep? Heb jij in groep al eens iets gedaan wat je alleen nooit zou doen? Durf jij in groep andere dingen? Hoe ver durf jij gaan in groep? Wat gebeurt er met je eigen regels in groep? 20

21 Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Iconografie schilderkunst/ reeks You and What army/ digitale manipulatie/ The last supper is een werk uit de reeks You and What army. Voor You and What Army begon ik te werken aan een nieuwe reeks van grootschalige foto s waarin ik meer dan één karakter speel in één beeld. Door digitale manipulatie ben ik in staat om mezelf te klonen en scenario s te creëren van typische incidenten uit de kindertijd, zoals vechtscènes, eerste kussen en uit de hand gelopen ontmoetingen. Deze werken zijn tegelijk gebaseerd op nostalgie en op sciencefiction. De karakters zitten in de overgangsfase van kind naar volwassene, met de wazige grenzen daartussen. Terwijl de foto s hinten naar het verleden en naar de vroege Freudiaanse ontwikkelingsfases van de jeugd, verwijzen ze ook naar nieuwe medische en technologische doorbraken, met bijtend cynisme en humor. Narcistische fantasieën worden een stap verder gedreven tot in het onmogelijke en absurde; de karakters gaan in interactie met hun spiegelbeelden. De esthetische inhoud en compositie verzachten de meer dramatische en onbeschofte elementen van spuwen, likken en vechten in het werk, om zowel sympathie als angst op te wekken. Bron: goicolea.com Maatschappij en context: adolescentie/ subculturen/ overconsumptie/ omgangsvormen en tafel gebruiken/ dieren in groep/ Website en links : Interview : Artikel in Recto Verso 2006 Spelen met jezelf door Christophe Van Eecke 21

22 MARGI GEERLINKS (NL) FOTOGRAFE Margi Geerlinks (1970) digitaal bewerkte foto s gaan over verlangen. Het verlangen te groeien, volwassen te worden, jong te blijven, In haar wereld kan je borstjes haken, kindjes breien en rimpels voorgoed wegwerken met een eenvoudige veeg uit de schminkdoos. Leeftijden versmelten en tijd vervaagt. Alles is mogelijk in deze wereld waar dromen werkelijkheid worden en verouderen verleden of toekomst. SLAGERSJONGEN C-print op dibond, 2014 Margi Geerlinks maakt een portret van de 17- jarige Kevin die op de overgang staat van jongere naar een volwassen man. In dit ene beeld neem je zowel Kevin waar die stevig in het volwassen leven staat achter zijn toonbank in de slagerij. Anderzijds zie je de kwetsbaarheid van een opgroeiende puber. Bij het zien van deze foto s komen er spontaan allerlei vragen naar boven. Staat deze jongen voor de rest van zijn leven in deze slagerij? Wat zijn zijn dromen? Elk mens vervult verschillende rollen in zijn leven. Kevin is waarschijnlijk nog broer, vriend, zoon, teamlid, Thema s: verschillende rollen/ opgroeien/ lichaamshouding/ portret/ verwachtingen/ verlangen/ kwetsbaarheid/ Mogelijke vraagstelling: Hoe brengt Margi Geerlinks haar model in beeld? Wie ben jij allemaal? Welke rollen heb jij? Ben jij altijd dezelfde? Wat wens jij voor jezelf in de toekomst? Hoe voelt het als mensen naar je kijken? Hoe laat jij jezelf zien? Op facebook, Maatschappij en context: beroepskeuze/ selfie cultuu Website en links NOTA: In het tentoonstellingsboekje vind je een ander werk van Margi met een andere inhoud van het thema identiteit. Gelieve dit aan de jongeren mee te geven. 22

23 SOFIE MULLER (B) BEELDHOUWSTER Hier laten we de kunstenares Sofie Muller (1974) zelf aan het woord: Ik haal vooral veel uit mijn rol als observator. Ik zie dingen gebeuren die ik wil verbeelden. Veel meer dan een autobiografisch verhaal, vertel ik dus een sociaal-maatschappelijk verhaal. Ik heb het in mijn werk in het algemeen over de mens en alles wat daarbij komt kijken. Mijn grootste thema is lichamelijkheid, gekoppeld aan identiteit. Die twee gaan niet altijd harmonieus samen, zeker niet in onze Westerse maatschappij. Veel van mijn sculpturen verbeelden dan ook de wens anders te zijn of het niet helemaal op zijn gemak voelen binnen het eigen lichaam of in deze wereld. ATTRACTIONS mixed media, 2014 Welke band heb je met anderen? Hoe dicht of hoe ver sta je bij elkaar? Is verliefdheid een chemisch proces? De gezichten van deze beelden zijn vervaagd door een rooktechniek. Het vuur, de rook vormt als het ware het individuele expressieve gelaat. Hoe goed ken je de ander? Kun je in de huid van een ander kruipen? Of blijft er altijd een grens? Hoe hebben bepaalde gebeurtenissen uit je kinderjaren invloed op je zelfbeeld en identiteit, zowel in verzet als in aanpassing? De werken van Sofie Muller in deze productie roepen de verhouding tussen de generaties of tussen geliefden onderling op. Verhoudingen die balanceren tussen autoriteit en warme toegeeflijkheid, tussen beurtelings afstoten en liefdevol aantrekken, zonder daarom ook echt bij elkaar te kunnen komen. Is de mens fundamenteel alleen? Sofie Muller experimenteert in deze sculptuur met de aantrekking en afstoting van magneten en illustreert hiermee zeer goed menselijke interacties. De magneten zitten verborgen in geboetseerde hoofden die, bevestigd aan draden, weerstand bieden aan de zwaartekracht. Door dit gebruik van magnetisme onderzoekt ze ook de link tussen chemie, fysica en onze psyche. SMOKE DRAWING rooktekening, Grauwe rook, subtiel als een schim brengt rauwe beelden en herinneringen op papier. Vluchtigheid die gevangen wordt. De tekeningen verdiepen het verhaal dat elk van de personages in Black-out opneemt, als losse scènes uit hun biografie. (bron Kristof Reulens) De techniek toegepast op de smoke drawings is ontstaan tijdens het creatieproces van de sculptuur Oscar ( ). Oscar is een figuur bestaande uit een verkoolde romp en een bronzen onderlichaam. Sofie Muller was op zoek naar een manier om de expressie van het lichaam in transitie op papier te vatten. Door enkele maanden met rook en vuur te 23

