D.A.S. Journaal N 4. Verzekeraars neutraal tegen verzekeringsmakelaars? April - Mei 2011

Transcriptie

1 N 4 April - Mei 2011 D.A.S. Journaal Verzekeraars neutraal tegen verzekeringsmakelaars? Tijdschrift voor D.A.S.-makelaars - 49ste jaargang Verantwoordelijke uitgever: D.A.S.-Rechtsbijstand, G. Daemen, Lloyd Georgelaan 6, 1000 Brussel

2 Verzekeraars neutraal tegen verzekeringsmakelaars? Inhoud Verzekeraars neutraal tegen verzekeringsmakelaars? 2 Vraag & antwoord Verzekering B.A. Betaling door verzekerde Verhaal 4 Verkeer Voorrang van rechts aan kruispunt Stoppen van voorranggerechtigde 4 Verzekering BA Familiale Zelfmoord Opzettelijk schadegeval 5 Verkeer Gevaarlijke rijweg Gebrek 6 Verkeer Gevaarlijke rijweg Gebrek 7 INFO Aankoop van tweedehandswagen Gebrek aan overeenstemming Beroep Luik 28 mei 2009 (J.L.M.B.2011, p.447) 8 Verzekeraars (of verzekeringsmaatschappijen) hebben ten aanzien van makelaars (of verzekeringstussenpersonen) verschillende verplichtingen. Onder meer hebben makelaars recht op cliënteel, handelsnaam en portefeuille, op betaling van hun commissieloon en op het aanleggen, beheren, in stand houden en het ontwikkelen van een portefeuille. Verzekeraars moeten bovendien strikte neutraliteit, loyaliteit en objectiviteit aan de dag leggen. De plichten van de verzekeraars staan in de Gedragsregels van Assuralia. Gelijkheid in behandeling van concurrerende makelaars verdient onze speciale aandacht en wel om twee redenen. Niet alleen verliezen verzekeraars deze verplichtingen spijtig genoeg vaak uit het oog, daarenboven bekrachtigde een recent vonnis deze verplichtingen. Grondbeginsel Met neutraliteitsplicht wordt van de verzekeraar verwacht dat hij blijk geeft van eerlijkheid ten opzichte van de makelaars, dat wil zeggen dat hij voor hetzelfde voorstel dezelfde notering, dezelfde weigering en dezelfde voorwaarden aan elk van hen toekent. Er zijn echter twee uitzonderingen op dit principe: op grond van een exclusiviteitovereenkomst kan een verzekeraar zich ten aanzien van een specifieke makelaar verbinden om een bepaalde zaak alleen met hem af te sluiten. Anderzijds kan de verzekeraar weigeren om met een bepaalde tussenpersoon te handelen omdat hij kan onderhandelen met wie hij wil (contractvrijheid). Maar eens aanvaard door de verzekeraar moet elke makelaar op voet van gelijkheid staan met de anderen. In dit verband werd geoordeeld dat een verzekeraar aan één van zijn makelaars geen gunstiger verzekeringsvoorwaarden mag toekennen dan aan anderen. (Comm.Brussel en Beroep Brussel ). Kort samengevat: een neutrale en objectieve verzekeraar mag geen zaak weigeren van een tussenpersoon met wie hij al zaken deed. A fortiori mag hij voor dezelfde zaak geen andere tussenpersoon verkiezen wanneer hij voorafgaandelijk de bemiddelingsovereenkomst niet heeft opgezegd of wanneer hij geen ernstige reden kan geven om verder zaken te doen met deze tussenpersoon. Beroep Brussel 24 juni 2008 Met dit arrest worden verzekeraars duidelijk tot de orde geroepen! De feiten Een makelaarsmaatschappij X is sinds decennia de exclusieve makelaar van de Prémaman winkels. In 2001 vraagt Prémaman aan X om naar de beste verzekeraar (prijs/kwaliteitverhouding) te zoeken voor 2 nieuwe winkels (brand, diefstal en andere risico s), met dien verstande dat dit zou kunnen leiden tot een heronderhandeling van alle bestaande verzekeringscontracten. X