24 experimenteren, ontwikkelde zij een techniek die qua sfeer hierbij aansluit. De tekening ontstaat via het aanbrengen van verscheidende lagen rook in combinatie met het wegbranden van de was. Het ongrijpbare, ijle karakter van de rook brengt de tekening in beweging, als een geestverschijning op papier. Het gebruik van dergelijke onconventionele tekenmaterialen rook, bloed, was brengen haar tekeningen nog dichter bij de essentie van het leven. Materiaal: polyurethaan, rook, magneten Thema s: afstand en nabijheid/ liefde/ familie/ ik-jij relatie/ impact van omgeving en opvoeding op vormende jaren/ trauma s geven verwarring Mogelijke vraagstelling: Welke belangrijke personen staan er rondom jou op dit moment? Hoe ervaar jij het contact met de mensen rondom jou op dit moment? Hou je sommige mensen teveel op afstand? Hoe kan je afstand houden tot iemand? Hoe creëer je nabijheid? Wat doe je als mensen te dichtbij komen? Wat trekt je aan in andere mensen? Heb jij soms mist in je hoofd? Welke contacten met anderen ervaar jij als verwarrend? Kan je iemand echt leren kennen doorheen de rook en de mist? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Smoke drawings Serie: Psychonomincs / existentialisme Maatschappij en context: vrijheid en conditionering/ Website en links: Smoke drawings / 24

25 VAAST COLSON (B) CONCEPTUEEL KUNSTENAAR Vaast Colson (1977) behoort tot de generatie Antwerpse kunstenaars die niet terugschrikken voor de grote vraag naar de plaats en rol van de kunstenaar in de samenleving en de wereld rondom hen. In performances en daaraan gelinkte installaties buigt hij zich over het ontstaan van het beeld, de methodiek van de beeldende taal en de rol van kunst en kunstenaar. Elke performance of installatie van Vaast Colson groeit uit de specifieke situatie waarin ze tot stand komt. Hij werkt het liefst met levend publiek en laat zijn werk in concrete omstandigheden ontstaan. Ondanks dat improvisatorische, momentane aspect worden alle acties toch tot in de details, zelfs obsessief voorbereid en uitgevoerd. De beperkingen en mogelijkheden van de context, de limieten en begrenzingen van de gegeven tijd en ruimte worden minutieus en maximaal verkend, afgetast en geïncorporeerd. Vaast Colson gebruikt die contextuele elementen als een krachtige hefboom voor de vormgeving van zijn acties. Daarnaast fungeren ook personificatie, fysieke inspanning en confrontatie met een publiek als vormbepalende elementen. Bron: Mukha KALPETRAN fotoprint, 2003 In Kalpetran verschijnt Vaast Colson als prototypische bergwandelaar, met een rugzak en een groen hoedje als attributen. De kunstenaar gaat in deze actie op zoek naar een steen die hij in Kalpetran, Zwitserland tijdens de vakantie in de zomer van 1988 moest achterlaten van zijn ouders. Een actie die hij naar eigen zeggen moest doen en die verbonden is met een klein detail uit zijn persoonlijke geschiedenis. Vaast Colson maakte bij dit werk ook een documentatiefilm Der Höhenweg in 2002 (samenwerking met Lieven Segers) over deze wandeltocht. Deze tocht is een symbolische tocht. Als mens zijn we allemaal onderweg, je hoeft niet te weten waar je aankomt. Het doel vind je maar door onderweg te zijn. Thema s: persoonlijke geschiedenis/ sleutelmomenten/ eigen wil versus de wil van de ouders (spanningsveld)/ herinneringen/ verzamelen/ zelfportret/belangrijke anderen/ vraag in de tijd Mogelijke vraagstelling: Welke invloed heeft jouw directe/dichte omgeving op jou in wat je zelf wil? Kan en mag je altijd je eigen ding doen? 25

26 Doe jij soms iets wat je ouders graag willen dat je doet maar waar jijzelf niet achter staat? Als je voelt dat je ja moet zeggen maar eigenlijk nee wil zeggen wat doe je dan? Verzamel jij iets? Heb jij iets in het verleden moeten achterlaten dat je terug wil vinden? Moest het kunnen welke tocht zou jij dan ondernemen? Ken je het gevoel dat je iets moet doen om iets te weten te komen? Wat als je een tocht zou ondernemen? Hoe bereid jij je voor? Waarop kan je je voorbereiden? Waarop niet? Wat kan je allemaal tegenkomen op een tocht? Wat vind jij ervan dat Vaast Colson deze tocht onderneemt? Wanneer is iets nuttig? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Vaast Colson, 99/09 (te vinden in het forum)/ documentatiefilm Der Höhenweg in 2002/ Maatschappij en context: rol van de kunstenaar/ Website en links: Over Vaast Colson Vaast Colson aan het werk: Studio visit: 26

27 MAEN FLORIN (B) BEELDHOUWSTER In het werk van Maen Florin (1954) staat het menselijk lichaam en het portret staan- schatplichtig aan haar opleiding, de studie naar levend model, haar vroegere werk en haar eigen humanistische wereldbeeld nog steeds centraal. Haar werk kenmerkt zich door doorgedreven plastisch denken. Materialen, vormen en inhoudelijke betekenislagen verweven zich tot een beeldrijke taal. Schoonheidsidealen en harmonie worden opgegeven ten voordele van het onverwachte, het onaffe en het afwijkende. TIED-UP, DWARF (BALLERINA), ARMED, GROW GROW, HUG, DOTTY Mixed media, De sculpturen van Maen Florin vormen een groep hybride wezens met diverse identiteiten, rijk aan betekenissen. Ze lijken wel een vreemd, nieuw samengesteld gezin. Ze spiegelen zichzelf en houden tegelijk de toeschouwer in het oog. Maen Florin schept poppen die, ondanks alle mogelijke inspanningen van de toeschouwer, weigeren contact te maken. Zelfs al staan de figuren in groep bij elkaar en zijn ze naar de toeschouwer gericht, toch blijven het individuen die compleet in zichzelf zijn gekeerd, verzonken in de eigen verbeelding. Hun grappige accenten en uiteenlopende, kleurrijke materialen zijn echter helemaal tegengesteld aan hun afwezige uitdrukkingen. Ze vormen een wereld waarin elk individu volledig uniek is, met eigen kwaliteiten, zonder erop beoordeeld te worden. Het is een wereld waarin kwetsuren geen tekorten zijn, maar ronduit eigenschappen. Bron: Ilse Roosen voor de tentoonstelling Crash in Ninove Maen Florin: De aanzet voor dit werk was mijn kennismaking met een autist die zelf poppen maakte, om via hen te communiceren. Dat wilde ik ook: met mijn figuren communicatie en contact uitlokken. Ik probeer ook de emotie vorm te geven van hoe het bijvoorbeeld voelt om met een beperking te leven, zowel fysiek als mentaal. Hoe we door het leven gaan, elk met onze eigen kwetsuren. Bron: Hart , Marc Ruyters Beeldaspecten: assemblage, gesloten houdingen, kleuraccenten, niet realistische proporties Materiaal: klei, moulages paspop, kleefband, epoxyhars, textiel, pruiken, polyurethaan schuim Thema s: communicatie/ tegenstrijdige gevoelens/ tussenruimtes of schemerzones/ outsider/ innerlijkuiterlijk/ zelfbeeld/ kwetsuren/ jezelf zijn is toegevingen doen maar ook je laten beïnvloeden 27

28 Mogelijke vraagstelling: Wanneer vind jij iemand ongewoon? Hoor je altijd ergens bij? Wanneer voel jij je alleen in groep? Ben je nog jezelf zonder de anderen? Wat kan je doen wanneer iemand bang is voor contact? Wanneer iedereen zichzelf is, heb je dan beter contact? Hoe zou jij de speelplaats inrichten zodat er beter gecommuniceerd wordt? Kan jij de beelden zo plaatsen dat ze met elkaar in interactie gaan? Waarom gaf de kunstenares haar beelden deze namen? Welke gevoelens herken jij in deze beelden? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Metafoor van de dwerg, nar/ Kunsthistorische verwijzingen naar Velasquez ( las ninas ), Juan Munoz, Paul Mc carthy, Degas, Jeroen Bosh/ Maatschappij en context: Pesten/ labeling/ transgender/ openbare ruimte en communicatie/ Website en links: Maen Florin in haar atelier: Stille beelden Silent conversations: 28