wendt zich tot verzekeringsmaatschappij Y die voor de 2 winkels een risicotarief voorstelt van 1,26 en 1,47 per mille naar gelang de verzekerde risico s. X verneemt echter dat een paar maanden eerder, maatschappij Y aan een andere makelaar Z een tarief voorstelde van 0,75 per mille, op voorwaarde dat alle winkels zouden verzekerd worden X reageert onmiddellijk en eist hetzelfde tarief voor alle (130) winkels, wat maatschappij Y aanvaardt onder voorwaarde dat alle winkels door haar worden verzekerd. Tijdens een gesprek met Prémaman, verneemt X dat maatschappij Y nog gunstiger voorwaarden (eerste risico, afstand van evenredigheidsregel, indirect verlies 25% in plaats van 10%, commerciële derving, enz.) heeft toegekend aan een andere makelaar die alle verzekeringspolissen van Prémaman heeft overgenomen! Er bleef X niets anders over dan naar de rechtbank te stappen. Het standpunt van het hof van beroep Na talloze verrassende wendingen omdat partijen hun volledig dossier niet aan de rechtbank van koophandel wilden overmaken, was het de moeilijke taak van het hof van beroep om deze bedroevende affaire van prijzenoorlog en manoeuvres te beslechten. Het hof van beroep geeft zonder enige moeite toe dat makelaar X brutaal opzij werd geschoven en dat maatschappij Y de gelijkheid tussen makelaars niet heeft geëerbiedigd. Zij had immers moeten rekening houden met het gehele voorstel, de tarieven en de voorwaarden van de verzekering. Volgens art.2 van de wet van 5 augustus 1991 tot bescherming van de economische mededinging zijn verboden alle overeenkomsten tussen ondernemingen en alle onderling afgestemde feitelijke gedragingen welke ertoe strekken de mededinging op de markt te verhinderen, beperken of vervalsen. Het hof oordeelt dat dit principe van toepassing is op contacten tussen verzekeringsmaatschappijen en hun makelaars. De schadevergoeding Makelaar X eiste schadevergoeding voor het verlies van zijn cliënt, Prémaman, en van een belangrijk bedrag aan commissielonen. Voor het hof van beroep is zijn enige schade echter het verlies van een kans om zijn cliënt te behouden. Het hof oordeelt dat men niet kan stellen dat makelaar X zijn cliënte zou behouden hebben, vooral daar Prémaman sinds geruime tijd contacten had met een andere makelaar voor een waarschijnlijke overname van haar verzekeringen. Met het oog op een kort proces raamde het hof de schade ex aequo et bono op

3 D.A.S.-JOURNAAL April - Mei 2011 VRAAG & ANTWOORD 19 Verzekering B.A. Betaling door verzekerde Verhaal Verjaring Een cliënt (garagehouder) vertelde me onlangs wat hem een paar maanden geleden overkwam. Tijdens het onderhoud van het voertuig van een cliënt beging hij een fout. Het voertuig veroorzaakte schade aan een derde. Mijn cliënt heeft niet alleen zijn cliënt schadeloosgesteld maar eveneens de tegenpartij. Ik deelde hem mede dat zijn B.A.-beroepsverzekeraar normaalgezien de schadevergoeding van de tegenpartij, slachtoffer van zijn fout, voor zijn rekening zou genomen hebben. Kan mijn cliënt bij zijn B.A. -verzekeraar nog terugbetaling vorderen van het bedrag dat hij aan tegenpartij betaalde? Art.85 1 van de wet van op de landverzekeringsovereenkomst bepaalt dat een vergoeding die de verzekerde aan de benadeelde heeft toegezegd, zonder de toestemming van de verzekeraar, niet tegen deze laatste worden ingeroepen. Anders gezegd, de B.A. -verzekeraar van