29 SHADI GHADIRIAN (IR) FOTOGRAFE Shadi Ghadirian (1974) is een Iranese fotografe die in Teheran woont en waar ze ook werkt in het Museum of Photography. Haar werk wordt tentoongesteld in musea en galerijen over heel Europa en Amerika. Haar werk is ook te zien in de gedrukte en elektronische mediawaar onder de the New York Times, Photography Now, the Daily Telegraph, the BBC en andere. Ghadirians foto s gaan over vrouwelijkheid en identiteit in de Iranese cultuur, over de spanning tussen traditionele cultuur en moderne ontwikkelingen. Ze speelt met conventies van het afbeelden uit de moslimcultuur en confronteert die met de waarden van de westerse cultuur en kunst. Haar foto's tonen gelaagde combinaties van Perzische en Westerse manieren van leven. Qajar #18,#23 C-print, 2001, Courtesy Aeroplastics Contemporary, Brussel De Qajar serie bestaat uit 33 foto s waarvan er hier twee in de tentoonstelling te zien zijn. Deze serie bestaat uit kleine studioportretten van vrouwen gekleed in de negentiende-eeuwseeeuwse Quajaren stijl. De gefotografeerde vrouwen zijn vriendinnen en familieleden van Shadi. De achtergronden van deze portretten verwijzen naar fotostudio's uit de periode van de Quajaren. Shadi voegde er moderne afwijkingen of dissonanten aan toe, zoals een mountainbike, een krant, of een Pepsi-Cola blikje. Ghadirian speelt met deze tegenstellingen en contrasten. Hiermee toont ze de moeilijkheden waarmee de vrouwen in Iran vandaag geconfronteerd worden. Verscheurd tussen traditie en de moderniteit van de globalisering. Beeldaspecten: geschilderde studiodecors, vrouwen in stijve, gestilleerde poses Thema s: portret/ meervoudige identiteit/ regels/ verbod/contrast/ religie/ originaliteit/ vrouwelijkheid en cultuur/ vrouwelijkheid en tijd/ openstaan en beschermen Mogelijke vraagstelling: Wat valt je op aan deze portretten? Hoe portretteert eert Shadi Ghadirian haar modellen? Waarom maakt Shadi Ghadirian deze foto s? Wat laat je van jezelf zien? Hoe zou jij jezelf portretteren? Gedraag je je anders in het bijzijn van bepaalde personen? Hoe gedraag jij je anders thuis dan in het openbaar? 29

30 Hoeveel kan je van een groep verschillen vooraleer je niet meer tot de groep behoort? Ben jij soms verward waar je bij hoort? Hoe merk je dat aan jezelf? Wanneer mag je iets verbieden? Welke invloed heeft onze cultuur op onze identiteit? Kan je hier een voorbeeldvan geven? Hoe bepaalt de geschiedenis onze identiteit? Kan je hier een voorbeeld van geven? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Iran en Teheran duiden/ Qajar Dynastie/ Historie van de fotografie in Iran - Women in Photography The Hidden wold of Shadi Ghadirian Maatschappij en context: globalisering/ traditie en moderniteit/ vrouwencultuur in verschillende samenlevingen A brief history of Iran in the 20th century : Women, gender and sexuality in historiography of modern Iran Sexuality.pdf Islam en afbeeldingen : Website en links: 30

31 KOEN VANMECHELEN (B) CONCEPTUEEL KUNSTENAAR Bioculturele diversiteit en de daaruit volgende interactie tussen kunst en wetenschap vormen het hoofdthema in het werk van Koen Vanmechelen (1965). Vanmechelen's kunstwerken onderzoeken en eren de diversiteit en hybriditeit van het leven. Hij gebruikt innovatieve technologie, zoals 3D-scanning, morfometrie, 3Dprinten en interactieve visualisatie-technieken. Zijn werk is crossmediaal en varieert van zeer expressieve schilderijen en tekeningen tot fotografie, video, installaties, glaswerk en zelfs houten beeldhouwwerken. Als rode draad in deze verscheidenheid aan expressiemanieren zien we vaak de kip en het ei terugkomen. Over de jaren heen zijn deze namelijk uitgegroeid tot belangrijke symbolen die de kunstenaar toelaten om een verbinding te maken tussen wetenschappelijke, politieke, filosofische en ethische kwesties, die vaak het uitgangspunt voor debatten, gesprekken en lezingen vormen. Met The Cosmopolitan Chicken project positioneert Vanmechelen kunst categoriek waar het volgens hem hoort: in de maatschappij, tussen de mensen, geëngageerd. Zijn engagement houdt in dat de kunstenaar voortdurend onderweg is om zich te laten bevruchten. Hij vertrekt hiervoor vanuit zijn Open University of Diversity, een studio die vier internationale projecten en hun stichtingen overkoepelt; de Walking Egg, CosmoGolem, Cosmopolitan Chicken Research Project en COMBAT. De themata die zij onderzoeken zijn glokaal, respectievelijk fertiliteit, kinderrechten, immuniteit/diversiteit en internationale migratie. Mechelse Sulmtaler - CCP18 installatie met levende kip, stamboom en foto ouderpaar, 2014 In The Cosmopolitan Chicken combineert kunstenaar Koen Vanmechelen alle nationale en regionale kippenrassen tot een 'superbastaard', een kip die alle genen van alle rassen ter wereld in zich draagt. Een duidelijker metafoor voor de mogelijkheden die diversiteit en globalisering ons te bieden hebben, bestaat er wellicht niet. Een levende kip vormt dan ook het sluitstuk van deze tentoonstelling. Koen Vanmechelen startte in 1998 met wat zou uitgroeien tot een mondiaal kruisingsprogramma met nationale en regionale kippenrassen. De eerste generatie hybriden, de Mechelse Bresse, was het resultaat van de kruising van de Belgische Mechelse Koekoek, de trots van Vlaamse kippenkwekers, met de Franse topkip, de Poulet de Bresse in De opeenvolgende generaties hybriden zijn telkens het resultaat van de kruising van de hybride van de vorige generatie met een ander zuiver ras. Koen Vanmechelen stelde vast dat de opeenvolgende generaties hybriden sterker zijn dan hun raszuivere ouders: ze leven langer en zijn minder vatbaar voor ziektes. Het uiteindelijke resultaat van al die kruisingen? Een werkelijk kosmopolitische kip die de genen van alle rassen ter wereld in zich draagt. De Red Jungle Fowl, de oerkip, was ooit het beginpunt voor die verschillende rassen, door de mens gecreëerde eindpunten - soms letterlijk eindpunten, want onvruchtbaar. 31

32 Koen Vanmechelen wil die rassen breken door ze samen te brengen tot een nieuw beginpunt. Constructie en destructie gaan hand in hand. Toch beoogt het Cosmopolitan Chicken Project niet de reconstructie van de oerkip. De kosmopolitische kip is geen terugkeer naar het verleden, integendeel. De kosmopolitische kip staat symbool voor de toekomst. Ze is het beginpunt van een nieuwe evolutie die nooit een einde zal kennen: het Cosmopolitan Chicken Project als perpetuum mobile. date.pdf Thema s: multiculturele samenleving/ globalisering/ kunst en wetenschap/ boodschap van hoop voor de wereld/ levensvatbaarheid/ fertiliteit Mogelijke vraagstelling: Is een kip ook kunst? Hoe ben jij verbonden met de wereld? Welke menselijke eigenschappen zou jij in een ei steken om een super mens uit te broeden? Wat betekent gezondheid voor jou? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: - Cosmopolitan Chicken Project Maatschappij en context: wereldburgerschap/eugenetica/ superdiverse samenleving Website en links: Tedx Open university of diversity Op zoek naar de bastaardkip, artikel in EOS In het forum vind je ook een kippendagboek. 32

33 NICK CAVE (VS) CHOREOGRAAF, DANSER EN BEELDHOUWER Nick Cave (1959) is een Afro-Amerikaanse beeldhouwer, choreograaf, danser en performance artiest. Hij woont en werkt in Chicago en is er directeur van de modeopleiding aan de School of the Arts. Drive by video op Blu-Ray, 2001, Courtesy Jack Shainman Gallery De Afro-Amerikaanse beeldhouwer, choreograaf en danser Nick Cave brengt ons verlichting. Tijdens een film van een dansperformance spat de levenskracht van het scherm. De kunstenaar toont overtuigend aan hoe mooi en kleurrijk verscheidenheid kan zijn. De Soundsuits in dit energieke videowerk van Nick Cave exploderen in kleur en beweging. Soundsuits zijn draagbare sculpturen waarin de danser vrij beweegt. De beweging wordt uitvergroot door het materiaal en brengt klank voort in de ruimte. De soundsuits zijn draagbare sculpturen zoals een harnas die de identiteit, gender, ras en klasse van de drager beschermt met hun felle kleuren en wild karakter. De dragers identiteit is veilig onder het kostuum en geeft de drager de permissie om zichzelf te uiten zonder beoordeeld te worden. Hij/zij wordt iets of iemand anders. Nick Cave reflecteert over maatschappelijke en culturele gebruiken in de Afro- Amerikaanse cultuur en verwijst ook naar mode, performance en beeldhouwkunst, traditionele klederdracht en maskerade. Zijn bijzondere kostuums overstijgen alle vormen van klassering. Nick Cave: Je wordt gedwongen om tot het werk te komen, zonder oordeel. We leven in een wereld die wil opdelen in verschillen. Dit werk viert het samenbrengen van verschillende werelden in een kleurrijk geheel dat energie geeft. Materiaal: menselijk haar, twijgen, knopen, kralen, pailletten, veren, ceremoniële maskers. Thema s: meervoudige identiteit/ maskers en kostuums/ dans / beschermen/ bevrijding/ verscheidenheid 33

34 Mogelijke vraagstelling: Wie ben jij allemaal? Toon je al deze aspecten in verschillende situaties? Hoe bescherm jij jezelf? Welke maskers zet jij op om je te beschermen? Wat voor kostuum zou jij maken? Waarvoor zou jij dat gebruiken? Welke maskers ken jij? Waarvoor worden deze gebruikt? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Identiteit en het masker : Maskers van de wereld Maatschappij en context: Society and the Dance: The Social Anthropology of Process and Performance, Paul Spencer "Caleidoscopia" is een kaartspel over diversiteit. Het doel van dit spel is mensen met elkaar aan de praat te brengen over zichzelf, hun geschiedenis, het heden en de toekomst en daardoor meer begrip en respect voor elkaar te helpen ontwikkelen. Het gaat daarbij om de overeenkomsten en verschillen tussen mensen en hun individuele en maatschappelijke kansen en beperkingen te herkennen en te erkennen. Website en links: Interview met Louisiana Channel The world is my skin 34