uw cliënt is niet gebonden door de vergoeding die uw cliënt aan de benadeelde heeft betaald. Maar los van de schadevergoeding door uw cliënt heeft de B.A. -verzekeraar contractuele verplichtingen. Als de fout van uw cliënt gedekt is door zijn B.A. -verzekeraar, is hij verplicht tussen te komen. Verjaring. In een arrest van (R.D.C./T.B.H. 2010, p.48 en Pas.2706), oordeelde het hof van Cassatie als volgt: Ingeval een verzekerde het bedrag van de schade, buiten een gerechtelijke procedure om, betaalt aan de benadeelde, zodat deze geen belang meer heeft bij het instellen van een rechtsvordering, is deze betaling door de verzekerde het voorval dat zijn vorderingsrecht tegen de verzekeraar doet ontstaan en begint de verjaring vanaf de datum van die betaling te lopen. Deze beslissing is perfect van toepassing op wat uw cliënt meemaakte. Een verzekerde die zelf het slachtoffer heeft schadeloosgesteld, kan zich tegen zijn B.A. verzekeraar keren gedurende 3 jaar vanaf de dag van zijn betaling en niet vanaf het verzoek tot betaling van het slachtoffer, zoals ten onrechte geoordeeld door het hof van beroep van Gent in een arrest van (R.G.A.R. 2009,14579). 20 Verkeer Voorrang van rechts aan kruispunt Stoppen van voorranggerechtigde Aan het stuur van zijn voertuig (A) komt mijn cliënt aan bij een kruispunt zonder verkeerslichten. Hij vertraagt om doorgang te verlenen aan eventuele voertuigen aan zijn rechterkant. Aangezien rechts van hem een voertuig (B) stilstond buiten het kruispunt om voertuigen van rechts door te laten, reed mijn cliënt door. Op het ogenblik dat hij bijna het kruispunt over was, reed voertuig B dat opnieuw gestart was hem aan. De politie stelde een proces-verbaal op. Bestuurder B meldde: Ik stond stil en vertrok weer. Omdat er een gat was in het verkeer van rechts, meende ik dat ik kon doorrijden. Ik vind dat mijn cliënt niet aansprakelijk is, zelfs al had tegenpartij voorrang van rechts. Wat denkt u? Art van de Wegcode, dat door het K.B. van (van kracht ) werd ingetrokken, bepaalde dat de bestuurder die voorrang heeft, deze voorrang verliest wanneer hij zijn voertuig opnieuw in beweging brengt, na gestopt te hebben. Het is ongetwijfeld met de bedoeling een einde te stellen aan de talloze geschillen en processen die uit deze bepaling voortvloeiden dat de wetgever het artikel gewoonweg afschafte. Sinds verliest een bestuurder zijn voorrang dus niet als hij van rechts op een kruispunt aankomt maar stopt vooraleer het kruispunt in te rijden. Sinds de intrekking van voornoemd art Wegcode oordelen sommigen dat de voorranggerechtigde zijn voorrang behoudt ongeacht hoelang hij stilstond. Volgens ons is dit een foutieve redenering. Bepaalde auteurs (onder meer Le Postal) zijn minder categoriek: Door het opheffen van art en het schrappen uit de lijst van manoeuvres van art.12.4 van het opnieuw in beweging brengen van zijn voertuig, lijkt de wetgever beslist te hebben dat dit geen manoeuvre is die tot het verlenen van voorrang verplicht. Hij die beweert dat met art Wegcode een soort absolute voorrang wordt bekrachtigd, vergist zich. Want dit zou een miskenning zijn van art.12.2 dat stelt dat de bestuurder die een kruispunt oprijdt dubbel voorzichtig moet zijn om alle ongevallen te voorkomen. Als bestuurder B die op het kruispunt voorrang van rechts geniet in zijn ongevalaangifte duidelijk aangeeft dat hij (buiten het