35 FRANCIS ALŸS (B) PERFORMANCE-KUNSTENAAR Francis Alÿs (1959) geniet wereldfaam en is misschien wel de meest dwarse van alle Belgische kunstenaars. Francis Alÿs, geboren als Francis De Smedt in Antwerpen, studeerde voor architect in Doornik en Venetië. De jonge architect trok in 1986 naar Mexico om er mee te werken aan de herstellingswerken in de nasleep van de aardbeving van Het was in Mexico-Stad, een metropolis die een verpletterende indruk op hem maakte, dat hij zijn roeping vond als kunstenaar. Zijn werk, zowel performances, video s, tekeningen, schilderijen als beeldhouwwerken, ontwikkelt hij in verschillende steden, zoals New York, Londen, Lima en Jeruzalem. Francis Alÿs beschrijft de context waarin hij als kunstenaar werkt als politiek, in de Griekse betekenis van het woord polis: de stad als plaats van gewaarwordingen en conflicten. Met simpele, ironische en veelzeggende acties onderzoekt hij de invloed van kunst op het leven in de stad. Alÿs is vooral bekend door zijn 'passeos' of stadswandelingen. Deze wandelingen worden vastgelegd in video en foto maar eveneens - wat zeer belangrijk is voor de kunstenaar - in de mondelinge overlevering. De stadswandelingen vormen de kern van zijn oeuvre: "Wandelen, en in het bijzonder dolen, of slenteren, is op zich al - in de snelheidscultuur van onze tijd - een soort van verzet." When Faith Moves Mountains (making of) video op Blu-Ray, 2003 Met deze video toont Francis Alÿs aan hoe eindeloos ver we kunnen gaan wanneer we ons gesteund weten door een groep. In Peru verzetten 600 vrijwilligers een berg tien centimeter. Het werk geeft kracht en toont hoe we het onmogelijke mogelijk kunnen maken. Thema s: gemeenschap/ leider/ geloof/ gemeenschappelijke identiteit/ individuele actie versus onmacht/ stad Mogelijke vraagstelling: Wat is het individu zonder de gemeenschap? Wat zijn de mogelijkheden wanneer een groep zich éénmaakt? Het geloof kan bergen verzetten - Welke metaforen ken jij nog? Hoe voelt het samen iets te doen met een hele grote groep mensen? Waarvoor zou jij 600 vrijwilligers willen/ kunnen inzetten?. Opdracht: Lees een stukje voor uit het boek: Francis Alÿs: schilder van luchtspiegelingen. Van Paul De Moor. Dit boek kan je vinden in het forum. 35

36 Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: Kunstproject als reactie op wanbeleid dictator Alberto Fujimori / aanvullen Maatschappij en context: Identiteit en geografie, grootse bouwwerken in de geschiedenis Website en links: 36

37 KUNSTENAARS IN HET FORUM EDITH RONSE (B) BEELDHOUWSTER Edith Ronse (1986) is een Antwerpse beeldhouwster en is gefascineerd door het menselijke lichaam en bewegingen van lichaamsdelen. Haar sculpturen zijn geïnspireerd op de klassieke beeldhouwkunst, maar ze zoekt naar eigentijdse beelden. Elke sculptuur herinnert aan het menselijke lichaam en getuigt dat ze de weergave van anatomie in de vingers heeft. Ze vertrekt vanuit de figuratie, maar verliest daar controle over tijdens de bewerking van haar beelden. Eerst boetseert ze haar sculpturen in klei, om ze vervolgens te mouleren en af te gieten. Ze gebruikt materialen als was, gips, textiel en verschillende kunststoffen. Iedere fase van het werkproces kan het werk veranderen. Spelenderwijs voegt ze zaken toe of neemt haar sculptuur andere vormen aan die weer tot nieuwe ideeën leiden. Edith Ronse weet verschillende materialen tegen elkaar uit te spelen. Zo verschuift ze de aandacht en zet evidenties op de helling. Ook door uitsnijdingen, vervormingen of versmeltingen, creëert ze abstracties, die de kijker zelf kan aanvullen. De oppervlakte van haar beelden krijgt veel aandacht en oogt vaak een transparante huid. Verschillende lagen subtiele kleurtinten schemeren door het oppervlak en geven het werk een kwetsbaar karakter. Haar sculpturen delen een spanning. Edith Ronse speelt met verschillende soorten dualiteit: aantrekkelijkheid versus afstotelijkheid, figuratie versus abstractie, geheel versus verkapping, ruw versus verfijnd. De atypische houding van een lichaam, het ongewone kleurgebruik of de afwerking van het materiaal zorgen voor een bevreemdend resultaat. Bron: Indra Devriendt, 2013 ZELVE Sculptuur, 2014 Maar waar begint identiteit? De jonge beeldhouwster Edith Ronse toont een kwetsbaar beeldje. Het lijkt wel ongeboren, nog niet van deze wereld. Materiaal: epoxyhars, plexi Thema s: natuur-cultuur/ kwetsbaarheid/ lichaam/ klassieke beeldhouwkunst Mogelijke vraagstelling: Hoe voelt het beeld? Hoe komt het dat je bent wie je bent? Ben je wat je ziet van jezelf? Zie je aan een baby wie hij later zal worden? 37

38 Ben jij hetzelfde als je zus/broer? Ben je een meisje of word je een meisje? Wanneer word jij je bewust van jezelf? Hoe ben jij op de wereld gekomen? Hoe bepaalt de plek en de tijd waarin jij geboren bent mee wie je bent? Achtergrondinformatie bij het kunstwerk: / Maatschappij en context: natuur-cultuur debat/ abortus, euthanasie / maakbaarheid van de mens Wibsite en links: 38