kruispunt) stilstond en dat hij opnieuw vertrok omdat er een gat was in het verkeer rechts van hem, verraste hij uw cliënt (A) die niet verwachtte dat B plotseling opnieuw zou starten. Bij het naderen van het kruispunt merkte bestuurder B dat hij het verkeer aan zijn linkerkant zou blokkeren. Hij bleef bijgevolg vrij lang buiten het kruispunt staan om de voertuigen links van hem door te laten. Hij zette zich vervolgens plotseling opnieuw in beweging zonder rekening te houden met voertuig A dat zijn doortocht van het kruispunt beëindigde en dat hij achteraan aanreed. B heeft uw cliënt klaarblijkelijk verrast. Als deze zaak voor de rechter zou komen, pleiten wij voor minstens 50% aansprakelijkheid ten laste van tegenpartij. 21 Verzekering BA Familiale Zelfmoord Opzettelijk schadegeval Een 22-jarige jongeman met zware psychologische problemen verbleef overdag in een psychiatrische instelling. Elke avond ging hij naar zijn ouders die hem onderdak verleenden. In december 2010 pleegde deze jongeman zelfmoord door onder een trein te springen. De NMBS stuurde een schadeclaim aan de ouders, die de vordering doorstuurden naar hun verzekeraar B.A- Privéleven (BAF) Deze verzekeraar weigert elke tussenkomst op grond van opzettelijk schadegeval. Is het standpunt van de verzekeraar BAF juist? Is een zelfmoord altijd opzettelijk? Zijn de ouders aansprakelijk voor de daden van hun zoon? Zo ja, dan kan hun verzekeraar BAF zijn waarborg niet weigeren! 4 5

4 D.A.S.-JOURNAAL April - Mei 2011 VRAAG & ANTWOORD 6 Voor zover wij weten, beschouwt geen enkele verzekeringspolis BAF zelfmoord als een grove fout, die de verzekeraar van zijn verplichtingen zou vrijstellen. Daarom heeft de rechtbank van koophandel te Brussel op 22/01/2002 (R.G.A.R.2002, 13580) geoordeeld dat de verzekeraar BAF de kosten van de NMBS ( 8.427) moest dekken omdat in de polis niet uitdrukkelijk voorzien is dat zelfmoord een grove fout is die de tussenkomst van de verzekeraar uitsluit. Wij menen dat deze beslissing vatbaar is voor kritiek omdat de rechtbank geen rekening heeft gehouden met de opzettelijke daad, die altijd uit de verzekeringswaarborg wordt uitgesloten! Verzekeraars weigeren daarom meestal hun waarborg wegens het opzettelijke karakter van zelfmoord. Een verzekeraar die beweert bevrijd te zijn van de dekking t.a.v. zijn verzekerde omdat die door een opzettelijke daad het voordeel van de verzekering heeft verloren, moet dat bewijzen (Cass inzake brand). Aanvankelijk bepaalde het hof van Cassatie (Cass ) een opzettelijke daad als volgt bepaald: Een schadegeval is opzettelijk veroorzaakt wanneer de verzekerde wetens en willens een daad stelt en zijn handelwijze een redelijkerwijze voorzienbare schade aan een derde veroorzaakt; de omstandigheid dat de dader deze schade, de aard of de omvang ervan niet heeft gewild doet hieraan niet af, het volstaat dat de schade verwezenlijkt is. In een arrest van 22/11/2006 (R.G.A.R.2007, 14240) verwijst het hof van beroep van Antwerpen naar dit cassatiearrest om te oordelen dat de verzekerde die zelfmoord pleegt door op een spoorweg te gaan staan bewust en opzettelijk handelde en door zijn gedrag een redelijkerwijs voorzienbare schade veroorzaakte aan de NMBS. Het hof van beroep verklaart voor een vonnis in dezelfde zin, zie het hof van Beroep Brussel 30/01/2007 (R.G.A.R.2009, 14482). In een arrest van 24/04/2009, herdefinieerde het hof van Cassatie de opzettelijke schade als volgt: Een schadegeval is opzettelijk veroorzaakt wanneer de verzekerde wetens en willens schade heeft toegebracht; het is niet vereist dat de verzekerde de bedoeling had de schade te veroorzaken zoals zij zich heeft voorgedaan. Heeft de verzekerde, die zich onder een trein werpt om zelfmoord te plegen, op dat ogenblik de bedoeling schade aan anderen (NMBS) te veroorzaken? Waarschijnlijk niet! Zo niet, zou de verzekeraar BAF moeten tussenkomen. Men moet eveneens nagaan of de zelfmoord vrijwillig en bewust was en vastberaden werd voorbereid. Soms was de zelfmoorddaad immers niet opzettelijk, dat wil zeggen bewust gewild. Want verkeerde de overledene op het ogenblik van de zelfmoord niet onder invloed van een onweerstaanbare kracht waartegen hij zich niet heeft kunnen verzetten zoals een zware zenuwinzinking of onder invloed van geneesmiddelen of in een staat van waanzin? Als een doktersattest aantoont dat op het ogenblik van zijn zelfmoord de overledene niet bewust en vrijwillig een opzettelijke daad kon stellen, is de Verzekeraar BAF verplicht tussen te komen. De 22-jarige jongeman die bij zijn ouders woont, wordt als meerderjarig beschouwd. Zijn ouders zijn niet meer aansprakelijk voor zijn doen en laten. Er kan bijgevolg geen beroep gedaan worden op de verzekeraar BAF die de vermoedelijke aansprakelijkheid van de ouders dekt. Maar aan de andere kant dekt de verzekering BAF het gezin, dat wil zeggen alle personen die onder hetzelfde dak leven. De verzekeraar BAF zou bijgevolg de NMBS moeten schadeloosstellen als de 22-jarige jongeman geen opzettelijke daad pleegde. 22 Verkeer Gevaarlijke rijweg Gebrek Mijn cliënt reed s nachts met zijn motor en werd verrast door een verkeersgeleider midden op de rijbaan, die noch verlicht noch op een enige wijze aangeduid was. Mijn cliënt merkte deze verkeersgeleider te laat op. Hij remde hevig en verloor de controle van zijn motor. Gelukkig liep hij maar enkele schrammen op maar zijn motor leed aanzienlijke schade. De politie deed de gebruikelijke vaststellingen. Maakt hij enige kans op schadevergoeding? Art.2.43 van de Wegcode definieert de term verkeersgeleider als een inrichting die op de rijbaan is aangebracht en die bestemd is om het voertuigenverkeer te kanaliseren. Bovendien bestaat de verkeersgeleider ofwel uit een wegmarkering ofwel uit een verhoging op de rijbaan, ofwel uit beide elementen samen. Dit zou wel degelijk zijn wat uw cliënt op zijn weg tegenkwam. Elke verhoogde inrichting in het midden van de rijweg moet vanzelfsprekend aangeduid en s nachts verlicht worden. Wij hopen dat de politieagenten die op de plaats van het ongeval aanwezig waren, aangeduid hebben dat geen enkel verkeersbord de weggebruikers s nachts attent maakte op de aanwezigheid van de verhoogde inrichting midden op de rijweg. Uw cliënt werd geconfronteerd met een werkelijk onvoorzienbare hindernis die hij plots moest ontwijken. Dergelijke inrichting van de rijweg wordt vaak gelijkgesteld met een vluchtheuvel. Dit is een kleine langwerpige weggedeelte in het midden van drukke stadswegen ingericht om voetgangers toe te laten veilig te wachten als zij in verschillende etappes oversteken. Als de gemeente naliet een verlichting te plaatsen of de beschadiging ervan tolereerde kan zij aansprakelijk gesteld worden. In een vonnis van (R.W , p.461) veroordeelde de