39 BENJAMIN VERDONCK SCHRIJVER (B) FOTOGRAAF, THEATERMAKER, BEELDEND KUNSTENAAR, Benjamin Verdonck (1972) woont en werkt in Antwerpen. Hij is een geëngageerd auteur, beeldend kunstenaar en theatermaker. De politieke context en de narrativiteit van de stad en zijn inwoners vormen de basis van zijn werk, zowel in de theaterzaal als in de publieke ruimte. Verdonck spreekt zich echter niet uit in schreeuwerige stellingen over de maatschappelijke realiteit, maar werkt eerder met raadselachtige beelden en subtiele interventies. Kalender 09 video, 2009 In 2009 deed Verdonck een jaar lang acties in de openbare ruimte. Deze acties verhielden zich tot traditionele feestdagen, de voortgang der seizoenen, geopolitieke verschuivingen, Moederdag, zwarte zondag, 11 september, 1 april, enz. Deze acties werden vastgelegd in korte videofragmenten en gebundeld in het boek Kalender 09, 365 dagen acties in Antwerpen. Het boek legt heel wat invloeden en lijnen in het parcours van Benjamin Verdonck bloot. Dat gaat zowel van mensen waar hij mee werkte en teksten of ideeën die hem inspireren tot de dagelijkse beslommeringen bij het al of niet tot stand komen van werk. Het boek bevat foto s van die acties en verhalen die Benjamin Verdonck erbij schreef. Deze actiecyclus kreeg een vervolg in een tentoonstelling KALENDER / WIT in het M HKA en een theatervoorstelling KALENDER / ZWART (2010). In het forum vind je het boek Kaldender 09 en drie ipads met een selectie van videos uit de kalenderacties. Rasa stelde drie reeksen samen: VRIJDAG 3 JANUARI Eerste dag van de wintersolden MEI Klein kasteeltje van papier voor de mensen zonder papieren ZONDAG 1 NOVEMBER Allerheiligen. De processie der dingen VRIJDAG 10 APRIL Goede vrijdag DONDERDA 16 JULI Lange wapper/ een klacht ZONDAG 6 SEPTEMBER 5 e alternatief tracé (Bourla) ZONDAG 4 OKTOBER Een minuut stilte ZATERDAG 7 FEBRUARI 101 jaar geleden ZATERDAG 31 OKTOBER Halloween WOENSDAG 9 DECEMBER Kerstman 39

40 Thema: stad/ gemeenschap/ tijd/ verloop van het jaar Website en links: Benjamin Verdonck - KALENDER - Mind the System, Find the Gap Z33 Sfeerreportage Benjamin Verdonck - Kalender/Wit 40

41 HILDE GILBOS (B) FOTOGRAFIE Hilde Gilbos werkt al 28 jaar als beroepsfotograaf, zowel in haar studio als op locatie..ze maakt foto s voor websites en folders van ontwerpers, kunstenaars, fabrieken en restaurants en maakt reis-en lifstylereportages voor tijdschriften. Liefst werkt ze met het bestaande licht en laat zich inspireren door het natuurlijk spel van licht en schaduw. In de studio streeft ze met flitslicht naar een belichting die zo natuurlijk mogelijk aanvoelt en die vormen op zijn voordeligst laat uitkomen. Ook als ze portretten maakt wil ze niet al te veel ingrijpen of aanwijzingen geven en de mensen fotograferen zoals ze zich op dat moment willen laten zien. GROOT WORDEN Emma jaar Emma Kinderen moeten meeleven in het verhaal van hun ouders en dat is soms erg moeilijk. Mijn eerste verliefdheid zorgde voor super chaos. Ik had echt geen zin in volwassen worden want als volwassenen moet je voortdurend kiezen. Kiezen is lastig omdat keuzes richting geven en heb ik dan wel juist gekozen? Het fijne aan volwassen zijn: ik kan mijn dromen uitvoeren. Ik word blij van rood en groen en van onze zelfgeschreven musical Hilde Gilbos toont met groot worden een reeks foto s van jongeren die ze nam tussen hun 12 en 21e levensjaar. Mieke de Veuster, ontwikkelingspsychologe schreef hier teksten bij op basis van wat de jongeren vertelde. Hilde Gilbos plaatst elke jongere afzonderlijk voor de camera in dezelfde staande houding, zonder verdere interventie van haar kant. Gedurende de volgende 6 jaar komen ze op een vast tijdstip terug en worden op dezelfde manier gefotografeerd. Hierdoor ontstaat een uniek document waarop we de jonge mensen zien evolueren van kind naar jongvolwassene. Op hun 21ste wordt een nieuwe foto gemaakt, deze keer met een opdracht: kies een plek, tijdstip van de dag, attributen en pose om een beeld te geven van wie je echt bent. Jeugdpsychologe Mieke De Veuster confronteert hen met hun eigen fotoreeks en laat hen vrijuit praten over vroeger en nu. Uit deze interviews worden in overleg met de jongeren korte uitspraken gepuurd. Samen met de foto s geven zij een overzicht van de thema s waar de jongeren gedurende hun puberteit mee bezig zijn. De jongeren hebben het over verdriet en vriendschap, over leren houden van zichzelf, over hun liefde voor hun ouders en over hun bezorgdheid voor de wereld. Website en links: 41