Brugse politierechter de Stad Brugge een motorfietser te vergoeden toen die s avonds viel over een niet aangeduide verkeersgeleider (zonder verkeersbord of verlichting ). De rechtbank oordeelde dat het om een gebrek van de rijweg ging en dat, als bewaakster van de rijweg, de Stad Brugge aansprakelijk was. Deze beslissing ligt in lijn met het vonnis van van de rechtbank van Kortrijk (V.A.V. /C.R.A.2006, p.715) die terecht van mening was dat kleine plastic kegels langs de autoweg niet van dien aard zijn dat ze schade veroorzaken en de structuur van de autoweg aantasten (geen gebrek aan autoweg). 7

5 INFO Aankoop van tweedehandswagen Gebrek aan overeenstemming Beroep Luik 28 mei 2009 (J.L.M.B.2011, p.447) 8 De feiten Mijnheer X kocht bij een garagehouder een Mercedes C200 benzine van 6 jaar oud, met km op de teller voor de prijs van De koper wist dat de radio niet werkte en dat er een probleem was bij het stationair draaien. Maar hij had niet verwacht dat er zich na enkele dagen en ondanks een gelijkvormigheidsattest van de technische controle (!) een probleem zou voordoen met de sturing en stabilisatie van de wielen, waardoor hij zijn banden moest vervangen. Een maand later deed zich een benzinelek voor aan de pomp. Een expert onderzocht het voertuig en stelde vast dat de uitlaat geen katalysator had en er eveneens een olielek was aan de motor. Aangezien de talrijke klachten bij de garagehouder zonder gevolg bleven, stapte de koper naar de rechtbank. Gerechtelijke beslissingen De garagehouder werd in eerste instantie veroordeeld maar ging in beroep. Het hof van beroep paste zonder aarzelen art.1649quater en quinquies (nieuw) van het Burgerlijk Wetboek toe die de verkoper aansprakelijk stellen voor elk gebrek aan overeenstemming bij het goed binnen één jaar vanaf de verkoop. Deze bepalingen geven aan de consument het recht op hetzij herstelling of vervanging van het goed, hetzij een prijsvermindering of nog de ontbinding van de overeenkomst. Aangezien de garagehouder nooit was ingegaan op de vragen van de koper om het voertuig te repareren, verwierp het hof van beroep uiteraard zijn voorstel om het voertuig in zijn werkplaats te herstellen. Het hof stelde bovendien vast dat het gebrek aan overeenstemming te belangrijk was (40% van aankoopwaarde) om het door een in het merk gespecialiseerde garage te laten herstellen. Het hof van beroep ontbond de overeenkomst en kende aan de koper de terugbetaling van de aankoopprijs toe + kosten van de nieuwe banden + terugbetaling van de belasting op in verkeer stelling + gebruiksderving van 1.800, in totaal, 9.627,33 vermeerderd met de gerechtelijke interesten. Conclusie Wij ontvangen vaak dossiers in verband met dergelijke geschillen. Als een koper dit soort probleem krijgt, raden wij hem aan om zo snel mogelijk te reageren. Wachten kan hem alleen maar schade berokkenen! Onmiddellijk het dossier doorsturen naar de R.B. - verzekeraar is de beste waarborg voor een goed resultaat. De dekking expertise tweedehandsvoertuig in de ALL RISK Voertuigpolis van D.A.S. voorkomt dus heel wat narigheid. Uitgegeven door de verzekeringsmaatschappij D.A.S. n.v. Redactieraad: Gérard André, Isabelle Mattelaer, Reinilde van Bergen. Lloyd Georgelaan Brussel Tel Fax info@das.be Jaarlijks abonnement 10 nrs.: 40 EUR (37,74 + 2,26 BTW). Speciale prijs D.A.S.-producenten 10 nrs.: 23,55 EUR (22,22 + 1,33 BTW)