42 CHRISTINE CLINCKX (B) FOTOGRAFE EN VIDEOKUNSTENARES Christine Clinckx (1969) is fotografe en videokunstenares. In haar werk gebruikt ze niet alleen de media waarmee zij en haar generatie werden opgevoed (audio en video), de thema's ervan zijn ook nauw verbonden met de problematiek van het opgroeien in een complexe, hedendaagse wereld. Ze wil aantonen dat de essentie van het volwassen worden zich openbaart in de ontdekking dat de sociale realiteit vaak sterk verschilt met de aantrekkelijke idealen van onze jeugd. In feite bekijken die mensen die zich intensief engageren in de maatschappij, zoals Christine Clinckx dat doet, fenomenen als oorlog, milieurampen, agressie, geweld en racisme als louter bijkomende uitdrukkingen van het menselijk falen, symptomen van een ontaarde wereld. Bron: Bam WIE BEN IK? video, 2014 In opdracht van Rasa maakte Christine Clincks een reeks filmfragmenten waarin een aantal mensen hun ideeën geven op de 5 Forumvragen. Hoe komt het dat je bent wie je bent? Gaat jezelf zijn vanzelf? Hoe beïnvloeden anderen jou hierbij? Wanneer hoor je bij een groep, hoe merk je dat? Heb je groepen nodig om jezelf te kunnen zijn? Je leeft in een wereld vol verschillen, hoe ga je daarmee om? Christine filmde deze gesprekken in beelden waarin ze reflectie op verschillende manieren weergeeft. De geïnterviewden zijn : Lilith, Milena, Arthur, Magaly Trân-thi, Johan Pas, Kris Smet, Charlotte Van den Broecke, Jordy Frans en Holy Herwin. Website en links: 42

43 LEESTIPS Catalogi in de tentoonstelling Paul de Moor. (2013). Francis Alÿs, Schilder van luchtspiegelingen. Brugge: Ludion Mark Godfrey. (2010). Francis Alÿs A story of deception. Lannoo, Wiels Provincie Oost-Vlaanderen.(2011). Do not look, Maen Florin. Provincie Oost Vlaanderen Dienst Kunsten en Cultuurspreiding. Geukens en De Vil (2008). Sofie Muller, über menschen. Geukens en de Vil. Antwerpen Koen Vanmechelen, The Cosmopolitan Chicken Project Vaast Colson, 99/09 Benjamin Verdonck, Kalender 09 Hilde Gilbos (2014). Groot worden. Rose Issa (2008). Shadi Ghadirian, A Woman Photographer from Iran.London. Saqi Psychologie Martijn Meijer. (2014). Moeilijk te geloven dat ik echt besta. Antwerpen: Ambo Paul Verhaeghe. (2012) Identiteit. Amsterdam: De bezige Bij Andere Identiteit / red. Herman Mariën en Chantal De Smet ; met bijdragen van Bart Moeyaert, Bruno De Wever, Hilde Van den Bulck Dus ik ben: een zoektocht naar identiteit Stine Jensen en Rob Wijnberg Identiteit en interculturaliteit: identiteitsconstructie bij jongeren in Brussel, Bleri Lleshi Andere berichten uit Teheran: Iraanse identiteit na het fundamentalisme, Farhad Golyardi Ik, mezelf en wij : over de constructie van onze identiteit, Greg Houwer Niet Normaal : diversiteit in kunst, wetenschap & samenleving, Ine Gevers OF She who tells a story : women photographers from Iran and the Arab World, Kristen Gresh Anthony Goicolea (of Alter Ego s), Anthony Goicolea 43

44 COLOFON Concept en productie: Rasa team: Gerd Dierckx, Danny van Rumste, Sien Verschaeren, Wendy Vermeulen, en Dorien Campforts Kunstenaars tentoonstelling: Francis Alÿs, Nick Cave, Vaast Colson, Maen Florin, Shadi Ghadirian, Anthony Goicolea, Sofie Muller, Koen Vanmechelen, Margi Geerlinks Forum: Benjamin Verdonck, Edith Ronse, Christine Clinckx, Hilde Gilbos Educatie: Sien Verschaeren Lezingen en advies: ontwikkelingspsychologe Mieke De Veuster, filosofe Kathleen Vandeputte Scenografie: Katleen Vinck Concept App: Gerd Dierckx, Sien Verschaeren en Dorien Campforts Educatie App: Sien Verschaeren Ontwikkeling App: Stef Verheijen Illustratie avatar en accessoires: Anna Heuninck Interviews: Lilith, Milena, Arthur, Magaly Trân-thi, Johan Pas, Kris Smet, Charlotte Van den Broecke, Jordy Frans en Holy Herwin Fotovermelding promobeeld: Maen Florin/Karin Borghouts Redactie: Ariane D Hondt Lay-out: Leen Depooter quod. voor de vorm. Met dank aan: De bruikleengevers: Jack Shainman Gallery, Aeroplastics, Galerie Ron Mandos, MuHKA. De coproducenten De subsidiënten 44